Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος 27η Ιανουαρίου Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος

Χαρακτηριστικά του Ναζιστικού ολοκαυτώματος

Το παιδί θύμα του ολοκαυτώματος Ένα μικρό κοριτσάκι περιμένει να το ανεβάσουν στο φορτηγό, και κρατάει από το χέρι ένα ακόμη μικρότερο νήπιο, όταν γυρίζει το προσωπάκι του για να δει τον φακό της κάμερας και τον Γερμανό που φωτογραφίζει. Κατά πάσα πιθανότητα, ήταν η τελευταία φωτογραφία της πολύ σύντομης ζωής του. Δεν είχε κάνει τίποτα.

Βίαιος εκτοπισμός της Εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων Το μεγάλο πλήγμα για τη Ρωμανιώτικη Κοινότητα των Ιωαννίνων συνέβη με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις 25 Μαρτίου 1944, ανήμερα της εθνικής επετείου της Επανάστασης του 1821, συντελείται η έναρξη του διωγμού των Εβραίων στα Ιωάννινα από τα ναζιστικά στρατεύματα των SS, τα οποία συνέλαβαν αιφνιδιαστικά σχεδόν το σύνολο της εβραϊκής κοινότητας (περί τα 1.850 άτομα). Η Εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων υπέστη μία πληθυσμιακή μείωση της τάξεως του 91%, όταν σε πανελλαδικό επίπεδο, ο εβραϊκός πληθυσμός μειώθηκε κατά 86%.

«Η παρέλαση των Εβραίων στα Γιάννενα»

Η προετοιμασία του εγχειρήματος της εκδίωξης η γερμανική στρατιωτική διοίκηση των Ιωαννίνων είχε προχωρήσει, κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα, στην λεπτομερή ονομαστική καταγραφή του εβραϊκού πληθυσμού, ενώ για τον σκοπό αυτό επιτάχθηκε το Εβραϊκό Γηροκομείο, το οποίο λειτούργησε ως αρμόδιο γραφείο καταγραφής.

την παραμονή της συγκεκριμένης ημέρας, στο λιμάνι της Σκάλας, η προσγείωση ενός γερμανικού υδροπλάνου, το οποίο μετέφερε στα Ιωάννινα ανώτατο Γερμανό αξιωματικό, με την εκτελεστική διαταγή κατά των Εβραιογιαννιωτών, αποτέλεσε την τυπική έναρξη της καταστροφής της σημαντικής ιστορικά και εύρωστης οικονομικά Εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων.

πριν το ξημέρωμα του Σαββάτου της 25ης Μαρτίου τα γερμανικά αποσπάσματα κύκλωσαν όλους τους εβραϊκούς δρόμους και ειδοποίησαν τον εβραϊκό πληθυσμό να συγκεντρωθεί άμεσα σε συγκεκριμένα μέρη, έχοντας μαζί του 40 κιλά χειραποσκευές ανά οικογένεια. Ειδικότερα, οι Εβραίοι που κατοικούσαν εκτός του κάστρου έλαβαν την οδηγία να συγκεντρωθούν στην πλατεία Μαβίλη, στο Μώλο και οι καστρινοί Εβραίοι να συγκεντρωθούν στο στρατιωτικό νοσοκομείο, το οποίο ευρισκόταν στο Ιτς Καλέ.

Η υλοποίηση του εγχειρήματος του διωγμού έως τις οκτώ παρά τέταρτο το πρωί είχαν ολοκληρωθεί οι συγκεντρώσεις και ο διαχωρισμός των οικογενειών σε ομάδες ανδρών, γυναικών και παιδιών. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε η επιβίβαση των 1.850 περίπου Εβραίων σε 80 φορτηγά του γερμανικού στρατού και μέσω της οδού Ανεξαρτησίας ξεκίνησαν το ταξίδι τους για τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα οποία το σύνολο σχεδόν αυτών δηλητηριάστηκε με αέρια και κάηκε.

Η τραγικότητα των στιγμών- μαρτυρίες Οι εικόνες Εβραίων Γιαννιωτών που βίωσαν τις στιγμές του παντοτινού αποχωρισμού από την γενέθλια πόλη ή οι μαρτυρίες αυτών που επέζησαν από τον εφιάλτη των γερμανικών στρατοπέδων, όπως και των Ορθοδόξων Γιαννιωτών που αντίκρισαν τις ανωτέρω σκηνές το πρωινό της 25ης Μαρτίου, αποτυπώνουν την μοναδική διάσταση που λαμβάνει η γενοκτονία των Εβραίων από την ναζιστική ιδεολογία.

"Φιλιά εις τα παιδιά" / απόσπασμα 1ο: "Τέλος του παιχνιδιού« του Βασίλη Λουλέ

μαρτυρία του Δημήτριου Κοράκη και της Τζώγια Δαβιτζών Δαυίδ «…από το βάθος του δρόμου μπροστά στο Γηροκομείο των Ιωαννίνων είδαμε να έρχονται τα γερμανικά αυτοκίνητα με τους Εβραίους φορτωμένους σε ανοιχτά και μερικά σκεπασμένα από πάνω με μουσαμά, ενώ το χιόνι έπεφτε ψιλό μεν ασταμάτητα όμως και το κρύο ήταν τσουχτερό… οι τραγικές φιγούρες αυτών σκόρπισαν τη λύπη και το σπαραγμό στους γειτόνους μου κι ενώ οι γυναίκες, μαζί και η μάνα μου, ξέσπασαν σε κλάμα με φωνές… τα πρόσωπα όλων των Εβραίων ήταν κίτρινα από το κρύο, την ταλαιπωρία και το φόβο, πολλοί έκλαιγαν…». «… το πρωί του Σαββάτου, στις 25 Μαρτίου του ’44, ήταν ακόμα νωρίς κι όλοι ήμασταν στα κρεβάτια μας… η νόνα Τζώγια κοιμόταν στη φάτσα. Άκουσε θόρυβο στο δρόμο, άνοιξε το παράθυρο και είδε τους Γερμανούς να φυλάνε στο δρόμο, προπαντός στις γωνίες, μην τυχόν και το σκάσει κανείς. Φοβήθηκε κι άρχισε να μας φωνάζει. Δαβιτζών, σηκωθείτε γρήγορα, οι Γερμανοί έζωσαν όλα τα σοκάκια. Ακριβώς με αυτά τα λόγια. Ο μπαμπάς μου μόλις το άκουσε, άρχισε να χτυπιέται στο κεφάλι. Και όλοι μας μείναμε άφωνοι…».

"Φιλιά εις τα παιδιά" / απόσπασμα 2ο: "Τα 3 κορίτσια"

"Φιλιά εις τα παιδιά" / απόσπασμα 3ο: "Οδυνηρές απώλειες" "Φιλιά εις τα παιδιά" / απόσπασμα 3ο: "Οδυνηρές απώλειες" 

"Φιλιά εις τα παιδιά" / απόσπασμα 4ο: "Προσκυνώντας Επιτάφιο"

Τα βασικά αίτια του γεγονότος της εξόντωσης Ο διωγμός των Γιαννιωτών Εβραίων αποτέλεσε μέρος του αντισημιτικού φαινομένου στην Ευρώπη και την Ελλάδα, κατά την συγκεκριμένη περίοδο. Ήταν μια όψη της γενικής ναζιστικής πολιτικής σε διεθνές επίπεδο. Οι γερμανικές αρχές, κατά την περίοδο της κατοχής, είχαν στοχεύσει στο διωγμό των Εβραίων στον Ελληνικό χώρο. Στη Θεσσαλονίκη ήδη από τον Φεβρουάριο του 1943 είχαν τεθεί σε εφαρμογή οι αντισημιτικοί «Νόμοι της Νυρεμβέργης». Λίγους μήνες αργότερα 56.000 Εβραίοι εκτοπίστηκαν, σε συνολικά δεκαεννέα σιδηροδρομικές αποστολές, στα γερμανικά στρατόπεδα, με σκοπό τον θάνατο. Αυτά τα παραδείγματα εξόντωσης, (καθώς και το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, στις 13 Δεκεμβρίου του 1943) αποδεικνύουν τον συστηματικό διωγμό ευρύτερα εθνικών, θρησκευτικών, κοινωνικών και πολιτικών ομάδων από την Ναζιστική Γερμανία.

Ο εκτοπισμός των Εβραίων των Ιωαννίνων σε φωτογραφίες

Η δράση της οργάνωσης Ε.Ε.Ε Ένα σοβαρό γεγονός στην πόλη των Γιαννίνων ήταν η επανίδρυση παραρτήματος της οργάνωσης Ε.Ε.Ε (Εθνική -Ένωση – Ελλάς) στις αρχές του Μαρτίου 1934 (;), το θυμούνται οι παλιότεροι. Κατά τους εδώ Εβραίους σημαίνει: Έλληνες – Εκδιώξατε – Εβραίους. Οι Τριεψιλίτες, όπως ονομάζονταν για συντομία, επαγγέλονταν εθνικούς σκοπούς και αποτροπή από κινδύνους που απειλούσαν το Έθνος. Κυκλοφορούσαν δε φήμες ότι οι αρχές της οργάνωσης είχαν άμεση συνάρτηση με τα πιστεύω του Ναζισμού. Επετέθησαν εναντίον εβραιόπουλων, στην πλατεία Νεομάρτυρος Γεωργίου, που γιόρταζαν τις αποκριές τους, καθώς επέστρεφαν προς τη συνοικία τους. Επίσης, επετέθησαν, στις 17/4/1934, εναντίον ενός Εβραίου γυρολόγου, του Αβραάμ Σαμουήλ Μεγίρ, στην Ανατολή (έξω από τα Γιάννινα) δύο Τριεψιλίτες του χωριού. Διέδιδαν (οι τριεψιλίτες) ότι οι Εβραίοι παρακινούσαν τους κομμουνιστές εναντίον τους, εξέδωσαν μάλιστα και ανακοίνωση. Βέβαια η Ισραηλιτική Κοινότητα αντέδρασε με τον πρόεδρο της Μωϋσή Χ. Κοφίνα, εκδίδοντας ταυτόχρονα και ανακοίνωση η οποία έλεγε ότι οι Ισραηλίτες υπήρξαν πάντοτε νομοταγείς…

Έλληνες Γιαννιώτες Εβραίοι στην Αντίσταση

Οι οργανώσεις της Εθνικής Αντίστασης συστήθηκαν από το φθινόπωρο του 1941, μετά τη γερμανική κατάληψη της χώρας. Τον Ιανουάριο του 1943, το Ε.Α.Μ./ Ε.Λ.Α.Σ. κάλεσε τους Έλληνες Χριστιανούς να βοηθήσουν τους Εβραίους συμπατριώτες τους να ξεφύγουν από τις διώξεις των Ναζί. Οι αντάρτες προειδοποίησαν αρχηγούς και μέλη εβραϊκών κοινοτήτων για τους επικείμενους εκτοπισμούς, σώζοντας συχνά πολλές ζωές. Ο Αρχιραββίνος Αθηνών, Ηλίας Μπαρζιλάι, και ο ραββίνος του Βόλου, Μωϋσής Πέσσαχ, συνεργάστηκαν με την Αντίσταση για να οργανώσουν την ασφαλή διαφυγή στα βουνά των ίδιων και των ομοθρήσκων τους. Από τις αρχές του 1943 πολλοί Έλληνες Εβραίοι εντάχθηκαν στις αντιστασιακές οργανώσεις. Εβραίοι άνδρες και γυναίκες πολέμησαν με την Αντίσταση για να εκδικηθούν για την εξολόθρευση των ομοθρήσκων τους και για να απελευθερώσουν τη χώρα τους.

Στις κοινωνίες δικαίου, όταν διώκεται κάποιος, αυτό γίνεται μόνο λόγω των πράξεων του. Θα διωχτεί κάποιος, και θα δικαστεί και θα υποστεί τις συνέπειες γι’ αυτό που έκανε. Αυτό που είδαμε στις φωτογραφίες είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Οι άνθρωποι διώχτηκαν (και εξοντώθηκαν στο τέλος) -όχι γι’ αυτό που έκαναν, αλλά- γι’ αυτό που ήταν.