«Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ» ΚΠΕ ΜΟΥΖΑΚΙΟΥ «Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ» Το σημερινό μας θέμα κινείται γύρω από τους κοινούς πόρους ανοιχτής πρόσβασης

Γιατί Hardin και τραγωδία των κοινών; Το πρόβλημα γύρω από την διαχείριση των κοινών πόρων ανοιχτής πρόσβασης είναι ένα πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι ανθρώπινες κοινωνίες εδώ και χιλιάδες έτη. Είναι περίπτωση ενός γενικότερου ερωτήματος: Πως μπορεί η συμπεριφορά μερικών μελών μιας ομάδας, όταν απειλεί την ευδαιμονία της ομάδας να αποθαρρυνθεί, και πως μπορεί η συμπεριφορά που είναι φιλοκοινωνική και ωφέλιμη να ενθαρυνθεί; Παρόλο που έχει δεχθεί ισχυρή κριτική και σήμερα υπάρχουν διαφορετικές απόψεις , η «τραγωδία των κοινών» ήταν για δεκαετίες το ποιο πολυσυζητημένο άρθρο όσον αφορά την επίδραση της συμπεριφοράς του ανθρώπου στο περιβάλλον Τα προβλήματα αυτού του τύπου έχουν γιγαντωθεί και έχουν φθάσει σε σημείο απειλής της ύπαρξης της ανθρωπότητας

Τα πλανητικά όρια είναι η κεντρική ιδέα του πλαισίου ενός συστήματος της γης που προτάθηκε από μια ομάδα επιστημόνων που ασχολούνται με το περιβάλλον και τα συστήματα της γης. Επικεφαλής ήταν ο Johan Rockström από το Stockholm Resilience Centre και ο Will Steffen από το Australian National University. Το 2009, προτείνανε ένα πλαίσιο ορίων για να προσδιοριστεί ένας ασφαλής λειτουργικός χώρος για την ανθρωπότητα, για όλες τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς, την κοινωνία των πολιτών, την επιστημονική κοινότητα και τον ιδιωτικό τομέα, σαν προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Κι αυτό γιατί από τη βιομηχανική εποχή ο άνθρωπος έγινε ο κύριος οδηγός της περιβαλλοντικής αλλαγής.

Οι επιστήμονες υποστήριξαν πως αν η ανθρώπινη δραστηριότητα περάσει ορισμένα κατώφλια ή κρίσιμα σημεία που προσδιορίστηκαν σαν πλανητικά όρια, υπάρχει κίνδυνος για μη αντιστρεπτές και απότομες περιβαλλοντικές αλλαγές. Θέσανε 9 όρια από τα οποία τα 4 έχουν ξεπεραστεί.

1. Κλιματική αλλαγή: Το όριο των 350 ppm CO2 στην ατμόσφαιρα έχει ξεπεραστεί. Είμαστε στα 400 ppm CO2, ενώ στην προβιομηχανική ποχή ήταν 280 ppm CO2. 2. Απώλεια βιοποικιλότητας: Χρησιμοποιείται ο δείκτης εξαφάνισης ειδών ανά 1.000 είδη. Το όριο είναι 10 και έχουμε φθάσει στα 100 ενώ περίπου ήταν 1 στην προβιομηχανική εποχή. 3. Βιογεωχημικοί παράγοντες: Το ποσοστό του αζώτου που απομακρύνει ο άνθρωπος από την ατμόσφαιρα σε εκατομμύρια τόνους τον χρόνο έχει φθάσει τα 121, ενώ το όριο είναι 35 και την προβιομηχανική εποχή ήταν 0 (μηδέν). Το ποσοστό του φωσφόρου που στέλνει ο άνθρωπος στους ωκεανούς τον χρόνο είναι 9 εκατομμύρια τόνους, ενώ το όριο είναι 11 και την προβιομηχανική εποχή ήταν -1. 7. Συγκέντρωση στρατοσφαιρικού όζοντος: Η συγκέντρωση του στρατοσφαιρικού όζοντος (μονάδες Dobson). Το όριο είναι 276, η τρέχουσα τιμή είναι 283 και την προβιομηχανική εποχή ήταν 290. Τον Σεπτέμβριο του 2006 είχε παρατηρηθεί τιμή στην Αρκτική 275.

Garett Hardin 1915-2003 (88) Αμερικανός ζωολόγος και μικροβιολόγος Καθηγητής Πανεπιστημίου Έγινε διάσημος από το άρθρο του «Η τραγωδία των κοινών (Scientist 1968) Οικολόγος και φιλόσοφος Παντρεμένος 62 χρόνια 4 παιδιά

Το πιο σημαντικό σημείο του άρθρου. Ο μηχανισμός λειτουργίας

Φαντασθείτε ένα λιβάδι ανοιχτό σε όλους Φαντασθείτε ένα λιβάδι ανοιχτό σε όλους. Κάθε βοσκός θα προσπαθήσει να έχει όσο το δυνατόν περισσότερα ζώα. Αυτή η κατάσταση μπορεί να διατηρηθεί ικανοποιητική για αιώνες γιατί οι πόλεμοι ,η ζωοκλοπή, οι ασθένειες θα κρατήσουν τον αριθμό των ανθρώπων και των ζώων, κάτω από τη φέρουσα ικανότητα του λιβαδιού. Αλλά όταν επέλθει η κοινωνική σταθερότητα, η έμφυτη λογική των κοινών αναπόφευκτα θα παράγει τραγωδία ασθένειες Σαν λογικό πλάσμα , κάθε βοσκός σκέφτεται να μεγιστοποιήσει το κέρδος του. Φανερά ή κρυφά λιγότερο ή περισσότερο συνειδητά ρωτά: « Ποια είναι η ωφέλεια για μένα αν προσθέσω ένα ακόμη ζώο στο κοπάδι μου; Αυτή η ωφέλεια έχει ένα αρνητικό και ένα θετικό παράγοντα

Ο θετικός παράγοντας είναι η αύξηση κατά ένα ζώο Ο θετικός παράγοντας είναι η αύξηση κατά ένα ζώο. Αφού ο βοσκός ωφελείται από την πώληση προϊόντων του επιπλέον ζώου η θετική χρήση είναι σχεδόν +1. Ο αρνητικός παράγοντας είναι το επιπλέον χόρτο που χρειάζεται για την βόσκηση του ζώου. Αφού τα αποτελέσματα της επιπλέον βόσκησης μοιράζονται σε όλους τους βοσκούς, το αρνητικό είναι ένα κλάσμα του -1. Προσθέτοντας τα + και τα – ο βοσκός καταλήγει ότι το λογικό είναι να προσθέσει ένα ακόμη ζώο στο κοπάδι του. Και άλλο μετά….. Και άλλο ……… Αλλά σ΄ αυτό το συμπέρασμα καταλήγει κάθε λογικός βοσκός από αυτούς που μοιράζονται το λιβάδι. Κι εδώ είναι η τραγωδία. Κάθε άνθρωπος «κλειδώνεται» σ΄ ένα σύστημα που τον ωθεί να αυξήσει το κοπάδι του χωρίς περιορισμό, σ΄ένα κόσμο (το λιβάδι) που είναι περιορισμένος. Το αποτέλεσμα προς το οποίο έσπρωξαν όλοι είναι τα ερείπια, ο καθένας κυνηγώντας το συμφέρον του, σε μια κοινωνία που πιστεύει στην ελευθερία των κοινών πόρων. Η ελευθερία στα κοινά φέρνει καταστροφή σε όλους.

Θέματα που σχετίζονται με την τραγωδία των κοινών Παρόμοια θέματα (κέρδος-ζημιά) Το πάρκινγκ στις πόλεις Ο υπερπληθυσμός Η αλιεία Όξινη βροχή Τα δάση Ηχορύπανση Η ρύπανση του αέρα Θέματα που σχετίζονται με την τραγωδία των κοινών Τα σκουπίδια Το κυνήγι

ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ HARDIN ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ Το πρόβλημα του υπερπληθυσμού πρέπει να αντιμετωπιστεί στα πλαίσια ενός πεπερασμένου κόσμου. Η αύξηση θα γίνει σταδιακά μηδενική Το πρόβλημα του ανταγωνισμού των εξοπλισμών δεν έχει τεχνική λύση Ο Άνταμ Σμιθ εκλαΐκευσε το “αόρατο χέρι» την ιδέα δηλαδή ότι, κάθε άνθρωπος που σκοπεύει το κέρδος οδηγείται από ένα αόρατο χέρι να προάγει το δημόσιο καλό. Είναι έτσι; Η ουσία της τραγωδίας δεν βρίσκεται στην δυστυχία αλλά στον ασυνείδητο τρόπο που λειτουργούν οι άνθρωποι Όταν ζητάμε από κάποιον που καταστρέφει τους κοινούς πόρους «συνείδηση» του ζητάμε να διαλέξει αν θα καταδικαστεί σαν ασυνείδητος ή σαν ηλίθιος, να μην κάνει τίποτε δηλαδή ενώ άλλοι θα εκμεταλλεύονται τους κοινούς πόρους Η ηθικότητα μιας πράξης είναι συνάρτηση της κατάστασης του συστήματος τον χρόνο που πραγματοποιείται

Σαν λύσεις για τα «κοινά» προτείνει την φορολόγηση, τον καταναγκασμό μέσω αμοιβαίων συμφωνιών, τους νόμους. Πρέπει να αποδεχτούμε ότι το νομικό μας σύστημα μαζί με το σύστημα της κληρονομιάς είναι άδικο αλλά είναι προτιμότερο από το τίποτα. Η ελευθερία είναι η αναγνώριση της αναγκαιότητας όπως είπε ο Χέγκελ Δεν υπάρχει τεχνική λύση για το πρόβλημα του υπερπληθυσμού. Η ελευθερία των γεννήσεων θα φέρει καταστροφή σε όλους.

Οι λύσεις που πρότεινε ο Hardin σχετίζονταν κυρίως με τους νόμους και αμοιβαίες συμφωνίες, αλλά έχουν αναπτυχθεί και άλλες προτάσεις

Η ανάγκη επιβίωσης δημιούργησε την συνεργασία

Οι πρώτες κοινωνικές ομάδες δημιούργησαν την ανάγκη ρύθμισης των σχέσεων. Οι πόλεις ενίσχυσαν αυτή την ανάγκη

Η διαχείριση των κοινών πόρων ανοιχτής πρόσβασης που έθεσε ο Hardin όπως ο ίδιος είπε δεν επιδέχονται τεχνικές λύσεις. Σε ένα βαθμό επηρεάστηκε και από τις ιδέες του Αριστοτέλη για τα κοινά που αναπτύσσει στα «Πολιτικά»