Digital Object Identifier “DOI” Μάθημα: “Ηλεκτρονική Δημοσίευση” ΠΜΣ στην Επιστήμη της Πληροφορίας Ιόνιο Πανεπιστήμιο Αλέξανδρος Βαρβέρης avarver@law.uoa.gr

Τι είναι το DOI Ψηφιακός προσδιοριστής αντικειμένου ANSI/NISO Z39.84 Τυπικό σχήμα μοναδικής “αριθμοδότησης” σε οποιαδήποτε οντότητα πνευματικής ιδιοκτησίας Το DOI παρέχει ορισμένα επίπεδα για να υποστηρίξει τον προσδιορισμό της πνευματικής ιδιοκτησίας: σύνταξη, επίλυση, περιγραφή, πολιτικές

Διεθνής Οργανισμός DOI “IDF” IDF International DOI Foundation: Έτος ίδρυσης 1998. Επίδειξη πρωτότυπου το 1997 Μη κερδοσκοπικός οργανισμός αλλά υποστηρίζεται από τις συνδρομές των μέλλων του (αρχές λειτουργίας παρόμοιες με το W3C) Ανοικτό σε όσους ενδιαφέρονται Δημοκρατικό: Το διοικητικό συμβούλιο εκλέγεται από τα μέλη

συνέχεια... Βασικός του πυρήνας αποτελείται από μόνιμο προσωπικό και τεχνικός του σύμβουλος είναι το CNRI “Corporation for National Research Initiatives” Περιλαμβάνει πάνω από 40 οργανισμούς και συνεχίζει να εξαπλώνεται Ιδιοκτήτες περιεχομένου (εκδότες κειμένου, εικόνας, κ.λπ.) Τεχνολογικές εταιρίες Διαμεσολαβητές περιεχομένου

Σύνταξη DOI Το DOI αποτελείται από δύο μέρη αλφαριθμητικών string: πρόθεμα και επίθεμα Προσδιορίζει ότι αυτό το string είναι ένα DOI Προσδιορίζει τον καταχωρητή : εκδότη ή παραγωγό γενικά 10.abc123 / def456 Προσδιορίζει το ψηφιακό αντικείμενο πρόθεμα επίθεμα

Όταν δημιουργήθηκε είχε σαν στόχο τη διευκόλυνση της δημιουργίας μιας αγοράς ηλεκτρονικού εμπορίου με ψηφιακό περιεχόμενο και, την ενεργοποίηση της προστασίας και της αντι-πειρατείας των πνευματικών δικαιωμάτων σε ψηφιακό περιβάλλον

Αρχές του DOI To DOI είναι ελεύθερο στο σημείο χρήσης του Το κόστος ορισμού ενός DOI πληρώνεται από αυτόν που δίνει το DOI Επιτρέπει διαφορετικά επιχειρησιακά μοντέλα Διανεμημένο σύστημα (Registration Agencies)

Υπόβαθρο Οι προσδιοριστές μας επιτρέπουν να διαχειριστούμε το περιεχόμενο Φυσικός κόσμος: ISBN, ISSN, ISMN, SICI, κ.λπ. Συστήματα σχετικά πλούσια για την εκδοτική βιομηχανία Ψηφιακός κόσμος:; Φτωχά συστήματα για την εκδοτική βιομηχανία URL, URN, URI Πως όμως χρησιμοποιούμε τους υπάρχοντες προσδιοριστές Διαλειτουργικότητα

Τα συστατικά του συστήματος DOI Το DOI υποστηρίζεται από ένα σύστημα επίλυσης “resolution” που κάνει τα DOI strings “ακριβή” στο Διαδίκτυο. Οι χρήστες μπορούν να επιλύσουν DOIs στο προσδιορισθέν περιεχόμενο και/ή άλλες πηγές που σχετίζονται με το περιεχόμενο. Σε αντίθεση με τα URLs, τα DOIs σχετίζονται με τα αντικείμενα που προσδιορίζουν και όχι με την τοποθεσία την οποία βρίσκονται: εάν το αντικείμενο αλλάξει τοποθεσία οι χρήστες ανακατευθύνονται έτσι ώστε να εντοπίσουν την σωστή σελίδα.

Οι ενέργειες που πρέπει να κάνει ο εκδότης Να τεθεί στόχος για το ποιο περιεχόμενο πρέπει να προσδιοριστεί με ένα DOI. Να γίνει η προμήθεια προθέματος (των) του εκδότη. Να γίνει η επιλογή ενός σχεδίου αρίθμησης. Να καθορισθούν τα μεταδεδομένα στη διαδικασία παραγωγής. Να ορισθούν τα DOIs στη διαδικασία παραγωγής. Να γίνει η κατοχύρωση και καταγραφή των DOIs και των μεταδεδομένων. Να διατηρηθούν τα DOIs και τα μεταδεδομένα.

DOI – Το σύστημα επίλυσης Η τεχνολογία που υποστηρίζει την επίλυση ενός DOI είναι το Handle System που έχει δημιουργηθεί από το CNRI (Corp. National Research Initiatives) Το σύστημα Handle είναι ένα σύστημα επίλυσης Το σύστημα Handle επιτρέπει πολλαπλή επίλυση π.χ. ένα DOI μπορεί να δείχνει σε μία ή περισσότερες πηγές πληροφόρησης. Τα URL(s) συμπεριλαμβάνονται στα μεταδεδομένα.

Τεχνολογία του Handle Συστήματος Πλεονεκτήματα: η πολλαπλάσια ικανότητα ανάλυσης, η ευκαμψία, η αξιοπιστία, η ταχύτητα ανάλυσης, η αποδεδειγμένη χρήση σε διάφορα ψηφιακά προγράμματα βιβλιοθηκών, η ήδη εφαρμοσμένη και υποστηριγμένη σε διάφορα πρακτικά συστήματα, η δέσμευση των υπευθύνων ανάπτυξής του σε ανοιχτά πρότυπα και, η δέσμευση της περαιτέρω ανάπτυξης

Προστασία πνευματικής Ιδιοκτησίας Αρχικά, προσδιορίζει μοναδικά αυτό που διαχειρίζεται (επίμονο προσδιοριστικό) Δεύτερον, συνδέει το οποιοδήποτε αντικείμενο με τη διαχείριση πνευματικής ιδιοκτησίας (εκδότης) Στο ξεκίνημα του είχε ως αποτέλεσμα μια συγκεκριμένη διαδρομή στον ιστοχώρο του εκδότη (1 DOI ® 1 URL) Μια αρχή μόνο αλλά όχι το τελικό αποτέλεσμα

Επίμονο Προσδιοριστικό Παγκόσμιο πεδίο δράσης σημαίνει το ίδιο παντού (δεν υποδηλώνει τοποθεσία) Μοναδικότητα το ίδιο δεν θα δοθεί ποτέ σε δύο διαφορετικές πηγές Επίμονο η ζωή του είναι διαρκής όσο υπάρχει το αντικείμενο που προσδιορίζει Δυνατότητα Προσαρμογής Μπορεί να ανατεθεί σε κάθε πόρο που μπορούμε να φανταστούμε

συνέχεια... υποστήριξη «κληροδότησης» το σχήμα να επιτρέπει υποστήριξη υπαρχόντων συστημάτων που πληρούν τις προδιαγραφές αυτές Δυνατότητα Επέκτασης κάθε σχήμα ονομασίας να επιτρέπει μελλοντικές επεκτάσεις Ανεξαρτησία Η ευθύνη για την έκδοση ονόματος ανήκει κατ’ αποκλειστικότητα στην αρχή έκδοσης ονομάτων

Πλεονεκτήματα σε σχέση με το URL Βασισμένο στο περιεχόμενο και όχι στην τοποθεσία μόνιμο, επίμονο και Δυναμικό αντί στατικό Πολλαπλά σημεία επίλυσης αντί ενός Βελτίωση ανεύρεση και εξόρυξη του περιεχομένου μας

Επίλυση Handle (DOI) Input DOI data Output 10.1004/abcde.123456 URL http://www.pub.com/..

Αρχές για μεταδεδομένα Μοναδικός προσδιορισμός Στοιχειακή Λειτουργικότητα Καθορισμός «Εξουσίας» Ανεξαρτησία εφαρμογής Κατάλληλη πρόσβαση

Προϋποθέσεις Μεταδεδομένων στο περιβάλλον DOI Μοναδικότητα Προσδιορισμού: Κάθε τι πρέπει να προσδιορίζεται με μοναδικό τρόπο με προσδιορισμένο ονομαστικό πεδίο Μοναδικός προσδιοριστής για το περιεχόμενο (DOI) Στοιχειακή Λειτουργικότητα: Υπάρχει ανάγκη για προσδιορισμό ενός στοιχείου όταν υπάρχει ανάγκη διάκρισης του από ένα σύνολο Το τι προσδιορίζει ο DOI εναπόκειται στον καταχωρητή

Τι είδους μεταδεδομένα Αρκετά για να μεταβούμε από το «τι είναι» στο «πως λέγεται» Μερικές βασικές πληροφορίες για την οντότητα… Υπάρχει λογική βάση σχεδιασμού

Μεταδεδομένα που συνδέονται με ένα DOI Ποιος είναι ο πόρος που προσδιορίζεται; Έχει ένα άλλο προσδιοριστικό που να αναγνωρίσω, για παράδειγμα ένα ISBN; Ποιο είναι το όνομα ή ο τίτλος του; Ποια είναι τα συμβαλλόμενα μέρη αρμόδια για τη δημιουργία ή τη δημοσίευσή τους; Πώς διακρίνεται (οπτικά, ακουστικά, κ.λπ); Ανήκει σε έναν ιδιαίτερο τύπο εφαρμογής;

Handle System DOI? abc URL abc.doc Handle System Local www.pub.com Web Browser Local Client abc www.pub.com abc.doc

Επίλυση Handle Handle query GHS LHS Handle record Σύστημα Handle : Πελάτης Site3 - Κάθε μια αντιστοιχεί σε ένα ή περισσότερα site (ακριβή αντίγραφα) Site2 Site1 Site n - Κάθε μια μπορεί να έχει ένα ή περισσότερους servers #1 #2 #3 #n http://www.loc.gov/..... loc.ndlp/amrlp.123456 URL http://www.loc2.gov/..... Handle record

Συμπεράσματα Το DOI είναι ένα σύστημα φτιαγμένο για τον ‘ψηφιακό κόσμο’ Επιτρέπει την ανάπτυξη εφαρμογών, δικτυακή διαλειτουργικότητα, προσδιορισμό αντικείμενων, εμμονή σύνδεσης Επεκτείνει την ζωή των ψηφιακών αντικείμενων

συνέχεια Ο σύνδεσμος μεταξύ του DOI και της διατήρησης είναι η δια-λειτουργικότητα και η «επιμονή» Ένα διανεμημένο εικονικό αρχείο απαιτεί την δια-λειτουργία των συνισταμένων του Διατήρηση: πως δια-λειτουργούμε με το μέλλον «επιμονή» είναι η δια-λειτουργικότητα με το μέλλον