Högnun á gjaldeyrismarkaði Ásgeir Jónsson Viðskipta- og hagfræðideild P.S. Allar jöfnur er á logaritmísku formi 1/16/2019

Um skilvirkni gjaldeyrismarkaða Á skilvirkum markaði ætti verðmyndunin að endurspegla allar upplýsingar sem hægt er að nýta sér. Af þeim sökum ætti að vera ómögulegt að ná umfram ávöxtun. Þetta heldur ef gefið er að A) ræðar vændir eru í heiðri hafðar (rational expectations) B) hlutleysi ríkir gagnvart áhættu (risk neutrality) Þá ætti neðangreint jafna að halda sem oft hefur verið kölluð óvarið vaxtajafnvægi (uncovered interest parity) Δkset+k= it-it* Δkset+k væntar breytingar í spotgengi k tímabil fram í tímann it vextir innanlands á bréfi með k endingartíma it* vextir erlendis á bréfi með k endingartíma

Um skilvirkni gjaldeyrismarkaða Skilvirknin hefur oft verið prófuð, t.d. Með því að skoða sk. högnunarreglur (filter rules). Þ.e. hvort hægt sé að hagnast á leitni á gjaldeyrismörkuðum. Yfirleitt hafa högnunarreglur geta skilað töluverðri ávöxtun. Ennfremur er oft prófað að skoða mismunin á framvirku gengi (forward exchange rates) Δkset+k=α+β(ftk-st)+ηt+k ftk framvirkt gengi k fram í tíma ηt+k óvissuliður Ef högnunarkenningin heldur á β að vera 1 en raunin er sú að það er nær -1. Það er mikill vaxtamunur er ávísun á styrkingu fremur en veikingu.

Úrræði I. Áhættuþóknun Δkset+k= it-it*+ρt Ef slakað er á þeirri forsendu að markaðsaðilar séu hlutlausir gagnvart áhættu, þ.e. þeir séu áhættufælnir (risk averse) má skrifa óvarið vaxtajafnvægi sem: En random walk felur í sér að besta spáin um gildi framtíðar er gildið í dag. Δkset+k= it-it*+ρt ρt er áhættuþóknun sem markaðsaðila taka vegna áhættu samfara gengisviðskiptum. Þessi áhættuþóknun virðist hins vegar ekki vera stöðug yfir tíma og erfitt er að finna fræðileg eða tölfræðileg líkön sem geta skýrt hana eða spáð fyrir um hana.

Úrræði II. Væntingar Skilvirknin fellur vegna þess að væntingar eru ekki ræðar. Peso problem: Áhættuþóknun skapast vegna lítilla líkinda sem tengdar eru stórum atburðum og hafa ekki gerst á þeim athugunartíma prófunin nær yfir. Námsvandræði: Ef aðstæður breytast, t.d. Hvað varðar fyrirkomulag gengismála, tekur það tíma fyrir markaðsaðila að læra á markaðinn og á þeim lærdómstíma geta högnunarviðskipti verið vanþróuð. Báðar þessar kenningar geta þó vart skýrt högnunarmöguleika sem standa ónýttir um langan tíma. Hvorugar geta heldur útskýrt af hverju β mælist nálægt -1.

Um skilvirkni gjaldeyrismarkaða Skilvirknin hefur einnig verið prófuð með því að athuga hvort að gengið fylgi random walk ferli. En random walk felur í sér að besta spáin um gildi framtíðar er gildið í dag. ftk = set+k=st Með tímanum hafa tölfræðiprófin orðið nákvæmari og öflugri og hafa flest hafnað skilvirkni gjaldeyrismarkaða eftir þessum gefnu forsendum.

Varið vaxtajafnvægi it-it* - (ftk-st) = 0 Varið vaxtajafnvægi (covered interest parity) felur það í sér að ef engar hindranir eru á fjármagnsflæði á milli landa ættu gjaldmiðlar að hreyfast með þeim hætti að: it-it* - (ftk-st) = 0 Varið vaxtajafnvægi hefur komið fremur vel út úr tölfræðilegum prófunum. Vaxtamunur, spot-gengi og framvirkt gengi (sem er skráð á fjármálamörkuðum) virðist haga sér eftir því sem kenningarnar segja.

Lögmálið um jafnvirði verðs Algert jafnvirði verðs (absolute purchasing power parity) gerir ráð fyrir því að krossgengi tveggja mynta sé hlutfall af verðlagi viðkomandi landa. st= α + βpt + β*p*t+ ut Ef β = 1 og β = -1 heldur algert jafnvirði verðs. Hlutfallslegt jafnvirði verðs gerir ráð fyrir πt = st - pt + p*t Þar sem πt er verðbólga.

Lögmálið um jafnvirði verðs Fræðasamfélagið er komið í heilann hring hvað varðar PPP. Fyrir árið 1970 var gert ráð fyrir því að PPP væri hreinlega gengisákvörðunarlíkan sem héldi ávallt. Síðan eftir hrun Bretton-Woods myntkerfisins fór myntir heimsins á flot og raungengið fór að sveiflast verulega til. Fólk missti trúna á PPP og rannsóknir sýndu að ferli raungengisins væri best lýst með random walk. En eftir því athugunartímabilið lengdist, hagrannsóknaraðferðir urðu flóknari, hefur PPP verið staðfest þegar til lengri tíma er litið. Erfitt að nota jafnvirði verðs til þess að spá fyrir um spotgengið innan 1-2 ára.