Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα Ιστορική εξέλιξη: Πολιτική, Οικονομία, Εφαρμογή ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΓΚ-ΠΑΠΑΝΤΩΝΗ ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ-ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΠΙΣΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ EUROPA-INSTITUT, SAARLAND

…….ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΝΕ Αρχικές απόπειρες Έκθεση Werner 1969 Μετατρεψιμότητα όλων των νομισμάτων και καθορισμένες συναλλαγματικές ισοτιμίες ή αντικατάσταση όλων των νομισμάτων από ένα ενιαίο Κοινοτικό νόμισμα, το φίδι - ‘snake’ = η διαφορά μεταξύ των συναλλαγματικών ισοτιμιών δύο κρατών μελών δεν πρέπει να είναι ανώτερη του 2,25%. Το 1978 το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (EMS) το οποίο εισήγαγε τον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών - Exchange Rate Mechanism (ERM) – και το Exchange Currency Unit (ECU). Το ERM λειτουργούσε καθορίζοντας για κάθε συμβαλλόμενο κράτος (εκτός του ΗΒ) μια νομισματική ισοτιμία σε σχέση με το ECU. Tο ERM υπεβλήθη σε μεγάλη ένταση κατά τις μεγάλες νομισματικές κρίσεις της περιόδου 1992-1993, όταν η ιταλική λιρέτα και η αγγλική λίρα αποβλήθηκαν από τον ERM. Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (1986): σύγκλιση της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής Έκθεση Delors 1989 : ΟΝΕ σε τρία στάδια (Maastricht Treaty 1992) Πρώτο στάδιο: εμπέδωση της εσωτερικής αγοράς, χωρίς νέες αρμοδιότητες από την Συνθήκη (1992) Δεύτερο στάδιο: προετοιμασία από το European Monetary Institute (EMI) της δημιουργίας του ΕΣΚΤ για τον συντονισμό των εθνικών νομισματικών πολιτικών και την έναρξη κοινής νομισματικής πολιτικής Στάδιο τρίτο: κλείδωμα συναλλαγματικών ισοτιμιών και ένα ενιαίο νόμισμα, κεντρικός έλεγχος των εθνικών δημοσιονομικών πολιτικών (1.1.1999). ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΓΚ-ΠΑΠΑΝΤΩΝΗ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 4/18/2019

Στάδιο 2 Στάδιο δύο: Συνθήκη του Maastricht: ΟΝΕ πρέπει να αρχίσει την 1.1.1994 Νομισματική πολιτική Ενιαίο νόμισμα Ανεξαρτησία της ΕΚΤ: 130 ΣΛΕΕ, 282.3 ΣΛΕΕ, 3 ΣΛΕΕ Διακυβέρνηση από ειδικούς: 283.2 ΣΛΕΕ, 282.1 ΣΛΕΕ Πρωτοκαθεδρία στην σταθερότητα των τιμών: 127 ΣΛΕΕ Οικονομική πολιτική Εθνική αρχή για τους εθνικούς ισολογισμούς υπόκειται σε εποπτεία και συντονισμό από την ΕΕ (εξισορροπημένοι ισολογισμοί χωρίς υπερβολικά ελλείμματα) Αποκλειστική Ευθύνη των Κρατών-Μελών, χωρίς Bail-out : 125.1 ΣΛΕΕ ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΓΚ-ΠΑΠΑΝΤΩΝΗ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 4/18/2019

Προετοιμασία για το στάδιο 3 Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Δουβλίνο (Δεκέμβριος 1996) Exchange Rate Mechanism II για τις συναλλαγματικές σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωζώνης και αυτών εκτός αυτής Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Άμστερνταμ (Ιούνιος 1997) Απόφαση για το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (Stability and Growth Pact) Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Luxemburg (Δεκέμβριος 1997) Αρχές and Διαδικασία για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών στο τρίτο στάδιο ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΓΚ-ΠΑΠΑΝΤΩΝΗ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 4/18/2019

Στάδιο 3 Tο τρίτο στάδιο της ΟΝΕ άρχισε την 1η Ιανουαρίου 1999 με 11 κράτη μέλη. Η Ελλάδα πήρε μέρος στο γκρουπ την 1η Ιανουαρίου 2001. Επιτροπή και European Monetary Institute υπέβαλαν Έκθεση στο Συμβούλιο για την πρόοδο των κρατών στην πορεία προς την ΟΝΕ για την υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος: Έκθεση για την ανεξαρτησία των Κεντρικών Τραπεζών και τα κριτήρια σύγκλισης (άρθρ. 140 ΣΛΕΕ) Οι ΗΒ, Δανία και Σουηδία δεν έγιναν μέλη, τα μεν πρώτα δύο κράτη μέλη αποφάσισαν να αποσυρθούν (opt-out). Σημειωτέον ότι οι ΗΒ και Σουηδία δεν ήταν μέλη του ERM II, έτσι οι ισοτιμίες των νομισμάτων ήταν ελεύθερα κυμαινόμενες σε σχέση με το EURO. Η Δανία είναι μέλος του ERM II, και έτσι η ισοτιμία του νομίσματός της κυμαίνεται εντός του περιθωρίου +\- 2,5 % ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΓΚ-ΠΑΠΑΝΤΩΝΗ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 4/18/2019

Έναρξη του σταδίου 3 Παγιώθηκαν αμετάκλητα οι Συναλλαγματικές ισοτιμίες μεταξύ του ΕΥΡΩ και των νομισμάτων των χωρών του ευρώ Έναρξη του ΕΥΡΩ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και εθνικές Κεντρικές Τράπεζες) Το ΕΥΡΩ ΣΥΣΤΗΜΑ έχει αποκλειστική αρμοδιότητα για την νομισματική πολιτική της ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ Το ΕΥΡΩ γίνεται το νόμισμα της ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ Το μόνο νόμισμα για αυτά τα κράτη Τα επίσημα επιτόκια των κρατών του ΕΥΡΩ καθορίστηκαν αποκλειστικά από την ΕΚΤ ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΓΚ-ΠΑΠΑΝΤΩΝΗ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 4/18/2019

Εισαγωγή χαρτονομισμάτων και κερμάτων Την 1.1.2002 χαρτονομίσματα και κέρματα του ΕΥΡΩ μπήκαν στην κυκλοφορία των 12 κρατών του ΕΥΡΩ (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδος) Συζητήσεις για την κατάργηση κερμάτων του ενός ΕΥΡΩ και των δύο λεπτών. Προβλήματα; Το ΕΥΡΩ είναι το επίσημο νόμισμα όχι μόνον των 19 κρατών μελών της ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ, αλλά και των γειτονικών χωρών όπως του Μονακό, Σαν Μαρίνο και το Βατικανό. Άλλα κράτη Ευρωπαϊκά κράτη συνέδεσαν το νόμισμά τους με το ΕΥΡΩ. ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΓΚ-ΠΑΠΑΝΤΩΝΗ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 4/18/2019

Λόγοι υπέρ της ΟΝΕ Στην ΕΥΡΩΖΩΝΗ τα κράτη μέλη δεν έχουν ανεξάρτητη νομισματική πολιτική – ούτε ανεξάρτητη συναλλαγματική πολιτική Η νομισματική πολιτική αποσκοπεί στην μέση αξία του συνόλου της νομισματικής ένωσης και έτσι δεν μπορεί να λάβει υπόψη τις ειδικές περιφερειακές περιπτώσεις Ασύμμετροι κραδασμοί ; Το κόστος και οι κραδασμοί των κρατών μελών σε διαφορετικές κύκλους προβλέψεων ελαχιστοποιούνται : Θεωρία Optimum Currency Area (OCA) : αμφισβητούμενη θεωρία Ελευθερία κυκλοφορίας του εργατικού δυναμικού Ανοικτή οικονομία και πολύ στενές οικονομικές σχέσεις Διαφοροποίηση της παραγωγής και των εξαγωγικών δομών Ολοκλήρωση των χρηματοοικονομικών αγορών Ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων ανάμεσα στα κράτη μέλη Ολοκλήρωση και αλληλεγγύη ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΓΚ-ΠΑΠΑΝΤΩΝΗ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 4/18/2019

Πλεονεκτήματα τη ΟΝΕ Χαμηλότερα κόστη για τις συναλλαγές Κανένα κόστος για την ανταλλαγή νομισμάτων (25 δισ. Euros), κανένα ασφαλιστικό κόστος για νομισματικούς κινδύνους Υψηλότερη αποδοτικότητα των αγορών Μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμές, πληροφόρηση : σύνδεση μεταξύ εσωτερικής αγοράς και ενιαίου νομίσματος Μεγαλύτερη υπευθυνότητα Σταθερότητα στις συναλλαγματικές ισοτιμίες επενεργεί στις τιμές και στα εισοδήματα, τα οποία με την σειρά τους επηρεάζουν την παραγωγή και τις επενδύσεις/το ενιαίο νόμισμα προασπίζει έναντι του κόστους που προκύπτει από μεγάλες συναλλαγματικές διαταραχές και την νομισματική υποτίμηση για ανταγωνιστικούς λόγους Υψηλότερη ανάπτυξη, λόγω μεγάλων και ολοκληρωμένων εθνικών οικονομιών (οικονομίες κλίμακας) = (αυτή η εκτίμηση δεν έχει αποδειχθεί κατά την κρίση) ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΓΚ-ΠΑΠΑΝΤΩΝΗ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 4/18/2019

Λόγοι κατά της ΟΝΕ Τα ΚΜ δεν ήταν έτοιμα για την ΟΝΕ: μερικά από αυτά πέτυχαν τα κριτήρια σύγκλισης με δημιουργική λογιστική Πολιτικός ισχυρισμός: η νομισματική πολιτική (αρμοδιότητα για υποτιμήσεις, συζητήσεις για πληθωρισμό, επιτόκια, ανεργία) που ανήκει στην ΕΚΤ μπορεί να διευρύνει τα προβλήματα που ερείδονται στο δημοκρατικό έλλειμμα καθόσον δεν υπάρχει αποτελεσματικός έλεγχος από το ΕΚ Οικονομικής φύσεως ισχυρισμοί: (1) οι τιμές θα αυξάνονταν κατά την περίοδο της αλλαγής των εθνικών νομισμάτων στο ΕΥΡΩ, (2) η διαφορετική οικονομική κατάσταση των ΚΜ σε συνδυασμό με την απώλεια της δυνατότητας διακύμανσης των συναλλαγματικών ισοτιμιών αφαιρεί ένα σημαντικό εργαλείο για οικονομική προσαρμογή των κρατών μελών. ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΓΚ-ΠΑΠΑΝΤΩΝΗ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ 4/18/2019