Íslensk atkvæði – vélræn nálgun Anton Karl Ingason Mímisþing, 17. mars 2007

Yfirlit Hugmyndir um atkvæði í málfræði Vélræn nálgun – aðferðir Helstu líkön sem lýsa atkvæðum Íslensk atkvæði Vélræn nálgun – aðferðir Hljóðritun Atkvæðaskipun Athuganir Tölfræðileg lýsing á íslenskum atkvæðum Samanburður við hefðbundna ísl. hljóðkerfisfræði

Atkvæði Hvað er atkvæði? Einfalt mál – eða hvað? (he-stur, hes-tur, hest-ur) Sérhljóð yfirleitt talið kjarni atkvæðis Vandamálasegðir hjól’n (1 eða 2 atkvæði?) [ts’ktskWts’] (0, 2, 3, 5 eða 6 atkvæði?) Ýmis óorð: shh ‘þögn!’ psst ‘athygli, takk!’ hmm ‘heyrðu nú mig!’, ‘ég er að hugsa málið’

Líkön sem lýsa atkvæðum Íslensk atkvæði talin fylgja stuðull-rím líkaninu og gert ráð fyrir möguleika á kjarnasamhljóðum Opin og lokuð atkvæði Útafstætt lokasamhljóð einkvæðra orða?

Vélræn nálgun – aðferðir Inntak: venjul. texti Hljóðald 1 Einu skipt út fyrir annað Atkveðald Fyrst eru öll atkvæði látin hefjast á sérhljóði Stuðlar eru „færðir yfir“ Og tekið tillit til lengdarregluklasa: s, p, t, k + v, j, r auk br, fr Kjarni atkvæðis merktur Hljóðald 2 Aðblástur settur inn samkvæmt atkvæðagerð Hljóðald 1 hv → kv, é → je ... o.s.frv. Atkveðald hestur → hest-ur → hes-tur Hljóðald 2 aðblástur o.fl. IPA tákn skrifuð út Hljóðritaður strengur

Dæmi um keyrslu Inntak: Margir sebrahestar sáust á vappi í Esjunni þennan dag. Úttak: m(ar)-c(ɪr̥) s(ɛ)-pr(a)-h(ɛs)-t(ar̥) s(au)-(ʏs)t (au) v(ah)-p(ɪ) (i) (ɛ)-sj(ʏn)-n(ɪ) θ(ɛn)-n(an̥) t(a)x Úttak forritsins felst einnig í alls kyns tölfræði um atkvæði og einstök málhljóð í textanum sem unnið er með.

Takmarkanir aðferða Skil orðhluta í samsettum orðum ekki þekkt Sum sjaldgæf brottföll og samlaganir vantar Hafa þó lítil áhrif á tölfræðina, ‘gnt’ → ‘nt’ (sbr. hrygnt) kemur aðeins þrisvar fyrir í þeim 70.000 lesmálsorðum sem voru rannsökuð. Stórir samhljóðaklasar vandamál, sbr. vatnsskrjóður, ‘lélegur bátur’ [htnsskrj] Einnig sjaldgæft Óvissa um afröddun í lok segðar

Tvær athuganir Tíðni atkvæðagerða í íslensku Hve aleng eru CV, CVC o.s.frv. atkvæði Hlutfall milli opinna og lokaðra atkvæða Dreifing samhljóða á stuðul, kjarna og hala Þrír skáldaðir textar til grundvallar Um 70.000 lesmálsorð hljóðrituð og greind Þrír svipað langir en misgamlir textar Frá 13. öld, 1908 og 2006. Allir með nútímastafsetningu

Tíðni ólíkra atkvæðagerða í íslensku - öll samhljóð tekin með

Tíðni atkvæðagerða í íslensku - útafstætt lokasamhljóð einkvæðra orða

Dreifing lokhljóða á stuðul, kjarna og hala stuðull kjarni hali samtals st % kj% ha% Lokhljóð c 4494 100,0% cʰ 360 k 4719 937 1389 7045 67,0% 13,3% 19,7% kʰ 2088 p 3244 520 503 4267 76,0% 12,2% 11,8% pʰ 249 t 9796 1759 6251 17806 55,0% 9,9% 35,1% tʰ 1918

Samanburður við hefðbunda íslenska hljóð- og hljóðkerfisfræði Hefðbundinn skilningur: Dreifing [p] og [t] er sú sama í íslensku. En tölfræðilega er hún ólík. Á að horfa fram hjá þeim upplýsingum? Hefðbundinn skilningur: Óraddað ‘j’ (hj) kemur aðeins fyrir í framstöðu. En þetta útilokar nauhj og neihj Á að sleppa óþægilegum dæmum til að reglan gildi eða e.t.v. afnema hana því hún er ekki algild? Tölfræðilíkan: ‘hj’ er í 99% tilvika í stuðli

Til umhugsunar Heyrst hefur að sumir tilvonandi málfræðingar hafi áhyggjur af því að þeir læri ekki að fara með tölur og það spilli möguleikum þeirra í rannsóknarvinnu. Ætti að bjóða málfræðinemum upp á tölfræði að hætti félagsvísinda? Eða er þessi þekkingarhamla í góðu lagi í hamlnaelsku samfélagi málfræðinga?