ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Υπόθεση C-230/16, Coty Germany GmbH v. Parfümerie Akzente GmbH

Αίτηση για έκδοση προδικαστικής απόφασης 267 ΣΛΕΕ Υποβλήθηκε στο ΔΕΕ από το Oberlandesgericht Frankfurt am Main (εφετείο Φρανκφούρτης επί του Μάιν, Γερμανία) - Τι προηγήθηκε; Αγωγή της Coty Germany κατά εξουσιοδοτημένου επιλεκτικού διανομέα της ενώπιον του Πρωτοδικείου Φρανκφούρτης επί του Μάιν ΔΙΑΔΙΚΟΙ: Coty Germany GmbH -> κύριος προμηθευτής καλλυντικών πολυτελείας στη Γερμανία. Διάθεση μέσω δικτύου επιλεκτικής διανομής στην Ευρώπη Parfümerie Akzente GmbH -> εξουσιοδοτημένος έμπορος λιανικής προϊόντων της Coty Germany, σε φυσικά σημεία πωλήσεως και μέσω Διαδικτύου. Οι διαδικτυακές πωλήσεις γίνονται εν μέρει μέσω ηλεκτρονικού καταστήματος που ανήκει στην ίδια και εν μέρει μέσω της πλατφόρμας «amazon.de»

Το Πρωτοδικείο απέρριψε την αγωγή με το σκεπτικό ότι η ρήτρα: Δικαιολογητικός λόγος συστήματος: «ο χαρακτήρας των εμπορικών σημάτων της Coty Prestige απαιτεί την επιλεκτική τους διανομή προς διαφύλαξη της πολυτελούς εικόνας των σημάτων αυτών». Επίμαχη συμβατική ρήτρα (τροπ. Μάρτιος 2012): «επιτρέπεται στον εξουσιοδοτημένο διανομέα να προσφέρει και να πωλεί τα προϊόντα μέσω διαδικτύου, υπό τον όρο όμως ότι ασκεί τη δραστηριότητα της διαδικτυακής πωλήσεως μέσω μιας “ηλεκτρονικής βιτρίνας” του εξουσιοδοτημένου καταστήματος και ότι ο πολυτελής χαρακτήρας των προϊόντων διαφυλάσσεται». Απαγόρευση στους επιλεκτικούς διανομείς να πωλούν ηλεκτρονικά τα επίμαχα προϊόντα με τη χρήση διαδικτυακής πλατφόρμας τρίτου Η Parfümerie Akzente αρνήθηκε να συναινέσει στην ανωτέρω τροποποίηση με αποτέλεσμα την άσκηση αγωγής από την Coty Germany με αίτημα την απαγόρευση διανομής από την εναγόμενη των επίδικων προϊόντων μέσω της πλατφόρμας «amazon.de» Το Πρωτοδικείο απέρριψε την αγωγή με το σκεπτικό ότι η ρήτρα: αντιβαίνει στο άρ. 101 παρ. 1 ΣΛΕΕ & άρ. 1 του Gesetz gegen Wettbewerbsbeschränkungen συνιστά περιορισμό ιδιαίτερης σοβαρότητας, κατά την έννοια του άρ. 4 στ. γʹ του κανονισμού 330/2010 Η Coty Germany εφεσίβαλε την πρωτόδικη απόφαση.

Προδικαστικά Ερωτήματα 1)      Μπορεί ένα επιλεκτικό σύστημα διανομής, το οποίο έχει ως αντικείμενο τη διανομή πολυτελών προϊόντων και προϊόντων γοήτρου και αποσκοπεί πρωτίστως στη διαφύλαξη της “εικόνας πολυτέλειας” των προϊόντων, να συνιστά στοιχείο ανταγωνισμού που συνάδει με το άρθρο 101, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ; 2)      Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο πρώτο ερώτημα, μπορεί να συνιστά στοιχείο ανταγωνισμού που συνάδει με το άρθρο 101, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ μια γενική απαγόρευση προς τα μέλη ενός επιλεκτικού συστήματος διανομής που δραστηριοποιούνται σε επίπεδο λιανικής πωλήσεως να χρησιμοποιούν, κατά τρόπο που να φαίνεται προς τα έξω, τρίτες επιχειρήσεις για την πραγματοποίηση πωλήσεων μέσω διαδικτύου, χωρίς να έχει σημασία το αν στη συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχει απόκλιση από τις θεμιτές απαιτήσεις του παραγωγού ως προς την ποιότητα; 3)      Έχει το άρθρο 4, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 330/2010 την έννοια ότι η απαγόρευση προς τα μέλη ενός επιλεκτικού συστήματος διανομής που δραστηριοποιούνται σε επίπεδο λιανικής πωλήσεως να χρησιμοποιούν, κατά τρόπο που να φαίνεται προς τα έξω, τρίτες επιχειρήσεις για την πραγματοποίηση πωλήσεων μέσω διαδικτύου συνιστά περιορισμό λόγω αντικειμένου όσον αφορά τον κύκλο των πελατών του εμπόρου λιανικής; 4)      Έχει το άρθρο 4, στοιχείο γʹ, του κανονισμού 330/2010 την έννοια ότι η απαγόρευση προς τα μέλη ενός επιλεκτικού συστήματος διανομής που δραστηριοποιούνται σε επίπεδο λιανικής πωλήσεως να χρησιμοποιούν, κατά τρόπο που να φαίνεται προς τα έξω, τρίτες επιχειρήσεις για την πραγματοποίηση πωλήσεων μέσω διαδικτύου συνιστά περιορισμό λόγω αντικειμένου των παθητικών πωλήσεων προς τους τελικούς χρήστες;»

Προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα (ΓΕ) Wahl Εισαγωγικές Παρατηρήσεις: Ο ανταγωνισμός μέσω των τιμών, δεν είναι η μοναδική αποτελεσματική μορφή ανταγωνισμού ούτε η μορφή ανταγωνισμού στην οποία πρέπει σε κάθε περίπτωση να δίδεται απόλυτη προτεραιότητα. Yπάρχουν θεμιτές ανάγκες, όπως η διατήρηση ενός εξειδικευμένου εμπορίου που να είναι σε θέση να παρέχει συγκεκριμένες υπηρεσίες για προϊόντα υψηλής ποιότητας και τεχνικής, οι οποίες δικαιολογούν τον περιορισμό του ανταγωνισμού μέσω των τιμών υπέρ του ανταγωνισμού βάσει άλλων στοιχείων πλην των τιμών (σημ. 33) Είναι θεμιτό να δίνεται έμφαση όχι στον ανταγωνισμό «μέσω των τιμών» αλλά στον ανταγωνισμό με βάση άλλα στοιχεία ποιοτικού χαρακτήρα (σημ. 46) Η μείωση του «intra-brand competition») μπορεί να επιτρέπεται όταν είναι απαραίτητη για την παρότρυνση («inter-brand competition»)

Προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα (ΓΕ) Wahl Επί του 1ου ερωτήματος: Υπενθύμισε τα κριτήρια Metro (σημ. 175 Κατευθυντήριων γραμμών) Μπορεί να καθιστούν ένα δίκτυο επιλεκτ. διανομής συμβατό με το 101 παρ. 1 ΣΛΕΕ: Υλικές ιδιότητες των προϊόντων (π.χ. προϊόντα υψηλής τεχνολογίας) Εικόνα πολυτελείας των προϊόντων (σημ. 70) (Υποθ. Leclerc κατά Επιτροπής T‑88/92) «Στο πλαίσιο του δικαίου των σημάτων το Δικαστήριο έχει υπογραμμίσει ότι τα πολυτελή προϊόντα και τα προϊόντα γοήτρου δεν ορίζονται μόνο βάσει των υλικών χαρακτηριστικών τους, αλλά και βάσει του ειδικού τρόπου με τον οποίο τα εκλαμβάνουν οι καταναλωτές, και ειδικότερα της «αίγλης πολυτέλειας» την οποία έχουν όσον αφορά τους καταναλωτές…» Oρισμένα μέρη επικαλέστηκαν την σκ. 46 της Pierre Fabre αποδίδοντάς της διαφορετική ερμηνεία. Ορθή ερμηνεία: H σκ. 46 -> έλεγχο συγκεκριμένης περιοριστικής ρήτρας, όχι του συνολικού δικτύου διανομής, όπως θέλησαν να υποστηρίξουν τα μέρη. Ένα σύστημα επιλεκτικής διανομής το οποίο έχει ως αντικείμενο τη διαφύλαξη της εικόνας πολυτέλειας των προϊόντων πάντοτε δύναται να συνιστά στοιχείο ανταγωνισμού σύμφωνο με το άρ. 101 παρ. 1 ΣΛΕΕ.

Προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα (ΓΕ) Wahl Επί του 2ου ερωτήματος Η τήρηση των απαιτήσεων ποιότητας, η οποία θεμιτώς επιβάλλεται εντός ενός συστήματος επιλεκτικής διανομής, μπορεί να διασφαλιστεί αποτελεσματικά μόνον αν το περιβάλλον πωλήσεων μέσω Διαδικτύου έχει σχεδιαστεί από τους εξουσιοδοτημένους μεταπωλητές, οι οποίοι συνδέονται συμβατικά με τον προμηθευτή/επικεφαλής του δικτύου διανομής, και όχι από 3ον φορέα εκμεταλλεύσεως του οποίου τις πρακτικές δεν μπορεί να επηρεάσει ο εν λόγω προμηθευτής. (σημ. 114) Σε κάθε περίπτωση: η επίμαχη απαγόρευση ΔΕΝ δύναται να χαρακτηριστεί ως «εξ αντικειμένου περιορισμός» κατά την έννοια του άρ. 101 παρ. 1 ΣΛΕΕ, διευκρινιζομένου ότι η έννοια αυτή πρέπει να ερμηνεύεται στενά. Γίνεται παγίως δεκτό ότι η έννοια του «εξ αντικειμένου» περιορισμού του ανταγωνισμού δύναται να εφαρμόζεται μόνο σε ορισμένα είδη συντονισμού μεταξύ επιχειρήσεων τα οποία είναι «αρκούντως επιβλαβή» όσον αφορά τον ανταγωνισμό ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ότι παρέλκει η εξέταση των αποτελεσμάτων τους (σημ. 117 ->  Groupment des cartes bancaires, C‑67/13, σκ 58)

Προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα (ΓΕ) Wahl Επί του 3ου και 4ου ερωτήματος Το άρθρο 4 στ. βʹ & το άρ. 4 στ. γʹ του Καν. 330/2010 πρέπει να εξετάζονται στο πλαίσιο του ευρύτερου σκοπού καταπολεμήσεως των φαινομένων στεγανοποιήσεως των αγορών, Κατά τ’ άλλα ο επικεφαλής δικτύου επιλεκτικής διανομής πρέπει να διατηρεί μεγάλη ελευθερία κατά τον καθορισμό του τρόπου διανομής των προϊόντων του Περιεχόμενο της ρήτρας: η πώληση να πραγματοποιείται με τη μορφή ηλεκτρονικής βιτρίνας του καταστήματος του διανομέα ή μέσω ιστοτόπου τρίτου κατά τρόπο μη εμφανή προς τα έξω => ΑΡΑ ΔΕΝ αποτελεί περιεχόμενο ο αποκλεισμός κάθε πώλησης μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας, όπως στην Pierre Fabre. Σκοπός της εν λόγω ρήτρας: η διαφύλαξη του πολυτελούς χαρακτήρα των αγαθών. ΟΧΙ ο περιορισμός όσον αφορά την περιοχή και/ή τον κύκλο πελατών των επιλεγμένων διανομέων

Προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα (ΓΕ) Wahl Επί του 3ου και 4ου ερωτήματος (συν.) Ως προς το άρθρο 4 στ. β΄: από τα πραγματικά περιστατικά δεν προέκυψε ότι οι χρήστες των επίμαχων πλατφορμών τρίτων συνιστούν, πελατεία δυνάμενη να οριοθετηθεί, με αποτέλεσμα να μπορεί να συναχθεί ότι η επίμαχη ρήτρα καταλήγει σε κατανομή της πελατείας Ως προς το άρθρο 4 στ. γ΄: Η επίμαχη ρήτρα δεν απαγορεύει κάθε επιγραμμική πώληση, όπως αυτή στην υπόθεση Pierre Fabre. Τουναντίον, η ρήτρα επιτρέπει όντως τον συγκεκριμένο δίαυλο διανομής, εφόσον ο διανομέας πωλεί τα επίμαχα προϊόντα υπό μορφή ηλεκτρονικής βιτρίνας της εξουσιοδοτημένης επιχειρήσεως ή χρησιμοποιώντας, κατά τρόπο που να μη φαίνεται προς τα έξω, ιστότοπο τρίτου και τηρεί ορισμένες διατάξεις οι οποίες προορίζονται να διαφυλάσσουν την εικόνα γοήτρου του σήματος του παραγωγού.

Απόφαση ΔΕΕ της 6.12.2017 Το άρθρο 101, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι με τη διάταξη αυτή συνάδει ένα σύστημα επιλεκτικής διανομής προϊόντων πολυτελείας το οποίο αποσκοπεί πρωτίστως στη διαφύλαξη της εικόνας πολυτέλειας των προϊόντων αυτών, εφόσον η επιλογή των μεταπωλητών γίνεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων ποιοτικού χαρακτήρα τα οποία καθορίζονται ομοιόμορφα έναντι όλων των δυνητικών μεταπωλητών και εφαρμόζονται χωρίς διακρίσεις και εφόσον τα καθοριζόμενα κριτήρια δεν υπερβαίνουν το αναγκαίο μέτρο.      Το άρθρο 101, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι δεν αντιτίθεται σε συμβατική ρήτρα όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, η οποία απαγορεύει στους εξουσιοδοτημένους διανομείς ενός συστήματος επιλεκτικής διανομής προϊόντων πολυτελείας το οποίο αποσκοπεί πρωτίστως στη διαφύλαξη της εικόνας πολυτέλειας των προϊόντων αυτών να χρησιμοποιούν κατά τρόπο που να φαίνεται προς τα έξω τρίτες πλατφόρμες για τη διαδικτυακή πώληση των προϊόντων τα οποία αφορά η σύμβαση, εφόσον η ρήτρα αυτή αποσκοπεί στη διαφύλαξη της εικόνας πολυτέλειας των εν λόγω προϊόντων, προβλέπεται κατά τρόπο ενιαίο και εφαρμόζεται χωρίς διακρίσεις και εφόσον τελεί σε αναλογία προς τον επιδιωκόμενο σκοπό, πράγμα το οποίο απόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει.     Το άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΕ) 330/2010 της Επιτροπής, της 20ής Απριλίου 2010, για την εφαρμογή του άρθρου 101, παράγραφος 3, της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες κάθετων συμφωνιών και εναρμονισμένων πρακτικών, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι, υπό περιστάσεις όπως αυτές της υποθέσεως της κύριας δίκης, η απαγόρευση προς τα μέλη ενός συστήματος επιλεκτικής διανομής προϊόντων πολυτελείας, τα οποία δραστηριοποιούνται σε επίπεδο διανομής, να χρησιμοποιούν κατά τρόπο που να φαίνεται προς τα έξω τρίτες επιχειρήσεις για την πραγματοποίηση διαδικτυακών πωλήσεων δεν συνιστά περιορισμό του κύκλου των πελατών κατά την έννοια του άρθρου 4, στοιχείο βʹ, του κανονισμού αυτού ούτε περιορισμό των παθητικών πωλήσεων σε τελικούς χρήστες κατά την έννοια του άρθρου 4, στοιχείο γʹ, του εν λόγω κανονισμού.

Ζητήματα το Δικαστήριο συντάχθηκε με τις Προτάσεις του ΓΕ με κάποιες, μάλλον επουσιώδεις φραστικές αποκλίσεις. Στο κείμενο της απόφασης -> «προϊόντα πολυτελείας» με μερικές εξαιρέσεις, όπως στις σκέψεις 38 και 42, όπου γίνεται λόγος για «προϊόντα πολυτελείας και γοήτρου» Ποια η έκταση εφαρμογής του τεκμηρίου νομιμότητας που εισήγαγε η Coty = Ποιο το εύρος του όρου «προϊόντα πολυτελείας και γοήτρου»; -[Aπόφ. Copad]: ένα σύστημα επιλεκτικής διανομής δεν είναι μόνο στην περίπτωση των προϊόντων πολυτελείας εκτός του πεδίου εφαρμογής του άρ. 101 ΣΛΕΕ, αλλά και όταν ο προμηθευτής επιλέγει να τοποθετήσει τα προϊόντα του στην κορυφή της σχετικής αγοράς, προκειμένου να σηματοδοτεί την υψηλή τους ποιότητα και να ανταποκριθεί στις διαφορετικές ανάγκες των καταναλωτών προσφέροντας τους ανάλογη ποικιλία. Υποστηρίζεται δηλαδή, ότι οι κανόνες της Coty θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλα τα «καταναλωτικά αγαθά υψηλής ποιότητας», η φύση των οποίων απαιτεί σύστημα επιλεκτικής διανομής, πέραν των προϊόντων πολυτελείας και γοήτρου.

Συμβολή της Coty Μετά την Coty: είτε πρόκειται για προϊόντα πολυτελείας και γοήτρου είτε για άλλα προϊόντα δε δημιουργείται σοβαρό πρόβλημα από την στιγμή που το ΔΕΕ δεν αντιμετωπίζει πλέον την απαγόρευση χρήσης πλατφόρμας τρίτων ως εξ αντικειμένου (by object) περιορισμό του ανταγωνισμού Αλλά στις λοιπές περιπτώσεις (για άλλα προϊόντα) τέτοια απαγόρευση θα χαρακτηρίζεται ως εκ του αποτελέσματος (by effect) περιορισμός του ανταγωνισμού, που θα μπορούσε να τύχει του ευεργετήματος της ομαδικής απαλλαγής Διασαφήνιση απόφ. Pierre Fabre: H τελευταία δεν σκόπευε να παγιώσει την θέση ότι η διαφύλαξη της εικόνας πολυτελείας δεν μπορεί πλέον να δικαιολογεί περιορισμούς του ανταγωνισμού Όπως και η απόφαση Intel, απομακρύνθηκε από την ευρεία εφαρμογή των κανόνων per se. Μore economic approach: Αξιολόγηση επιχειρηματικής συμπεριφοράς βάσει των αποτελεσμάτων της στην αγορά