Διατροφή & Δημόσια Υγεία Εισαγωγή Emmanuella Magriplis, Ph.D Clinical-Dietitian-Nutritionist M.Sc in Epidemiology Postdostoc fellow, Agricultural University of Athens Department of Food Science and Human Nutrition

Εισαγωγή Ορισμοί στη Δημόσια Υγεία Βασικά προβλήματα Από τον εντοπισμό στην αξιολόγηση στη δημόσια υγεία (7 βήματα) Πολιτική τροφίμων και διατροφής

Ορισμός ... Η έννοια της υγείας Και ο νέος ορισμός της Δημόσιας υγείας Τι σκέφτεστε όταν ακούτε τον όρο υγεία; Και ο νέος ορισμός της Δημόσιας υγείας Τι σκέφτεστε όταν ακούτε τον όρο ¨Δημόσια υγεία»;

1ος ορισμός “Health is a state of complete physical, mental, and social well-being, and not merely the absence of disease or infirmity”(WHO,!1948) Υγεία δεν είναι μόνο η έλλειψη ασθένειας ή αναπηρίας, αλλά η πλήρη σωματική, ψυχική και κοινωνική ευζωία...

Κριτική ορισμού «Πλήρης», πολύ σκληρή και απόλυτη έννοια Οι πληθυσμοί και η δημογραφία αυτών έχουν αλλάξει πολύ καθώς και η φύση, το είδος των ασθενειών Ο ορισμός δεν είναι λειτουργικός

2ος ορισμός υγείας ... ΠΟΥ (1986): για πρώτη φορά προσδιορίζεται η έννοια της προαγωγής της υγείας στην Ότταβα, Καναδά Η διαδικασία που βοηθά στην ενδυνάμωση των ατόμων και της κοινωνίας, ώστε να αυξήσουν τον έλεγχο στο περιβάλλον τους και να βελτιώσουν την υγεία τους Ο ΠΟΥ απαιτεί από τις κυβερνήσεις την «υιοθέτηση «υγιών» δημόσιων πολιτικών.

Υγεία ορίζεται ως πηγή ζωής, όπως αυτή βιώνεται καθημερινά, και όχι σαν στόχος για τη ζωή Είναι μία θετική έννοια που τονίζει τους κοινωνικούς και προσωπικούς πόρους καθώς και τις φυσικές δυνατότητες.

Πτυχές της Υγείας Σωματική υγεία Ψυχική υγεία Κοινωνική υγεία Στόχος η προαγωγή της υγείας των ατόμων σε όλα τα επίπεδα

Δημόσια Υγεία Οπότε Δημόσια Υγεία μπορεί να οριστεί ως η επιστήμη της προαγωγής της υγείας και την ποιότητα ζωής στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον των ανθρώπων που ζουν στην κοινωνία με τον εργασιακό χώρο με το σχολείο Και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον

Σωματική υγεία Μπορεί να οριστεί ως μία κατάσταση σωματικής ευεξίας κατά την οποία ο οργανισμός μπορεί καθημερινά να πραγματοποιεί εύκολα όλες τις λειτουργίες και τα καθήκοντα του Επηρεάζεται/μεταβλητές επιρροής: Τακτική άσκηση, σωστή διατροφή και ξεκούραση Βιοτικό επίπεδο και ποιότητα ζωής Γενετική

Ψυχική Υγεία Ορίζεται από το επίπεδο γνωστικής ή συναισθηματικής ευεξίας ή από την έλλειψη ψυχικής ασθένειας/διαταραχής Ο ΠΟΥ ορίζει την ψυχική υγεία ως μία κατάσταση ευημερίας στην οποία το άτομο συνειδητοποιεί και αξιοποιεί τις ικανότητες του, αντιμετωπίζει τις συνθήκες πίεσης και απαιτήσεις της ζωής, μπορεί να εργάζεται παραγωγικά και εποικοδομητικά και είναι σε θέση να συνεισφέρει στην κοινότητα του

Κοινωνική Υγεία Το κοινωνικό περιβάλλον περιλαμβάνει τις συνθήκες εκείνες όπου τα άτομα γεννιούνται, μεγαλώνουν, ζουν (βιώνουν), εργάζονται, συμπεριλαμβανομένου και το σύστημα υγείας Το κοινωνικό περιβάλλον ευθύνεται κυρίως για τις κοινωνικές ανισότητες : διαφορές στην υγεία εντός και μεταξύ των κρατών Το κοινωνικό περιβάλλον επηρεάζει οδούς εμφάνισης ή μετάδοσης νοσημάτων/ασθενειών

Επιδημιολογική Μετάβαση: Δημόσια Υγεία και Επιδημιολογία Επιδημιολογικές έρευνες δείχνουν: Μεταβολές στη υγεία και στα ήδη νοσημάτων Χρόνια νοσήματα αντικαθιστούν πανδημίες και μεταδιδόμενες ασθένειες, ως κύρια αίτια νοσηρότητας και θνησιμότητας Μετατόπιση της ηλικιακής δομής του πληθυσμού Μεγαλύτερο ποσοστό ηλικιωμένων, μικρότερο ποσοστό νεογνών Θνησιμότητα μετατόπιση ηλικιακής ομάδας υψηλού κινδύνου και θνησιμότητας (από παιδική ηλικία σε ηλικιωμένους) Προσδόκιμο ζωής Αύξηση στον μέσο όρο του προσδόκιμου ζωής του πληθυσμού Αλλαγή στα αίτια θανάτου και συνολική μείωση στα ποσοστά νοσηρότητας Από πανδημίες σε χρόνια νοσήματα

Επιδημιολογική Μετάβαση Infectious diseases TRANSITION NCD: diabetes, heart disease, cancer

Κύρια αίτια θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής 1900 Πνευμονία και ινφλουένζα (γρίπη) Φυματίωση Διάρροια – εντερίτιδα εντερικές εξελκώσεις 2007 Καρδιαγγειακές παθήσεις Καρκίνος Εγκεφαλικά επεισόδια Χρόνιες παθήσεις στο χαμηλό αναπνευστικό σύστημα

Πυραμίδα Πληθυσμού Poulation trends winter 2010

Συχνότερα αίτια θανάτου στο σύνολο των θανάτων στην Αγγλία και Ουαλία Gavin Thompson, Oliver Hawkins, Aliyah Dar, Mark Taylor Social and Economic change since the 1908 and1948 London Games

Αίτια για την επιδημιολογική μετάβαση Σημαντικές εξελίξεις και ανάπτυξη στην ιατρική Βελτίωση συνθήκες διαβίωσης Καλύτερη διατροφή Εξυγίανση και αποτελεσματικός έλεγχος για φορείς (τρωκτικά και έντομα) Συνεχές βελτίωση στον τρόπο ζωής

Αιτιώδη συνάφεια Αίτιο: παράγοντας (κατάσταση, περιστατικό, χαρακτηριστικό, κτλ), που παίζει σημαντικό, καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση του αποτελέσματος

απαραίτητο για την εκδήλωση/παραγωγή του αποτελέσματος ΑΙΤΙΟ: Επαρκές αίτιο απαραίτητο για την εκδήλωση/παραγωγή του αποτελέσματος Απαραίτητο πρέπει να υπάρχει για τη συνέχιση του περιστατικού. Μία ασθένεια δεν εκδηλώνεται στην απουσία του Συνιστώσα παράγοντας που αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης του αποτελέσματος αλλά μπορεί να μην είναι ούτε επαρκές ούτε απαραίτητο για το συγκεκριμένο γεγονός.

Επιδημιολογική Τριάδα με μεσολαβητή (vector)

Causal Web

Επιδημιολογία Χρόνιων Νοσημάτων Για την κατανόηση παραγόντων κινδύνου που οδηγούν στα χρόνια νοσήματα μέσω επιδημιολογικών μελετών Παρέχει τη βάση γνώσεων και τεκμηρίωσης για τον αποτελεσματικό έλεγχο χρόνιων νοσημάτων (δράση και δραστηριότητες δημόσιας υγείας) Επιτρέπει στους ειδικούς να ορίσουν προτεραιότητες σε ασθένειες και παράγοντες κινδύνου Για την παρακολούθηση προτύπων, τάσεων και συμπεριφορών (Επιδημιολογική εποπτεία: Surveillance) Παρέχει τα εργαλεία για την αξιολόγηση διαφόρων προγραμμάτων και πολιτικών.

Δημόσια Υγεία «Η επιστήμη και η τέχνη για την πρόληψη ασθενειών, για την παράταση της ζωής και την προαγωγή της υγείας με αποτελεσματικότητα, μέσα από οργανωμένη κοινωνική προσπάθεια» (CEA Winslow, 1920) Με τον όρο «Δημόσια Υγεία» γίνεται αναφορά σε όλα τα οργανωμένα μέτρα, είτε στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα, για την πρόληψη ασθενειών, για την προαγωγή της υγείας, και την παράταση της ζωής στο σύνολο του πληθυσμού (ΠΟΥ)

Η εξέλιξη της επιστήμης: Δημόσια Υγεία Προαγωγή της υγείας Προσφέρει τη δυνατότητα σε άτομα και κοινωνίες να έχουν βέλτιστη υγεία Δίκτυο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας Υγεία για όλους Προληπτική ιατρική Στόχος η πρόληψη και η θεραπεία ομάδων ατόμων «υψηλού κινδύνου» Έλεγχος μεταδιδόμενων ασθενειών (germ theory) Έλεγχος μιάσματος (“bad air”) έλλειψη υγιεινής, μετάδοση νοσημάτων όπως χολέρα, μαύρος θάνατος... Προστασία της υγείας Έλεγχος συμπεριφοράς του ανθρώπου

Νέα Δημόσια Υγεία Η επιστήμη που έχει στόχο την προστασία και την προαγωγή της υγείας των ατόμων και του πληθυσμού χρησιμοποιώντας πολύπλευρη ή πολυδιάστατη προσέγγιση

Βασικές λειτουργίες της Δημόσιας Υγείας Αξιολόγηση Ανάπτυξη πολιτικής Διασφάλιση ποιότητας

Proportional mortality (% of total deaths, all ages) in the UK

Κύρια αίτια θανάτου Παγκοσμίως Το 2011, τα χρόνια νοσήματα ευθύνονταν για το 75% των θανάτων παγκοσμίως Το 60% το 2000 Το 9% των συνολικών θανάτων ήταν το άθροισμα από μεταδιδόμενες ασθένειες, μητρότητας, περιγεννητικές και διατροφικές παθήσεις (2011) Στα κράτη υψηλού εισοδήματος το 87% των θανάτων ήταν από χρόνιες παθήσεις Στα κράτη χαμηλού εισοδήματος το 36%

Χρόνια Νοσήματα Τα 4 κύρια χρόνια νοσήματα είναι: Καρδιοαγγειακές παθήσεις Διάφορες μορφές καρκίνου Διαβήτης Χρόνιες αναπνευστικές παθήσει

The number under five deaths worldwide has declined from 12 The number under five deaths worldwide has declined from 12.7 million in 1990 to 5.9 in 2015. This translates into 19, 000 fewer children dying every day in 2015 than in 1990!!

GREEK Statistics

Διατροφή και Δημόσια Υγεία Η επιστήμη και η τέχνη της προώθησης της υγείας του πληθυσμού με βασικές βελτιώσεις στον τομέα της διατροφής και τον τροφίμων Εστιάζει στην προάσπιση της καλής υγείας μέσω διατροφής και άσκησης και στην πρόληψη συναφών ασθενειών, στον πληθυσμό

Ρόλος του Διατροφολόγου στη Δημόσια Υγεία Πληροφόρηση και κατάρτιση παιδιών και ενηλίκων Συνεργασία με περιβαλλοντολόγους, βιομηχανίες τροφίμων για τη διασφάλιση ασφαλή και υγιεινών τροφών για όλους Ανάπτυξη και εφαρμογή διατροφικών παρεμβάσεων Συμμετοχή στην ανάπτυξη πολιτικών και νομοθεσιών Αξιολόγηση διατροφικών αναγκών και προβλημάτων σε πληθυσμούς Ανάλυση διατροφικών ερευνών και ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων για την προώθηση της Δημόσιας Υγείας

Γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται Βαθιές διατροφικές γνώσεις Βιοστατιστική Επιδημιολογία της Διατροφής Συμπεριφορά υγείας και διατροφής Πολιτικές και σχεδιασμούς Περιβαλλοντικές επιστήμες

Ο Διατροφικός Κύκλος της Δημόσιας Υγείας 1. Εντοπισμός βασικών προβλημάτων που σχετίζονται με τη διατροφή 2. Θέσπιση στόχου 3. Καθορισμός μετρήσιμων στόχων για την επίτευξη του βασικού 4. Δημιουργία ποσοτικών στόχων 5. Ανάπτυξη προγράμματος 6. Εφαρμογή προγράμματος 7. Αξιολόγηση προγράμματος

Ηθική και Δημόσια Υγεία Διαχωρισμός σωστού-λάθους με τις κοινωνικές και τις ηθικές επιπτώσεις των ανθρώπινων πράξεων Βασικη αρχή: να μην προκαλείται βλάβη Σημαντικό να επιτευχθούν οι στόχοι κοινωνίας-υγεία, με σεβασμό στα διακαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε αυτήν Πολλαπλές προσεγγίσεις που να προβλέπουν στη διαφορετικότητα, στις πεποιθήσεις και τις αντιλήψεις μελών της κοινωνίας

Υπάρχει πάντα ο ηθικός κώδικας που αρμόζει σε κάθε επάγγελμα/επιστήμη!

Ευχαριστώ και καλό εξάμηνο