«Ο ρόλος της ηγεσίας στη δημιουργία διαπολιτισμικού κλίματος στο σχολείο» Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια: Καραμούσα Μαγδαληνή Επιβλέπων Καθηγητής: Γκόβαρης Χ.

Αναγκαιότητα και σκοπός έρευνας Αναγκαιότητα: να γίνουν περισσότερες έρευνες για το συγκεκριμένο θέμα, καθώς εντοπίζεται ερευνητικό κενό Σκοπός: διερεύνηση σε βάθος απόψεων διευθυντών ως προς τη διαπολιτισμικότητα και του στυλ ηγεσίας που υιοθετούν συχνότερα

Εμπειρικές έρευνες Ζεμπύλας & Ιάσονος (2010): συντηρητική προσέγγιση - ενδείξεις συναλλακτικής ηγεσίας σε θέματα διαπολιτισμικής αγωγής McGlynn (2008): εναλλακτική ηγεσία βασισμένη σε αξίες Cartwright (2012): απόδειξη συσχέτισης μεταξύ ηγεσίας και διαπολιτισμικότητας εκπαιδευτικών

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Γκότοβος (1997): Η διαπολιτισμική εκπαίδευση αναφέρεται τόσο στο εκπαιδευτικό σύστημα «υπό την έννοια των ρυθμίσεων, αλλά και των πραγματικοτήτων (π.χ. υλικοτεχνική υποδομή, ποιότητα εκπαιδευτικών υπηρεσιών) μιας κοινωνίας με αντικείμενο την εκπαίδευση» όσο και «στη διαδικασία και το αποτέλεσμα της άσκησης αγωγής μέσα στο σχολείο».

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Γκόβαρης (2001): «Η βασική πρόκληση που καλούνται σήμερα να αντιμετωπίσουν οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες συνίσταται κυρίως στην οργάνωση των σχέσεων μεταξύ των ντόπιων και των αλλοδαπών κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η συνάντησή τους να μην οδηγήσει σε συγκρούσεις, αλλά στη δημιουργική αλληλεπίδραση των πολιτισμών τους»

Εκπαιδευτική ηγεσία Η «εκπαιδευτική» ηγεσία αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση ενός ιδιαίτερου τύπου ηγεσίας που εμφανίζεται στο χώρο της εκπαίδευσης, όπου ο ρόλος της διοίκησης και της ηγεσίας θεωρείται ότι είναι να στηρίζουν, να υποβοηθούν και να διευκολύνουν το βασικό έργο των εκπαιδευτικών οργανισμών, που είναι η διδασκαλία και η μάθηση. Αν και δεν έχουν γίνει σαφείς περιγραφές, τυπικά αυτός ο τύπος ηγεσίας θεωρείται ότι «εστιάζει στις συμπεριφορές των εκπαιδευτικών κατά την εμπλοκή τους σε δραστηριότητες οι οποίες επηρεάζουν άμεσα την ανάπτυξη των μαθητών» (Leithwood & Duke, όπ.αν. στο Κατσαρός, 2008).

Μετασχηματιστική ηγεσία Ο όρος μετασχηματιστική ηγεσία (transformational leadership) χρησιμοποιήθηκε από τον Burns για να αναπαραστήσει τους ηγέτες που διαμορφώνουν, μεταβάλλουν και εξυψώνουν τα κίνητρα και τους στόχους των μελών των ιδρυμάτων (Webb, όπ. αναφ. ο Πασιαρδής, 2004 ). Σύμφωνα με το Sergiovanni (όπ. αναφ. ο Πασιαρδής, 2004), στα πλαίσια μιας μετασχηματιστικής ηγεσίας, οικοδομείται ο σεβασμός, … (συνέχεια)

…(συνέχεια) η επάρκεια, η αυτονομία, η επίτευξη και ο ηγέτης με τους οπαδούς του ενώνονται σε αναζήτηση υψηλότερων στόχων προσαρμόζοντας το σχολείο προς μια νέα κατεύθυνση. Επίσης, οι μετασχηματιστικοί ηγέτες δίνουν έμφαση στην εσωτερική παρακίνηση (Webb, όπ. αναφ. ο Πασιαρδής, 2004 ), διευκολύνουν την επαγγελματική ανάπτυξη των οπαδών τους και διαπραγματεύονται μαζί με αυτούς το όραμά τους (Portin, όπ. αναφ. στο Πασιαρδής, 2004 ).

Μεθοδολογία Μέθοδος έρευνας: Ποιοτική ανάλυση με ημιδομημένες συνεντεύξεις Διάρκεια συνεντεύξεων: 40 λεπτά Δείγμα έρευνας: 16 Διευθυντές/-ριες δημοτικών σχολείων (9 άνδρες, 7 γυναίκες) Μέθοδος καταγραφής στοιχείων: Μαγνητοφώνηση

Ανάλυση αποτελεσμάτων 1. Προβλήματα εξαιτίας της ανομοιογένειας των μαθητών Α) Πρόβλημα γλωσσικής επάρκειας και προσπάθειες αντιμετώπισής του Β) Βία – Ρατσισμός και Κοινωνικοοικονομικά Προβλήματα Γ) Η κουλτούρα των μαθητών

Ανάλυση αποτελεσμάτων 2. Γονική εμπλοκή κι εκπαίδευση/ Ο ρόλος της οικογένειας στη σχολική επίδοση των παιδιών τους 3. Δυνατότητα παρέμβασης του σχολείου – Ο ρόλος των εκπαιδευτικών

Ανάλυση αποτελεσμάτων 4. Ο ρόλος του Διευθυντή Α) Ο διευθυντής του σχολείου ως «μετασχηματιστικός ηγέτης» Β) Η συνεργασία με άλλους φορείς Γ) Σχέσεις με τους Γονείς Δ) Η σχέση με τους εκπαιδευτικούς

Συμπεράσματα Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτει ότι οι ορισμένοι διευθυντές εκδηλώνουν μετασχηματιστική συμπεριφορά, καθώς αναφέρονται στη μία διάσταση της μετασχηματιστικής ηγεσίας, η οποία είναι το όραμα, αν και οι περισσότεροι δεν αναφέρονται σε κοινούς στόχους και αξίες. Ένας μόνο εκ των διευθυντών αναφέρεται σε κοινή δράση.

Συμπεράσματα Αντίθετα, απουσιάζουν οι αναφορές στη φροντίδα και την παροχή κινήτρων στους εκπαιδευτικούς. Υπάρχει μόνο μία αναφορά ως προς την παροχή κινήτρων από έναν διευθυντή, ο οποίος αναφέρει ότι προσπαθεί να «σπρώξει» τους εκπαιδευτικούς να επισκεφθούν έναν καταυλισμό, έτσι ώστε να δουν τις συνθήκες διαβίωσης των Ρομά και να αλλάξουν με αυτό τον τρόπο τη νοοτροπία τους, αλλά και τις εκπαιδευτικές πρακτικές τους.

Συμπεράσματα Ακόμη, παρατηρήθηκε ότι επιρρίπτουν κάποιες ευθύνες και στους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι προσπαθούν, σύμφωνα με τα λεγόμενα ενός διευθυντή, να αποφύγουν να ασχοληθούν με επιπλέον δράσεις, που αφορούν στη βελτίωση του διαπολιτισμικού σχολείου.

Συμπεράσματα Από την άλλη φαίνεται ότι ο διευθυντής δεν παρέχει τα κατάλληλα κίνητρα, παρά μόνο αρκείται στο να δίνει συμβουλές. Υπάρχουν όμως και διευθυντές, οι οποίοι προσπαθούν να συμμετάσχουν σε επιμορφωτικά προγράμματα, αλλά και να παροτρύνουν και τους άλλους εκπαιδευτικούς να συμμετάσχουν σε αυτά.

Συμπεράσματα Ακόμη, υποστηρίζουν ότι ο διευθυντής έχει διεκπεραιωτικό ρόλο, οπότε φαίνεται πως υιοθετούν ένα συντηρητικό τρόπο διοίκησης, εύρημα που συμπίπτει με αυτό των Zembylas & Iasonos (2010). Επιπρόσθετα επισημαίνουν πως η γραφειοκρατία δυσχεραίνει το διοικητικό κι εκπαιδευτικό έργο τους, καθώς αφιερώνουν πολύ χρόνο, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ασχοληθούν στον επιθυμητό βαθμό με τα καθ’ ύλη θέματα.

Συμπεράσματα Τέλος, διαφαίνεται το γεγονός ότι η πλειονότητα των ερωτηθέντων διέπεται από διαπολιτισμική επάρκεια, αφού οι περισσότεροι διευθυντές μιλούν για ισότητα, σεβασμό στη διαφορετικότητα και δικαιοσύνη αναφορικά με τις ετερογενείς ομάδες και τις ομάδες με μεταναστευτικό υπόβαθρο.

Σύνοψη αποτελεσμάτων - συμπερασμάτων Διευθυντής: κύριος συντονιστής και εμψυχωτής της σχολικής μονάδας Μετασχηματιστική ηγετική συμπεριφορά: δημιουργεί θετικό σχολικό κλίμα συνεργασίας, ισότητας, αλληλεγγύης, εμπιστοσύνης και αμοιβαίας υποστήριξης. Συνεργασία με εκπαιδευτικούς, γονείς και άλλους φορείς: καταπολέμηση προκαταλήψεων και ρατσισμού και κάνει τους μαθητές να αισθάνονται ψυχολογικά ασφαλείς. Κοινό όραμα: χρησιμοποιούν συγκεκριμένες πρακτικές, δεσμεύονται για την υλοποίησή τους και  διαμορφώνουν κατάλληλες συνθήκες που επιτρέπουν τη δημιουργία αγαστής συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών, γονέων και άλλων φορέων.