Λογαριασμοί (accounts) και σύστημα αρχείων (filesystem) του UΝΙΧ 1ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Εισαγωγή Το UNIX είναι ένα Λ.Σ. που χρησιμοποιείται από το 1969. Οι σύγχρονες διανομές UNIX διαθέτουν γραφική διεπαφή χρήστη (Graphical User Interface – GUI). Συνήθως χρησιμοποιείται μια διεπαφή γραμμής εντολών (command line interface) που απαιτεί από τους χρήστες να πληκτρολογούν τις εντολές για οτιδήποτε θέλουν να κάνουν. Είναι ένα πανίσχυρο Λ.Σ. και διαθέτει πλήθος εντολών για οτιδήποτε. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Κάθε χρήστης ενός συστήματος UNIX πρέπει να γνωρίζει : Το λογισμικό που χρησιμοποιεί ο server Τη λειτουργία των εντολών και τον τρόπο χρήσης τους Πως και που θα βρει πληροφορίες για τις εντολές Η πρόσβαση σε ένα σύστημα UNIX γίνεται συνήθως μέσω ενός προγράμματος remote client μια και ο κεντρικός ΗΥ του συστήματος (server) βρίσκεται σε απομακρυσμένη θέση σε σχέση με το τερματικό (terminal) που χρησιμοποιούμε. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Unix Accounts Η πρόσβαση σε ένα σύστημα Unix απαιτεί την ύπαρξη ενός λογαριασμού - account. Το Unix account περιλαμβάνει: username & password userid & groupid home directory shell ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

username Το όνομα χρήστη - username είναι τυπικά μια ακολουθία αλφαριθμητικών χαρακτήρων με μήκος όχι μεγαλύτερο από 8. Το username ταυτοποιεί αρχικά τα χαρακτηριστικά του λογαριασμού. Το username συνήθως χρησιμοποιείται ως email address Το όνομα του home directory συνήθως συσχετίζεται με το username. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

password Ένα password είναι μια μυστική λέξη που τη γνωρίζει μόνον ο χρήστης (ούτε το σύστημα τη γνωρίζει!) Όταν ο χρήστης εισάγει το password στο σύστημα το σύστημα το κρυπτογραφεί και το συγκρίνει με την αποθηκευμένη λέξη που αντιστοιχεί στο username. Το μήκος των passwords συνήθως δεν υπερβαίνει τους 8 χαρακτήρες σε μήκος. Συνιστάται η συμπερίληψη αριθμών και ειδικών χαρακτήρων (μη χρησιμοποιείτε αυτούσιες αγγλικές λέξεις!) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

userid Το userid είναι ένας ακέραιος αριθμός που ταυτοποιεί έναν λογαριασμό Unix. Κάθε userid είναι μοναδικό. Είναι ευκολότερο και περισσότερο αποτελεσματικό για το σύστημα να χρησιμοποιεί έναν αριθμό παρά ένα αλφαριθμητικό ως username. Δεν απαιτείται να γνωρίζετε το δικό σας userid! ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Unix Groups & groupid Το Unix περιλαμβάνει την έννοια του "group" των χρηστών. Ένα Unix group μπορεί να διαμοιράζεται αρχεία και ενεργές διεργασίες. Κάθε account αντιστοιχείται σε ένα πρωτεύον (primary) group. Το groupid είναι ένας αριθμός που αντιστοιχεί στο primary group. Ένα απλό account μπορεί να ανήκει σε πολλά groups (αλλά έχει μόνον ένα primary group). ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Home Directory Το home directory είναι μια περιοχή του file system όπου αποθηκεύονται τα αρχεία κάθε λογαριασμού. Ένα directory είναι ότι και ένας φάκελος στα Windows folder. Πολλές εντολές και εφαρμογές του Unix χρησιμοποιούν το home directory του λογαριασμού ως κατάλογο εργασίας καθώς και ως χώρο αναζήτησης των αρχείων προσαρμογής του αντίστοιχου account (customization files). ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Φλοιός (Shell) Ο φλοιός (Shell) είναι ένα πρόγραμμα Unix που παρέχει μια αλληλεπιδραστική συνεργασία (interactive session) μεταξύ χρήστη και συστήματος – είναι συνήθως μια διεπαφή χρήστη κατάστασης κειμένου (text-based user interface). Κατά τη σύνδεση σε ένα σύστημα Unix (login) το πρόγραμμα που αρχικά αλληλεπιδρά με το χρήστη είναι ο φλοιός. Υπάρχουν αρκετά διαθέσιμα και δημοφιλή προγράμματα φλοιού. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Ο φλοιός εκτελεί επαναληπτικά τις παρακάτω 4 εργασίες: display prompt read command execute command the shell process command ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Logging in Η πρόσβαση σε ένα σύστημα Unix μπορεί να γίνει: Μέσω ενός τερματικού του συστήματος Μέσω πρόσβασης διαμέσου του δικτύου (χρήση telnet client connection, SSH, SecureCRT ή άλλων εργαλείων απομακρυσμένης πρόσβασης - remote access client). Χρησιμοποιείστε εργαλεία που δεν απαιτούν passwords, cracks ή έχουν περιορισμένη διάρκεια (trial versions) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

SSH Secure Shell v.3.2.9 – non commercial use ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Logging in Το σύστημα ζητά : username & password. Τα usernames & passwords είναι case sensitive! (διαφορά μεταξύ κεφαλαίων και μικρών χαρακτήρων) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Έναρξη (Session Startup) Μετά την επιτυχή σύνδεση εκκινεί το πρόγραμμα φλοιού και εμφανίζεται η ένδειξη αναμονής (prompt). Κατά την εκκίνηση του φλοιού γίνεται αναζήτηση στο home directory για τα αρχεία προσαρμογής του χρήστη (customization files). Ο χρήστης μπορεί να αλλάξει το shell prompt και μια ομάδα ρυθμίσεων δημιουργώντας νέα αρχεία προσαρμογής ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Home Directory Κάθε διεργασία* Unix έχει μια αναφορά στο “current working directory”. Ο φλοιός (που είναι μια διεργασία) ξεκινά θέτοντας ως current working directory το home directory του χρήστη. *Μια διεργασία είναι ένα στιγμιότυπο ενός προγράμματος που εκτελείται ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Αλληλεπίδραση με τον φλοιό Ο φλοιός εμφανίζει την ένδειξη αναμονής (prompt – συνήθως είναι το $) και αναμένει το χρήστη να πληκτρολογήσει μια εντολή. Ο φλοιός μπορεί να διερμηνεύσει δύο τύπους εντολών : Εσωτερικές εντολές φλοιού (shell internals commands) – ο φλοιός τις διαχειρίζεται άμεσα. Εξωτερικά προγράμματα (External programs) – ο φλοιός «τρέχει» αυτά τα προγράμματα. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Μερικές απλές εντολές ls εμφανίζει μια λίστα των ονομάτων αρχείων (παρόμοια με την εντολή dir στο DOS). who εμφανίζει μια λίστα των χρηστών που βρίσκονται τώρα στο σύστημα. date δείχνει την τρέχουσα ώρα και την ημερομηνία. pwd εμφανίζει το τρέχον directory (working directory). ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Το σύστημα αρχείων Μια λογική μέθοδος για την οργάνωση και την αποθήκευση μεγάλης ποσότητας πληροφοριών. Παρέχει ευκολία στη διαχείριση. File: βασική μονάδα αποθήκευσης. Τύποι αρχείων: Κανονικά αρχεία (αποθηκεύουν πληροφορίες) directories (διατηρούν άλλα αρχεία και directories) Ειδικά αρχεία (αντιπροσωπεύουν τις φυσικές συσκευές όπως εκτυπωτές, τερματικά κλπ) Διασωλήνωση - pipe (προσωρινά αρχεία για τη σύνδεση εντολών) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Αρχεία & ονόματα αρχείων Το αρχείο είναι η βασική μονάδα αποθήκευσης. Κάθε αρχείο έχει ένα όνομα. Τα ονόματα αρχείων στο Unix μπορούν να περιέχουν οποιουσδήποτε χαρακτήρες (αν και μερικοί προξενούν δυσκολίες κατά την πρόσβαση στο αρχείο). Το μήκος των Unix file names μπορεί να είναι μεγάλο! Το ακριβές μήκος εξαρτάται από την έκδοση – διανομή Unix. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Περιεχόμενα αρχείων Κάθε αρχείο μπορεί να περιέχει μη επεξεργασμένα δεδομένα. Το Unix δεν επιβάλλει κάποια δομή στα αρχεία Τα αρχεία μπορούν να περιέχουν οποιοδήποτε ακολουθία από bytes. Ορισμένα προγράμματα διερμηνεύουν τα περιεχόμενα ενός αρχείου σαν να υπάρχει κάποια ειδική δομή Αρχεία κειμένου, ακολουθίες ακεραίων, εγγραφές βάσεων δεδομένων κλπ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Directories Ένα directory είναι μια ειδική μορφή αρχείου, το Unix χρησιμοποιεί ένα directory για να κρατά πληροφορίες σχετικές με άλλα αρχεία. Κάθε αρχείο στο ίδιο directory πρέπει να έχει ένα μοναδικό όνομα. Αρχεία σε διαφορετικά directories μπορούν να έχουν ίδιο όνομα. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Το σύστημα αρχείων / bin etc users tmp usr hollid2 scully netprog unix ls who ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Το σύστημα αρχείων στο Unix Το σύστημα αρχείων είναι ένα ιεραρχικό σύστημα οργάνωσης αρχείων και καταλόγων. Το κορυφαίο επίπεδο στην ιεραρχική δομή ονομάζεται ρίζα -"root" και διατηρεί όλα τα αρχεία και τους καταλόγους. Το όνομα του root directory είναι / ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Βασικοί κατάλογοι / root ancestor of all files in the file system /bin binary executable files /dev special device files /etc administrative files /home user home directories /tmp temporary files /usr special user files or home directories ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Ονόματα διαδρομών (Pathnames) Το pathname κάθε αρχείου στο σύστημα αρχείων του Unix είναι μοναδικό. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Ονόματα διαδρομών (Pathnames) (συνέχεια) Ανάμεσα σε κάθε όνομα καταλόγου θέτουμε ένα "/". ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Κάθε εκτελούμενο πρόγραμμα έχει έναν τρέχοντα κατάλογο (current directory) και όλα τα ονόματα αρχείων που σχετίζονται με το πρόγραμμα αυτό είναι ρητά συνδεδεμένα με το όνομα του καταλόγου αυτού, εκτός και αν ξεκινούν με /. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Παραδείγματα Pathnames / bin etc users tmp usr hollid2 scully bin etc netprog unix X ls who Syllabus /usr/bin/ls /users/hollid2/unix/Syllabus ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Απόλυτα Pathnames Τα pathnames που περιγράφηκαν προηγουμένως ξεκινούν από τη ρίζα. Αυτά τα pathnames ονομάζονται απόλυτα ονόματα διαδρομών (absolute pathnames). Ωστόσο μπορούμε να αναφερθούμε στο pathname ενός αρχείου σχετικά με έναν κατάλογο. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Σχετικά Pathnames Αν βρισκόμαστε στο directory /users/hollid2, το σχετικό pathname του αρχείου Syllabus είναι: unix/Syllabus Οι περισσότερες εντολές unix χρησιμοποιούν pathnames. Συνήθως χρησιμοποιούμε σχετικά pathnames όταν προσδιορίζουμε αρχεία. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Παράδειγμα / home sue fred email docs f2 f1 Απόλυτο όνομα διαδρομής Κάθε αρχείο και κατάλογος στο σύστημα αρχείων μπορεί να οριστεί με ένα «πλήρες όνομα διαδρομής» (η διαδρομή από τη ρίζα μέχρι το αρχείο) π.χ. /home/sue/email/f1 Σχετικό όνομα διαδρομής Η θέση συσχετίζεται με τον κατάλογο εργασίας (working directory) . Working directory .. Parent directory Αν το είναι /home/sue: email/f1 fred / home sue docs email f1 f2 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Παράδειγμα: Η εντολή ls Άσκηση: κάντε login στο σύστημα unix και πληκτρολογήστε την εντολή "ls". Τα ονόματα αρχείων εμφανίζονται ως σχετικά. Δοκιμάστε την εντολή: ls /usr Η ls θα εμφανίσει το όνομα κάθε αρχείου στο directory /usr. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Δίσκοι και σύστημα αρχείων Το ιεραρχικό σύστημα αρχείων μπορεί να περιλαμβάνεται σε πολλούς δίσκους. μερικά directories μπορούν να βρίσκονται σε άλλους υπολογιστές / bin etc users tmp usr hollid2 scully ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Το τρέχον και το γονικό directory (current και parent directory) Υπάρχει ένα ειδικό σχετικό pathname για το τρέχον directory : . Υπάρχει ένα ειδικό σχετικό pathname για το γονικό directory: .. Υπάρχει ένα ειδικό σχετικό pathname για το home directory: ~ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Η εντολή ls Η εντολή ls εμφανίζει τα ονόματα ορισμένων αρχείων. Αν δοθεί το όνομα ενός directory ως command line parameter (παράμετρος της γραμμής εντολών) θα εμφανιστούν όλα τα ονόματα αρχείων στο directory με το συγκεκριμένο όνομα. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Παραδείγματα ls list files στο current directory ls / list files στο root directory ls . list files στο current directory ls .. list files στο parent directory ls /usr list files στο directory /usr ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Επιλογές στη γραμμή εντολών (Command Line Options) Μπορούμε να τροποποιήσουμε τη μορφοποίηση της εξόδου της εντολής ls με μια επιλογή στη γραμμή εντολών (command line option). Η εντολή ls υποστηρίζει πλήθος επιλογών: l long format (περιλαμβάνει file times, owner & permissions) a all (εμφανίζει τα κρυφά - hidden* αρχεία όπως και τα κανονικά αρχεία) F εμφανίζει τους τύπους των αρχείων. *τα κρυφά - hidden αρχεία έχουν ονόματα που ξεκινούν με "." ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

ls - command line options Για να χρησιμοποιηθεί μια command line option πρέπει να προηγείται της επιλογής το σύμβολοn μείον: ls -a ή ls -l Μπορούν να χρησιμοποιηθούν 2 ή περισσότερες επιλογές ταυτόχρονα π.χ.: ls -al ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Γενική μορφή της ls ls [options] [names] ls -al /usr/bin Μπορούν να αναμιχθούν οποιεσδήποτε επιλογές με οποιαδήποτε ονόματα. Ένα παράδειγμα: ls -al /usr/bin ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

ls [options] [names] Οι αγκύλες που περιβάλλουν τις επιλογές και τα ονόματα στη γενική μορφή της εντολής ls σημαίνουν κάτι που είναι προαιρετικό. Με παρόμοιο τρόπο σχηματίζονται και πλήθος άλλες εντολές. Ορισμένες εντολές ωστόσο απαιτούν παραμέτρους. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

ls -l /usr/bin /tmp /etc Πολλαπλά ονόματα Μπορούν να δοθούν περισσότερα ονόματα στην εντολή ls : ls /usr /etc ls -l /usr/bin /tmp /etc ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Ειδικοί χαρακτήρες * Χρησιμοποιείται ως wildcard και αντιπροσωπεύει οποιοδήποτε πλήθος χαρακτήρων. Για παράδειγμα, η εντολή ls p* θα εμφανίσει λίστα όλων των αρχείων στον τρέχοντα κατάλογο που ξεκινούν με το γράμμα p. ? Χρησιμοποιείται ως a wildcard για έναν μόνο χαρακτήρα. Για παράδειγμα η εντολή ls jun??.dat θα εμφανίσει λίστα όλων των αρχείων που ξεκινούν από τους χαρακτήρες jun, τελειώνουν με .dat και έχουν ενδιάμεσα οποιουσδήποτε 2 χαρακτήρες. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

[ ~ Χρησιμοποιείται για να καθορίσει επακριβώς ένα σύνολο χαρακτήρων. Για παράδειγμα η εντολή rm prog[2-4p-r].c θα διαγράψει, εφόσον υπάρχουν τα αντίστοιχα αρχεία, prog2.c, prog3.c, prog4.c, progp.c, progq.c, progr.c. ~ Χρησιμοποιείται για να αντιπροσωπεύει το πλήρες όνομα διαδρομής του home directory. Για παράδειγμα, ls ~mary θα εμφανίσει τα περιεχόμενα του home directory του χρήστη mary, το πλήρες όνομα του οποίου μπορεί να είναι /users/it/mary. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Μετακίνηση στο σύστημα αρχείων του UNIX Η εντολή cd αλλάζει τον τρέχοντα κατάλογο εργασίας (current working directory): cd change directory Η γενική μορφή είναι: cd [directory_name] ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

cd Η χρήση της εντολής cd χωρίς παραμέτρους αλλάζει τον τρέχοντα κατάλογο με το home directory του χρήστη. Μπορούμε επίσης να δώσουμε ως παράμετρο στην cd ένα σχετικό ή απόλυτο όνομα διαδρομής (relative ή absolute pathname): cd /usr cd .. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Changing directories cd change directory (home) cd .. go to parent directory cd / go to the root directory cd ~ go to my home directory cd ~user go to user’s home directory cd /etc go to the etc directory from root cd ../sub go to the sub directory in my parent directory ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Άλλες εντολές και επιλογές ls -R : εμφανίζει όλα τα περιεχόμενα ενός καταλόγου και τα περιεχόμενα όλων των υποκαταλόγων του (subdirectories) recursively (ολόκληρη την ιεραρχία καταλόγων). Ο συνδυασμός των πλήκτρων Ctrl-C ακυρώνει (διακόπτει) μια εντολή! pwd : print working directory – εμφανίζει τον κατάλογο εργασίας. df : δείχνει ποιος δίσκος διατηρεί έναν κατάλογο. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Αντιγραφή αρχείων (Copying Files) Η εντολή cp αντιγράφει αρχεία: cp [options] source dest source είναι το όνομα του αρχείου που θέλουμε να αντιγράψουμε. dest είναι το όνομα του νέου αρχείου. source & dest μπορούν να αναφέρονται σχετικά ή απόλυτα. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

cp [options] source destdir Αν το όνομα dest είναι ένας κατάλογος (directory), η εντολή cp θα τοποθετήσει ένα αντίγραφο του source στον κατάλογο. Το όνομα αρχείου θα είναι το ίδιο με το όνομα του αρχείου source. cp [options] source destdir ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Μια άλλη μορφή της cp (συνέχεια) cp [options] source... destdir Στην περίπτωση αυτή η cp θα αντιγράψει πολλά αρχεία στο destdir. source... σημαίνει τουλάχιστον ένα όνομα (μπορεί να είναι περισσότερα από ένα) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Διαγραφή (removing) αρχείων Η εντολή rm διαγράφει αρχεία: rm [options] names... rm αντιστοιχεί στη λέξη "remove". Μπορούν να διαγραφούν πολλά αρχεία ταυτόχρονα: rm foo /tmp/blah /users/itm/intern ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

File attributes (χαρακτηριστικά) Χρόνοι προσπέλασης: Όταν το αρχείο δημιουργήθηκε Όταν το αρχείο τροποποιήθηκε για τελευταία φορά Όταν το αρχείο διαβάστηκε (προσπελάστηκε) για τελευταία φορά Μέγεθος Ιδιοκτήτες -Owners (user & group) Άδειες πρόσβασης -Permissions ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

File Time Attributes Time Attributes: Όταν το αρχείο τροποποιήθηκε για τελευταία φορά: ls -l Όταν το αρχείο δημιουργήθηκε * : ls -lc Όταν το αρχείο διαβάστηκε (προσπελάστηκε) για τελευταία φορά : ls -ul *στην πραγματικότητα είναι ο χρόνος που άλλαξε για τελευταία φορά ή κατάσταση του αρχείου. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

File Owners Κάθε αρχείο κατέχεται ή ανήκει από ή σε ένα χρήστη. Μπορούμε να βρούμε το όνομα του χρήστη του κατόχου του αρχείου με την επιλογή "-l" της εντολής ls, Κάθε αρχείο κατέχεται ή ανήκει επίσης από ένα Unix group. ls –l : εμφανίζει επίσης το group όπου ανήκει το αρχείο. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

File Permissions Κάθε αρχείο έχει ένα σύνολο αδειών πρόσβασης (permissions) που ελέγχουν ποιος μπορεί να χειρίζεται το αρχείο. Υπάρχουν τρία είδη αδειών πρόσβασης: read σε συντομογραφία r write σε συντομογραφία w execute σε συντομογραφία x Υπάρχουν διαφορετικές άδειες πρόσβασης για τον ιδιοκτήτη του αρχείου, την ομάδα (group) και οποιονδήποτε άλλο. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

ls -l $ls -l foo -rw-rw---- 1 hollingd grads 13 Nov 10 23:05 foo ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

-rwxrwxrwx ls -l & permissions Owner Group Others File type ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Access Permissions Κάθε αρχείο έχει: Ένα μοναδικό ιδιοκτήτη Μια συσχέτιση με ένα μοναδικό group Ένα σύνολο αδειών πρόσβασης που συσχετίζονται με αυτό Για ένα αρχείο, οι άδειες πρόσβασης ελέγχουν τι μπορεί να γίνει με τα περιεχόμενα του αρχείου Για ένα directory, οι άδειες πρόσβασης ελέγχουν αν ένα αρχείο του directory μπορεί να εμφανιστεί στη λίστα , να αναζητηθεί να αλλάξει όνομα ή να διαγραφεί ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

rwx Files: Directories: r – επιτρέπεται η λειτουργία read. w - επιτρέπεται η λειτουργία write. x - επιτρέπεται η λειτουργία execute. Directories: r – επιτρέπεται να φαίνονται τα ονόματα των αρχείων. w – επιτρέπεται η προσθήκη και διαγραφή αρχείων. x – επιτρέπεται η είσοδος στο directory ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Permission Settings Permission Για ένα αρχείο Για ένα Directory r (read) Εμφάνιση ή εκτύπωση των περιεχομένων Τα περιεχόμενα εμφανίζονται σε λίστα αλλά δεν μπορεί να γίνει αναζήτηση σε αυτά. Τα r και x συνήθως χρησιμοποιούνται μαζί w (write) Αλλαγή ή διαγραφή των περιεχομένων Αρχεία μπορούν να προστεθούν ή να διαγραφούν x (execute) Το αρχείο τρέχει όπως ένα πρόγραμμα. Το Directory μπορεί να ανιχνευθεί και να γίνει περιπλάνηση (cd) σε αυτό. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Αλλαγή των Permissions Η εντολή chmod αλλάζει τα permissions που συσχετίζονται με ένα αρχείο ή κατάλογο. Υπάρχει ένα πλήθος μορφών για την chmod, η απλούστερη είναι: chmod mode file ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

u=user g=group o=other a=all chmod mode file Το mode έχει την παρακάτω μορφή: [ugoa][+-=][rwx] u=user g=group o=other a=all + add permission - remove permission = set permission ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

chmod παραδείγματα $ ls -al foo rwxrwx--x 1 hollingd grads … $ chmod g-wx foo -rwxrw---- 1 hollingd grads $ chmod u-r ls: .: Permission denied ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Άλλες εντολές αρχείων mkdir δημιουργία καταλόγου (make directory) rmdir διαγραφή καταλόγου (remove directory) touch αλλάζει το timestamp του αρχείου (μπορεί επίσης να δημιουργήσει ένα κενό αρχείο) cat συνδέει αρχεία και τα εμφανίζει στην οθόνη του τερματικού. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Εντολές καθημερινής χρήσης cal month year produces a calendar (specify month by number and precede the year with 19 for this century!) date shows the date and time echo any text echoes its argument file filename tells you what kind of thing is in a file who reveals which usernames are currently using the system ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01

Εντολές καθημερινής χρήσης (2) Command Function Meaning cat Display a file conCATenate cp Copies a file CoPy mv Renames a file or moves it MoVe rm Delete files ReMove ls Lists the contents of a directory LiSt chmod Changes the “mode” of permissions Change MODe pwd Shows the current directory Print WorkingDir cd Change current directory Change Dir mkdir Create a directory MaKe DIR rmdir Delete a directory ReMove DIR ps Shows the processes on the system Process Status man Shows info. about commands Manual df Shows file system status Disk File du Shows the space allocation of files Disk Utilization ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΙ – ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ - 01