Διεθνής οικονομική Θεωρία και πολιτική 4η βελτιωμένη έκδοση PAUL R. KRUGMAN MAURICE OBSTFELD, MARC J. MELITZ Διεθνής οικονομική Θεωρία και πολιτική 4η βελτιωμένη έκδοση

Το προϊόν και η συναλλαγματική ισοτιμία βραχυχρόνια Κεφάλαιο 17 Το προϊόν και η συναλλαγματική ισοτιμία βραχυχρόνια

Περίγραμμα Οι προσδιοριστικοί παράγοντες της συνολικής ζήτησης στη βραχυχρόνια περίοδο Ένα βραχυχρόνιο υπόδειγμα για τις αγορές προϊόντος Ένα βραχυχρόνιο υπόδειγμα για τις αγορές περιουσιακών στοιχείων Ένα βραχυχρόνιο υπόδειγμα για τις αγορές προϊόντος και τις αγορές περιουσιακών στοιχείων Επιδράσεις των προσωρινών και μόνιμων μεταβολών της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής Διαχρονική προσαρμογή των τρεχουσών συναλλαγών Υπόδειγμα IS-LM

Εισαγωγή Τα μακροχρόνια υποδείγματα είναι χρήσιμα όταν όλες οι τιμές των εισροών και των προϊόντων έχουν χρόνο να προσαρμοσθούν. Βραχυχρόνια, ορισμένες τιμές εισροών και προϊόντων μπορεί να μην έχουν χρόνο να προσαρμοσθούν, λόγω εργασιακών συμβάσεων, κόστους προσαρμογής ή ατελούς πληροφόρησης για την προθυμία των πελατών να πληρώνουν διαφορετικές τιμές. Αυτό το κεφάλαιο στηρίζεται στα βραχυχρόνια και μακροχρόνια υποδείγματα συναλλαγματικών ισοτιμιών για να εξηγήσει τη βραχυχρόνια σύνδεση του προϊόντος με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Δείχνει πώς οι μακροοικονομικές πολιτικές μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή, την απασχόληση και τις τρέχουσες συναλλαγές.

Προσδιοριστικοί παράγοντες της συνολικής ζήτησης Η συνολική ζήτηση είναι η συνολική ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που τα άτομα και οι οργανισμοί θέλουν να αγοράσουν: καταναλωτική δαπάνη επενδυτική δαπάνη δημόσιες δαπάνες καθαρή δαπάνη από το εξωτερικό: οι τρέχουσες συναλλαγές

Προσδιοριστικοί παράγοντες της συνολικής ζήτησης (συνέχεια) Οι παράγοντες που προσδιορίζουν την καταναλωτική δαπάνη περιλαμβάνουν: Διαθέσιμο εισόδημα: η διαφορά του εισοδήματος από την παραγωγή (Y) μείον τους φόρους (T). Περισσότερο διαθέσιμο εισόδημα σημαίνει περισσότερη καταναλωτική δαπάνη, αλλά συνήθως η κατανάλωση αυξάνεται λιγότερο από την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος. Τα πραγματικά επιτόκια επηρεάζουν το ύψος της αποταμίευσης και της δαπάνης για καταναλωτικά αγαθά, αλλά θεωρούμε ότι δεν έχουν σημασία εδώ. Ο πλούτος επηρεάζει επίσης την καταναλωτική δαπάνη, αλλά θεωρούμε ότι δεν έχει σημασία εδώ.

Προσδιοριστικοί παράγοντες της συνολικής ζήτησης (συνέχεια) Οι παράγοντες που προσδιορίζουν τις τρέχουσες συναλλαγές περιλαμβάνουν: Πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία: οι τιμές των ξένων προϊόντων σε σχέση με τις τιμές των εγχώριων προϊόντων, μετρούμενες στο εγχώριο νόμισμα: EP*/P καθώς οι τιμές των ξένων προϊόντων αυξάνονται σε σχέση με τις τιμές των εγχώριων προϊόντων, η δαπάνη για τα εγχώρια προϊόντα αυξάνεται και η δαπάνη για τα ξένα προϊόντα μειώνεται. Διαθέσιμο εισόδημα: περισσότερο διαθέσιμο εισόδημα σημαίνει περισσότερη δαπάνη για ξένα προϊόντα (εισαγωγές)

Πίνακας 17.1: Παράγοντες που επηρεάζουν τις τρέχουσες συναλλαγές

Πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία και τρέχουσες συναλλαγές Οι τρέχουσες συναλλαγές μετρούν την αξία των εξαγωγών σε σχέση με την αξία των εισαγωγών: CA ≈ EX – IM. Όταν αυξάνεται η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία EP*/P, οι τιμές των ξένων προϊόντων αυξάνονται σε σχέση με τις τιμές των εγχώριων προϊόντων. Ο όγκος των εξαγωγών που αγοράζουν οι κάτοικοι άλλων χωρών αυξάνεται. Ο όγκος των εισαγωγών που αγοράζουν οι κάτοικοι της χώρας μειώνεται. Η αξία των εισαγωγών σε όρους των εγχώριων προϊόντων αυξάνεται: η αξία/τιμή των εισαγωγών αυξάνεται, διότι τα ξένα προϊόντα έχουν μεγαλύτερη αξία/είναι πιο ακριβά.

Πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία και τρέχουσες συναλλαγές (συνέχεια) Όταν ο όγκος των εισαγωγών και των εξαγωγών δεν μεταβάλλεται πολύ, το αποτέλεσμα αξίας μπορεί να είναι σημαντικότερο από το αποτέλεσμα όγκου σε μια μεταβολή της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας. Για παράδειγμα, οι δεσμεύσεις από συμβόλαια για την αγορά συγκεκριμένων ποσοτήτων προϊόντων μπορεί να έχουν ως συνέπεια το αποτέλεσμα όγκου να είναι μικρό. Ωστόσο, σύμφωνα με τις εμπειρικές ενδείξεις για τις περισσότερες χώρες το αποτέλεσμα όγκου είναι σημαντικότερο από το αποτέλεσμα αξίας μετά από ένα χρόνο ή και λιγότερο. Ας υποθέσουμε τώρα ότι μια πραγματική υποτίμηση οδηγεί στην αύξηση των τρεχουσών συναλλαγών: το αποτέλεσμα όγκου είναι σημαντικότερο από το αποτέλεσμα αξίας.

Σχήμα 17.1: H συνολική ζήτηση ως συνάρτηση του προϊόντος

Προσδιοριστικοί παράγοντες της συνολικής ζήτησης Οι παράγοντες που προσδιορίζουν τις τρέχουσες συναλλαγές περιλαμβάνουν: Πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία: μια αύξηση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας αυξάνει τις τρέχουσες συναλλαγές. Διαθέσιμο εισόδημα: μια αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος αυξάνει τις τρέχουσες συναλλαγές.

Προσδιοριστικοί παράγοντες της συνολικής ζήτησης (συνέχεια) Για απλότητα, θεωρούμε ότι οι δημόσιες δαπάνες, G, και οι φόροι, Τ, προσδιορίζονται από εξωγενείς πολιτικούς παράγοντες. Για απλότητα, θεωρούμε ότι η επενδυτική δαπάνη, I, προσδιορίζεται από εξωγενείς επιχειρηματικούς παράγοντες. Ένα πιο σύνθετο υπόδειγμα δείχνει ότι η επένδυση εξαρτάται από το κόστος της δαπάνης ή του δανεισμού για τη χρηματοδότησή της: το επιτόκιο.

Προσδιοριστικοί παράγοντες της συνολικής ζήτησης (συνέχεια) Η συνολική ζήτηση μπορεί να εκφραστεί ως: D = C(Y – T) + I + G + CA(EP*/P, Y – T) Ή πιο απλά: D = D(EP*/P, Y – T, I, G) Η επενδυτική δαπάνη και οι δημόσιες δαπάνες είναι εξωγενείς Η καταναλωτική δαπάνη είναι συνάρτηση του διαθέσιμου εισοδήματος Οι τρέχουσες συναλλαγές είναι συνάρτηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας και του διαθέσιμου εισοδήματος

Προσδιοριστικοί παράγοντες της συνολικής ζήτησης (συνέχεια) Οι παράγοντες που προσδιορίζουν τη συνολική ζήτηση περιλαμβάνουν: Πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία: μια αύξηση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας αυξάνει τις τρέχουσες συναλλαγές και έτσι αυξάνει τη συνολική ζήτηση για εγχώρια προϊόντα. Διαθέσιμο εισόδημα: μια αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος αυξάνει την καταναλωτική δαπάνη, αλλά μειώνει τις τρέχουσες συναλλαγές. Από τη στιγμή που η καταναλωτική δαπάνη είναι συνήθως μεγαλύτερη από τη δαπάνη για ξένα προϊόντα, το πρώτο αποτέλεσμα είναι συνήθως σημαντικότερο από το δεύτερο. Καθώς το εισόδημα αυξάνεται, με δεδομένο το ύψος των φόρων, η συνολική κατανάλωση και η συνολική ζήτηση αυξάνονται λιγότερο από το εισόδημα.

Βραχυχρόνια ισορροπία συνολικής ζήτησης και προϊόντος Ισορροπία επιτυγχάνεται όταν η αξία του εισοδήματος από την παραγωγή (προϊόν) Y ισούται με την αξία της συνολικής ζήτησης D. Y = D(EP*/P, Y – T, I, G) Αξία προϊόντος και εισοδήματος από την παραγωγή Συνολική ζήτηση ως συνάρτηση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας, του διαθέσιμου εισοδήματος, της επένδυσης και των δημόσιων δαπανών

Σχήμα 17.2: Bραχυχρόνιος προσδιορισμός του προϊόντος

Βραχυχρόνια ισορροπία και συναλλαγματική ισοτιμία: η καμπύλη DD Πώς επηρεάζει η συναλλαγματική ισοτιμία τη βραχυχρόνια ισορροπία της συνολικής ζήτησης και του προϊόντος; Όταν το μέσο εγχώριο και ξένο επίπεδο τιμών είναι σταθερό, μια αύξηση της ονομαστικής συναλλαγματικής ισοτιμίας κάνει τα ξένα αγαθά και υπηρεσίες πιο ακριβά σε σχέση με τα εγχώρια αγαθά και υπηρεσίες. Μια αύξηση της ονομαστικής συναλλαγματικής ισοτιμίας (υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος) αυξάνει τη συνολική ζήτηση εγχώριων προϊόντων. Σε ισορροπία, η παραγωγή θα αυξηθεί για να εξισωθεί με την υψηλότερη συνολική ζήτηση.

Σχήμα 17.3: Aποτέλεσμα της υποτίμησης του νομίσματος στο προϊόν με σταθερές τιμές προϊόντος

Σχήμα 17.4: H καμπύλη DD

Βραχυχρόνια ισορροπία και συναλλαγμα-τική ισοτιμία: η καμπύλη DD (συνέχεια) δείχνει συνδυασμούς προϊόντος και συναλλαγματικής ισοτιμίας στους οποίους η αγορά προϊόντος βρίσκεται σε βραχυχρόνια ισορροπία (δηλαδή, συνολική ζήτηση = συνολικό προϊόν). έχει αύξουσα κλίση, διότι μια αύξηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας αυξάνει τη συνολική ζήτηση και το συνολικό προϊόν.

Μετατοπίσεις της καμπύλης DD Μεταβολές των G: η αύξηση των δημοσίων δαπανών έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της συνολικής ζήτησης και του προϊόντος ισορροπίας. Το προϊόν αυξάνεται για κάθε συναλλαγματική ισοτιμία: η καμπύλη DD μετατοπίζεται προς τα δεξιά.

Σχήμα 17.5: Zήτηση του Δημοσίου και η θέση της καμπύλης DD

Μετατοπίσεις της καμπύλης DD (συνέχεια) Μεταβολές των T: χαμηλότεροι φόροι γενικά αυξάνουν την καταναλωτική δαπάνη, αυξάνοντας τη συνολική ζήτηση και το προϊόν ισορροπίας για κάθε συναλλαγματική ισοτιμία: η καμπύλη DD μετατοπίζεται προς τα δεξιά. Μεταβολές της I: η αύξηση της επένδυσης προκαλεί τη μετατόπιση της καμπύλης DD προς τα δεξιά. Μεταβολές του P σε σχέση με το P*: η μείωση των εγχώριων τιμών σε σχέση με τις ξένες τιμές προκαλεί τη μετατόπιση της καμπύλης DD προς τα δεξιά.

Μετατοπίσεις της καμπύλης DD (συνέχεια) Μεταβολές της C: η επιθυμία αύξησης της κατανάλωσης και μείωσης της αποταμίευσης προκαλεί τη μετατόπιση της καμπύλης DD προς τα δεξιά. Μεταβολές της ζήτησης για εγχώρια αγαθά σε σχέση με τα ξένα αγαθά: η επιθυμία κατανάλωσης περισσότερων εγχώριων αγαθών σε σχέση με τα ξένα αγαθά προκαλεί τη μετατόπιση της καμπύλης DD προς τα δεξιά.

Βραχυχρόνια ισορροπία στην αγορά περιουσιακών στοιχείων Θεωρούμε ότι υπάρχουν δύο αγορές περιουσιακών στοιχείων: Οι αγορές συναλλάγματος Η ισορροπία αντιπροσωπεύεται από την ισοδυναμία των επιτοκίων: R = R* + (Ee – E)/E Οι αγορές χρήματος Ισορροπία επιτυγχάνεται όταν η προσφερόμενη ποσότητα πραγματικών χρηματικών περιουσιακών στοιχείων ισούται με τη ζητούμενη ποσότητα πραγματικών χρηματικών περιουσιακών στοιχείων: Ms/P = L(R, Y) Η αύξηση του εισοδήματος από την παραγωγή προκαλεί την αύξηση της ζήτησης πραγματικών χρηματικών περιουσιακών στοιχείων.

Σχήμα 17.6: Tο προϊόν και η συναλλαγματική ισοτιμία όταν η αγορά περιουσιακών στοιχείων ισορροπεί

Βραχυχρόνια ισορροπία στις αγορές περιουσιακών στοιχείων (συνέχεια) Όταν η παραγωγή και το εισόδημα αυξάνονται, η ζήτηση πραγματικών χρηματικών περιουσιακών στοιχείων αυξάνεται, με αποτέλεσμα την αύξηση των εγχώριων επιτοκίων, και την ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος. Θυμηθείτε ότι η ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος αντιπροσωπεύεται από τη μείωση της E. Όταν το εισόδημα και η παραγωγή μειώνονται, το εγχώριο νόμισμα υποτιμάται και η E αυξάνεται.

Βραχυχρόνια ισορροπία στις αγορές περιουσιακών στοιχείων: Η καμπύλη AA Η αντίστροφη σχέση ανάμεσα στο προϊόν και τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, που χρειάζεται για τη διατήρηση των αγορών συναλλάγματος και της αγοράς χρήματος σε ισορροπία, συνοψίζεται από την καμπύλη AA.

Σχήμα 17.7: H καμπύλη AA

Μετατοπίσεις της καμπύλης AA Μεταβολές της Ms: μια αύξηση της προσφοράς χρήματος μειώνει βραχυχρόνια τα επιτόκια, με αποτέλεσμα την υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος (αύξηση της E) για κάθε Y: η καμπύλη AA μετατοπίζεται προς τα πάνω (δεξιά). Μεταβολές του P: Μια αύξηση του μέσου επιπέδου των εγχώριων τιμών μειώνει την προσφορά πραγματικών χρηματικών περιουσιακών στοιχείων και αυξάνει τα επιτόκια, με αποτέλεσμα την ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος (μείωση της Ε): η καμπύλη ΑΑ μετατοπίζεται προς τα κάτω (αριστερά).

Μετατοπίσεις της καμπύλης AA (συνέχεια) Μεταβολές της ζήτησης πραγματικών χρηματικών περιουσιακών στοιχείων: όταν οι κάτοικοι της χώρας θέλουν να έχουν λιγότερα πραγματικά χρηματικά περιουσιακά στοιχεία και περισσότερα μη χρηματικά περιουσιακά στοιχεία, τα επιτόκια των μη χρηματικών περιουσιακών στοιχείων μειώνονται, με αποτέλεσμα την υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος (αύξηση του Ε): η καμπύλη ΑΑ μετατοπίζεται προς τα πάνω (δεξιά).

Μετατοπίσεις της καμπύλης AA (συνέχεια) Μεταβολές της R*: Μια αύξηση των ξένων επιτοκίων κάνει τις καταθέσεις σε ξένο νόμισμα πιο ελκυστικές, με αποτέλεσμα την υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος (αύξηση της Ε): η καμπύλη ΑΑ μετατοπίζεται προς τα πάνω (δεξιά). Μεταβολές της Ee: όταν οι συμμετέχοντες στην αγορά αναμένουν την υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος, οι καταθέσεις σε ξένο νόμισμα γίνονται πιο ελκυστικές, με αποτέλεσμα την υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος (αύξηση της Ε): μετατόπιση της καμπύλης ΑΑ προς τα πάνω (δεξιά).

Ενώνοντας τα κομμάτια: οι καμπύλες DD και AA Βραχυχρόνια ισορροπία σημαίνει ότι το ονομαστικό επιτόκιο και το προϊόν είναι τέτοια ώστε: η αγορά προϊόντος βρίσκεται σε ισορροπία: η συνολική ζήτηση είναι ίση με το συνολικό προϊόν. η αγορά συναλλάγματος βρίσκεται σε ισορροπία: ισχύει η ισοδυναμία των επιτοκίων. η αγορά χρήματος βρίσκεται σε ισορροπία: η προσφερόμενη ποσότητα πραγματικών χρηματικών περιουσιακών στοιχείων είναι ίση με τη ζητούμενη ποσότητα πραγματικών χρηματικών περιουσιακών στοιχείων.

Ενώνοντας τα κομμάτια: οι καμπύλες DD και AA (συνέχεια)

Σχήμα 17.8: Bραχυχρόνια ισορροπία: H τομή των καμπυλών DD και AA

Σχήμα 17.9: Πώς η οικονομία προσεγγίζει το σημείο βραχυχρόνιας ισορροπίας

Προσωρινές μεταβολές της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής Νομισματική πολιτική: η πολιτική με την οποία η κεντρική τράπεζα επηρεάζει την προσφορά χρηματικών περιουσιακών στοιχείων. Η νομισματική πολιτική θεωρείται ότι αρχικά επηρεάζει την αγορά περιουσιακών στοιχείων. Δημοσιονομική πολιτική: η πολιτική με την οποία οι κυβερνήσεις (οι δημοσιονομικές αρχές) επηρεάζουν το ύψος των δημόσιων δαπανών και των φόρων. Η δημοσιονομική πολιτική θεωρείται ότι αρχικά επηρεάζει τη συνολική ζήτηση και το συνολικό προϊόν. Οι προσωρινές μεταβολές πολιτικής αναμένεται ότι θα αντιστραφούν στο κοντινό μέλλον και έτσι δεν επηρεάζουν τις προσδοκίες για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες μακροχρόνια.

Προσωρινές μεταβολές της νομισματικής πολιτικής (συνέχεια) Μια αύξηση της προσφερόμενης ποσότητας χρηματικών περιουσιακών στοιχείων μειώνει βραχυχρόνια τα επιτόκια, προκαλώντας την υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος (μια αύξηση του E). Η καμπύλη ΑΑ μετατοπίζεται προς τα πάνω (δεξιά). Τα εγχώρια προϊόντα είναι φθηνότερα σε σχέση με τα ξένα προϊόντα, με αποτέλεσμα την αύξηση της συνολικής ζήτησης και του προϊόντος μέχρι να επιτευχθεί μια νέα βραχυχρόνια ισορροπία.

Σχήμα 17.10: Αποτελέσματα μιας προσωρινής αύξησης της προσφοράς χρήματος

Προσωρινές μεταβολές της δημοσιονομικής πολιτικής Μια αύξηση των δημοσίων δαπανών ή μια μείωση των φόρων αυξάνει τη συνολική ζήτηση και το προϊόν βραχυχρόνια. Η καμπύλη DD μετατοπίζεται προς τα δεξιά. Η αύξηση του προϊόντος αυξάνει τη ζήτηση για πραγματικά χρηματικά περιουσιακά στοιχεία, με αποτέλεσμα την αύξηση των επιτοκίων, την ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος (η E μειώνεται).

Σχήμα 17.11: Αποτελέσματα μιας προσωρινής δημοσιονομικής επέκτασης

Πολιτικές διατήρησης της πλήρους απασχόλησης Οι πόροι που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία μπορεί να υποαπασχολούνται ή να υπεραπασχολούνται. Όταν οι πόροι χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά και διατηρήσιμα, οι οικονομολόγοι λένε ότι η παραγωγή βρίσκεται στο δυνητικό ή φυσικό της επίπεδο. Όταν οι πόροι δεν χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά, τότε υποαπασχολούνται: υψηλή ανεργία, λίγες ώρες απασχόλησης, αδρανής εξοπλισμός, παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η οποία είναι μικρότερη από τη φυσιολογική. Όταν οι πόροι δεν χρησιμοποιούνται διατηρήσιμα, η εργασία υπεραπασχολείται: χαμηλή ανεργία, πολλές ώρες υπερωρίας, υπερεκμετάλλευση του εξοπλισμού, παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η οποία είναι μεγαλύτερη από τη φυσιολογική.

Σχήμα 17.12: Διατήρηση του επιπέδου πλήρους απασχόλησης μετά από προσωρινή πτώση της διεθνούς ζήτησης εγχώριων προϊόντων

Σχήμα 17.13: Πολιτικές διατήρησης του επιπέδου πλήρους απασχόλησης μετά από αύξηση της ζήτησης

Πολιτικές διατήρησης της πλήρους απασχόλησης (συνέχεια) Οι πολιτικές για τη διατήρηση της πλήρους απασχόλησης μπορεί να φαίνονται εύκολες στη θεωρία, αλλά είναι δύσκολες στην πράξη. Έχουμε υποθέσει ότι οι τιμές και οι προσδοκίες δεν μεταβάλλονται, αλλά τα άτομα μπορεί να αναμένουν τα αποτελέσματα των μεταβολών πολιτικής και να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους. Οι εργάτες μπορεί να ζητήσουν αυξήσεις μισθών αν περιμένουν ότι θα εργάζονται υπερωριακά ή ότι εύκολα θα μπορούν να βρουν νέα εργασία και οι παραγωγοί μπορεί να αυξήσουν τις τιμές αν περιμένουν υψηλούς μισθούς και ισχυρή ζήτηση λόγω της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Η δημοσιονομική και νομισματική πολιτική μπορεί έτσι να δημιουργήσει μεταβολές των τιμών και πληθωρισμό, εμποδίζοντας την αύξηση του προϊόντος και της απασχόλησης: πληθωριστική τάση.

Πολιτικές διατήρησης της πλήρους απασχόλησης (συνέχεια) Τα οικονομικά στατιστικά στοιχεία συχνά είναι δύσκολο να συλλεχθούν και να ερμηνευτούν με ακρίβεια. Οι υπεύθυνοι για την οικονομική πολιτική δεν μπορούν να αξιολογήσουν με ακρίβεια τα στοιχεία για τις αγορές περιουσιακών στοιχείων και τη συνολική ζήτηση και ορισμένες φορές κάνουν λάθη. Οι μεταβολές πολιτικής χρειάζονται χρόνο για να υλοποιηθούν και να επηρεάσουν την οικονομία. Λόγω της χρονικής υστέρησης, οι πολιτικές μπορεί να επηρεάσουν την οικονομία μετά την εξασθένιση των αποτελεσμάτων μιας οικονομικής μεταβολής. Οι πολιτικές ορισμένες φορές επηρεάζονται από πολιτικά και γραφειοκρατικά συμφέροντα.

Μόνιμες μεταβολές της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής Οι «μόνιμες» μεταβολές πολιτικής θεωρείται ότι διαφοροποιούν τις προσδοκίες των ατόμων για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, μακροχρόνια.

Μόνιμες μεταβολές της νομισματικής πολιτικής Μια μόνιμη αύξηση της προσφερόμενης ποσότητας χρηματικών περιουσιακών στοιχείων: Μειώνει βραχυχρόνια τα επιτόκια και δημιουργεί προσδοκίες μελλοντικής υποτίμησης του εγχώριου νομίσματος, αυξάνοντας το προσδοκώμενο ποσοστό απόδοσης των καταθέσεων σε ξένο νόμισμα. Το εγχώριο νόμισμα υποτιμάται περισσότερο (E αυξάνεται περισσότερο) από την περίπτωση που οι προσδοκίες είναι σταθερές (αποτέλεσμα Κεφαλαίου 15). Η καμπύλη AA μετατοπίζεται προς τα πάνω (δεξιά) περισσότερο από την περίπτωση που οι προσδοκίες είναι σταθερές.

Σχήμα 17.14: Βραχυχρόνια αποτελέσματα μιας μόνιμης αύξησης της προσφοράς χρήματος

Μακροχρόνια αποτελέσματα των μόνιμων μεταβολών της νομισματικής πολιτικής Με την απασχόληση και τις ώρες εργασίας πάνω από τα φυσιολογικά τους επίπεδα, υπάρχει τάση αύξησης των τιμών στο χρόνο. Με ισχυρή ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες και με αυξανόμενους μισθούς, οι παραγωγοί έχουν κίνητρο ν’ αυξήσουν τις τιμές στο χρόνο. Οι υψηλότεροι μισθοί και το υψηλότερο προϊόν αντικατοπτρίζονται στην αύξηση του μέσου επιπέδου των τιμών. Ποια είναι τα αποτελέσματα των αυξανόμενων τιμών;

Σχήμα 17.15: Mακροχρόνια προσαρμογή σε μόνιμη αύξηση της προσφοράς χρήματος

Αποτελέσματα των μόνιμων μεταβολών της δημοσιονομικής πολιτικής Μια μόνιμη αύξηση των δημοσίων δαπανών ή μείωση των φόρων αυξάνει τη συνολική ζήτηση δημιουργεί προσδοκίες για βραχυχρόνια ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος, λόγω της αυξημένης συνολικής ζήτησης, μειώνοντας το προσδοκώμενο ποσοστό απόδοσης των καταθέσεων σε ξένο νόμισμα, με αποτέλεσμα την ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος. Το πρώτο αποτέλεσμα αυξάνει τη συνολική ζήτηση εγχώριων προϊόντων, το δεύτερο αποτέλεσμα μειώνει τη συνολική ζήτηση εγχώριων προϊόντων (διότι τα κάνει ακριβότερα).

Αποτελέσματα των μόνιμων μεταβολών της δημοσιονομικής πολιτικής (συνέχεια) Αν η μεταβολή της δημοσιονομικής πολιτικής αναμένεται να είναι μόνιμη, το πρώτο και το δεύτερο αποτέλεσμα αλληλοεξουδετερώνονται και το προϊόν παραμένει στο δυνητικό ή φυσικό (ή μακροχρόνιο) του επίπεδο. Λέμε ότι μια αύξηση των δημοσίων δαπανών εξουδετερώνει πλήρως τις καθαρές εξαγωγές, λόγω της ανατίμησης του εγχώριου νομίσματος.

Σχήμα 17.16: Αποτελέσματα μιας μόνιμης δημοσιονομικής επέκτασης

Μακροοικονομικές πολιτικές και τρέχουσες συναλλαγές Για να προσδιορίσουμε το αποτέλεσμα της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής στις τρέχουσες συναλλαγές, συνάγουμε την καμπύλη XX για να απεικονίσουμε τους συνδυασμούς προϊόντος και συναλλαγματικών ισοτιμιών, όπου οι τρέχουσες συναλλαγές βρίσκονται στο επιθυμητό τους επίπεδο. Καθώς το εισόδημα από την παραγωγή αυξάνεται, οι εισαγωγές αυξάνονται και οι τρέχουσες συναλλαγές μειώνονται όταν οι άλλοι παράγοντες παραμένουν σταθεροί.

Μακροοικονομικές πολιτικές και τρέχουσες συναλλαγές (συνέχεια) Για να διατηρηθούν οι τρέχουσες συναλλαγές στο επιθυμητό τους επίπεδο, το εγχώριο νόμισμα υποτιμάται καθώς αυξάνεται το εισόδημα από την παραγωγή: η καμπύλη XX έχει αύξουσα κλίση.

Σχήμα 17.17: Πώς οι μακροοικονομικές πολιτικές επηρεάζουν τις τρέχουσες συναλλαγές

Μακροοικονομικές πολιτικές και τρέχουσες συναλλαγές (συνέχεια) Η καμπύλη XX έχει αύξουσα κλίση αλλά είναι πιο επίπεδη από την καμπύλη DD. Η καμπύλη DD αντιπροσωπεύει τις τιμές ισορροπίας της συνολικής ζήτησης και του εγχώριου προϊόντος. Καθώς το εγχώριο εισόδημα και η παραγωγή αυξάνονται, η εγχώρια αποταμίευση αυξάνεται, που σημαίνει ότι η συνολική ζήτηση (επιθυμία για δαπάνη) από τους κατοίκους της χώρας δεν αυξάνεται τόσο γρήγορα όσο το εισόδημα και η παραγωγή.

Μακροοικονομικές πολιτικές και τρέχουσες συναλλαγές (συνέχεια) Καθώς το εγχώριο εισόδημα και η παραγωγή αυξάνονται, το εγχώριο νόμισμα πρέπει να υποτιμηθεί για να δελεάσει τους κατοίκους του εξωτερικού, ώστε να αυξήσουν τη ζήτησή τους για εγχώρια προϊόντα και οι τρέχουσες συναλλαγές (μόνο μια συνιστώσα της συνολικής ζήτησης) να διατηρηθούν στο επιθυμητό τους επίπεδο—πάνω στην καμπύλη XX. Καθώς το εγχώριο εισόδημα και η παραγωγή αυξάνονται, το εγχώριο νόμισμα πρέπει να υποτιμηθεί πιο γρήγορα για να δελεάσει τους κατοίκους του εξωτερικού, ώστε να αυξήσουν τη ζήτησή τους για εγχώρια προϊόντα και η συνολική ζήτηση (από τους κατοίκους της χώρας και του εξωτερικού) να διατηρηθεί ίση με την παραγωγή—πάνω στην καμπύλη DD.

Μακροοικονομικές πολιτικές και τρέχουσες συναλλαγές (συνέχεια) Οι πολιτικές επηρεάζουν τις τρέχουσες συναλλαγές μέσω της επίδρασής τους στην αξία του εγχώριου νομίσματος. Μια αύξηση της προσφερόμενης ποσότητας χρηματικών περιουσιακών στοιχείων προκαλεί την υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος και συχνά αυξάνει βραχυχρόνια τις τρέχουσες συναλλαγές. Μια αύξηση των δημοσίων δαπανών ή μείωση των φόρων προκαλεί την ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος και συχνά μειώνει βραχυχρόνια τις τρέχουσες συναλλαγές.

Αποτέλεσμα αξίας, αποτέλεσμα όγκου και η καμπύλη J Αν ο όγκος των εισαγωγών και εξαγωγών είναι σταθερός βραχυχρόνια, μια υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος δεν θα επηρεάσει τον όγκο των εισαγωγών και των εξαγωγών, αλλά θα αυξήσει την αξία/τιμή των εισαγωγών σε εγχώριο νόμισμα και θα μειώσει τις τρέχουσες συναλλαγές: CA ≈ EX – IM. η αξία των εξαγωγών σε εγχώριο νόμισμα δεν αλλάζει.

Αποτέλεσμα αξίας, αποτέλεσμα όγκου και η καμπύλη J (συνέχεια) Οι τρέχουσες συναλλαγές μπορεί να μειωθούν άμεσα μετά από μια υποτίμηση του νομίσματος και στη συνέχεια ν’ αυξηθούν σταδιακά, καθώς το αποτέλεσμα όγκου θα αρχίσει να κυριαρχεί σε σχέση με το αποτέλεσμα αξίας.

Σχήμα 17.18: Η καμπύλη J

Αποτέλεσμα αξίας, αποτέλεσμα όγκου και η καμπύλη J (συνέχεια) Η μετάδοση των μεταβολών των συναλλαγματικών ισοτιμιών στις τιμές εισαγωγής μετρά το ποσοστό κατά το οποίο μεταβάλλονται οι τιμές εισαγωγής όταν η αξία του εγχώριου νομίσματος μεταβάλλεται κατά 1%. Στο υπόδειγμα DD-AA, ο βαθμός μετάδοσης είναι 100%: οι τιμές εισαγωγής στο εγχώριο νόμισμα προσαρμόζονται πλήρως σε μια υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος. Στην πραγματικότητα, η μετάδοση μπορεί να είναι χαμηλότερη από 100%, λόγω του καθορισμού διαφορετικών τιμών για το ίδιο προϊόν σε διαφορετικές χώρες. Οι επιχειρήσεις που καθορίζουν τις τιμές τους, μπορεί να επιλέξουν να μην ακολουθήσουν τις μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας και να μη μεταβάλλουν τις τιμές σε εγχώριο νόμισμα των ξένων προϊόντων.

Αποτέλεσμα αξίας, αποτέλεσμα όγκου και η καμπύλη J (συνέχεια) Όταν οι τιμές σε εγχώριο νόμισμα των ξένων προϊόντων δεν αλλάζουν πολύ, διότι η μετάδοση είναι χαμηλότερη από 100%, τότε η αξία των εισαγωγών δεν θα αυξηθεί πολύ μετά την υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος, και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δεν θα επιδεινωθεί πολύ, άρα εξασθενεί το αποτέλεσμα της καμπύλης J. ο όγκος των εισαγωγών και εξαγωγών δεν θα προσαρμοσθεί πολύ με την πάροδο του χρόνο, από τη στιγμή που οι τιμές σε εγχώριο νόμισμα δεν θα αλλάξουν πολύ. Όταν η μετάδοση είναι χαμηλότερη από 100%, αμβλύνεται η επίδραση μιας υποτίμησης ή ανατίμησης στις τρέχουσες συναλλαγές.

Σχήμα 17.19: Μια παγίδα ρευστότητας με χαμηλό προϊόν

Περίληψη Η συνολική ζήτηση επηρεάζεται από το διαθέσιμο εισόδημα και την πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία. Η καμπύλη DD δείχνει συνδυασμούς συναλλαγματικών ισοτιμιών και προϊόντος στους οποίους ισχύει συνολική ζήτηση = συνολικό προϊόν. Η καμπύλη AA δείχνει συνδυασμούς συναλλαγματικών ισοτιμιών και προϊόντος στους οποίους η αγορά συναλλάγματος και η αγορά χρήματος βρίσκονται σε ισορροπία.

Περίληψη (συνέχεια) Στο υπόδειγμα DD-AA, θεωρούμε ότι μια υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος οδηγεί σε αύξηση των τρεχουσών συναλλαγών και της συνολικής ζήτησης. Αλλά η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη, και η καμπύλη J δείχνει ότι αρχικά το αποτέλεσμα αξίας είναι μεγαλύτερο από το αποτέλεσμα όγκου.

Περίληψη (συνέχεια) Μια προσωρινή αύξηση της προσφοράς χρήματος προβλέπεται ότι θα αυξήσει το προϊόν και θα οδηγήσει σε υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος. Μια μόνιμη αύξηση έχει τα δύο παραπάνω αποτελέσματα σε μεγαλύτερη ένταση, αλλά μακροχρόνια το προϊόν επιστρέφει στο φυσιολογικό του επίπεδο. Μια προσωρινή αύξηση των δημοσίων δαπανών προβλέπεται ότι θα αυξήσει το προϊόν και θα οδηγήσει σε ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος. Μια μόνιμη αύξηση των δημοσίων δαπανών προβλέπεται ότι θα εξουδετερώσει πλήρως τις καθαρές εξαγωγές και άρα δεν θα επηρεάσει το προϊόν.

Παράρτημα 1: Διαχρονικό εμπόριο και καταναλωτική ζήτηση Κεφάλαιο 17 Παράρτημα 1: Διαχρονικό εμπόριο και καταναλωτική ζήτηση

Σχήμα 17A1.1: Μεταβολή προϊόντος και αποταμίευσης 72

Κεφάλαιο 17 Παράρτημα 2: Η συνθήκη Marshall-Lerner και εμπειρικές εκτιμήσεις των ελαστικοτήτων εμπορίου

Πίνακας17A2-1: Eκτιμηθείσες ελαστικότητες τιμών εμπορίου μεταποιημένων προϊόντων

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975)