ΣΥΝΟΡΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ Διδάσκων: κ ΣΥΝΟΡΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ Διδάσκων: κ. Αυδίκος Ευάγγελος Φοιτήτρια: Μητρίτσια Σοφία Ακαδημαϊκό έτος 2017-18

Ψημμένος Ιορδάνης, 2006. «Εργασία και Ταυτότητα: Η Περίπτωση των Ανεπίσημων Μεταναστριών», στο Δ. Γκέφου-Μαδιανού (επιμ), Εαυτός και «άλλος». Εννοιολογήσεις, Ταυτότητες και Πρακτικές στην Ελλάδα και την Κύπρο. Αθήνα: Gutenberg, σ. 463-

Ο Ιορδάνης Ψημμένος είναι Καθηγητής Κοινωνιολογίας Ο Ιορδάνης Ψημμένος είναι Καθηγητής Κοινωνιολογίας. Διδάσκει βιομηχανική κοινωνιολογία και κοινωνιολογία της μετανάστευσης στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου.

Στόχος του συγγραφέα Να διερευνήσει: τις επιπτώσεις που προκαλούν στην ταυτότητα οι αλλαγές στην οικονομική και πολιτική δραστηριότητα λόγω της παγκόσμιας αναδιοργάνωσης Τις συνθήκες και τα πρότυπα που δημιουργούνται μέσα στους χώρους διαμονής και εργασίας των Αλβανίδων μεταναστριών που εργάζονται στη βιομηχανία του σεξ ή της διασκέδασης

Αρχές 1980: το ενδιαφέρον μετατοπίζεται από τις εργατικές κοινότητες των βιομηχανιών → νέο τύπου εργαζομένου: το ανεπίσημο μεταναστευτικό δυναμικό.

1. Διακίνηση γυναικείας εργατικής δύναμης Γιατί μεταναστεύουν κυρίως γυναίκες; Επειδή στις χώρες υποδοχής, ενώ έχει μειωθεί ο βιομηχανικός τομέας, που απασχολεί κυρίως άνδρες, έχει αυξηθεί ο τριτογενής τομέας, δηλ. ο τομέας της παροχής υπηρεσιών, στον οποίο ανταποκρίνεται η γυναικεία μετανάστευση. Πώς εξαπατώνται; https://www.youtube.com/watch?v=y3rcO7ICfEA

2. Κάποια μεθοδολογικά ερωτήματα Οι μελέτες τοποθετούν τα υποκείμενά τους ενάντια στο κοινωνικό πλαίσιο του αστικού περιβάλλοντος και τονίζουν τη σημασία που έχει το συγκεκριμένο περιβάλλον για την περιθωριοποίηση της μετανάστριας.

Γιατί πιστεύετε ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση, η γυναικεία μετανάστευση εξετάζεται σε σχέση με τον αστεακό χώρο; Επειδή ο αστεακός χώρος είναι : ο κατεξοχήν χώρος ανάπτυξης της βιομηχανίας της πορνείας ο χώρος , όπου συντελούνται οι διαδικασίες περιθωριοποίησης της νέας αυτής ομάδας, ο «περιφρακτικός» χώρος, όπως ονομάζεται.

«Περιφρακτικός» χώρος = ο χώρος που στηρίζεται στην άρνηση ύπαρξης και ανάπτυξης ζωής. Κάτι παραπάνω από γκέτο ή περιθώριο, καθώς τα όρια του χώρου αυτού καθορίζονται από τη μη ορατή κοινωνική σχέση των ανθρώπων που έρχονται σε επαφή με τέτοιους χώρους. Διαπίστωση → η περιθωριοποίηση των Αλβανίδων μεταναστριών δεν έχει αφετηρία την Αθήνα. Πορνεία → γίνεται αντιληπτή ως μια σειρά περιθωριοποιήσεων που έχουν ήδη προηγηθεί.

3. «Περιφρακτικοί χώροι», κοινή διαβίωση και εργασία Αθήνα: πλατείες Βάθης και Ομόνοιας → γκέτο κοινωνικού αποκλεισμού που εξυπηρετούν τις ανάγκες ενός προσωρινού, μη-καταγεγραμμένου και «έτοιμου προς οικονομική εκμετάλλευση» εργατικού δυναμικού. https://www.youtube.com/watch?v=bIIDx20jWHE

Οι διαδικασίες που παρήγαγαν και αναπαρήγαγαν «περιφρακτικούς» κοινωνικούς χώρους: η ανάπτυξη μιας ανεπίσημης και ελαστικής οικονομίας προσφοράς υπηρεσιών η ιδεολογική φυλετική διάκριση του νέου εργατικού δυναμικού η ποινικοποίηση των συλλογικών χώρων διαμονής η εξάλειψη κάθε έννοιας ιδιωτικού χώρου

Διαφορετική εικόνα για τις μετανάστριες εργαζόμενες στην πορνεία Κοινή στέγαση, περιορισμένη επικοινωνία Οι χώροι στέγασης και ως χώροι εργασίας σε πλήρη απομόνωση Συχνή αλλαγή κατοικίας για λόγους ασφαλείας και για «εμπορικούς» λόγους Γενικά: η στέγασή τους δεν ακολουθεί ένα πρότυπο γεωγραφικού περιορισμού ή ένα συγκεκριμένο είδος στέγασης.

3 ζώνες κατοικίας ή στέγασης «υπηρεσιών» για τις Αλβανίδες μετανάστριες: Διαχωρισμός ανάλογα με: τύπο υπηρεσιών, εθνικότητα, δίκτυα διακίνησης Α Ζώνη: μετανάστριες που στεγάζονται σε ξενοδοχεία και εργάζονται σε ημι-νόμιμες επιχειρήσεις Β Ζώνη: ανεξάρτητες πόρνες μετανάστριες, που στεγάζονται σε ξενοδοχεία ή νοικιασμένα διαμερίσματα Γ Ζώνη: εξαναγκαστική ή παιδική πορνεία με στέγαση ελεγχόμενη, συλλογική ή μη

Μαρτυρίες Αλβανίδων μεταναστριών θυμάτων της βιομηχανίας της πορνείας - 14χρονη στο κέντρο της Αθήνας περιγράφει: «Αν γυρίσω πίσω, σίγουρα, ο πατέρας μου ή ο αδερφός μου (τώρα που ξέρουν τι κάνω εδώ), αυτό είναι ηθικός νόμος στην Αλβανία, θα με σκοτώσουν με τσεκούρι… Αποκλείεται να γυρίσω στο σπίτι…» 17χρονη Αλβανίδα μετανάστρια λέει: «Δεν είχα τα μέσα να γυρίσω στο σπίτι. Πρώτα απ’ όλα δεν είχα ούτε διαβατήριο… Ούτε είμαι σίγουρη ότι μπορώ να κοιτάξω τους γονείς μου στα μάτια…»

Συνοψίζοντας Στην Αθήνα λαμβάνει χώρα μια διαδικασία γκετοποίησης μέσα από τη δημιουργία χώρων «περιφρακτικών» ως προς τα δικαιώματα, την ένταξη στην κοινωνία και την εργασία που αποκόπτουν τις Αλβανίδες μετανάστριες από το πολιτισμικό τους περιβάλλον και τον εαυτό τους, από την ταυτότητά τους και τις οδηγούν στο περιθώριο.

Τέλος 1ης παρουσίασης

Αθανασοπούλου Αγγελική, 2015 Αθανασοπούλου Αγγελική, 2015. «Αλβανοί και «Αρβανίτες»: Πολιτισμική συνάφεια και μεταναστευτική εργασία στη Βόρεια Πελοπόννησο», στο Ε. Παπαταξιάρχης (επιμ), Περιπέτειες της ετερότητας. Η παραγωγή της πολιτισμικής διαφοράς στη σημερινή Ελλάδα. Αθήνα: Αλεξάνδρεια, σ. 239-266

Η Αγγελική Αθανασοπούλου σπούδασε παιδαγωγικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Kοινωνικής Aνθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου όπου και συμετείχε ως ερευνήτρια σε πρόγραμμα μεταδιδακτορικής έρευνας. Από το 2006 είναι ερευνήτρια στο Κέντρο Έρευνας της Ελληνικής Κοινωνίας της Ακαδημίας Αθηνών. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Τα επιστημονικά και ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν τις εθνοτικές ομάδες, τη συγγένεια και τον οικιακό χώρο, την τροφή, τη μετανάστευση.

Ερωτήματα Πώς οι κάτοικοι του Γκερμπεσιού συγκροτούν την «αρβανίτικη» ταυτότητά τους και πώς αυτή επηρεάζεται από την έλευση των Αλβανών μεταναστών; Ποιες αντιλήψεις και συμπεριφορές διαμορφώνουν οι Γκερμπεσιώτες και πώς αυτές διαφοροποιούνται από τις αντίστοιχες των υπόλοιπων Ελλήνων και Αρβανιτών;

1. Οι Αλβανοί μετανάστες και οι Αρβανίτες της Ελλάδας 1. Οι Αλβανοί μετανάστες και οι Αρβανίτες της Ελλάδας Αλβανία και Ελλάδα: α. μακρά ιστορία β. κοινές πολιτισμικές αναφορές γ. τον 20ό αι. αποκτούν προσδιορισμένα εθνικά σύνορα Οι Αρβανίτες συνδέονται ιστορικά με την Ελλάδα.

"Αλβανοί " ή " Αρβανίτες " γίνονται αποδεκτοί στις πρώτες δεκαετίες του ελληνικού κράτους λόγω της: κοινής τους θρησκείας συμμετοχής τους στον Αγώνα του 1821 συμπερίληψής τους στους πρώτους πολίτες του νέου κράτους συμμετοχής τους στον στρατιωτικό και πολιτικό μηχανισμό του κράτους και  μη διεκδίκησής τους από άλλον αντίπαλο εθνικισμό Άρα, Αλβανοί και Ελλήνες ως "Αδελφοί" λαοί.

2. Σύγχρονες αντιλήψεις για τους Αλβανούς μετανάστες στην Ελλάδα 2. Σύγχρονες αντιλήψεις για τους Αλβανούς μετανάστες στην Ελλάδα Ποιες ρητορικές αναπτύχθηκαν από την πλευρά των Ελλήνων για τους Αλβανούς μετανάστες κατά την έλευσή τους τη δεκαετία του 1990; https://www.youtube.com/watch?v=uPqmrwCTZWo Πώς αντιλαμβάνεστε την πρόσληψη του Αλβανού από τους Έλληνες μέσα από το απόσπασμα της ταινίας;

Αντιμετωπίστηκαν με καχυποψία, εχθρότητα, φόβο. Η παρουσία τους απειλεί την ύπαρξη μιας Ελλάδας που έχει απομακρυνθεί από το βαλκανικό της παρελθόν και μετέχει στον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Θέτουν σε κίνδυνο την «καθαρότητα» της εθνικής ταυτότητας.

Στρατηγικές ένταξης: χρήση ελληνικής γλώσσας βάφτιση αλλαγή των ονομάτων τους σε ελληνικά Η έλευση των Αλβανών επηρεάζει τον τρόπο ΑΥΤΟΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ των Αρβανιτών που ήδη ζουν στην Ελλάδα, αλλά όχι των Γκερμπεσιωτών. Αρβανίτες: - "ξεχνούν" τη γλώσσα & κουλτούρα τους εγκαταλείπουν αρβανίτικους συλλόγους & έκδοση περιοδικών - επικαλούνται, άλλα χαρακτηριστικά, όχι τη ΓΛΩΣΣΑ!

3. Οι όροι διαμόρφωσης της πολιτισμικής συνάφειας Αλβανών και Αρβανιτών Γκερμπεσιώτες: ΑΥΤΟΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΙ και ΕΤΕΡΟΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ως Αρβανίτες! Η ΓΛΩΣΣΑ ως σύνορο → τους ενώνει με τους Αλβανούς και συγχρόνως τους διαφοροποιεί από τις υπόλοιπες αρβανίτικες κοινότητες. Αρβανίτικη ταυτότητα → ιδίωμα συγγένειας-καταγωγής. Λίμνες: κοινός τόπος καταγωγής - εστιακή πρόγονος Αλβανία: απώτερος εστιακός πρόγονος

Αρβανίτικη ταυτότητα - Εστιακός Πρόγονος -Αρβανίτικη "φάρα" ΑΛΒΑΝΙΑ ΛΙΜΝΕΣ ΓΚΕΡΜΠΕΣΙ ΑΛΛΕΣ ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

4. Η πολιτισμική συνάφεια ως μέσο οργάνωσης και ελέγχου των εργασιακών σχέσεων Χαρακτηριστικά αρβανίτικης ταυτότητας σε σχέση με την εργασία. Καλλιέργεια καπνού = κεντρικό στοιχείο της ταυτότητάς τους  Εξωοικιακή εργασία → συγγένεια → " δικός μας ", " συγγενής ", " πρόγονος ", " φιλότιμο " Ανάπτυξη μιας διάκρισης του δικού μου και του ''άλλου'' μέσω της συγγένειας.

Μέσω της εργασίας τα υποκείμενα συναντώνται… Πώς; - Μέσω του φιλότιμου, της ανάγκης και του πόνου. Ένας κώδικας διαπροσωπικής επικοινωνίας και η μεταφορά της εργασίας σε μια σφαίρα ηθικής ''βοήθα με να σε βοηθώ''. Ανάπτυξη ενός μοντέλου σχέσεων οικειότητας. Τα όσα πρέσβευαν οι Γκερμπεσιώτες για τους Αλβανούς, ήταν όλα όσα πρόσμεναν από αυτούς. Ένα είδος "αυτο-εκπληρούμενης προφητείας".

5. Ο κίνδυνος του "δικού'' και η αντίσταση των Αλβανών εργατών Διάκριση μεταξύ Γκερμπεσιωτών και Αλβανών ως προς τα χαρακτηριστικά τους και τις ταυτότητές τους. Γκερμπεσιώτες: προσπαθούν να ορίσουν τον τρόπο με τον οποίο οι Αλβανοί υπάρχουν στην τοπική κοινωνία. Αλβανοί: οικοδόμηση μιας δικής τους διακριτής ταυτότητας → επικαλούνται στοιχεία που θεωρούν ότι τους διαφοροποιούν ή ακόμη τους κάνουν να υπερέχουν.

6. Μια ''αγωνιστική'' συλλογική ταυτότητα 6. Μια ''αγωνιστική'' συλλογική ταυτότητα Γκερμπεσιώτες: μετατροπή επιβεβλημένης κατάστασης σε ΕΠΙΛΟΓΗ. Άρνηση στο να υιοθετήσουν το λόγο των υπόλοιπων Ελλήνων ως προς τη διαχείριση της παρουσίας των Αλβανών. Στόχος τους → η διατήρηση του ελέγχου του τόπου τους. Δεν είναι τυχαία η ενασχόληση με τα ζητήματα της αρβανίτικης ταυτότητάς τους την περίοδο αυτή → ενδιαφέρον για μειονότητες.

Από την πολιτική ταυτότητα στην εθνοτική ταυτότητα. Από την πολιτική ταυτότητα στην εθνοτική ταυτότητα.  Η εθνοτική ταυτότητα ως ο σύγχρονος τρόπος διαχείρισης ζητημάτων και ένταξής τους στον εθνικό κορμό του κράτους. ↓ Καθορίζουν οι ίδιοι τους όρους ένταξής τους στον «εθνικό κορμό» με: την παραδοχή της αρβανίτικης ταυτότητάς τους τη θετική συμβολή τους στη διαμόρφωση της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας την πολιτισμική τους συνάφεια με τους Αλβανούς

Πιστεύετε ότι οι ταυτότητες είναι κατασκευασμένες ή εγγενώς προσδιορισμένες; Οι άνθρωποι δεν είναι μόνο φορείς, αλλά και δημιουργοί των ταυτοτήτων. Ως δρώντα υποκείμενα, μετασχηματίζουν συνεχώς τις συλλογικές τους ταυτότητες και το κάνουν μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά πλαίσια, τα οποία περιορίζουν, αλλά δεν ορίζουν τη δράση τους. Η κατασκευή της ταυτότητας είναι μια συνεχής διαδικασία, η οποία στηρίζεται στη διαρκή αλληλεπίδραση με τον «άλλο», στην προσπάθεια κατασκευής της ομοιότητας ή της διαφοράς.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!