Η αντιμετώπιση του θεσμού της διατροφής από το ενωσιακό ΙδΔΔ Εργασία στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου Επιβλέπουσα καθηγήτρια: κα. Χ. Τσούκα Εκπόνηση εργασίας: Λεπίδα Μαρία, Παπαδόπουλος Άρης – Νικόλαος Ακαδημαϊκό έτος: 2017 - 2018

Κανονισμός 4/2009 – Γενικό Πλαίσιο Κανονισμός για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων και συνεργασία σε θέματα διατροφής  προσπάθεια κωδικοποίησης κανόνων ΙδΔΔ σε θέματα διατροφής λόγω διασυνοριακότητας Πρώτη κοινοτική πράξη μετά την προσχώρηση Ευρωπαϊκής Κοινότητας στη Συνδιάσκεψη της Χάγης Κατασκευή νέου συστήματος Χωρικό πεδίο εφαρμογής: εδαφική έκταση κρατών μελών ΕΕ που δεσμεύονται από τον Κανονισμό (μερική δέσμευση Δανίας που δεν δεσμεύεται από διατάξεις για εφαρμοστέο δίκαιο και διοικητική συνεργασία) Χρονικό πεδίο εφαρμογής: εφαρμοστέος από 18 Ιουνίου 2011 (άρθρο 76 Κανονισμού) Προσωπικό πεδίο εφαρμογής: οικουμενική εφαρμογή

Κανονισμός 4/2009 – Καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής Άρθρο 1 κανονισμού: υποχρεώσεις διατροφής που απορρέουν από οικογενειακές σχέσεις ή σχέσεις συγγένειας, γάμου ή αγχιστείας Ανάγκη αυτόνομης ερμηνείας (άρθρο 11 Προοίμιο Κανονισμού) εννοιών διατροφής και δικαιούχου διατροφής Έννοια «διατροφή»  Ευρεία ερμηνεία από ΒρυξέλλεςΙ - όλες οι αξιώσεις που διευκολύνουν δικαιούχο να εξασφαλίσει επιβίωση (αξιώσεις ζωτικής σημασίας)  Διάκριση από αξιώσεις που αφορούν περιουσιακές σχέσεις (πχ συμμετοχή στα αποκτήματα)  Ανάγκη ευρείας ερμηνείας λόγω πολλαπλότητας όρων εθνικών εννόμων τάξεων Έννοια «δικαιούχος διατροφής»  Κάθε πρόσωπο που αξιώνει διατροφή (αρκεί ισχυρισμός)  Υπάγονται και δημόσιοι οργανισμοί  

Κανονισμός 4/2009 – Καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής Ζήτημα νομικού χαρακτηρισμού διαφοράς ως διατροφής →Αυτόνομη ερμηνεία και επιλογή αυτόνομων κοινοτικών κριτηρίων όπως έχουν διαμορφωθεί από νομολογία ΔΕΕ (υπόθεση C-143/78 de Cavel v. de Cavel και C-220/95 Van de Boogaard v. Laumen): σκοπός διατροφής υποστηρικτικός – σκοπός συμμετοχής στη συζυγική περιουσία (αποκτήματα) αναδιανεμητικός → Common Law ενιαία αντιμετώπιση αιτήματος (interrelation) για επιδίκαση διατροφής (maintenance claim) και διανομή συζυγικής περιουσίας (matrimonial claim)  προτίμηση προς lex fori Ζήτημα νομικού χαρακτηρισμού προκριματικού ζητήματος (οικογενειακή σχέση από την οποία απορρέει η διαφορά) → Προσφυγή στη lex fori ή lex causae Διάκριση ανάλογα με το αν έχει επέλθει ενοποίηση ως προς το προδικαστικό ζήτημα

Πρωτόκολλο Χάγης 2007 επί του εφαρμοστέου δικαίου στις υποχρεώσεις διατροφής Συνδιάσκεψη της Χάγης για το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο (2007): 1)Σύμβαση της Χάγης για την είσπραξη σε διεθνές επίπεδο απαιτήσεων διατροφής τέκνων και άλλων μορφών οικογενειακής διατροφής και 2)Πρωτόκολλο σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στις υποχρεώσεις διατροφής Πρωτόκολλο κείμενο ανεξάρτητο της Σύμβασης και αντικείμενο αυτόνομης επικύρωσης Σκοπός Πρωτοκόλλου η θέσπιση ομοιόμορφων κανόνων για εφαρμοστέο δίκαιο Ευθεία και συνολική παραπομπή Πρωτόκολλο Χάγης 2007 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις υποχρεώσεις διατροφής (άρθρο 15 Κανονισμού). Αντικατάσταση Σύμβασης Χάγης 1956 Σύμβασης Χάγης 1973 (για εφαρμοστέο δίκαιο) άρθρο 18 Πρωτοκόλλου

Πρωτόκολλο Χάγης 2007 επί του εφαρμοστέου δικαίου στις υποχρεώσεις διατροφής Βασικές καινοτομίες σε σχέση με τη Σύμβαση της Χάγης του 1973 1) ενισχυμένος ρόλος του δικαίου του δικάζοντος δικαστή (δίκαιο forum) - (άρθρο 4 και 7 Πρωτοκόλλου) 2) θέσπιση ρήτρας διαφυγής για υποχρεώσεις μεταξύ συζύγων και πρώην συζύγων - (άρθρο 5 Πρωτοκόλλου) 3) κατοχύρωση ενός βαθμού αυτονομίας των διαδίκων αλλά περιορισμένης (private autonomy) σε δύο παραλλαγές -(άρθρο 7 και 8 πρωτοκόλλου)

Πρωτόκολλο Χάγης 2007 : Βασικές διατάξεις Άρθρο 1 – Καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής Καθορισμός εφαρμοστέου δικαίου σε υποχρεώσεις διατροφής που προκύπτουν από οικογενειακές σχέσεις, συγγένεια, γάμο ή αγχιστεία (άρθρο 1 παράγραφος 1) Ευρύ πεδίο εφαρμογής: απουσία εξειδίκευσης αντικειμένου στον τίτλο του Πρωτοκόλλου και απαγόρευση επιφυλάξεων Υποχρεώσεις διατροφής ως αυτόνομη κατηγορία συνδέσεως ανεξάρτητη από οικογενειακές σχέσεις από τις οποίες προκύπτουν οι υποχρεώσεις διατροφής Οικογενειακή σχέση ως προκριματικό ζήτημα: η lex causae μπορεί να εφαρμόζεται και επί του προδικαστικού ζητήματος (όχι δεσμευτική λύση) Εφαρμογή Πρωτοκόλλου χωρίς διακρίσεις σε τέκνα γεννημένα εντός και εκτός γάμου Σκόπιμη έλλειψη αναφοράς σε σχέσεις καταχωρημένης συμβίωσης ανεξαρτήτως φύλου μερών ή γάμου ατόμων ίδιου φύλου. Όχι τεκμήριο ύπαρξης οικογενειακής σχέσης (άρθρο 1 παράγραφος 2)  

Πρωτόκολλο Χάγης 2007 : Βασικές διατάξεις Άρθρο 2 και Άρθρο 3 Πρωτόκολλο Χάγης 2007 : Βασικές διατάξεις Άρθρο 2 και Άρθρο 3 Άρθρο 2 Καθολική Εφαρμογή Οικουμενικός χαρακτήρας Πρωτοκόλλου: ακόμα και αν εφαρμοστέο είναι δίκαιο μη συμβαλλόμενου κράτους (ισχύ erga omnes) Άρθρο 3 Γενικός κανόνας περί εφαρμοστέου δικαίου Συνήθης διαμονή δικαιούχου ως βασικό συνδετικό στοιχείο: 1) Ανάγκη διατήρησης εγγύτητας εφαρμοστέου δικαίου-συνθηκών διαβίωσης δικαιούχου 2)Ίση μεταχείριση ανεξαρτήτως ιθαγένειας Αυτόνομη ερμηνεία από ΔΕΕ τόπου συνήθους διαμονής  ανάγκη σταθερότητας με συνεκτίμηση πραγματικών στοιχείων Conflict Mobile: Από χρονική στιγμή μεταβολής (ex nunc) δίκαιο κράτους νέας συνήθους διαμονής Σημαντικός Περιορισμός «αν το Πρωτόκολλο προβλέπει άλλως» (άρθρα 4-8)

Πρωτόκολλο Χάγης 2007 : Βασικές διατάξεις Άρθρο 4 - Ειδικοί κανόνες υπέρ ορισμένων δικαιούχων διατροφής Σύστημα κλιμακωτών συνδέσμων (cascade system) για συγκεκριμένους δικαιούχους 1) δίκαιο κράτους συνήθους διαμονής δικαιούχου 2) δίκαιο δικάζοντος δικαστή 3) δίκαιο κοινής ιθαγένειας Πρόβλεψη ευνοϊκότερων κανόνων για περιοριστικά αναφερόμενες κατηγορίες δικαιούχων διατροφής: 1) τέκνα έναντι γονέων 2) πρόσωπα ηλικίας κάτω των 21 ετών έναντι προσώπων εκτός γονέων 3)γονείς εναντίον τέκνων (άρθρο 4 παράγραφος 1) Πρόβλεψη επικουρικής σύνδεσης: δίκαιο δικάζοντος δικαστή μόνο αν το δίκαιο συνήθους διαμονής δεν προβλέπει καθόλου διατροφή όχι εάν προβλέπει χαμηλότερη (άρθρο 4 παράγραφος 2) Εφαρμογή δικαίου δικάζοντος δικαστή και επικουρικά συνήθους διαμονής δικαιούχου όταν ο δικαιούχος προσφεύγει στο κράτος συνήθους διαμονής υπόχρεου  σημαντική αντιστροφή κριτηρίων σύνδεσης και δυνατότητα forum shopping (άρθρο 4 παράγραφος 3) Εφαρμογή δικαίου κοινής ιθαγένειας μερών ως ύστατη λύση (άρθρο 4 παράγραφος 4)

Πρωτόκολλο Χάγης 2007 : Βασικές διατάξεις Άρθρο 5 - Ειδικός κανόνας όσον αφορά τους / τις συζύγους και πρώην συζύγους Ειδικός κανόνας αποκλειστικά για υποχρεώσεις διατροφής μεταξύ 1)συζύγων 2)πρώην συζύγων 3)συζύγων των οποίων ο γάμος έχει ακυρωθεί Ρήτρα διαφυγής που βασίζεται στην αρχή της εγγύτητας Εφαρμογή του δικαίου κράτους της τελευταίας κοινής συνήθους διαμονής των συζύγων  Στενότερη σύνδεση με γάμο. Αναγκαία προηγούμενη αίτηση Ratio: Η εφαρμογή του δικαίου του κράτους συνήθους διαμονής του δικαιούχου δεν ενδείκνυται πάντοτε για υποχρεώσεις μεταξύ συζύγων ή πρώην συζύγων. Τελευταία κοινή συνήθης διαμονή (όχι πραγματικό τεκμήριο  συμμόρφωση με ανάγκη χρονικής συνάφειας) ή στενότερες συνδέσεις με άλλο δίκαιο

Πρωτόκολλο Χάγης 2007 : Βασικές διατάξεις Άρθρα 7 και 8 – Private Autonomy Ελευθερία επιλογής εφαρμοστέου δικαίου μέσα από αναγνώριση δυνατότητας σύναψης συμφωνιών: νομική ασφάλεια και εφαρμογή δικαίου με στενότερη σύνδεση Περιορισμένη ελευθερία  προστασία διαδίκων από κινδύνους κατάχρησης Δύο εκδοχές της αυτονομίας των διαδίκων1) άρθρο 7 (επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου για τις ανάγκες συγκεκριμένης διαδικασίας) 2) άρθρο 8 (επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου ανά πάσα στιγμή) Άρθρο 7: Οι διάδικοι μπορούν να ορίσουν ότι υποχρέωση διατροφής διέπεται από το δίκαιο του δικάζοντος δικαστή για τις ανάγκες συγκεκριμένης διαδικασίας: Παραγωγή αποτελεσμάτων μόνο ως προς την συγκεκριμένη διαδικασία για την οποία πραγματοποιήθηκε η επιλογή (όχι πχ για αίτηση τροποποίησης) Γραπτή κατάρτιση συμφωνίας για διευκόλυνση απόδειξης και ανάγκη σαφούς διευκρίνισης εφαρμοστέου δικαίου

Πρωτόκολλο Χάγης 2007 : Βασικές διατάξεις Άρθρα 7 και 8 – Private Autonomy Άρθρο 8 1) δίκαιο κράτους του οποίου ιθαγένειας ενός από τους διαδίκους κατά το χρόνο του καθορισμού 2) δίκαιο κράτους στο οποίο συνήθους διαμονής ενός από τους διαδίκους κατά το χρόνο του καθορισμού  3) δίκαιο που έχουν ορίσει οι διάδικοι ως εφαρμοστέο στις περιουσιακές τους σχέσεις 4) δίκαιο που έχουν ορίσει οι διάδικοι ως εφαρμοστέο στο διαζύγιο ή το δικαστικό χωρισμό Ανά πάσα στιγμή επιλογή εφαρμοστέου δικαίου (διάκριση από άρθρο 7 για συγκεκριμένη διαδικασία) Κρίσιμος ο χρόνος καθορισμού  σταθερότητα και προβλεψιμότητα ανεξάρτητα από μεταγενέστερες μεταβολές Γραπτή κατάρτιση συμφωνίας (άρθρο 8 παράγραφος 2) Αποκλεισμός εφαρμογής για ορισμένες κατηγορίες δικαιούχων (άρθρο 8 παράγραφος 3) Εισαγωγή περιορισμών στα αποτελέσματα επιλογής 1) δικαίωμα παραίτησης (άρθρο 8 παράγραφος 4) 2) διαπλαστική εξουσία δικαστή (άρθρο 8 παράγραφος 5)

Πρωτόκολλο Χάγης 2007 : Βασικές διατάξεις Πρωτόκολλο Χάγης 2007 : Βασικές διατάξεις Άρθρο 6  Ειδικός κανόνας σχετικά με την υπεράσπιση Άρθρο 11  Πεδίο εφαρμογής του εφαρμοστέου δικαίου Άρθρο 12  Αποκλεισμός της παραπομπής Άρθρο 13  Δημόσια τάξη (Πρέπει η ίδια η αξίωση διατροφής και όχι η οικογενειακή σχέση από την οποία αυτή απορρέει να αντιβαίνει στη δημόσια τάξη) Άρθρο 14  Καθορισμός του ύψους της διατροφής κατά τον οποίο λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες του δικαιούχου και οι πόροι του υπόχρεου. Άρθρο 18  Συντονισμός με τις προηγούμενες συμβάσεις της Χάγης σχετικά. Αντικατάσταση χωρίς να απαιτείται καταγγελία (υπεροχή Πρωτοκόλλου)

Το σύστημα διεθνούς δικαιοδοσίας στο πλαίσιο του Κανονισμού 4/2009 : γενικά χαρακτηριστικά Αποτελεί το 2ο κεφάλαιο του Κανονισμού (άρθρα 3 – 14) Σύστημα οικουμενικό κι εξαντλητικό → σκέψη 15 προοιμίου. Αναπτύσσει μάλλον περίπλοκη διαλεκτική με άλλα κείμενα (π.χ. Σύμβαση Χάγης 2007) σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο. Διέπεται από την αρχή favor creditoris. Οι κανόνες του ερμηνεύονται αυτοτελώς, με γνώμονα τους σκοπούς του κανονισμού και τη συστηματική του διάρθρωση.

Γενικές διατάξεις θεμελίωσης διεθνούς δικαιοδοσίας: το άρθρο 3 του Κανονισμού Διεθνής δικαιοδοσία θεμελειούται, κατ’ επιλογήν του δικαιούχου της διατροφής (favor creditoris). Ρόλο συνδέσμου έχει η συνήθης διαμονή του δικαιούχου ή του οφειλέτη (υπό. α’ και β’ σημεία του άρθρου). Βλ. και C-400/13 & C-408/13. Άρθρο 3, υπό γ’ και δ’ : Διεθνής δικαιοδοσία θεμελειούται υπέρ του δικαστηρίου το οποίο απολαμβάνει τέτοιας για την εκδίκαση αγωγής σχετικά με την προσωπική κατάσταση (υπό. γ’) ή τη γονική μέριμνα (υπό. δ’), εάν η αίτηση διατροφής είναι παρεπόμενη της αγωγής αυτής. Στόχος εδώ είναι η συνεκδίκαση συναφών υποθέσεων. Για τη διαζευκτική σχέση των υπό γ’ και δ’ και τη λήψη υπ’ όψιν του συμφέροντος τέκνου στην ερμηνεία των διατάξεων διεθνούς δικαιοδοσίας του Κανονισμού βλ. Υπόθεση C-184/14.

Ρητή και σιωπηρή παρέκταση αρμοδιότητας στο πλαίσιο του Κανονισμού: τα άρθρα 4 και 5 Δυνατότητα παρέκτασης αρμοδιότητας με συμφωνία των διαδίκων. Περιοριστική αναφορά δυνητικών συνδέσμων (αρθρ. 4§1). Απαραίτητο το γραπτό της συμφωνίας. Η έννοια ερμηνεύεται αυτόνομα στο πλαίσιο του ενωσιακού δικαίου. Απαγόρευση παρέκτασης για ανηλίκους κάτω των 18 : προστασία αδυνάτου μέλους που δε μετέχει της συμφωνίας. Ζήτημα: συμπαρασύρεται σε ακυρότητα έτερο σκέλος της συμφωνίας που αφορά π.χ. διατροφή συζύγου; Άρθρο 5: παρέκταση αρμοδιότητας με αναντίλεκτη παράσταση εναγομένου : κατισχύει και ρητής ακόμα συμφωνίας του άρθρου 4.

Συντρέχουσα κι αναγκαστική δικαιοδοσία: Τα άρθρα 6 και 7 του Κανονισμού Και οι δύο διατάξεις συμβιβάζονται και υπηρετούν την εξαντλητική ρύθμιση των ζητημάτων δικαιοδοσίας και τον οικουμενικό χαρακτήρα του Κανονισμού. Άρθρο 6: Καλείται σε εφαρμογή όταν δε θεμελειούται διεθνής δικαιοδοσία δυνάμει των άρθρων 3 – 5. Σύνδεσμος εδώ η κοινή ιθαγένεια των διαδίκων. Σε περίπτωση πολυϊθαγένειας: favor creditoris → δεν παίζει ρόλο ποια εξ αυτών λαμβάνεται υπ’ όψιν ή ποια είναι ενεργή. Άρθρο 7: forum necessitatis. Καλείται σε εφαρμογή η διάταξη εφόσον αφενός δε δύναται να επιληφθεί της διαφοράς δικαστήριο με στενό σύνδεσμο, και αφετέρου καταφάσκεται επαρκής σύνδεσμος (π.χ. ύπαρξη περιουσιακών στοιχείων του αντιδίκου στην επικράτεια του forum).

Λοιπές διατάξεις περί δικαιοδοσίας στο πλαίσιο του Κανονισμού Άρθρο 8§1: Θεσπίζεται απαγόρευση σε βάρος του υπόχρεου της διατροφής αναφορικά με την άσκηση (νέας ή τροποποιητικής) αγωγής σε forum άλλου κράτους μέλους απ’ αυτό που εξέδωσε την απόφαση, αν ο δικαιούχος διατηρεί τη συνήθη διαμονή του σε αυτό. Στην §2 δίνονται εξαιρέσεις. Άρθρο 10: Θεσπίζεται αυτεπάγγελτος έλεγχος τυχόν έλλειψης δικαιοδοσίας από το δικαστήριο. Φαινομενικά διάταξη αντιφατική με τη σιωπηρή παρέκταση (αρθρ. 5) . Διορθωτική ερμηνεία: σε περίπτωση σιωπηρής παρέκτασης το δικαστήριο δεν μπορεί να παραβλέπει την αυτονομία των μερών, αλλά εξετάζει τη συνδρομή των προϋποθέσεων ισχύος της συμφωνίας τους αυτεπαγγέλτως. Άρθρο 12: Ρυθμίζονται τα περί εκκρεμοδικίας. Βρίσκει στη ρύθμιση εφαρμογή η αρχή της αμοιβαίας εμπιστοσύνης.

Αναγνώριση κι εκτέλεση αποφάσεων στο πλαίσιο του Κανονισμού 4/2009: γενικά χαρακτηριστικά Αποτελεί το 4ο κεφάλαιο του Κανονισμού (άρθρα 16 – 43). Θεσπίζει ένα ιδιόρρυθμο, διπλό καθεστώς, με κριτήριο το αν η χώρα έκδοσης της απόφασης (βλ. για την έννοια αρθρ.2§1) δεσμεύεται από το Πρωτόκολλο της Χάγης του 2007. Υπάρχουν και κοινές διατάξεις. Βασική διαφορά των 2 συστημάτων η κατάργηση του exequatur για τις αποφάσεις από χώρες που δεσμεύονται από το Πρωτόκολλο. Θετικό: Ελεύθερη κυκλοφορία αποφάσεων (βλ. και άρθρο 22 του Κανονισμού), οικονομική ωφελιμότητα δικαστικής κρίσης για το δικαιούχο και την κρατική αρχή που τυχόν τον στηρίζει. Κριτική: Λαβυρινθώδες σύστημα (27 άρθρα) που ανεβάζει το κόστος νομικής συμβουλής για τους δικαιούχους.

Αναγνώριση κι εκτέλεση απόφασης από κράτη που δεσμεύονται από το Πρωτόκολλο. Θεσπίζεται άμεση κι αυτοδίκαιη (ipso iure) αναγνώριση των αποφάσεων. Εφ’ όσον οι αποφάσεις είναι εκτελεστές στο κράτος προέλευσης, είναι και σε άλλο κράτος χωρίς να απαιτείται κήρυξη της εκτελεστότητας (νεωτερισμός σε σχέση με Καν. 44/2001). Το εκτελεστό της απόφασης εμπεριέχει τη δυνατότητα άσκησης συντηρητικών μέτρων (άρθρο 18 του Κανονισμού). Υφίσταται δικαίωμα υποβολής αίτησης ελέγχου στο κράτος προέλευσης σε περιπτώσεις ερημοδικίας (αρθρ.19). Απαραίτητα έγγραφα για την εκτέλεση αυτά του άρθρου 20, για λόγους γνησιότητας και προσδιορισμού της απαίτησης.

Άρνηση ή αναστολή εκτέλεσης απόφασης από κράτη που δεσμεύονται από το Πρωτόκολλο Άρνηση → ματαίωση για πάντα / Αναστολή → αναμονή. Λόγοι άρνησης (αρθρ. 21§2): Προηγούμενη «παραγραφή» του δικαιώματος εκτέλεσης (αποδυνάμωση εκτελεστού τίτλου) ή το ασυμβίβαστο με άλλη εκδοθείσα απόφαση, είτε από το κράτος εκτέλεσης είτε αναγνωριζόμενη απ’ αυτό. Δια του αρθρ.21§1 προστίθενται και εθνικοί λόγοι (π.χ. ακατάσχετα). Προηγείται αίτηση του υπόχρεου διατροφής στο ΜονΠρ τόπου εκτέλεσης, ο οποίος αρνείται εν όλω ή εν μέρει. Αίτηση αναστολής: ίδια διαδικασία, με πιθανούς λόγους (αρθρ.21§3) την προηγούμενη υποβολή αίτησης του άρθρου 19 (σε περίπτωση ερημοδικίας) ή αναστολή εκτελεστότητας στο κράτος προέλευσης. Και στις 2 περιπτώσεις η απόφαση «δοκιμάζεται» στο κράτος προέλευσής της.

Αναγνώριση κι εκτέλεση απόφασης από κράτη που δε δεσμεύονται από το Πρωτόκολλο. Άμεση κι αυτοδίκαιη αναγνώριση με πρόβλεψη κωλυμάτων (αρθρ.24) τα οποία θα πρέπει να ερμηνεύονται στενά: α) Δημόσια Τάξη κράτους αναγνώρισης (πχ καταπάτηση θεμελιωδών δικονομικών αξιωμάτων κατά την έκδοση της απόφασης, δεν αρκούν διαδικαστικές πλημμέλειες). β) Παραβίαση δικαιώματος ακρόασης (επίδοση/ ανωτέρα βία). γ – δ) Ασυμβίβαστο αποφάσεων. Απαγόρευση αναδίκασης. Κήρυξη της εκτελεστότητας: Μοναδική θετική ουσιαστική προϋπόθεση η απόφαση να ‘ναι εκτελεστή στο κράτος προέλευσης. Τη διαδικασία κινεί (συνήθως) ο δικαιούχος με αίτηση, υποβαλλόμενη στην αρμόδια αρχή (αρθρ. 27, 71). Σε εμάς πρόκειται για το ΜονΠρ συν. διαμονής ή τόπου εκτέλεσης. Λόγοι άρνησης εκτελεστότητας εκείνοι του αρ. 24. Η απόφαση γνωστοποιείται «αμελλητί» και εμπεριέχει τη δυνατότητα λήψης συντηρητικών μέτρων (αρθρ. 36§2).

Δυνατότητες άμυνας κατά της απόφασης κήρυξης εκτελεστότητας Θεσπίζεται ένδικο βοήθημα (αμφισβητείται) της προσφυγής. Αρμόδιο το Εφετείο της περιφέρειας του εκδώσαντος την απόφαση ΜονΠρ. Δεν πρόκειται για έφεση, τεχνικώς, αφού παρέχεται πρωτογενής δικαστική προστασία στον οφειλέτη. Αμφισβητούμενη δικαιοδοσία (αρθρ.30), σε αντίθεση με το προηγούμενο στάδιο όπου ο καθ’ ου δεν καταθέτει προτάσεις. Τρόπος άσκησης: κατάθεση δικογράφου στη γραμματεία του Εφετείου και επίδοση στον καθ’ ου. Προβλέπεται ένδικο βοήθημα κατά της απόφασης του Εφετείου από το άρθρο 33 (σε εμάς αίτηση αναίρεσης).

Κοινές διατάξεις μεταξύ των δύο συστημάτων αναγνώρισης κι εκτέλεσης Προσωρινή εκτελεστότητα (αρθρ. 39). Προβλέπεται δυνατότητα κήρυξης από το δικαστήριο προέλευσης του προσωρινώς εκτελεστού της απόφασης, ακόμα κι αν αυτό δεν προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο του forum εκτέλεσης. Συνεπώς, σε διασυνοριακές υποθέσεις μπορεί να αναγνωριστούν έννομες συνέπειες που δεν αναγνωρίζει το εθνικό δίκαιο. Η εκτελεστική διαδικασία, με την επιφύλαξη του Κανονισμού, διέπεται από το δίκαιο του κράτους εκτέλεσης (σε ‘μας π.χ. η προβλεπόμενη από τον ΚΠολΔ διαδικασία) κατά το άρθρο 41. Απαγορεύεται η επανεξέταση της ουσίας της διαφοράς. «Ιεράρχηση» δαπανών (αρθρ. 43): Η είσπραξη δαπανών από την εφαρμογή του Κανονισμού δεν προηγείται της εισπράξεως της διατροφής.

Λοιπές διατάξεις του Κανονισμού 4/2009 Θεσπίζεται φιλόδοξο σύστημα συνεργασίας κεντρικών αρχών μείζονος σημασίας, καθώς αυτές διαχειρίζονται ζητήματα προσωπικών δεδομένων των διαδίκων (π.χ. περιουσιακή κατάσταση του οφειλέτη). Το άρθρο 61 ρυθμίζει ποιες πληροφορίες μπορούν να παρασχεθούν κι από ποιες υπηρεσίες, προβλέπει μη τήρησή τους πέραν του αναγκαίου και μη γνωστοποίησή τους στο δικαιούχο της διατροφής. Θεσπίζεται τέλος, σύστημα παροχής νομικής αρωγής στους διαδίκους (άρθρα 44-45) με ειδική πρόβλεψη για τις διαφορές που αφορούν διατροφή ανηλίκων στο άρθρο 46. Οι δαπάνες που προκύπτουν από τη συνεργασία των κεντρικών αρχών βαρύνουν αποκλειστικά τις αρχές αυτές (άρθρο 54) με εξαίρεση τη δαπάνη για τα ειδικά μέτρα του άρθρου 53.

Ενδεικτική βιβλιογραφία Μουσταΐρα, Ελ., Κανονισμός 4/2009 για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων και τη συνεργασία σε θέματα υποχρεώσεων διατροφής σε Οικογενειακό Διεθνές Δίκαιο, επιμελείας Τσούκα, Χ., Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2016 Beaumont, P./Hess, B./Walker, L./Spancken, S., The Recovery of Maintenance in the EU and Worldwide, Hart Publishing, Oxford, 2014 Ancel, B./Muir Watt, H., Aliments sans frontières: Le règlement CE no 4/2009 de 18 décembre 2008 relatif à la compétence, la loi applicable, la reconnaissance et l’ exécution des décisions et la coopération en matière d’ obligations alimentaires, Revue Critique de Droit International Privé, 2010 Heger, M./Selg, U., Die europäische Unterhaltsverordnung und das neue Auslandsunterhaltsgesetz - Die erleichterte Durchsetzung von Unterhaltsansprüchen im Ausland, Zeitschrift für das gesamte Familienrecht, 2011

Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας και σας ευχόμαστε καλά Χριστούγεννα!