2Ο Εργαστήριο Βιολογίας Φυτών Ι KYTTAΡΙΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΣΤΕΡΕΑ ΕΓΚΛΕΙΣΤΑ 2Ο Εργαστήριο Βιολογίας Φυτών Ι KYTTAΡΙΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΣΤΕΡΕΑ ΕΓΚΛΕΙΣΤΑ

Κυτταρικό τοίχωμα Στερεά και ελαστική στιβάδα που περιβάλλει το φυτικό κύτταρο Καθορίζει και διατηρεί το σχήμα και το μέγεθος του κυττάρου Προστατευτική δομή του ευαίσθητου πρωτοπλάστη (κυτταρική μεμβράνη) Αποτελείται κυρίως από ΚΥΤΤΑΡΙΝΗ (αλλά και ημικυτταρίνες, πηκτίνες, πολυσακχαρίτες) Επιτρέπει τη διέλευση στο νερό και σε άλλα μόρια

Πρωτογενές –Δευτερογενές τοίχωμα Το πρωτογενές τοίχωμα σχηματίζεται νωρίς και βρίσκεται εξωτερικά Το δευτερογενές τοίχωμα (πλουσιότερο σε κυτταρίνη) βρίσκεται εσωτερικά, ανάμεσα στο πρωτογενές και το πλασμόλεμμα Μέση πλάκα (πηκτίνες): «συγκολλάει» τα γειτονικά κύτταρα μεταξύ τους.

Κύριο συστατικό του κυτταρικού τοιχώματος είναι η κυτταρίνη, η οποία συνοδεύεται από ημικυτταρίνες και πηκτίνες στο πρωτογενές κ.τ., και λιγνίνη, ξυλίνη, σουβερίνη, ή υμενίνη στο δευτερογενές κ.τ.

Πλασμοδέσμες Οδοί επικοινωνίας μεταξύ γειτονικών κυττάρων (λεπτά πρωτοπλασματικά ινίδια)

Βοθρία Το πρωτογενές και δευτερογενές κυτταρικό τοίχωμα δημιουργούν απάχυντες θέσεις, τα βοθρία, που περικλείουν τις πλασμοδέσμες και εξυπηρετούν την επικοινωνία γειτονικών κυττάρων. Εμφανίζονται σαν διακοπές της συνέχειας του κυτταρικού τοιχώματος στο πρωτογενές κυτταρικό τοίχωμα και σαν απλοί ή διακλαδιζόμενοι σωληνίσκοι στο δευτερογενές κυτταρικό τοίχωμα. Όταν τα βοθρία διευρύνονται στο σημείο επαφής με γειτονικά κύτταρα ονομάζονται αλωφόρα. ΤΥΠΟΙ απλά: η κοιλότητα έχει το ίδιο εύρος σε όλο της το μήκος αλωφόρα: η κοιλότητα έχει διαφορετικό εύρος, διακρίνονται σε απλά και σε αλωφόρα με άβακα (πάχυνση στο μέσον της μεμβράνης του βοθρίου) σωληνοειδή: απλά ή διακλαδισμένα, σε κύτταρα με πολύ παχιά, συνήθως αποξυλωμένα κυτταρικά τοιχώματα

Α. απλά πρωτογενή βοθρία με πλασμοδέσμες (πδ) π.χ. Allium sp. π.χ. Pyrus communis (αχλάδι) πχ. Pinus sp. Α. απλά πρωτογενή βοθρία με πλασμοδέσμες (πδ) Β. σωληνοειδή βοθρία απλά και διακλαδισμένα σε λιθώδη κύτταρα Γ. αλωφόρα βοθρία με άβακα (α, σε πλάγια όψη και β, σε κάτοψη)

Απλά πρωτογενή βοθρία Allium sp Απλά πρωτογενή βοθρία Allium sp. (κρεμμύδι) και Lycopersicon esculentum (τομάτα) Σωληνοειδή απλά και διακλαδισμένα βοθρία Pyrus sp. (αχλάδι) Aλωφόρα βοθρία με άβακα Pinus sp.

Στερεά έγκλειστα Προϊόντα του μεταβολισμού του κυττάρου. Σχηματίζονται συνήθως στα χυμοτόπια. Συνήθως είναι σε στερεή κατάσταση (κρύσταλλοι, πρωτεϊνόκοκκοι, αμυλόκοκκοι), (έγκλειστα υπάρχουν και σε υγρή (έλαια, λίπη) και αέρια μορφή (CO2) Σχηματίζονται κυρίως στα χυμοτόπια (αλλά και στον πρωτοπλάστη και το κυττ. τοίχωμα) Αμυλόκοκκοι (πχ. Solanum sp., Phaseolus sp.) Κρύσταλλοι (πχ. Allium sp., Begonia sp.) Πρωτεϊνόκοκκοι (πχ. Ricinus sp.)

Πλαστίδια

Αμυλοπλάστες μέσα σε παρεγχυματικά κύτταρα στο ΗΜ Σαρώσεως

Α. Δομή αμυλόκοκκου Β. Απόθεση των στρώσεων

Γ Β Δ Ε Α Αμυλόκοκκοι από σπέρματα: Α. Πατάτα (Solanum tuberosum), Β. Φασόλι (Phaseolus vulgaris), Γ. Σιτάρι (Zea mays), Δ. Ρύζι (Oryza sativa), Ε. Βρώμη (Avena sativa)

Κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου (οξαλικό ασβέστιο με ένα μόριο H2O) σε ξηρό χιτώνα του βολβού του Allium cepa όπως φαίνονται με πολωτικό μικροσκόπιο (πλακίδια) Δέσμη ραφίδων

Κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου στο ΗΜ

Κρυσταλλώδης αδένας στο ΗΜ Κρυσταλλώδης αδένας. Κρυσταλλώδης αδένας στο ΗΜ (συσσωματώματα 8εδρων, μίσχος Begonia sp.) Oξαλικό ασβέστιο με 2-3 μόρια H2O

Συσσωμάτωμα κρυστάλλων μέσα σε αγγείο στο ΗΜ Σαρώσεως. Κρυσταλλώδης αδένας (συσσωμάτωμα 8έδρων), όπως φαίνεται με πολωτικό μικροσκόπιο (μίσχος Begonia sp.) Συσσωμάτωμα κρυστάλλων μέσα σε αγγείο στο ΗΜ Σαρώσεως.

Κυστόλιθοι (φύλλο Ficus sp.) Συσσωματώματα κρυστάλλων CaCO3 σε ιδιόβλαστα κύτταρα (ειδικά διαφοροποιημένα κ/ρα)

Οι πρωτεϊνόκοκκοι (πρωτεϊνοσώματα) των αποταμιευτικών κυττάρων μετά την αποικοδόμηση των πρωτεϊνών τους ξαναγίνονται χυμοτόπια. Κατά μήκος του κυτταρικού τοιχώματος διακρίνονται σταγόνες από έλαια. Πρωτεϊνόκοκκοι σε κύτταρα των σπερμάτων του Ricinus communis και σχηματική παράσταση

Στατόλιθοι, αμυλόκοκκοι στα παρεγχυματικά κύτταρα της καλύπτρας της ρίζας χρησιμεύουν για την υποδοχή του ερεθίσματος της βαρύτητας