«Θεωρία και Δίκαιο Διεθνών Οργανισμών» ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Θεωρία και Δίκαιο Διεθνών Οργανισμών» Ακαδημαϊκό Έτος 2018-2019 Κ.Μ: 120315 ΕΞΑΜΗΝΟ: Ε’ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: Υποχρεωτικό Επιλογής ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Δρ Αλέξανδρος Καΐλης

Διεθνής Ευθύνη των Διεθνών Οργανισμών Η θεμελιωτική βάση της διεθνούς ευθύνης Η διεθνής ευθύνη των διεθνών οργανισμών πηγάζει από την ιδιότητα της διεθνούς νομικής προσωπικότητά τους, οι διεθνείς οργανισμοί αποτελούν δευτερογενή υποκείμενα του διεθνούς δικαίου, και φορείς δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, ως υποκείμενα του διεθνούς δικαίου, οι διεθνείς οργανισμοί έχουν διεθνή νομική προσωπικότητα η νομική προσωπικότητα των διεθνών οργανισμών επιφέρει, αντίστοιχα, έννομες συνέπειες – διεθνή ευθύνη, η οποία περιορίζεται μόνο απέναντι στα Κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς που την έχουν αναγνωρίσει δύο μορφές διεθνούς ευθύνης: την ενεργητική και την παθητική ευθύνη

Διεθνής Ευθύνη των Διεθνών Οργανισμών Α. Ενεργητική Ευθύνη Οι διεθνείς οργανισμοί, ως υποκείμενα του διεθνούς δικαίου έχουν, εκτός από υποχρεώσεις/καθήκοντα, και δικαιώματα/εξουσίες, που ορίζονται στην Καταστατική Συνθήκη τους → μπορούν να εγείρουν απαιτήσεις για ανόρθωση ζημίας που υπέστησαν από την υπονόμευση των συμφερόντων τους ή την παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους Ενδεικτικό Παράδειγμα: Οι διεκδικήσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για καταβολή αποζημιώσεων για ζημιά που υπέστη το προσωπικό του (τραυματισμός, θάνατος) από τα στρατεύματα διαφόρων κρατών, κατά την διάρκεια των ειρηνευτικών του αποστολών ανά τον κόσμο (π.χ. επιχειρήσεις σε Αίγυπτο, Ιορδανία, Ισραήλ)

Διεθνής Ευθύνη των Διεθνών Οργανισμών Β. Παθητική Ευθύνη Οι διεθνείς οργανισμοί, ως υποκείμενα διεθνούς δικαίου με νομική προσωπικότητα, δεν θεσπίζουν μόνο κανόνες διεθνούς δικαίου, αλλά ταυτόχρονα είναι και αποδέκτες τους και δεσμεύονται από αυτούς. → σε περίπτωση παραβίασης ή μη συμμόρφωσης με αρχές και κανόνες διεθνούς δικαίου που έχει ως συνέπεια την πρόκληση ζημίας, οι διεθνείς οργανισμοί υπέχουν και την αντίστοιχη ευθύνη και υποχρέωση να επανορθώσουν τη ζημία που προκάλεσαν → η παθητική διεθνής ευθύνη των διεθνών οργανισμών προκύπτει από διεθνή αδικοπραξία, δηλ, από πράξη ή παράληψη που στοιχειοθετεί παραβίαση διεθνούς υποχρέωσης για έναν οργανισμό. Χαρακτηριστικό Παράδειγμα: Οι ειρηνευτικές επιχειρήσεις του ΟΗΕ ανά τον κόσμο, στις οποίες έχουν καταγραφεί αδικοπραξίες που αφορούν στην παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών (π.χ. δικαίωμα στη ζωή, βασανισμοί, προστασία περιουσίας)

Διεθνής Ευθύνη των Διεθνών Οργανισμών Ενεργοποίηση της παθητικής διεθνούς ευθύνης: Η παθητική διεθνής ευθύνη ενός διεθνούς οργανισμού δύναται να προκύψει στις ακόλουθες περιπτώσεις: από την προσβολή των δικαιωμάτων και συμφερόντων ενός κράτους ή των υπηκόων του. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του Βελγίου και της Ελλάδας. Οι δύο αυτές χώρες εγείραν ορισμένες απαιτήσεις (καταβολή αποζημιώσεων) κατά του ΟΗΕ αναφορικά με ζημίες που υπέστησαν Βέλγοι και Έλληνες υπήκοοι από παράνομες ενέργειες των στρατευμάτων των Ηνωμένων Εθνών στο πλαίσιο των επιχειρήσεων τους στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό στις αρχές της δεκαετίας του 1960, από την προσβολή των δικαιωμάτων ενός άλλου οργανισμού και των υπαλλήλων του, από πράξεις και παραλείψεις του οργανισμού, από την παραβίαση των συμβατικών του υποχρεώσεων, στην περίπτωση που ένας διεθνής οργανισμός αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος σε μια διεθνή σύμβαση

Διεθνής Ευθύνη των Διεθνών Οργανισμών Προϋποθέσεις για τη διαπίστωση διεθνούς ευθύνης: Προκειμένου να διαπιστωθεί η διεθνής ευθύνη ενός διεθνούς οργανισμού, θα πρέπει να πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες τρεις συνθήκες: ένας διεθνής οργανισμός να υιοθετεί και να προβαίνει σε συμπεριφορές και πράξεις που παραβιάζουν θεμελιώδεις διεθνείς υποχρεώσεις, κανόνες και αρχές, τόσο συμβατικού όσο και εθιμικού περιεχομένου, οι εν λόγω συμπεριφορές και πράξεις θα πρέπει να είναι άμεσα αποδοτέες στο διεθνή οργανισμό, δηλ. να έχουν προέλθει από τα θεσμικά όργανα, τους αντιπροσώπους και τους υπαλλήλους ενός οργανισμού, καθώς και από πρόσωπα που ενεργούν εξ ονόματός του, και θα πρέπει να μην αίρεται ο άδικος χαρακτήρας της εκάστοτε αποδιδόμενης συμπεριφοράς και πράξης, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της νόμιμης άμυνας ή της έκτακτης ανάγκης. Συνέπειες από τη διαπίστωση διεθνούς ευθύνης: υποχρέωση του διεθνή οργανισμού να σταματήσει την παράνομη συμπεριφορά και πράξη, δέσμευσή του να μη την επαναλάβει στο μέλλον, και επανόρθωση της ζημίας με την καταβολή της ανάλογης αποζημίωσης

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κύρια Βιβλιογραφία Νάσκου-Περράκη, Π., Αντωνόπουλος, Κ. και Σαρηγιαννίδης, Μ. (2015) Διεθνείς Οργανισμοί. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη Ραυτόπουλος, Ε. (2011) Θεωρία και Δίκαιο των Διεθνών Θεσμικών Οντοτήτων, Σημειώσεις Πανεπιστημιακών Παραδόσεων. Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα Χριστοδουλίδης, Θ. (1984) Εισαγωγή στη Διεθνή Οργάνωση. Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα Μπρεδήμας, Α. και Κυριακόπουλος, Γ. Δίκαιο Διεθνών Οργανισμών. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2016 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία Sands, Ph., Klein, P. (2009), Bowett’s Law of International Institutions (Sixth Edition). Sweet & Maxwell Klabbers, I. (2002), An Introduction to International Institutional Law. Cambridge University Press