8o Πανελλήνιο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Πολιτικής & Διαχείρισης Πανεπιστήμιο Αιγαίου Τμήμα Περιβάλλοντος 8o Πανελλήνιο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Πολιτικής & Διαχείρισης Αξιολόγηση του πιθανού συν - οφέλους προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή με χρήση τεχνικών οικολογικής αποκατάστασης ηχοτοπίων Τσαλιγόπουλος Άγγελος1, Ζευγώλης Ιωάννης2, Οικονόμου Βέρα2, Οικονόμου Χρήστος1, Ματσίνος Ιωάννης1 1Εργαστήριο Ακουστικής Οικολογίας, Τμήμα Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου 2 Εργαστήριο Διαχείρισης Βιοποικιλότητας, Τμήμα Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Μυτιλήνη, 2015

Πράσινες Αστικές Υποδομές Περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη στους κατοίκους μιας πόλης

Πράσινες Αστικές Υποδομές Οικοσυστημικές υπηρεσίες Ενίσχυση διαδικασίας απορρόφησης ατμοσφαιρικών ρύπων Ρύθμιση του μικροκλίματος Ρύθμιση ροής υδάτων Καθαρισμός του αέρα Μείωση επιπέδων περιβαλλοντικού θορύβου Αύξηση βιοποικιλότητας μιας περιοχής Ενίσχυση ευημερίας των κατοίκων ενός αστικού συγκροτήματος Εμπλουτισμός αισθητικής και ψυχαγωγία Αστικό Πράσινο & Αστικό Μπλε Πάρκα Κήποι Πλατείες Σχολικές Αυλές Παιδότοποι Οφέλη Climate Change Adaptation Μειωμένα επίπεδα CO2 Θερμική άνεση Βελτίωση ποιότητας νερού Βελτίωση ποιότητας αέρα Βελτίωση υγείας Υγεία του οικοσυστήματος Ποιότητα αέρα Ποιότητα νερού Δομή του εδάφους Βιοποικιλότητα οικοσυστήματος Ανθεκτικότητα οικοσυστήματος Ελαστικότητα οικοσυστήματος

Πράσινες Αστικές Υποδομές Χαρακτηριστικά πράσινων περιοχών που προσφέρουν στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής είναι: Ποσότητα: Το ποσοστό του αστικού χώρου που περιέχει πράσινο Ποιότητα: Η ικανότητα της πράσινης περιοχής να βελτιώνει τη βιοποικιλότητα και να παρέχει οικοσυστημικές υπηρεσίες Συνδεσιμότητα: Το ποσοστό των πράσινων περιοχών που συνδέονται Προσβασιμότητα: Το ποσοστό του πληθυσμού που έχει πρόσβαση σε πράσινες περιοχές

Αβεβαιότητα και Κλιματική Αλλαγή Το ανθρώπινο μυαλό δεν αντιδρά άμεσα σε απειλές που φαίνονται να εκδηλώνονται στο απώτερο μέλλον. Ως αποτέλεσμα, ανησυχίες μεγάλου βεληνεκούς όπως η κλιματική αλλαγή, δεν ανησυχούν τόσο, όσο τα περισσότερο άμεσα προβλήματα.

Αβεβαιότητα και Κλιματική Αλλαγή 1. Η βιωματική επεξεργασία σχετίζει τις τρέχουσες καταστάσεις με εμπειρίες η βιωματική επεξεργασία μιας κατάστασης, είναι το ισχυρότερο κίνητρο για την ανάληψη δράσης Η αβεβαιότητα σε ζητήματα κλίματος εξαιτίας της φυσικής μεταβλητότητας του, αντιμετωπίζεται από τα άτομα, με τη βοήθεια δυο διαφορετικών συστημάτων επεξεργασίας: 1. το βιωματικό 2. το αναλυτικό 2. Η αναλυτική επεξεργασία περιλαμβάνει μηχανισμούς, που σχετίζουν την τρέχουσα κατάσταση με το συνδυασμό παλαιότερων εμπειριών, καθιστώντας ευκολότερη τη χρήση στατιστικών εννοιών. τα ζητήματα κλιματικής αλλαγής αντιμετωπίζονται με έναν αναλυτικό τρόπο σκέψης, έχει αποδειχθεί ανασταλτικός παράγοντας όσον αφορά την άμεση λήψη αποφάσεων Μια διαδικασία λήψης απόφασης πρέπει να ενσωματώνει και τους δυο τρόπους σκέψης

Το πάρκο Nauener στο Βερολίνο Σκοπός ήταν η αναβάθμιση του ηχοτοπίου ανακατασκευάζοντας την πλατεία Έρευνα ηχοτοπίου: Δημιουργία χαρτών θορύβου Ανάλυση ηχοτοπίου Ενεργή συμμετοχή κατοίκων περιοχής με: Δημόσιες συζητήσεις Συνεντεύξεις Ακουστικούς περιπάτους Κοινωνιολογικές έρευνες

Το πάρκο Nauener στο Βερολίνο Πρόβλημα: Αυξημένα επίπεδα περιβαλλοντικού θορύβου Λύση: Η κατασκευή ενός μεσαίου μεγέθους ηχοπετάσματος

Το πάρκο Nauener στο Βερολίνο Πρόβλημα: Έλλειψη θετικών ‘’πράσινων’’ ήχων Λύση: Εισαγωγή αστικών επίπλων με ηχογραφημένους γεωφυσικούς και βιολογικούς ήχους

Το βιωματικό πλαίσιο του θορύβου Η αμεσότητα του θορύβου μπορεί να αποτελέσει πλατφόρμα στην αντιμετώπιση του γενικότερου προβλήματος της κλιματικής αλλαγής Το βιωματικό πλαίσιο του θορύβου, αποτελεί το τελικό στάδιο ενός γενικότερου προβλήματος Είναι η μόνη περίπτωση περιβαλλοντικής πίεσης για την οποία τα παράπονα του κοινού έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια Η αμεσότητα του θορύβου, αποτελεί ισχυρό κίνητρο για την ανάληψη δράσης, με πιθανό συν-όφελος την αντιμετώπιση της αβεβαιότητας των επικείμενων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Βιοποικιλότητα και Ήσυχες Περιοχές Βιοποικιλότητα και ήσυχες περιοχές έννοιες συμβιωτικές Φυσικοί ήχοι που προέρχονται από βιολογικές και γεωφυσικές διεργασίες, δρουν θετικά στην αντιμετώπιση του ηχοτοπίου από τους χρήστες του Η αναβάθμιση του ηχοτοπίου είναι ισοδύναμη με την αναβάθμιση του οικοσυστήματος Η ανάπλαση και η αποκατάσταση ενός αστικού ηχοτοπίου, αξιοποιώντας τις οικοσυστημικές υπηρεσίες μιας πράσινης περιοχής, είναι πιθανό να αποκτήσουν το συν-όφελος της προετοιμασίας και αντιμετώπισης των επικείμενων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής

Το φαινόμενο της αστικής θερμονησίδας Την εκπομπή ‘’αερίων θερμοκηπίου’’ από τη θέρμανση και τις μεταφορές Απορρόφηση θερμότητας από επιφάνειες στον αστικό ιστό Μειωμένη ταχύτητα ανέμων Έλλειψη χώρων πρασίνου Προκαλείται από: Το φαινόμενο της αστικής θερμονησίδας αποτελείται από τοπικές αυξήσεις της θερμοκρασίας σε περιοχές μιας πόλης Αστικό πράσινο Αστικό μπλε Ρυθμίζουν την τοπική θερμοκρασία λόγω της μεγάλης θερμοχωρητικότητας του νερού Η βλάστηση απορροφά θερμότητα από τον αέρα μέσω της εξατμισοδιαπνοής Τα αστικά δέντρα μετριάζουν τις τοπικές θερμοκρασίες, παρέχοντας υγρασία και σκιά Μειώνεται με:

Το φαινόμενο της αστικής θερμονησίδας - Μυτιλήνη

Το φαινόμενο της αστικής θερμονησίδας – Μυτιλήνη (Παρκο Καραπαναγιώτη)

Το φαινόμενο της αστικής θερμονησίδας – Μυτιλήνη (Παρκο Αγίας Ειρήνης)

Σκοπός Η αποτύπωση μέρους της υφιστάμενης κατάστασης όσον αφορά την ακουστική και την οικολογική κατάσταση αστικών χώρων πρασίνου, με στόχο τη μελλοντική ακουστική ανάπλαση τους Η εργασία βασίζεται στο γεγονός πως: Η ακουστική ποιότητα ενός ηχοτοπίου και γενικότερα μιας ‘’ήσυχης περιοχής’’ συνδέεται άμεσα με την υγεία του οικοσυστήματος και τις οικοσυστημικές του υπηρεσίες Τα υγιή, πλήρως λειτουργικά οικοσυστήματα, είναι περισσότερο ανθεκτικά σε περιβαλλοντικές πιέσεις και συνεπώς περισσότερο ευέλικτα, όσον αφορά την προσαρμογή τους στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής Οι οικοσυστημικές υπηρεσίες των ήσυχων πράσινων αστικών περιοχών, μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες προσαρμογής, ενώ η υγιής κατάσταση τους, παρέχει άμυνα κατά των αρνητικών επιπτώσεων της αλλαγής του κλίματος.

300 m Περιοχή Μελέτης Πάρκο Καραπαναγιώτη 300 m Πάρκο Αγίας Ειρήνης Πλούσιο σε βλάστηση Εκκλησία Καφετέρια Εγκαταλελειμμένη παιδική χαρά Πάρκο Αγίας Ειρήνης 11.955 m² Πλούσιο σε βλάστηση Εκκλησία Καφετέρια Παιδική χαρά 300 m 300 m Φυτοκάλυψη: 90,62% Φυτοκάλυψη: 70,23%

Αναγνώριση των ειδών ορνιθοπανίδας Μεθοδολογία Για την ανάδειξη μέρους της υφιστάμενης κατάστασης των δυο αστικών χώρων πρασίνου πραγματοποιήθηκαν: Αναγνώριση και καταγραφή της ξυλώδους βλάστησης εντός και εκτός (περιμετρικά) των δυο πάρκων Ανάδειξη της κατάστασης – υγείας της βλάστησης που επικρατεί χωρικά, στα δυο πάρκα με χρήση θερμοφωτογραφιών Αναγνώριση των ειδών ορνιθοπανίδας Ανάδειξη των περιοχών επικράτειας της ορνιθοπανίδας στα δυο πάρκα

Μεθοδολογία Για την παραγωγή ακουστικών δεικτών βιοποικιλότητας, δεικτών ηχοτοπίου και χαρτών θορύβου καθώς και για την ανάδειξη του τρόπου αντίληψης του ηχοτοπίου από τους χρήστες του, πραγματοποιήθηκαν: Ηχητικές καταγραφές σε ουδέτερα σημεία των δυο πάρκων Δειγματοληψίες θορύβου οδικής κυκλοφορίας, από τους δρόμους που περιστοιχίζουν τα δυο πάρκα Διεξαγωγή ακουστικού περιπάτου για την ανάδειξη της ανθρώπινης αντίληψης όσον αφορά το ηχοτοπίο και τη συλλογή των απαραίτητων δεδομένων με σκοπό την ανάπλαση του Εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν: Testo 275 - 2i PRO – DX Vocis Group Tascam DR – 2d CadnaA v.4.3 Arc map R v. 3.1.3 SPSS v.20

Δείκτης Ακουστικής Πολυπλοκότητας – Acoustic Complexity Index Μεθοδολογία - Δείκτες Δείκτης Ακουστικής Πολυπλοκότητας – Acoustic Complexity Index Ο δείκτης ακουστικής πολυπλοκότητας, βασίζεται στην παρατήρηση πως οι βιοτικοί ήχοι όπως το τραγούδι των πουλιών, χαρακτηρίζονται από μια μεταβλητότητα εντάσεων, ενώ οι ανθρωπογενείς ήχοι (θόρυβος οδικής κυκλοφορίας) παρουσιάζουν σταθερές τιμές έντασης. Ο δείκτης αυτός, υπολογίζει τον αριθμό των μεγάλων κορυφώσεων (peaks) όσον αφορά την ένταση και τη συχνότητα, σε ένα φασματογράφημα. Δείκτης Ηχοτοπίου – NDSI Ο δείκτης ηχοτοπίου NDSI (Normalized Difference Soundscape Index), εκτιμά το επίπεδο της ανθρώπινης διαταραχής στο ηχοτοπίο, υπολογίζοντας την αναλογία ανθρωποήχων – βιοήχων σε ένα ηχητικό δείγμα. Ο δείκτης, έχει εύρος τιμών στην κλίμακα -1 έως +1, με +1 να υποδεικνύει πως ένα ηχητικό σήμα περιέχει μόνο βιοήχους. Equivalent Noise Level – Leq Κατά τη διάρκεια του 24-ώρου οι εντάσεις του θορύβου ποικίλουν, παρουσιάζοντας μεγάλες αυξομειώσεις. Οι αυξομειώσεις αυτές είναι σύνηθες φαινόμενο σε ένα αστικό συγκρότημα κυρίως λόγο της ύπαρξης του θορύβου οδικής κυκλοφορίας. Το επίπεδο του ενεργειακού ισοδύναμου (Leq) ακολουθεί όλες αυτές τις διακυμάνσεις δίνοντας σαν αποτέλεσμα μια μέση τιμή ενέργειας. Ο δείκτης δηλαδή του ενεργειακού ισοδύναμου, είναι η μέση ένταση του ήχου σε μια δεδομένη χρονική περίοδο, μπορεί να καταγραφεί με χρήση ηχομέτρου και μετράται σε dB. Sound Pressure Level (SPL) Ο δείκτης πίεσης του ήχου, είναι η ‘δύναμη’ του ήχου, σε μια χωρική έκταση κάθετη προς την κατεύθυνση του ήχου. Ο δείκτης αυτός μετρά την έκταση – μέγεθος του θορύβου και μετράται σε dB.

Μεθοδολογία Ανάδειξη της υγείας της ξυλώδους βλάστησης των κυρίαρχων ειδών με χρήση θερμοφωτογραφιών Επιλογή ιδανικών περιβαλλοντικών συνθηκών για την αποτύπωση της κατάστασης – υγείας των δέντρων: Ημέρες με απουσία ηλιοφάνειας και χωρίς βροχή (επιπλέον δεν πρέπει να έχει βρέξει ούτε την προηγούμενη μέρα) Ημέρες με χαμηλή ένταση ανέμου (έως 3 Beaufort​) Απογευματινές ώρες (7 – 8 μμ)

Μεθοδολογία Για την επιτυχή αποτύπωση της κατάστασης των δέντρων που κυριαρχούν στα πάρκα πραγματοποιήθηκε: Αρχική επιθεώρηση των πάρκων Οπτική παρατήρηση των δέντρων υπό μελέτη Προσδιορισμός της ανάγκης για περαιτέρω αξιολόγηση των χαρακτηριστικών που συνδέονται με δυνητικό κίνδυνο Καταγραφή της θερμοκρασίας περιβάλλοντος Καταγραφή της σχετικής υγρασίας Καταγραφή της ανακλώμενης θερμοκρασίας από τον κορμό των υπό μελέτη δέντρων Απόσταση 1.5 m από τον κορμό του δέντρου Η γωνία λήψης της θερμοφωτογραφίας πάρθηκε από 0 - 270 μοίρες (4 φωτογραφίες)

Μεθοδολογία Αναγνώριση και καταγραφή ειδών ορνιθοπανίδας και δημιουργία χαρτών επικρατείας (Territory Mapping): 10 ημέρες παρατήρησης στα πάρκα Καραπαναγιώτη και Αγίας Ειρήνης (25 Μαρτίου - 3 Απριλίου) μετά το Dawn Chorus 07:00 – 09:00) Οπτική και ακουστική αναγνώριση των ειδών Παράλληλη καταμέτρηση ειδών κατά προσέγγιση Χρήση κωδικών για: είδος, φύλο, ηλικιακή κλάση, συμπεριφορά και χρήση - ύπαρξη φωλιών Δημιουργία χάρτη διαδρομών για κάθε ημέρα επίσκεψης Καθημερινές καταγραφές ηχοτοπίου σε ουδέτερα σημεία των πάρκων Καθημερινές δειγματοληψίες θορύβου οδικής κυκλοφορίας (με συγκεκριμένο πρωτόκολλο) Δημιουργία τελικού χάρτη επικράτειας των ειδών ορνιθοπανίδας

Μεθοδολογία χαρτογράφησης θορύβου Για τη χαρτογράφηση του θορύβου είναι απαραίτητη η συλλογή των παρακάτω δεδομένων που σχετίζονται τόσο με την πηγή του θορύβου, όσο και με το δέκτη: Εισαγωγή ψηφιοποιημένου χάρτη (Arc map) Ύψος κτιρίων Ύψος δέντρων Συλλογή ποσοτικών δεδομένων σχετικά με την πηγή θορύβου (ροή κυκλοφορίας ή μετρήσεις με χρήση ηχομέτρου) Θέση και ύψος δέκτη

Μεθοδολογία χαρτογράφησης θορύβου Για την ανάδειξη της εξάπλωσης και επιρροής του θορύβου οδικής κυκλοφορίας με δέκτη τις επικράτειες της ορνιθοπανίδας στα πάρκα: Δειγματοληψίες θορύβου κατά μήκος των περιμετρικών δρόμων των πάρκων (8 σημεία ανά ημέρα) Δημιουργία χαρτών θορύβου για κάθε ημέρα Δημιουργία τελικού χάρτη θορύβου με δέκτη (ύψους 3 μέτρων) στο κέντρο της κάθε επικράτειας Για την ανάδειξη της εξάπλωσης και επιρροής του θορύβου οδικής κυκλοφορίας με δέκτη τους χρήστες των πάρκων: Δειγματοληψίες θορύβου κατά τη διάρκεια του ακουστικού περιπάτου σε κάθε στάση Δημιουργία τελικού χάρτη θορύβου με δέκτες (ύψους 1,5 μέτρων) τις στάσεις του ακουστικού περιπάτου

Μεθοδολογία εύρεσης ακουστικών δεικτών Καταγραφές ηχοτοπίου (Tascam DR-2d) Χρήση λογισμικού R v. 3.1.3 (με χρήση των πακέτων seewave, tuneR, soundecology και ineq) Εξαγωγή φασματογραφημάτων

Ακουστικός Περίπατος στα πάρκα Καραπαναγιώτη και Αγίας Ειρήνης Μεθοδολογία Ακουστικός Περίπατος στα πάρκα Καραπαναγιώτη και Αγίας Ειρήνης Μια εμπειρική μέθοδος που επινοήθηκε από τον M. R. Schafer, για την αναγνώριση ενός ηχοτοπίου και των συστατικών του σε διάφορες τοποθεσίες. Παράλληλα, αποτελεί τρόπο εμπλοκής ενδιαφερομένων με σκοπό τη δημιουργία επαγρύπνησης όσον αφορά την ατομική συμβολή στην ποιότητα του ακουστικού περιβάλλοντος. Σκοπός του συγκεκριμένου ακουστικού περιπάτου, ήταν: Η αποτύπωση του τρόπου με τον οποίο το ηχοτοπίο γίνεται αντιληπτό από τους χρήστες του Η δημιουργία βάσης δεδομένων για μελλοντικές συγκρίσεις Η συλλογή απαραίτητων δεδομένων με σκοπό την ανάπλαση του ηχοτοπίου

Ακουστικός Περίπατος στα πάρκα Καραπαναγιώτη και Αγίας Ειρήνης Μεθοδολογία Ακουστικός Περίπατος στα πάρκα Καραπαναγιώτη και Αγίας Ειρήνης Τα βήματα για τη διεξαγωγή ενός ακουστικού περιπάτου είναι: Επιλογή στάσεων κατά μήκος της διαδρομής που θα ακολουθηθεί Σιωπηλό περπάτημα με κύριο γνώμονα την αίσθηση της ακοής Μονόλεπτες στάσεις και συμπλήρωση ερωτηματολογίων που αφορούν το κάθε ηχοτοπίο Παράλληλες δειγματοληψίες θορύβου με χρήση ηχομέτρου σε κάθε στάση Παράλληλες καταγραφές ηχοτοπίου σε κάθε στάση Ο συγκεκριμένος ακουστικός περίπατος πραγματοποιήθηκε: Από μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Στα πάρκα Καραπαναγιώτη και Αγίας Ειρήνης Πρωινές ώρες (11:00 – 12:00)

Αποτελέσματα - Ξυλώδης Βλάστηση του Πάρκου Αγίας Ειρήνης Είδη δέντρων Λειτουργική μορφή Αριθμός Ενδημικό / ξενικό Albizia julibrissin Ακακία Κωνσταντινουπόλεως Πλατύφυλλο φυλλοβόλο δέντρο 2 Ξενικό Casuarina equisetifolia Καζουαρίνα Κωνοφόρο 12 Cedrus deodara Κέδρος των Ιμαλαϊων 4 Cercis siliquastrum Κουτσουπιά 11 Ενδημικό Citrus aurantium Νερατζιά Καρποφόρο Cupressocyparis leylandii Κυπρεσοκυπάρισσος Leyland 1 Cupressus sempervirens Κυπάρισσος η αειθαλής 5 Jacaranda mimosifolia Γιακαράντα 16 Μelia azedarach Ψευτοπασχαλιά 27 Phoenix canariensis Φοίνικας ο Κανάριος Φοίνικας 6 Phoenix dactylifera Χουρμαδιά Platanus orientalis Πλάτανος Brachychiton diversifolium Βραχυχίτωνας Πλατύφυλλο αείφυλλο δέντρο Robinia pseudoacacia Ψευδοακακία 166 Thuja orientalis Τούγια 7 Eriobothrya Japonica Μουσμουλιά

Αποτελέσματα - Ξυλώδης Βλάστηση του Πάρκου Αγίας Ειρήνης Είδη θάμνων Λειτουργική μορφή Αριθμός Ενδημικό / ξενικό Magnolia grandiflora Μανόλια Πλατύφυλλος αείφυλλος θάμνος 4 Ξενικό Pittosporum tobira Αγγελική 27 Philadelphus coronarius Φιλάδελφος Πλατύφυλλος φυλλοβόλος θάμνος Passiflora caerulea Ρολογιά Αναρριχώμενο 1 Lonicera sp. Αγιόκλημα 3 Ligustrum japonicum Λιγούστρο 469 Laurus nobilis Δάφνη Ενδημικό Lantana camara Λαντάνα Hibiscus syriacus Ιβίσκος Hedera helix Κισσός 11 Buxus sempervirens Πυξός Callistemon citrinus Καλλιστήμονας 17 Rosmarinus officinalis Δενδρολίβανος Vivurnum tinus Βιβούρνο 23 Santolina chamaecyparissus Λεβαντίνη Nerium oleander Πικροδάφνη Yucca aloifolia Γιούκα Spiraea x vanhouttei Σπιρέα 12 Πάρκο Αγίας Ειρήνης Ξενικά είδη: 71% Ενδημικά: 29%

Αποτελέσματα - Ξυλώδης Βλάστηση του Πάρκου Καραπαναγιώτη Είδη δέντρων Λειτουργική μορφή Αριθμός Ενδημικό / ξενικό Ailanthus altissima Αείλανθος Πλατύφυλλο φυλλοβόλο δέντρο 7 Ξενικό Albizia julibrissin Ακακία Κωνσταντινουπόλεως 3 Arbutus unedo Κουμαριά Πλατύφυλλος αείφυλλος θάμνος 1 Ενδημικό Casuarina equisetifolia Καζουαρίνα Κωνοφόρο Cercis siliquastrum Κουτσουπιά 14 Citrus aurantium Νερατζιά Καρποφόρο 5 Cupressus sempervirens Κυπάρισσος η αειθαλής Jacaranda mimosifolia Γιακαράντα Koelreuteria paniculata Κερλεουτέρια 15 Μelia azedarach Ψευτοπασχαλιά 9 Morus alba Μουριά 20 Olea europaea Ελιά Phoenix canariensis Φοίνικας ο Κανάριος Φοίνικας 2 Pinus Brutia Τραχεία Πεύκη Pinus pinea Κουκουναριά Pistacia atlantica Τρέμμιθος Populus nigra Λεύκα Punica granatum Ροδιά Robinia pseudoacacia Ψευδοακακία 4 Rubus ulmifolius Βατομουριά 11 Ziziphus jujuba Τζιτζιφιά Πλατύφυλλο αείφυλλο δέντρο Tilia tomentosa Φλαμούρι Ulmus procera Φτελιά Washingtonia filifera Ουασιγκτονία Prunus sativa Δαμασκηνιά Prunus insitita Κορομηλιά Ficus carica Συκιά

Αποτελέσματα - Ξυλώδης Βλάστηση του Πάρκου Καραπαναγιώτη Είδη θάμνων Λειτουργική μορφή Αριθμός Ενδημικό / ξενικό Acer negundo Σφενδάμι Πλατύφυλλος αείφυλλος θάμνος 1 Ξενικό Bougainvillea glabra Βουκαμβίλια Αναρριχώμενο Campsis radicans Ορχιδέα Colutea arborescens Κολουτέα Πλατύφυλλος φυλλοβόλος θάμνος Ενδημικό Hedera helix Κισσός 32 Lantana camara Λαντάνα 2 Laurus nobilis Δάφνη 121 Ligustrum japonicum Λιγούστρο 101 Myrtus communis Μυρτιά 3 Nerium oleander Πικροδάφνη 75 Philadelphus coronarius Φιλάδελφος 8 Pittosporum tobira Αγγελική 103 Polygala myrtifolia 5 Yucca aloifolia Γιούκα 4 Vivurnum tinus Βιβούρνο 55 Callistemon citrinus Καλλιστήμονας Πάρκο Καραπαναγιώτη Ξενικά είδη: 58% Ενδημικά: 42%

Αποτελέσματα Ανάδειξη της υγείας της ξυλώδους βλάστησης των κυρίαρχων ειδών (Morus alba) Πάρκο Καραπαναγιώτη Θερμική απεικόνιση υγιούς δέντρου με το διάγραμμα θερμοκρασιακής διακύμανσης

Αποτελέσματα Ανάδειξη της υγείας της ξυλώδους βλάστησης των κυρίαρχων ειδών (Morus alba) Πάρκο Καραπαναγιώτη Θερμική απεικόνιση «προβληματικού» δέντρου με το διάγραμμα θερμοκρασιακής διακύμανσης

Ανάδειξη της υγείας της ξυλώδους βλάστησης των κυρίαρχων ειδών Αποτελέσματα Ανάδειξη της υγείας της ξυλώδους βλάστησης των κυρίαρχων ειδών (Robinia pseudoacacia) Πάρκο Αγίας Ειρήνης Ανάδειξη της υγείας της ξυλώδους βλάστησης των κυρίαρχων ειδών Πάρκο Αγίας Ειρήνης Θερμική απεικόνιση υγιούς δέντρου με το διάγραμμα θερμοκρασιακής διακύμανσης

Αποτελέσματα Ανάδειξη της υγείας της ξυλώδους βλάστησης των κυρίαρχων ειδών (Robinia pseudoacacia) Πάρκο Αγίας Ειρήνης Θερμική απεικόνιση “προβληματικού” δέντρου με το διάγραμμα θερμοκρασιακής διακύμανσης

Αποτελέσματα Ανάδειξη της υγείας της ξυλώδους βλάστησης των κυρίαρχων ειδών (Robinia pseudoacacia) Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Είδος Οικογένεια Τροφική Κλάση Phylloscopus collybita/ Δενδροφυλλοσκόπος Phylloscopidae Εντομοφάγο Turdus merula/ Κότσυφας Turdidae Παμφάγο Corvus cornix/ Κουρούνα Corvidae Carduelis carduelis/ Καρδερίνα Fringillidae Σποροφάγο Erithacus Rubecula/ Κοκκινολαίμης Muscicapidae Carduelis chloris/ Φλώρος Parus caeruleus/ Γαλαζοπαπαδίτσα Paridae Parus major/ Καλόγερος Motacilla alba/ Σταχτοσουσουράδα Motacillidae Garrulus glandarius/ Κίσσα Είδος Οικογένεια Τροφική Κλάση Phylloscopus collybita/Δενδροφυλλοσκόπος Phylloscopidae Εντομοφάγο Turdus Merula/ Κότσυφας Turdidae Παμφάγο Corvus Cornix/ Κουρούνα Corvidae Carduelis carduelis/ Καρδερίνα Fringillidae Σποροφάγο Erithacus Rubecula/ Κοκκινολαίμης Muscicapidae Carduelis chloris/ Φλώρος Parus caeruleus/ Γαλαζοπαπαδίτσα Paridae Parus major/ Καλόγερος Motacilla alba/ Σταχτοσουσουράδα Motacillidae

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Καραπαναγιώτη – Χάρτης Επικρατείας

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αποτελέσματα Αναγνώριση και καταγραφή ορνιθοπανίδας – Πάρκο Αγίας Ειρήνης – Χάρτης Επικρατείας

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Χαρτογράφηση Θορύβου – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αποτελέσματα Πόρτα αυτοκινήτου Θόρυβος Οδικής Κυκλοφορίας Εύρεση ακουστικών δεικτών Πάρκων - Φασματογράφημα 6ης ημέρας (Πάρκο Καραπαναγιώτη) Πόρτα αυτοκινήτου Θόρυβος Οδικής Κυκλοφορίας Passer Domesticus Φρένο

Αποτελέσματα Parus Major Ανθρωποήχος Παιδική Φωνή Εύρεση ακουστικών δεικτών Πάρκων - Φασματογράφημα 7ης ημέρας (Πάρκο Αγίας Ειρήνης) Parus Major Ανθρωποήχος Παιδική Φωνή

Εύρεση ακουστικών δεικτών Πάρκων Αποτελέσματα Εύρεση ακουστικών δεικτών Πάρκων Δείκτης Ακουστικής Πολυπλοκότητας

Εύρεση ακουστικών δεικτών Πάρκων Αποτελέσματα Εύρεση ακουστικών δεικτών Πάρκων Δείκτης Διαταραχής Ηχοτοπίου

Ακουστικός Περίπατος – Πάρκο Καραπαναγιώτη Αποτελέσματα Ακουστικός Περίπατος – Πάρκο Καραπαναγιώτη

Ακουστικός Περίπατος – Πάρκο Αγίας Ειρήνης Αποτελέσματα Ακουστικός Περίπατος – Πάρκο Αγίας Ειρήνης

Acoustic Complexity Index Αποτελέσματα Ακουστικός Περίπατος – Πάρκο Καραπαναγιώτη   Στάση 1 Στάση 2 Στάση 3 Στάση 4 Στάση 5 Quantitative Acoustic Complexity Index 1691,26 1678,3955 1232,752 1443,188 1830,654 Soundscape Index -0,19989725 -0,07370393 -0,051646548 -0,104060335 -0,3558185 Leq 54,8 dB(A) 63,4 dB(A) 60,6 dB(A) 52,8 dB(A) 55,4 dB(A) SPL 34.4 dB(A) 36 dB(A) 38.9 dB(A) 32.4 dB(A) 37.7 dB(A) Qualitative Κυρίαρχος Ήχος Ανθρωποφωνία Βιοφωνία Προτίμηση Ήχοι νερού 40% Μουσική 40% Πουλιά 40% Ήχοι νερού 60% Ακουστική Άνεση Ουδέτερο 60% Άβολο 60% Άβολο 80% Ουδέτερο 40% Ουδέτερο 80% Οπτική Άνεση Άνετο 60% Άνετο 40% Υποκειμενική Ένταση Θορυβώδες 60% Π. θορυβώδες 60% Ήσυχο 40% Πάρκο Καραπαναγιώτη Στάση 1 Στάση 2 Στάση 3 Στάση 4 Στάση 5 Ξερά φύλλα Αυτοκίνητα Κουδούνισμα τηλεφώνου Πουλιά Θρόισμα φύλλων Έντομα Ομιλίες Μοτοσυκλέτες Γάβγισμα Παιδικές φωνές Τρίξιμο κούνιας Κόρνες Γέλια Συναγερμός Ποδήλατο Ανάσα σκύλου

Acoustic Complexity Index Αποτελέσματα Ακουστικός Περίπατος – Πάρκο Αγίας Ειρήνης   Στάση 1 Στάση 2 Στάση 3 Στάση 4 Στάση 5 Quantitative Acoustic Complexity Index 1573,273 1390,911 1534,4545 1783,3695 1372,251 Soundscape Index -0,43150815 -0,09686715 0,105837705 -0,1857087 -0,10636052 Leq 63,6 dB(A) 60,9 dB(A) 64,3 dB(A) 61,4 dB(A) 63,7 dB(A) SPL 43.2 dB(A) 47.9 dB(A) 48.8 dB(A) 49.2 dB(A) 39.3 dB(A) Qualitative Κυρίαρχος Ήχος Βιοφωνία Ανθρωποφωνία Προτίμηση Ήχοι Νερού 40% Πουλιά 40% Ακουστική Άνεση Άβολα 60% Άνετο 60% Οπτική Άνεση Άβολα 80% Ουδέτερο 80% Άβολο 60% Υποκειμενική Ένταση Θορυβώδες 80% Θορυβώδες 60% Π. Θορυβώδες 40% Πάρκο Αγίας Ειρήνης Στάση 1 Στάση 2 Στάση 3 Στάση 4 Στάση 5 Φωνές παιδιών Τρίξιμο κούνιας Αυτοκίνητα Αεροπλάνο Ομιλίες Πουλιά Θρόισμα φύλλων Βήματα Έντομα Μοτοσυκλέτες Αέρας Παιδικές φωνές Κόρνες

Ακουστικός Περίπατος – Σημεία Προέλευσης Θορύβου Αποτελέσματα Ακουστικός Περίπατος – Σημεία Προέλευσης Θορύβου Πάρκο Αγίας Ειρήνης 56% Εκτός, 44% Εντός

Ακουστικός Περίπατος – Σημεία Προέλευσης Θορύβου Αποτελέσματα Ακουστικός Περίπατος – Σημεία Προέλευσης Θορύβου Πάρκο Καραπαναγιώτη 73% Εκτός, 24% Εντός

Αποτελέσματα - Συνοπτικά Πάρκο Καραπαναγιώτη: Μειωμένα επίπεδα ακουστικής πολυπλοκότητας (παρουσιάζει σταθερές τιμές έντασης) σε σχέση με το πάρκο Αγίας Ειρήνης Το ηχοτοπίο του έχει αυξημένα επίπεδα διαταραχής από ανθρωποήχους σε σχέση με το πάρκο Αγίας Ειρήνης Σύμφωνα με τους περιπατητές κυριαρχεί η ανθρωποφωνία, ενώ στο Αγίας Ειρήνης η βιοφωνία Το 5% του είδους που κυριαρχεί (Morus alba) έχει δεδομένη δομική ατέλεια Το ποσοστό φυτοκάλυψης είναι υψηλότερο από το πάρκο Αγίας Ειρήνης Παρατηρήθηκαν δύο περισσότερα είδη πουλιών από το πάρκο Αγίας Ειρήνης

Αποτελέσματα - Συνοπτικά Πάρκο Αγίας Ειρήνης: Έχει περισσότερα ευάλωτα σημεία στα όρια του, όσον αφορά την εισβολή θορύβου οδικής κυκλοφορίας Από το κυρίαρχο είδος του πάρκου Αγίας Ειρήνης (Robinia pseudoacacia) το 30% έχει δεδομένη δομική ατέλεια Το πάρκο Αγίας Ειρήνης έχει μεγαλύτερο ποσοστό ξενικών ειδών βλάστησης (71%), σε σχέση με το πάρκο Καραπαναγιώτη (58%)

Αποτελέσματα - Συνοπτικά Τα δύο πάρκα: Οι περιοχές επικράτειας της ορνιθοπανίδας δέχονται παρόμοια επίπεδα ηχητικής πίεσης (SPL: 37 dB) Δέχονται παρόμοια επίπεδα θορύβου (Καραπαναγιώτη: 53,8 dB, Αγίας Ειρήνης 54,3 dB) οριακά εντός του threshold των 55dB που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO)

Προτάσεις Αναβάθμισης Ηχοτοπίου Noise Control Soundscape Planning Η ακουστική ποιότητα εντός, ανάλογη με την ποιότητα εκτός. Ανάληψη δράσεων για μείωση των επιπέδων θορύβου εκτός των πάρκων Εισαγωγή χαμηλότερων ορίων ταχύτητας στους γύρω δρόμους Εισαγωγή ‘’πράσινων ηχοπετασμάτων’’. Χρήση αναρριχώμενων φυτών συνδυαστικά με ηχοπετάσματα Οπτική αφομοίωση του ηχοπετάσματος σε μια πράσινη περιοχή Είδη ορνιθοπανίδας (Turdus Merula, Passer Domesticus) χρησιμοποιούν τα πράσινα ηχοπετάσματα για φωλεοποίηση Τα φύλλα απορροφούν ήχους υψηλών συχνοτήτων Συμβάλουν στην παγίδευση ατμοσφαιρικών ρύπων και σκόνης Ανάπτυξη αστικού πρασίνου Προώθηση γεωφυσικών και βιολογικών ήχων Φύτευση ενδημικών θάμνων και δέντρων που είναι καλύτερα προσαρμοσμένα στο μεσογειακό χώρο, προσφέροντας ευκαιρίες φωλεοποίησης Εισαγωγή ‘’αστικού μπλε’’ Κάλυψη ανεπιθύμητων θορύβων με θετικά αποδεκτούς (συντριβάνια) Απορρόφηση θερμότητας

Συμπεράσματα Η γνώση για τα ευάλωτα σε θόρυβο σημεία και της κατάστασης – υγείας της βλάστησης σε αυτά Η γνώση για τα επίπεδα ακουστικής πολυπλοκότητας και επιρροής των ανθρωποήχων Η ύπαρξη χαρτών θορύβου με πληροφορίες ηχητικής πίεσης δυο διαφορετικών δεκτών (άνθρωπος – ορνιθοπανίδα) Η γνώση για τις ηχητικές προτιμήσεις των χρηστών του πάρκου Δεδομένα ικανοποιητικού βαθμού για την μελλοντική αναβάθμιση του ηχοτοπίου των δυο πάρκων και συνεπώς του οικοσυστήματος Προσφέρει Παράλληλα, η αναβάθμιση της υγείας του οικοσυστήματος και συνεπώς της ανθεκτικότητας του, κατά των άμεσων περιβαλλοντικών πιέσεων όπως ο θόρυβος, μπορεί να αποτελέσουν ιδανική στρατηγική προσαρμογής κατά της αβεβαιότητας της κλιματικής αλλαγής.

Ευχαριστίες Τρούμπη Ανδρέα (Καθηγητή Τομέα Διαχείρισης Οικοσυστημάτων – Τμήμα Περιβάλλοντος) Δημητρακόπουλο Παναγιώτη (Αναπ. Καθηγητής – Τμήμα Περιβάλλοντος) Αδαμίδη Γιώργο (Ph. D) Κακαλή Λευτέρη (Ph. D) Μιχελάκη Χρυσάνθη (Ph. D student) Πατάκη Ζωή (Ph. D student) Πατέρα Αναστασία (Ph. D student) Καραγιάννη Μαρία (BSc student) Καραλή Βάσια (BSc student) Δήμο Λέσβου (Τμήμα Περιβάλλοντος και Πολιτικής Προστασίας)

8o Πανελλήνιο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Πολιτικής & Διαχείρισης Πανεπιστήμιο Αιγαίου Τμήμα Περιβάλλοντος 8o Πανελλήνιο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Πολιτικής & Διαχείρισης Αξιολόγηση του πιθανού συν - οφέλους προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή με χρήση τεχνικών οικολογικής αποκατάστασης ηχοτοπίων Τσαλιγόπουλος Άγγελος1, Ζευγώλης Ιωάννης2, Οικονόμου Βέρα2, Οικονόμου Χρήστος1, Ματσίνος Ιωάννης1 1Εργαστήριο Ακουστικής Οικολογίας, Τμήμα Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου 2 Εργαστήριο Διαχείρισης Βιοποικιλότητας, Τμήμα Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Μυτιλήνη, 2015