VIRUSLARGA KARShI VOSITALAR

Xozirgi zamon antivirus preparatlari virus -lar bilan xujayin xujayrasi orasidagi muno -sabatlarning xar-xil boskichlariga ta'sir kursatadilar Viruslarni xujayralarga yopishib olish (adsorbsiya lanish) va ularni xujayralarga kirishiga (viropek sis) tuskinlik kiladilar -gamma globulin deproteinizatsiya jarayonini susaytirib, nuklein kislotasini ajralishini kamaytiradi-midantan viruslarda “erta” oksil-fermentlarni sintezini susaytiradi -guanidin nuklein kislotalarining sintezini susaytiradilar idoksuridin,zidovudin,atsiklovir,vidarabin

Virionlarni yigishni susaytiradilar - metisazon viruslarning “kechki” oksillarini sintezini susaytiradilar -sakvinavir xujayralarni viruslarga karshi turish kobi- liyatini oshiradilar - interferonlar

Viruslarga karshi vositalar I.Sintetik brikmalar 1.Nukleozidlar analoglari (atsiklovir,zidovud- in, vidarabin, gansiklovir, idoksuridin, trifluridin) 2.Peptidlar xosilasi (sakvinovir) 3.Adamantan unumlari (midantan,remantadin) 4.Indolkarbon kislota xosilalari (arbidol) 5.Fosfonchumoli kislota unumlari (foskarnet) 6.Tiosemikarbazon unumlari (metisazon) P.Biologik moddalar: 1.Interferonlar: α-(leykotsitlar) IFN-α β-(fibroblastlarniki) IFN- β γ-(limfotsitar) IFN - γ 2.Interferon induktorlari:(poludan,kagotsell)

Midantan RNKadan iborat mikroviruslarga ta'sir etadiyu.MITdan yaxshi suriladi. Fakat A2 tipdagi gripni oldini olishda kullaniladi. Neyrotoksik ta'sirga ega:uykusirash yoki uykusizlik,tremor, ataksiya, dispepsiya, dermatitlar.

Remantadin tuzilishi va xossalari buyicha midantanga uxshash, lekin xastalikni birinchi kunlari davolash uchun kullansa buladi.Enteral kullaniladi

Idoksuridin zaxarliligi yukori,fakat maxalliy, kuzning gerpetik infeksiyalarida kullaniladi. Maxalliy yalliglanish rivojlantiradi, agar surilsa leykopoezga salbiy ta'sir kursatadi

Vidarabin . xujayraga kirib fosforlangach viruslarning DNK polimerazasini susaytiradi va DNKli katta virus- lar replikatsiyasini kamaytiradi.Gerpetik ensefa- litlarda tomirga kiritilsa ulimni 30-75% ga kamay tiradi.Urab oluvchi temiratki, gerpetik kerotokon' yunktivitlar, iidoidoksuridinga allergiya bulganda va u samarasiz bulganda kullaniladi.Maxalliy sal - biy ta'siri yuk.Neyrotoksik ta'sir (gallyutinatsiya, psixoz,tremor), dispepsiya,tromboflebit,allergiya . .

Metisazon Kuchli antivirus ta'siriga ega, ayniksa chechak virusiga.Virionlarni yigilish jarayoni va struktur oksil sintezini susaytiradi. Asos chechakni profilaktikasi va chechka vaksinasi asoratlarini kamaytirish uchun, kaytalanuv- chi genital gerpisni davolashda kullaniladi Noxush ta'siri:dispepsiya, gepatotoksik, nef-rotoksik. Me'da yara xastaligida kullash mumkin emas.

Zidovuddin (retrovir) Xujayrada fosforlanib trifosfatga aylanadi va virionlarning teskari transkriptazasini susaytirib, viruslar RNKsidan DNKni xosil bulishiga tuskinlik kiladi. MITdan yaxshi suriladi.GEB yaxshi utadi.P-tni erta kullash kerak.Davolash 6-8 oy davom etadi. Zidovudin xastalikni rivojlanishinigina tuxtadi.Unga retroviruslarni chidamliligi rivojlanadi. Noxush ta'siri:gematologik uzgarishlar-anemiya neytropeniya,trombotsitopeniya,pansitemiya,nefr rotoksik,uykusizlik,bosh ogrigi,mialgiya

Sakvinavir Kuchli antivirus ta'sirga ega. VICh-1 va VICh-2 proteazalarining kuchli ingibitori xisoblana di.Sakvinovir MITdan yomon surilsa xam kon- da kerakli konsentratsiya xosil kiladi. Asosan enteral yul bilan kiritiladi. Viruslarni un- ga chidamliligi rivojlanishi mumkin.Shu sab- abdan boshka preparatlar bilan birga kulla-di. Noxush ta'siri kam (dispepsiya,AsAT,AlAT konda ortib ketishi mumkin).

Atsiklovir Nukleozidlarning sintetik xosilasi, tanlab ta'sir etuvchi gerpesga karshi samarador vosita. Xujayrada fosforlanib,trifosfat shaklida viruslarning DNKpolimerazasiga salbiy ta'sir etadi,ya'ni DNK replikatsiyasini susay-di. MITdan tulik surilmaydi (20%).GEBdan keraklicha utadi.Atsiklovirni enteral, parenteral, maxalliy kullash mumkin: oddiy gerpes,kuzlar genitaliy va boshka a'zolarni gerpetik shkastlanishida,urab oluvchi timiratkida.Asoratlari kayt kilish, dispepsiya, diareya, bosh ogrigi nefrotoksik, ensefalopatiya, flebitlar,allergik toshmalar.

Gansiklovir Dezoksiguanozin nukleozidining sintetik ana logi.Viruslar DNKsi sintezini susaytiradi. Sitomegaloviruslarga yaxshi ta'sir etadi. To- mir ichiga va maxalliy kullaniladi. Noxush ta'sir kup va kuchli: granulotsitopeniya, trom- botsitopeniya, utkir psixoz,trishish,boщ ogrik anemiya, allergiya, gepatotoksik, mutagen, tera- togen ta'siri bor.

Foskarnet Viruslarning DNK polimerazasini susaytiradi.MITdan yomon suriladi,tomirga kiritiladi.Bemorlar uni gansiklovirga nisbatan yomonrok kabul kiladilar,lekin leykopoezni kamrok buzadi. Asosan OITS xastaligida sitomegalovirusli retinitlarni davolda, xamdva oddiy gerpes va urab oluvchi temiratkida atsiklovir samarasiz bulganda kullaniladi. Nefrotoksik ta'siri bor.Gipokalsemiya, istmalash,dispepsiya, trishish,bosh ogrigi chakidi.

Arbidol A va V tipidagi viruslar chakirgan gripni oldini olish va davolashda samarador.Bir vaktning uzida xam viruslarga karshi,xam interferon ajralishini kuchaytiradi. Xujayra va gumoral immunitetni oshiradi.Enteral yul bilan kiritiladi.Bemorlar yaxshi kabul kiladilar.

Trifluridin Ftorlangan pirimidin nukleozidi .Viruslar- da DNK sintezini susaytiradi.1 va 2 tipida- gi oddiy gerpes virusi chakiradigan kerato- kon'yunktivit, kaytalovchi epitelial keratit- larda maxalliy kullaniladi. Ba'zan kovoklar- ni shishib ketishi mumkin.

OITSni davolash vositalari Retroviruslarga karshi vositalar: sakvina vir, zidovudin, stavudin, zalsitabin, ritonavir, indinavir, nelfinavir immunomodulyator vositalar bilan davolash simptomatik davolash