Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας, Υπεύθυνη καθηγήτρια: Καζολέα Σταυρούλα «Μαθαίνω για το Σχολικό Εκφοβισμό μέσα από Παραμύθια, Μύθους και Λογοτεχνικά κείμενα»

φοβούνται να πάνε σχολείο, γιατί είναι πολύ πιθανό ότι θα πέσουν θύματα επιθετικής συμπεριφοράς από συμμαθητές τους. Κάθε μέρα χιλιάδες έφηβοι και παιδιά, ξυπνάνε με ένα έντονο αίσθημα φόβου: φοβούνται να πάνε σχολείο, γιατί είναι πολύ πιθανό ότι θα πέσουν θύματα επιθετικής συμπεριφοράς από συμμαθητές τους. Είναι ένα πρόβλημα που αφορά εκατομμύρια μαθητές σ’ όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από φυλή, κοινωνική τάξη ή φύλο.

το σοβαρό πρόβλημα όμως ξεκινά όταν ένα συγκεκριμένο παιδί γίνεται σταθερός στόχος άλλου ή άλλων ανηλίκων. O εκφοβισμός και η επιθετική συμπεριφορά είναι κάτι που αντιμετωπίζουν με τον ένα ή τον άλλον τρόπο τα περισσότερα παιδιά, το σοβαρό πρόβλημα όμως ξεκινά όταν ένα συγκεκριμένο παιδί γίνεται σταθερός στόχος άλλου ή άλλων ανηλίκων. Γονείς, δάσκαλοι, καθηγητές συχνά δεν είναι μάρτυρες των βίαιων επεισοδίων. Γονείς, δάσκαλοι, καθηγητές και άλλοι ενήλικες μπορεί να μην καταλαβαίνουν τη σοβαρότητα του φαινόμενου αυτού, γιατί συχνά δεν είναι μάρτυρες των βίαιων επεισοδίων.

το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι δράστες, Όλες οι έρευνες για το σχολικό εκφοβισμό δείχνουν ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι δράστες, οι νταήδες του σχολείου που τρομοκρατούν επίτηδες, ξανά και ξανά, τα λιγότερο δυνατά παιδιά. μάρτυρες των επεισοδίων Είναι και όλοι αυτοί που είναι μάρτυρες των επεισοδίων και δεν κάνουν τίποτα.

κουλτούρα που δε θα ανέχεται τον εκφοβισμό Αν στόχος είναι να δημιουργήσουμε στα σχολεία μια κουλτούρα που δε θα ανέχεται τον εκφοβισμό, τότε η λογοτεχνία μπορεί να είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία.

Δε χρειάζονται νέα διδακτικά κείμενα που περιγράφουν, δήθεν, το πρόβλημα. χρειάζεται να διαβαστούν και να διδαχτούν στα σχολεία με σύγχρονη οπτική. Οι ιστορίες – πειστικές και αλησμόνητες – ήδη υπάρχουν, απλά χρειάζεται να διαβαστούν και να διδαχτούν στα σχολεία με σύγχρονη οπτική.

«λογοτεχνία εκφοβισμού», ηθική αναγέννηση ή στον εκφυλισμό. Δεν υπάρχει «λογοτεχνία εκφοβισμού», παρόλα αυτά ο εκφοβισμός είναι ένα από τα σημαντικά θέματα της λογοτεχνίας και είναι συχνά αυτή η εμπειρία που οδηγεί τους ήρωες μιας ιστορίας στην ηθική αναγέννηση ή στον εκφυλισμό.

Στόχος του προγράμματος Μέσα από την ανάγνωση, ανάλυση και δραματοποίηση παραμυθιών, μύθων και άλλων λογοτεχνικών κειμένων: Μάθαμε για το σχολικό εκφοβισμό και τις μορφές του, τους ρόλους και τα χαρακτηριστικά των εμπλεκομένων. Να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα που οδηγούν σε συγκρούσεις και τα συναισθήματα που δημιουργούν οι συγκρούσεις. Αντιδρούμε και αντιστεκόμαστε, δε φοβόμαστε, μιλάμε για τον εκφοβισμό και καταγγέλλουμε τους νταήδες

Μερικά από τα βιβλία που διαβάσαμε

 Οι δήθεν, οι κλίκες, και άλλες σαχλαμάρες.  Οι δήθεν, οι κλίκες, και άλλες σαχλαμάρες. Romain, Trevor. Κέδρος  Θράσος.  Θράσος. Αβέρωφ, Τατιάνα. Κέδρος  Οι νταήδες του βυθού και ο Ρομπέν των θαλασσών  Οι νταήδες του βυθού και ο Ρομπέν των θαλασσών. Αλεξάνδρου, Γιώτα K. Susaeta  Νίκολας Νίκλεμπυ  Νίκολας Νίκλεμπυ. Dickens, Charles. Δαρδανός  Όλιβερ Τουίστ  Όλιβερ Τουίστ. Dickens, Charles. Δαρδανός  Ντέιβιντ Κόπερφιλντ  Ντέιβιντ Κόπερφιλντ. Dickens, Charles. Άγκυρα  Νταήδες, εξυπνάκηδες, δήθεν φίλοι… και εσύ  Νταήδες, εξυπνάκηδες, δήθεν φίλοι… και εσύ! Alexander, Jenny. Άγκυρα  Κανείς δεν είναι τέλειος  Κανείς δεν είναι τέλειος. Ρίμερ, Χριστίνα. Μίνωας  Ο Μυτόγκας.  Ο Μυτόγκας. Καμαράτου - Γιαλλούση, Ειρήνη. Ψυχογιός  Και οι κακοί έχουν ψυχή  Και οι κακοί έχουν ψυχή. Παράσχου - Χατζηδημητρίου, Σοφία. Ψυχογιός Διαβάσαμε – Αναλύσαμε – Δραματοποιήσαμε:

 Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα.  Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα. Χάντον, Μαρκ. Ψυχογιός  Τα χέρια δεν είναι για να δέρνουμε.  Τα χέρια δεν είναι για να δέρνουμε. Agassi, Martine. Μεταίχμιο  Οι λέξεις δεν είναι για να πληγώνουμε.  Οι λέξεις δεν είναι για να πληγώνουμε. Verdick, Elisabeth. Μεταίχμιο  Σιγά τα αυγά!  Σιγά τα αυγά! Πούλος, Κώστας. Μεταίχμιο  Ξέρω να λέω όχι.  Ξέρω να λέω όχι. Ρασιδάκη, Χριστίνα. Εκδόσεις Πατάκη  Μίλα μη φοβάσαι 3 ιστορίες για τη βία στο σχολείο.  Μίλα μη φοβάσαι 3 ιστορίες για τη βία στο σχολείο. Συλλογικό έργο. Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου  Μου έκλεψαν το όνομά μου.  Μου έκλεψαν το όνομά μου. Tassies Penella, Josep Antoni. Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου  Οι νταήδες του σχολείου είναι βλάκες.  Οι νταήδες του σχολείου είναι βλάκες. Romain, Trevor. Κέδρος

Παίξαμε παιχνίδια και κάναμε ασκήσεις: Για να ενισχύσετε τη συναισθηματική σας νοημοσύνη.  Μικρό τετράδιο ασκήσεων ευζωίας: Για να ενισχύσετε τη συναισθηματική σας νοημοσύνη. Kotsou, Ilios. Εκδόσεις Πατάκη Για να ενισχύσετε την αυτοεκτίμησή σας.  Μικρό τετράδιο ασκήσεων ευζωίας: Για να ενισχύσετε την αυτοεκτίμησή σας. Plummer, Deborah. Εκδόσεις Πατάκη  Παιχνίδια αυτοεκτίμησης για παιδιά  Παιχνίδια αυτοεκτίμησης για παιδιά: Plummer, Deborah. Εκδόσεις Πατάκη  Παιχνίδια διαχείρισης θυμού για παιδιά  Παιχνίδια διαχείρισης θυμού για παιδιά: Plummer, Deborah. Εκδόσεις Πατάκη

Διαβάσαμε και πολλά παραμύθια με μάγισσες, μητριές, κακούς λύκους και ματαιόδοξους βασιλιάδες……… Στο τέλος καταλάβαμε ότι «και οι κακοί έχουν ψυχή» και ότι όπως συμβαίνει στα παραμύθια μπορεί να ισχύει για όλους: «και έζησαν αυτοί καλά και μείς καλύτερα»

Διαβάσαμε και δραματοποιήσαμε παραμύθια ……  The Annotated Hans Christian Andersen  The Annotated Hans Christian Andersen, by Hans Christian Andersen. Notes by Maria M. Tatar  The Annotated Brothers Grimm  The Annotated Brothers Grimm, by Jacob Grimm & Wilhelm Grimm. Notes by Maria M. Tatar. 2012

οι δράκοι μπορούν να ηττηθούν «Γιατί τα παραμύθια δεν λένε στα παιδιά ότι υπάρχουν δράκοι. Τα παιδιά ήδη γνωρίζουν ότι δεν υπάρχουν δράκοι. Τα παραμύθια λένε στα παιδιά ότι οι δράκοι μπορούν να ηττηθούν» G.K. Chesterton Γιατί επιλέξαμε τα παραμύθια ; Γιατί η γλώσσα των μύθων και των παραμυθιών, μοιάζει να είναι παγκόσμια, όλοι την κατανοούν. «…κι αν σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές, είναι γιατί τ’ ακούς γλυκότερα…» Γιώργος Σεφέρης

….και γιατί εμείς πιστεύουμε, ότι κανείς δεν είναι πολύ μεγάλος για παραμύθια!

Πώς μας βοήθησαν τα παραμύθια να αντιμετωπίζουμε πιο αποτελεσματικά τον εκφοβισμό; βιωματικά,«άλλο τρόπο», Προσεγγίσαμε τα παραμύθια βιωματικά, τα διαβάσαμε με «άλλο τρόπο», παίξαμε μαζί τους και γίναμε εμείς οι πρωταγωνιστές τους! «κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις» Κατανοήσαμε ότι «κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις» και ότι ο σχολικός εκφοβισμός έχει πολλές! Και πολλούς τρόπους παρέμβασης και αντιμετώπισης. ανάπτυξη της ενσυναίσθησης γιατί τ’ ακούν γλυκότερα…… Ανάμεσά τους την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης στα παιδιά μέσω των παραμυθιών, γιατί τ’ ακούν γλυκότερα……

Οι μαθητές και μαθήτριες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, επιμελήθηκαν τη δραματοποίηση παραμυθιών και τα παρουσίασαν στους συμμαθητές και συμμαθήτριές τους, σε εκδήλωση του 4 ου γυμνασίου. τα τρία μικρά γουρουνάκια και τον κακό λύκο. Το πρώτο, η ιστορία με τα τρία μικρά γουρουνάκια και τον κακό λύκο. Είναι τόσο γνωστή που δεν χρειάζεται καμιά ανάλυση. Εμείς όμως θα σας δείξουμε μια άλλη εκδοχή από αυτή που όλοι γνωρίζετε. τον εκφοβιστή λύκο τα γουρουνάκια - θύματα Θα ακούσουμε τον εκφοβιστή λύκο να παραδέχεται την πράξη του, αλλά θα μάθουμε επίσης ότι και τα γουρουνάκια - θύματα θα έπρεπε να ξέρουν τρόπους αντίδρασης και αντίστασης για να μπορέσουν να προστατέψουν τον εαυτό τους.

στα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα, Το δεύτερο, βασίζεται στα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα, μια ιστορία για ένα βασιλιά που ζητάει συνεχώς την καταξίωση και την αποδοχή από το λαό του. Ο μεγαλύτερος φόβος του είναι ότι θα τον κατηγορήσουν ότι είναι ανίκανος ηγέτης. Αυτός ο φόβος της απόρριψης, τον κάνει ιδανικό θύμα δύο απατεώνων που εκμεταλλεύονται τις ανασφάλειές του. Ίσως να μπορούσε να αποφύγει τη θυματοποίησή του…… ν είχε αυτοεκτίμηση που είναι ….αν είχε αυτοεκτίμηση που είναι η δύναμή μας και η ασπίδα μας απέναντι στις εκφοβιστικές συμπεριφορές.

«Η αληθινή ιστορία του λύκου με τα τρία γουρουνάκια» Όπως τη διηγείται ο Αλέξανδρος Λύκος

ο κακός λύκος, ο νταής της ιστορίας, Στα παραμύθια με λύκους, όλοι ζουν καλά και μείς καλύτερα γιατί ο κακός λύκος, ο νταής της ιστορίας, αφού φάει κατσικάκια, γουρουνάκια, την κοκκινοσκουφίτσα και τη γιαγιά της…. στο τέλος πεθαίνει με μάλλον άγριο τρόπο……..

…….. πάντα υπήρχε ένας κυνηγός ή ένας ξυλοκόπος που σκότωνε το λύκο, άνοιγε την κοιλιά του και έβγαζε τα θύματα που είχε φάει, σώα και αβλαβή…….. Τέλος καλό, όλα καλά όπως λένε, ή μήπως όχι; σίγουρα όχι για το λύκο……

Όλοι γνωρίζετε την ιστορία με τα τρία μικρά γουρουνάκια. Ή τουλάχιστον νομίζετε ότι την ξέρετε. Αλλά εγώ θα σας αποκαλύψω ένα μικρό μυστικό. Κανείς δεν γνωρίζει την πραγματική ιστορία, επειδή κανείς δεν έχει ακούσει ποτέ τη δικιά μου πλευρά! «Μεγάλος Κακός Λύκος» Το όλο θέμα «Μεγάλος Κακός Λύκος» είναι λάθος! πολύ άσχημο κρυολόγημα, μερικά δυνατά φταρνίσματα Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα πολύ άσχημο κρυολόγημα, μερικά δυνατά φταρνίσματα κι ένα φλιτζάνι ζάχαρη……..

Μόλις οι δημοσιογράφοι έμαθαν για δύο γουρουνόπουλα που είχαν φαγωθεί από ένα λύκο, μυρίστηκαν μεγάλες ακροαματικότητες. Όμως ένας συναχωμένος λύκος που ήθελε να δανειστεί ένα φλιτζάνι ζάχαρη, για να φτιάξει τούρτα γενεθλίων για τη γιαγιάκα του, δεν ακούγεται και πολύ συναρπαστικό, έτσι δεν είναι; Έφτιαξαν λοιπόν την ιστορία με όλα αυτά τα : «Θα φυσήξω και θα ξεφυσήξω και θα γκρεμίσω το σπιτάκι σου». Αυτό ήταν. Τώρα όλοι ξέρετε την πραγματική ιστορία. Είμαι αθώος! Με παγίδευσαν………

……..και φύσηξε και ξεφύσηξε, αλλά δε μπόρεσε να γκρεμίσει το σπίτι που ήταν φτιαγμένο με τούβλα. Έτσι ο μεγάλος κακός λύκος πήγε στην πολεοδομία και αποκάλυψε ότι το τρίτο γουρουνάκι δεν είχε άδεια για να χτίσει μέσα στο δάσος. Το σπίτι του ήταν αυθαίρετο…… Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε μια διαφορετική εκδοχή του παραμυθιού. Ίσως την επόμενη φορά…….

«Τα καινούρια ρούχα του Αυτοκράτορα» Μια φορά και έναν καιρό, ζούσε σε μια μακρινή χώρα ένας βασιλιάς που το μόνο που σκεφτόταν ήταν τα ρούχα του. Σπαταλούσε τα χρήματα της χώρας του για να αγοράζει ολοένα και περισσότερα ρούχα.

Είχε μια φορεσιά για κάθε ώρα της μέρας και οι ράφτες του παλατιού δούλευαν ασταμάτητα ράβοντας συνέχεια καινούργια ρούχα.

«Χμ, σκέφτηκε ο αυτοκράτορας, αυτά τα ρούχα είναι ότι πρέπει για μένα. Αν τα φοράω θα μπορέσω να ανακαλύψω ποιος είναι άξιος για τη θέση του και ποιος όχι, ποιος είναι σοφός και ποιος κουτός..» Η ματαιοδοξία και οι αμφιβολίες για την αξία του, τον κάνουν ιδανικό θύμα δύο απατεώνων που με μεγάλη ευκολία καταφέρνουν να τον ξεγελάσουν και να του πάρουν μπόλικο χρυσάφι για να του φτιάξουν μια μαγική, αόρατη φορεσιά.

Ο αυτοκράτορας κοιτούσε και ξανακοιτούσε τον καθρέφτη αλλά δεν έβλεπε τίποτα! Φοβήθηκε να μιλήσει όμως για να μην τον περάσουν για κουτό και ανάξιο για τη θέση του……. Ξαφνικά μέσα από το πλήθος πετάχτηκε ένα αγοράκι που πλησίασε το βασιλιά και άρχισε να φωνάζει: «Μα ο αυτοκράτορας δεν φοράει τίποτα! Είναι γυμνός!»

Το σενάριο της παράστασης βασίστηκε στο παραμύθι «Τα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα». Οι νταήδες του σχολείου θέλουν να βελτιωθούν…... Να γίνουν πιο δημιουργικοί, να ασκούν καλλιτεχνικό εκφοβισμό……. Γι’ αυτό προσφέρουν αόρατα ρούχα στα δημοφιλή, αλαζονικά κορίτσια του σχολείου………..

…… τα καινούργια ρούχα είναι αόρατα….. …… τα καινούργια ρούχα είναι αόρατα….. όμως τα «βλέπουν και τα θαυμάζουν» όλοι, γιατί κανείς δε θέλει να είναι «ξενέρωτος»!!

 “The True Story of the Three Little Pigs” By Jon Scieszka (Author), Lane Smith (Illustrator). Viking, 1999  “The Emperor's New Clothes: The Classic Fairy Tale” By Hans Christian Andersen (Author), Edgar Lucas (Author), Karl Lagerfeld (Illustrator). The Atlantic Monthly Press, N.Y  “The Emperor’s New Clothes” By George Halitzka. Drama by George, 2011  “The literature of bullying” By Joan Wickersham. The Boston Globe, September 20, 2013 Το υλικό για την παρουσίαση του προγράμματος προήλθε από τις παρακάτω πηγές:

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας ! Ελπίζουμε να περάσατε καλά και να βρήκατε χρήσιμα αυτά που μοιραστήκαμε μαζί σας !