Συνήθη νοσήματα φλεγμονώδους φύσεως Χειλέων και γλώσσας

Χείλη - Γλώσσα υψηλά αναπτυγμένοι ιστοί στο ανθρώπινο είδος χαρακτηρίζονται από πλούσιο αγγειακό και νευρικό δίκτυο Παθήσεις των χειλέων και της γλώσσας (χειλίτιδες - γλωσσίτιδες) μπορούν να επηρεάζουν: - ουσιώδεις λειτουργίες (ομιλία, μάσηση) - αισθήσεις (γεύση, σεξουαλικότητα) - προκαλούν παραμορφώσεις (διαταραχή αισθητικής αρμονίας του προσώπου) - ή αποτελούν εκδηλώσεις γενικών νοσημάτων

χειλίτιδα κλινικά σημεία: διόγκωση, ερυθρότητα, λύση της συνεχείας του επιθηλίου (διαβρώσεις, ελκώσεις, εφελκίδες, ραγάδες), αποφολίδωση συμπτώματα: τάση,καύσος,πόνος

χειλίτιδα τοπικά/ μηχανικά αίτια (έξεις, καπνιστικές συνήθειες)

χειλίτιδα περιβαλλοντικά αίτια (ξηρασία, αέρας, ψύχος, ηλιακή ακτινοβολία) Ψύχος

χειλίτιδες / αίτια ακτινική ηλιακή ακτινοβολία συγχειλίτιδα χειλίτιδα εξ επαφής αλλεργική,αγγειοοίδημα απολεπιστική, αδενική, κοκκιωματώδης, πλασματοκυτταρική ερπητική ή άλλη ως εκδήλωση δερματικών ή αυτοάνοσων νοσημάτων ηλιακή ακτινοβολία πολυπαραγοντικά ερεθιστικές ουσίες αλλεργία φλεγμονώδεις (μη ταξινομούμενες αιτιολογικά, ιδιοπαθείς ή αγνώστου αιτιολογίας) λοιμογόνοι παράγοντες πολύμορφο ερύθημα, πομφολυγώδη νοσήματα κ.α.

απολεπιστική χειλίτιδα χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή υπερκεράτωση, απολέπιση Ψυχογενή αίτια, αυτοτραυματισμός, ασυναίσθητη συνεχής διαβροχή χειλεών Candida, HIV λοίμωξη

ακτινική χειλίτιδα (solar elastosis) προκαρκινική κατάσταση αίτια: ηλιακή ακτινοβολία προδιάθεση: τύπος δέρματος (λεπτό και λευκό) ηλικία:40-80 ετών φύλο: άνδρες>γυναικες εντόπιση: κ.χείλος>α.χείλος

χειλίτιδα εξ επαφής επαφή με αλλεργιογόνα ή ερεθιστικές ουσίες ή ως αποτέλεσμα φωτοτοξικής αντίδρασης. οδοντόκρεμες (αρωματικά, χλωρακεταμίδη), κραγιόν, αντιηλιακά (oxybenzone), νικέλιο (μουσικά όργανα), τροφές (ψωραλένια πορτοκαλιού, λεμόνι, μανγκο, γαρύφαλλο, κανέλλα κ.α.)

αλλεργική χειλίτιδα τροφικά αλλεργιογόνα μετά από λεύκανση δοντιών

αγγειο- οίδημα από φάρμακα αγγειο- οίδημα από φάρμακα αναστολείς ACE (επίδραση στο μεταβολισμό βραδυκινίνης) μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη πενικιλίνη κεφαλοσπορίνες βαρβιτουρικά ιστορικό άσθματος, ατοπικού εκζέματος, αλλεργικής ρινίτιδας ή και επιπεφυκίτιδας

ιστορικό Γυναίκα 63 ετών «Πρήξιμο στο άνω χείλος» Συμπτώματα τάσης και καύσου Χρονική διάρκεια: 7 μήνες Ξεκίνησε ετερόπλευρα πριν από 4 μήνες. Θεώρησε ότι οφειλόταν σε οδοντοφατνιακή λοίμωξη και πήρε αντιβίωση χωρίς βελτίωση. Ιατρικό ιστορικό: ελεύθερο Φάρμακα: -

Κλινικά ευρήματα Οιδηματώδες άνω χείλος, με κατά τόπους ερυθρότητα, σύσταση ελαστική με διαβρώσεις στο βλεννογόνο Υπόλοιπος βλεννογόνος:κ.φ.

πιθανή διάγνωση: χρόνια χειλίτιδα διαφορική διάγνωση αλλεργική ή εξ επαφής χειλίτιδα κοκκιωματώδης χειλίτιδα αδενική χειλίτιδα πλασματοκυτταρική χειλίτιδα

Αδενική χειλίτιδα (glandularis) χρόνια φλεγμονώδης κατάσταση με υπερπλασία των ελασσόνων σιαλογόνων αδένων του χείλους αίτια: κλινική αντίδραση σε χρόνιο ερεθισμό (κληρονομικότητα, χρόνια έκθεση στον ήλιο, κ.α.) κλινικές μορφές: απλή, επιπολής εν τω βαθει πυώδης (ανοσοκαταστολή)

Πλασματοκυτταρική χειλίτιδα σπάνια, ιδιοπαθής φλεγμονώδης διαταραχή χαρακτηρίζεται από διήθηση του χορίου από πλασματοκύτταρα μπορεί να παρουσιαστεί και σε άλλα όργανα (γεννητικά, λάρυγγα) Κλινικά έντονη ερυθρότητα, ελκώσεις με εφελκίδες

Βιοψία και ιστοπαθολογική εξέταση ευρήματα συμβατά με κοκκιωματώδη φλεγμονή

Κοκκιωματώδης φλεγμονή κοκκιωματώδης χειλίτιδα (Mieschκe’s χειλίτιδα) σύνδρομο Melkersson-Rosenthal (κοκκιωματώδης χειλίτιδα, αυλακωτή γλώσσα, πάρεση προσωπικού) στοματοπροσωπική κοκκιωμάτωση νόσος Crohn σαρκοείδωση φυματίωση

στοματοπροσωπική κοκκιωμάτωση

στοματοπροσωπική κοκκιωμάτωση

Κοκκιωματώδης φλεγμονή κοκκιωματώδης χειλίτιδα (Mieschκe’s χειλίτιδα) σύνδρομο Melkersson-Rosenthal (κοκκιωματώδης χειλίτιδα, αυλακωτή γλώσσα, πάρεση προσωπικού) στοματοπροσωπική κοκκιωμάτωση νόσος Crohn σαρκοείδωση φυματίωση

παραπομπή για περαιτέρω κλινικοεργαστηριακό έλεγχο γενική εξέταση αίματος, σίδηρος, φυλλικό οξύ, ουρία, κρεατινίνη, μετατρεπτικό ένζυμο αγγειοτενσίνης, αντισώματα κυτταροπλάσματος ουδετεροφίλων (P-ANCA, C-ANCA) ακτινογραφία θώρακος γαστρεντερολογική εκτίμηση Αποτελέσματα κλινικοεργαστηριακού ελέγχου: Κ.Φ

διάγνωση κοκκιωματώδης χειλίτιδα (Mieschκe’s χειλίτιδα)

θεραπεία κορτικοστεροειδή - τοπικά (ενδοϊστική έκχυση) - συστηματικά αποφυγή πιθανών αλλεργιογόνων (τροφικών ή χημικών)

συγχειλίτιδα (γωνιακή) συγχειλίτιδα (γωνιακή) τοπικά ή μηχανικά αίτια (μείωση κάθετης διάστασης, ρυτίδες, έξεις) διατροφικές ελλείψεις (Feπενία,Β12 , φυλλικό οξύ, αριβοφλαβίνωση) λοιμογόνοι παράγοντες (Candida, Staphylococcus aureus) συστηματικοί παράγοντες (σακχαρώδης διαβήτης, ιατρογενής ή μη ανοσοκαταστολή)

ιστορικό άνδρας 35 ετών συμπτώματα καύσου στόματος χρόνος εμφάνισης: τρεις εβδομάδες ιατρικό ιστορικό ελεύθερο

Κλινικά ευρήματα λευκές πλάκες/μάζες αποκολλώνται ερυθρές περιοχές

Κλινική διάγνωση οξεία ψευδομεμβρανώδης καντιντίαση καντιντιασική συγχειλίτιδα

προδιαθεσικοί παράγοντες καντιντίασης ιστορικό λήψης φαρμάκων: αντιβιοτικών, κορτικοστεροειδών, χημειοθεραπεία συστηματικά νοσήματα: σακχαρώδης διαβήτης, υποπαραθυρεοειδισμός, υπολειτουργία επινεφριδίων στερητικές καταστάσεις: υποσιτισμός, σιδηροπενία, δυσαπορρόφηση πτώση ανοσολογικής άμυνας : μεταμόσχευση, αιματολογικά νοσήματα, HIV λοίμωξη

Παραπομπή του ασθενούς για εργαστηριακό έλεγχο γενική εξέταση αίματος,έλεγχος για σιδηροπενία, Β12 ELIZA HIV1,2 διάγνωση: HIV λοίμωξη

συγχειλίτιδα τοπικοί παράγοντες: - οδοντοστοιχίες πριν 20 έτη - ξηροστομία ιατρικό ιστορικό: - σακχαρώδης διαβήτης

θεραπεία αντιμυκητιασική αγωγή συστηματική (φλουκοναζόλη, ιντραζόλη ή κετοκοναζόλη, μικοναζόλη) τοπική σε συγχειλίτιδα: - αντιμυκητιασικό (μικοναζόλη, Daktarin oral gel) - κορτικοστεροειδές + αντιμυκητιασικό (cr. Daktodor ) - κορτικοστεροειδές + αντιμικροβιακό (cr. Betnovate N, Fucidin H)

συμπεράσματα χειλίτιδα που εκδηλώνεται με αιφνίδια διόγκωση των χειλέων μπορεί να σχετίζεται με αλλεργική αντίδραση χρόνια ή υποτροπιάζουσα διόγκωση του χείλους απαιτεί συνήθως βιοψία και ιστοπαθολογική εξέταση για την τελική διάγνωση ή/και επιπρόσθετο κλινικοεργαστηριακό έλεγχο του ασθενούς για τυχόν συσχέτιση με γενικευμένο νόσημα υπερκερατωσικές βλάβες με ραγάδες ή ελκώσεις των χειλέων πρέπει να διερευνώνται με βιοψία όταν αναπτύσσονται σε έδαφος ακτινικής χειλίτιδας ραγάδες ή ελκώσεις συγχειλιών μπορεί να οφείλονται σε συνδυασμό τοπικών (μηχανικών, λοιμογόνων) παραγόντων ή/και να αποτελούν εκδήλωση συστηματικών νοσημάτων (ανοσοανεπάρκειες, ένδοια βιταμινών, Fe κ.α.)

υπερπλασία τριχοειδών θηλών (τριχωτή γλώσσα) αίτια (ασαφή): μύκητες, γαστρεντερικές διαταραχές, φάρμακα, ακτινοβολία, κακή στοματική υγιεινή

υπερπλασία φυλλοειδών θηλών

υπερπλασία μυκητοειδών θηλών

Καθέξη δήξη

Καθέξη δήξη

Λεία γλώσσα Αριβοφλαβίνωση (υποβιταμίνωση Β2) καύσος στη γλώσσα συγχειλίτιδα Μεγαλοβλαστική αναιμία (έλλειψη Β12) Σιδηροπενία Σύνδρομο Plummer-Vinson (ωχρότητα, συγχειλίτιδα, γλωσσίτιδα, στένωση οισοφάγου)

Εργαστηριακές εξετάσεις για έλεγχο σιδηροπενικής αναιμίας ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΑΣ Σχετική ένδειξη Fe/πενίας: HB ♂< 13 g/dL, ♀ <12 g/dL Διαγνωστική τιμή: <15μg/L, 15-50 πιθανή, 50-100 λιγότερο πιθανή, >100 η πιθανότητα μειώνεται σημαντικά Διαγνωστική τιμή <30μg/dL Υψηλή τιμή (αντίστροφη σχέση με τα αποθέματα Fe) Αξιόπιστος δείκτης <15% ΕΞΕΤΑΣΗ Γενική εξέταση αίματος Φερριτίνη ορού Fe ορού Ολική Σιδηροδεσμευτική ικανότητα (TIBC) Κορεσμός τρανσφερίνης (πηλίκο Fe/TIBC)

Μεγαλοβλαστική αναιμία Ανεπάρκεια Β12 (κοβαλαμίνης) ή φυλλικού οξέος Νόσος με μακροχρόνια πορεία και βραδεία εξέλιξη 10-15% των ατόμων >60 έτη παρουσιάζει έλλειψη βιταμίνης Β12

Αίτια ανεπάρκειας Β12 Η. Μαζοκοπάκης κα συν. 2009

Μεγαλοβλαστική αναιμία Επώδυνη ατροφία γλώσσας (γλωσσίτις), διαταραχές γεύσης, γωνιακή χειλίτιδα, υποτροπιάζουσες ελκώσεις παρόμοιες με άφθες, καντιντίαση Συμπτώματα: εύκολη κόπωση, βραδυπνοια, νευρολογικές διαταραχές Στο 50% -60% των περ., οι εκδηλώσεις στο στόμα μπορεί να προηγούνται άλλων συμπτωμάτων της αναιμίας και της μακροκυττάρωσης.

Εργαστηριακές εξετάσεις για έλεγχο μεγαλοβλαστικής αναιμίας ΔΙΑΓΝΩΣΗ Μειωμένη τιμή αιμοσφαιρίνης (HB), & αιματοκρίτη (HT) Υψηλά επίπεδα: μέσου όγκου ερυθρών (MCV), &εύρους κατανομής ερυθρών (RDW-CV) Μειωμένη τιμή ή φυσιολογική τιμή ή σε περ. ανεπάρκειας Β12 Μείωση Αξιόπιστος δείκτης* ΕΞΕΤΑΣΗ Γενική εξέταση αίματος Β12 ορού Φυλλικό οξύ ορού Φυλλικό οξύ ερυθρών Schilling test (διερεύνηση έλλειψης ενδογενούς παράγοντα) *(από το 2003 έχει αποσυρθεί από την κατασκευάστρια εταιρεία ο ενδογενής παράγοντας)

ερπητική (γεωμετρική) γλωσσίτιδα ερπητική (γεωμετρική) γλωσσίτιδα Grossman και συν. 1993 σε HIV+ ασθενείς (7), σε μεταμοσχευμένο (1) και σε λευχαιμία (1) επώδυνη, επιμήκης γραμμοειδής έλκωση (σχισμή) παρόμοια ελκωτική βλάβη παρατηρείται στην ερπητική κερατοειδίτιδα

γεωγραφική γλώσσα 3% του πληθυσμού αίτια: άγνωστα συχνά συνυπάρχει και με οσχεοειδή γλώσσα παρόμοιες βλάβες σε ψωρίαση

κλινικά ευρήματα Λευκές κυκλοτερείς γραμμώσεις μη αποκολλούμενες εναλλάσσονται με ερυθρές περιοχές (ατροφικές, με απόπτωση των θηλών)

συμπεράσματα απόπτωση θηλών της γλώσσας (κατά τόπους ή ολική) ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με συγχειλίτιδα μπορεί να αποτελεί εκδήλωση επιπολής μυκητίασης ή εκδήλωση συστηματικών νοσημάτων (ένδοια βιταμινών, Fe κ.α.) υπερπλασία θηλών της γλώσσας (μυκητοειδών, φυλλοειδών,τριχοειδών) μπορεί να σχετίζεται με φλεγμονώδη, αλλεργικά, ή άλλα αίτια διόγκωση της γλώσσας μπορεί να σχετίζεται με αλλεργική αντίδραση (αιφνίδια) ή να απαιτεί βιοψία και ιστοπαθολογική εξέταση για την τελική διάγνωση ή/και επιπρόσθετο κλινικοεργαστηριακό έλεγχο του ασθενούς για τυχόν συσχέτιση με γενικευμένο νόσημα