Σχέση Φωνολογικής Επίγνωσης και Ανάγνωσης (1) α) Η φωνολογική επίγνωση έχει αιτιώδη σχέση με τη μάθηση της ανάγνωσης και γραφής αφού τη διευκολύνει, είναι απαραίτητη προϋπόθεση και διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη σωστή εκμάθησή της β) Η φωνολογική επίγνωση είναι συνέπεια και αποτέλεσμα της μάθησης της ανάγνωσης και συνεπώς η ανάπτυξή της επηρεάζεται καθοριστικά από τη μάθηση της ανάγνωσης γ) Η σχέση φωνολογικής επίγνωσης και μάθησης της ανάγνωσης είναι αμοιβαία και ανταποδοτική με την έννοια ότι η φωνολογική επίγνωση είναι τόσο προϋπόθεση όσο και αποτέλεσμα της μάθησης της ανάγνωσης και συνεπώς όχι μόνο τη διευκολύνει αλλά και διευκολύνεται από αυτή.

Σχέση Φωνολογικής Επίγνωσης και Ανάγνωσης (2) Τα παιδιά τα οποία κατά την προσχολική ηλικία ή κατά το προαναγνωστικό στάδιο είχαν συνειδητοποιήσει σε αρκετά καλό επίπεδο ότι ο προφορικός λόγος της ελληνικής γλώσσας έχει φωνημική και συλλαβική δομή τελικά έμαθαν να διαβάζουν πιο εύκολα στην Α΄ τάξη. Ο πιο πιθανός λόγος που εξηγεί τις δυσκολίες των αρχάριων αναγνωστών στη μάθηση της ανάγνωσης πρέπει να είναι το ότι δεν έχουν ακόμα ανακαλύψει πως οι λέξεις του προφορικού λόγου έχουν φωνολογική δομή. Αυτό έχει ως συνέπεια την αδυναμία κατανόησης και εφαρμογής της αλφαβητικής αρχής.

Διαπιστώσεις από τη μελέτη της φωνολογικής επίγνωσης: Η φωνολογική επίγνωση μπορεί να αναπτυχθεί πριν από τη μάθηση της ανάγνωσης και ανεξάρτητα από αυτή. Αποτελεί ευνοϊκή προϋπόθεση για τη μάθηση της ανάγνωσης και φαίνεται πως σχετίζεται αιτιωδώς με τη μάθηση της ανάγνωσης και ορθογραφημένης γραφής. Είναι δυνατή η εξάσκηση και βελτίωση του επιπέδου της φωνολογικής επίγνωσης από την προσχολική ηλικία Παρά την ευνοϊκή επίδραση που φαίνεται να ασκεί η φωνολογική επίγνωση, η μακροχρόνια επίδρασή της φαίνεται να είναι περιορισμένη. Η μη-κατακτήση της φωνολογική επίγνωσης συνδέεται με προβλήματα στην ανάγνωση και την ορθογραφία

Κύρια σημεία προγράμματος φωνολογικής επίγνωσης Εξάσκηση των μαθητών και στα δύο επίπεδα αναπαράστασης φωνολογικής επίγνωσης Καθημερινή εξάσκηση, παράλληλα με τη μάθηση της ανάγνωσης και ορθογραφημένης γραφής (Α΄ τάξη) Η εξάσκηση να εξελίσσεται με προοδευτική δυσκολία. Αρχή με ασκήσεις συλλαβικής επίγνωσης και βαθμιαία εξάσκηση στις ασκήσεις φωνημικής επίγνωσης. Αν το παιδί δυσκολεύεται σε κάποια κατηγορία ασκήσεων δεν προχωρούμε στις ασκήσεις της επόμενης κατηγορίας. Περιστασιακά επιχειρείται η χρήση δυσκολότερων ασκήσεων προκειμένου να διαπιστωθεί η πρόοδος του παιδιού. Οι ασκήσεις φωνολογικής επίγνωσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κριτήρια αξιολόγησης των δεξιοτήτων στις οποίες αναφέρονται.

1. Απόφαση για την ομοιότητα ή τη διαφορά των λέξεων (Πόρποδας, 2002) δέκα, δένω τόπι, τώρα δέμα, σύκο μέρα, χώρα ρύζι, χώμα μέλι, μέσα χέρι, ξύλα τα, το με, μα τι, να λα, τι φως, την πως, γης τα, να

2. Επισήμανση της ομοιοκαταληξίας (Πόρποδας, 2002) 2. Επισήμανση της ομοιοκαταληξίας (Πόρποδας, 2002) (πόδι), βόδι - χώμα (ρέμα), μήλο - δέμα (ψάρι), ξύλο - χέρι (γάτα), κότα – πόδι (φύλλο), τυρί - μήλο (ξύλο), φύλλο - φέτα

3. Διάκριση της διαφορετικής λέξης (Πόρποδας, 2002) γάλα, γάτα, μέλι μάτι, δέκα, δένω πόδι, φίδι, ξύλο δέμα, ρόδι, χώμα μήλο, χέρι, ψάρι μέλι, μέσα, πάνω χέρι, ξύλα, μήλα λα, μα, το με, σε, ρα την , μας, φως τα, το με πως, την, φας μας, μεν, σολ κο, τι, κε

4. Κατάτμηση λέξεων στα δομικά τους στοιχεία ( Πόρποδας, 2002) γάτα (γά-τα) μήλο (μή-λο) δώρο (δώ-ρο) πεπόνι (πε-πό-νι) καλάθι (κα-λά-θι) φαγητό (φα-γη-τό) το (τ-ο) να (ν-α) γη (γ-η) φως (φ-ω-ς) στο (σ-τ-ο) όλα (ό-λ-α)

5. Σύνθεση λέξεων από τα δομικά τους στοιχεία ( Πόρποδας, 2002) 5. Σύνθεση λέξεων από τα δομικά τους στοιχεία ( Πόρποδας, 2002) γά-τα (γάτα) μή-λο (μήλο) δώ-ρο (δώρο) πε-πό-νι (πεπόνι) κα-λά-θι (καλάθι) φα-γη-τό (φαγητό) τ-ο (το) ν-α (να) γ-η (γη) φ-ω-ς (φως) σ-τ-ο (στο) ό-λ-α (όλα)

6. Απαλοιφή τμήματος από λέξη ( Πόρποδας, 2002) 6. Απαλοιφή τμήματος από λέξη ( Πόρποδας, 2002) μέλι (με) = λι γάτα (γα) =τα ρόδα (δα) = ρο ξύλο (λο) = ξυ δεμάτι (δε) = μάτι καπέλο (πε)= καλο το (τ) = ο να (ν) = α αν (ν) = α φως (φ) = ως στο (σ) = το μες (ς) = με

7. Αντιστροφή λέξης ( Πόρποδας, 2002) 7. Αντιστροφή λέξης ( Πόρποδας, 2002) αν (να) αχ (χα) το (οτ) θα (αθ) μες (σεμ) την (νητ) μέλι (λιμε) κύμα (μακυ) γάλα (λαγα) κάτω (τωκα) ρέμα (μαρε) φασόλι (λισοφα)