Rekstrarhagfræði III Framleiðsluþáttamarkaðurinn 5 Rekstrarhagfræði III Framleiðsluþáttamarkaðurinn

Eftirspurn framleiðsluþátta

Eftirspurn framleiðsluþátta

Eftirspurn framleiðsluþátta

Eftirspurn framleiðsluþátta

Eiginverðáhrif

Eiginverðáhrif VMP Wage w1 w2 VMPL L1 L2 Labor hours

Jaðartekjukúrfan

Ákvarðanataka fyrirtækis

Eiginverðáhrif K L

Eiginverðáhrif

Eiginverðáhrif π w

Staðgöngu- og stærðaráhrif Price Capital per week MC K1 A P K2 q1 L1 L2 Labor hours per week q1 Output per week (a) Input Choice (b) Output Decision

Staðgöngu- og stærðaráhrif Price Capital per week MC K1 A P K2 B q1 L1 L2 Labor hours per week q1 Output per week (a) Input Choice (b) Output Decision

Staðgöngu- og stærðaráhrif Price Capital per week MC MC’ K1 A P K2 B q1 L1 L2 Labor hours per week q1 q2 Output per week (a) Input Choice (b) Output Decision

Staðgöngu- og stærðaráhrif Price Capital per week MC MC’ K1 A C P K2 q2 B q1 L1 L2 Labor hours per week q1 q2 Output per week (a) Input Choice (b) Output Decision

Staðgöngu- og stærðaráhrif

Tekjuskipting/hlutdeild þátta

Staðgönguteygni

Einkeypi ME=jaðarútgjöld Wage S D Labor hours per week

Einkeypi ME Wage S MVP1 D Labor hours per week L1

Einkeypi ME Wage S MVP1 w1 D Labor hours per week L1

Einkeypi ME Wage S MVP1 w* w1 D Labor hours per week L1 L*

Tvíhliða einokun Aðfangaverð ME S D MR Magn

Tvíhliða einokun Aðfangaverð ME S P1 D MR Magn Q1

Tvíhliða einokun Aðfangaverð ME S P* P2 D MR Magn Q2

Tvíhliða einokun Aðfangaverð ME S P1 P* P2 D MR Magn Q2 Q1 Q*

Nytjahámörkun neyslu og tíma Neysla 24w C* U3 U2 U1 H* 24 Frítími á dag

Nytjahámörkun neyslu og tíma T = heildartími, t.d. 24 tímar sólarhrings H = hvíldartími L = vinnutími T = H+L w = tímakaup A = aðrar tekjur C = heildartekjur C = A + wL U = Nyt, jafngildisferill Nyt = U(C,H) Skorður L + H = T og C = wL + A eða C = w(T - H) + A Tímatekjulína: C + wH = A + wT Heildarneysla er vinstra megin og heildartekjur eru hægra megin wH er fórnarkostnaður frítíma

Nytjahámörkun neyslu og tíma Hámörkun nytja:

Tekju- og staðgönguáhrif Tekjuáhrif undir eðlilegum kringumstæðum, leiða til minni vinnu og meiri frítíma. Staðgönguáhrif, hinsvegar, leiða til meiri vinnu og minni frítíma. Frítími verður dýrari. Spurning er síðan hvor áhrifin eru meiri (stærri)!

Tekju- og staðgönguáhrif Neysla Neysla laun = w1 laun = w1 laun = w0 laun = w0 S C1 S C0 U1 U1 U0 U0 H0 H1 Frítími á dag H1 H0 Frítími á dag (a) Launahækkun eykur vinnu (b) Launahækkun minnkar vinnu

Tekju- og staðgönguáhrif Neysla Neysla laun = w1 laun = w1 laun = w0 laun = w0 S C1 S C0 U1 U1 U0 U0 A A H0 H1 Frítími á dag H1 H0 Frítími á dag (a) Launahækkun eykur vinnu (b) Launahækkun minnkar vinnu

Tekju- og staðgönguáhrif Dúalinn: E = C – wL Uo = U(C,H) Ew = -L $1 hækkun launa minnkar nauðsynleg útgjöld um $L Slutsky-jafna fyrir vinnuaflsframboð Staðgönguáhrif Tekjuáhrif Við lægri tekjustig eru staðgönguáhrif yfirgnæfandi. Við hærra tekjustig gætu tekjuáhrifin verið yfirgnæfandi.

Afturhallandi vinnuaflsframboð Við “hærri” tekjur minnkar vinnuaflsframboð einstaklings w L Fyrir markaðinn í heild er framboðskúrfan þó ekki afturhallandi, þó hún gæti verið óteygnari við hærri laun

Einstaklings- og markaðsframboð vinnuafls Raunlaun Raunlaun Raunlaun S2 S1 S w3 w2 w1 Klst á viku Klst á viku Heildarframboð vinnuafls (a) Einstaklingur 1 (b) Einstaklingur 2 (c) Markaðurinn

Tekjur og glæpir

Að stöðva glæpi

Samningar sem raðleikur

Samningar sem raðleikur Ef leikurinn er endurtekinn m.v. tiltekinn fjölda umferða, þá er til undirleiks fullkomið jafnvægi þar sem fyrsta tilboð er ávallt samþykkt. Jafnvægistilboðið byggist á summu lækkananna. Í leiknum hér á undan er upphafstilboð fyrirtækisins að fyrirtækið (A) fái α og stéttarfélagið (B) fái $5.000.000- α. Ef tilboðið er samþykkt þá er leikurinn búinn. Ef tilboðinu er hafnað þá er komið að B að gera tilboð. Í skrefi 2 minnkar kakan í $2.500.000. B býður að A fái β og þá fær B afganginn, eða $2.500.000- β. Nú þarf A að ákveða hvort samþykkja eða hafna á tilboði B. Ef A hafnar þá er farið í skref 3 og enn minnkar kakan, nú í $1.250.000. A býður nú α til sín og $1.250.000- α til B. Ef þessu tilboði er hafnað þá fá báðir 0. Lausnin á leiknum fellst í að rekja ákvarðanir aftur á bak. Í skrefi 3 sér A að ef B hafnar tilboði hans þá fær B 0. A býður B því sáralitla upphæð, eða ca. 0, sem B myndi samþykkja (þar sem 0 og ca. 0 eru jafngild og B velur því að samþykkja tilboðið). Í skrefi 2 sér B að ef farið er í skref 3 þá gæti A fengið $1.250.000 og því yrðu öll tilboð upp á $1.250.000 eða meira (ca. $1.250.000) samþykkt af A í skrefi 2. Í skrefi 1 sér A að B gæti mest fengið $1.250.000 í skrefi 2 og býður því þá upphæð strax. Báðir aðilar sjá því að best er að samþykkja upphafstilboð A (α=$3.750.000).

Leikur um áhrif stéttarfélags Dæmi 22.9: Gerum ráð fyrir að stéttarfélag og fyrirtæki séu að semja og að líta megi á samningana sem tveggja þrepa leik. Í fyrsta þrepinu setur stéttarfélagið launin (w) sem félagsmenn þess eru reiðubúnir að samþykkja. Í öðru skrefinu ákveður þá fyrirtækið hvað það muni ráða marga m.v. Launin sem stéttarfélagið setur. Gerum ráð fyrir að tekjufall fyrirtækisins sé: TR = 10L – L2 og að jafngildisferli (nytjum) stéttarfélagsins megi lýsa sem falli af launum: U(w, L) = wL Hver verða launin í Nash-jafnvægi? Sýnið að samningur um w’ = L’ = 4 sé Pareto-æðri m.v. samninginn í a). Við hvaða aðstæður yrði samningurinn í b) sjálfbært undirleiks-fullkomið jafnvægi?

Leikur um áhrif stéttarfélags a. Svarið er fundið með því að rekja lausnina aftur á bak. Í öðru þrepi leiksins mun fyrirtækið hámarka: 10L – L2 – wL Sem krefst þess að L = 5 – w/2 Stéttarfélagið kýs að hámarka wL = 5w – w2/2 svo að w* = 5, L* = 2,5 U* = 12,5, π* = 6,25 b. Ef w’ = L’ = 4 þá er U’ = 16 og π’ = 8 sem er Paretó-æðra en samningurinn í a) c. Svo samningurinn í b) sé sjálfbær þá verður við að einblína á það að fyrirtækið hefur hvata til svika ef stéttarfélagið hefur valið w’ = 4 (hagnaðarhámörkun L = 3 en ekki 4 við w’ = 4). Þar sem π(L = 3) = 9, þá er skilyrðið fyrir sjálfbærni að 8/(1 – δ) > 9 + 6,25δ/(1 - δ) eða 8 > 9 - 9δ + 6,25δ eða δ > 1/2,75 = 4/11

Leikur um áhrif stéttarfélags Halli = w R R(L) L*(w) L π(w, L) = R(L) – wL π’ = R’(L) – w = 0

Leikur um áhrif stéttarfélags L*(w) w L Jafnhagnaðarlínur fyrirtækisins

Leikur um áhrif stéttarfélags w L Jafngildisferlar stéttarfélagsins

Leikur um áhrif stéttarfélags w Jafngildisferill stéttarfélagsins w* L*(w) L*(w*) L

Leikur um áhrif stéttarfélags Fyrirtækið = π, stéttarfélagið = U Stéttarfélag w=1 w=2 w=3 w=4 w=5 Fyrirtæki L=1 8 / 1 7 / 2 6 / 3 5 / 4 4 / 5 L=1,5 11,25 / 1,5 9,75 / 3 8,25 / 4,5 6,75 / 6 5,25 / 7,5 L=2 14 / 2 12 / 4 10 / 6 8 / 8 6 / 10 L=2,5 16,25 / 2,5 13,75 / 5 11,25 / 7,5 8,75 / 10 6,25 / 12,5 L=3 18 / 3 15 / 6 12 / 9 9 / 12 6 / 15 L=3,5 19,25 / 3,5 15,75 / 7 12,25 / 10,5 8,75 / 14 5,25 / 17,5 L=4 20 / 4 16 / 8 12 / 12 8 / 16 4 / 20 L=4,5 20,25 / 4,5 15,75 / 9 11,25 / 13,5 6,75 / 18 2,25 / 22,5 L=5 20 / 5 15 / 10 10 / 15 5 / 20 0 / 25

Leikur um áhrif stéttarfélags Fyrirtækið = π, stéttarfélagið = U Stéttarfélag w=1 w=2 w=3 w=4 w=5 Fyrirtæki L=2,5 16,25 / 2,5 13,75 / 5 11,25 / 7,5 8,75 / 10 6,25 / 12,5 L=3 18 / 3 15 / 6 12 / 9 9 / 12 6 / 15 L=3,5 19,25 / 3,5 15,75 / 7 12,25 / 10,5 8,75 / 14 5,25 / 17,5 L=4 20 / 4 16 / 8 12 / 12 8 / 16 4 / 20 L=4,5 20,25 / 4,5 15,75 / 9 11,25 / 13,5 6,75 / 18 2,25 / 22,5 Með því að fjarlægja víkjandi leikáætlanir kemur Nash-jafnvægið í ljós

Fjármunir og vextir

Fjármunir og vextir C 1 (1+r) Y C* 1 U 3 U 2 U 1 C* Y C

Fjármunir og vextir

Fjármunir og vextir

Fjármunir og vextir Verðbreytingar Ef P1 lækkar (þ.e. r hækkar) þá hækkar C1 (í hlutfalli við C0) Ef P1 hækkar (þ.e. r lækkar) þá lækkar C1 r P1 C1 C1

Áhrif vaxtabreytinga C 1 (1+r’) Y (1+r) Y S C* 1 U 2 C* Y C

Áhrif vaxtabreytinga Ekki er hægt að fullyrða um hvort staðgönguáhrif eða tekjuáhrif eru stærri C 1 (1+r’) Y (1+r) Y C** 1 S C* U 3 1 U 2 C** C* Y C

Eftirspurn fjármuna

Jafnvægi á lánamarkaði Real interest rate S r* D Q* Quantity of loans per period

Vaxtakúrfa

Hagkvæm nýting Hagkvæmasti nýtingartími endurnýjanlegrar auðlindar er þegar vaxtarhraði er jafn vöxtum.

Nýting endurnýjanlegrar auðlindar