Ηφαιστειότητα και Θερμοπίδακες της Ισλανδίας Εργασία στο μάθημα της Γεωγραφίας

Ηφαιστειότητα Με τον γεωλογικό όρο ηφαιστειότητα, χαρακτηρίζεται το σύνολο όλων εκείνων των φαινομένων που συνοδεύουν, ή προκαλούνται, ή προκλήθηκαν ή συνδέονται ή σχετίζονται με την ανάδυση του μάγματος στο στερεό φλοιό, τόσο κατά τόπο, όσο και κατά συχνότητα.

Και άλλα για την ηφαιστειότητα Η Ηφαιστειότητα είναι κοσμικό φαινόμενο με δεδομένο ότι παρατηρείται και σε άλλους πλανήτες ή φυσικούς δορυφόρους όπως στη Σελήνη ακόμα και στον Ήλιο. Για παράδειγμα οι πύρινες προεξοχές του Ήλιου, οι κρατήρες της Σελήνης , οι μετεωρόλιθοι κ.ά. οφείλονται σε ηφαιστειότητα. Τα φαινόμενα της ηφαιστειότητας καλούνται ευρύτερα ηφαιστειακά φαινόμενα.

Ηφαιστειακά φαινόμενα Στα ηφαιστειακά φαινόμενα περιλαμβάνονται (γενικά): Η δημιουργία διαφόρων τύπων ηφαιστείων Οι διάφοροι τύποι ηφαιστειακών εκρήξεων Οι ηφαιστειογενείς σεισμοί Τα ηφαιστειογενή πετρώματα Τα ηφαιστειακά αναβλήματα Οι ηφαιστειογενείς κρατήρες και καλδέρες Οι υδροθερμικές αναβλύσεις Οι ηφαιστειογενείς ζώνες και τόξα Η ηφαιστειακή καταιγίδα Ο ηφαιστειακός χειμώνας, καθώς και οτιδήποτε άλλα που συμβαίνουν σε μια ηφαιστειακή δραστηριότητα, ή ως επακόλουθα αυτής.

Ηφαιστειότητα σε περιβάλλον απόκλισης Η ηφαιστειότητα στις μεσοωκεάνιες ράχες ,δηλαδή σε περιοχές όπου οι πλάκες απομακρύνονται μεταξύ τους, προκαλείται καθώς οι πλάκες αποκλίνουν, και η θερμή ασθενόσφαιρα ανεβαίνει προς τα πάνω για να γεμίσει τα κενά που σχηματίζονται από την απομάκρυνση αυτή. Η άνοδος του θερμού μανδύα παρέχει θερμική άνωση στην περιοχή της ράχης και αυτός είναι ο λόγος που η ράχη ορθώνεται ως κορυφογραμμή στο κέντρο των ωκεάνιων λεκανών, όπως φαίνεται στις παρακάτω εικόνες.

Καθώς η θερμή ασθενόσφαιρα ανεβαίνει σε ρηχότερα επίπεδα αποσυμπιέζεται (μειώνεται η πίεση αδιαβατικά) και τήκεται δημιουργώντας βασαλτικά μάγματα. Τα μάγματα αυτά παραμένουν σε μαγματικούς θαλάμους στο φλοιό απ΄όπου απελευθερώνονται περιοδικά διά μέσου κατακόρυφων ρωγμών που παρέχουν διόδους στην γρήγορη άνοδο του μάγματος στην επιφάνεια. Αυτές οι εκρήξεις είναι τυπικές σχισμογενείς εκρήξεις (fissure eruptions). Η εξερχόμενη λάβα δημιουργεί έτσι εκτεταμένα υποθαλάσσια πεδία από βασάλτη. Η λάβα αυτή ψύχεται γρήγορα από το θαλάσσιο νερό σχηματίζοντας μαξιλαροειδείς μορφές λάβας γνωστές ως pillow λάβες.

Η υψηλή θερμική ροή στις μεσοωκεάνιες ράχες είναι πρόδηλη από την ύπαρξη πολυάριθμων υδροθερμικών πόρων. Αυτοί δημιουργούνται καθώς θαλάσσιο νερό διηθείται προς τα κάτω μέσω σχισμών όπου θερμαίνεται από τα πετρώματα που βρίσκονται πάνω από τους μαγματικούς θαλάμους. Συγχρόνως το νερό συγκεντρώνει πολλά μέταλλα "ξεπλένοντας" τα βασαλτικά πετρώματα. Αυτά τα θερμά υδροθερμικά ρευστά ανεβαίνουν ξανά διαπερνώντας το φλοιό όπου αποθέτουν διοξείδιο του πυριτίου και μέταλλα. Έτσι δημιουργούνται στον πυθμένα της ράχης σχηματισμοί που ονομάζονται black smokers και μοιάζουν με καμινάδες που αναδύουν μαύρα σύννεφα από υγρά πλούσια σε μέταλλα.

Για εκατομμύρια χρόνια συνεχώς, η βασαλτική λάβα εξέρχεται στην επιφάνεια του ωκεάνιου φλοιού, συγκεντρώνεται στα όρια των πλακών που αποκλίνουν και ψύχεται σχηματίζοντας βασαλτικό πέτρωμα. Αυτή η διαδικασία δημιουργεί συνεχώς ωκεάνιο φλοιό. Ο ωκεάνιος φλοιός είναι νεότερος κοντά στη ράχη και γίνεται σταδιακά παλαιότερος όσο απομακρυνόμαστε από αυτή, λόγω της απόκλισης των πλακών με το χρόνο. Ο ωκεάνιος φλοιός δημιουργείται μεν στα περιθώρια απόκλισης, καταστρέφεται δε στα περιθώρια σύγκλισης των πλακών.

Θερμοπίδακες Οι Θερμοπίδακες είναι ένα είδος θερμών πηγών που περιοδικά "εκρήγνυνται" και εκτοξεύουν στήλες θερμού νερού, γι΄ αυτό και αποκαλούνται επίσημα και "διαλείπουσες θέρμες". Οι θερμοπίδακες ονομάζονται και Γκέιζερ, από την ονομασία του μεγαλύτερου θερμοπίδακα στην Ισλανδία που ερμηνεύεται ως "λυσσαλέος. Ήταν γνωστοί στους αρχαίους Έλληνες, ο Στράβων αναφέρει τέτοιους στη Σικελία, που λέγονταν "δέλλοι".

Οι συνθήκες για επιβίωση οργανισμών στους θερμοπίδακες είναι ιδιαίτερα δύσκολες, ωστόσο υπάρχουν ορισμένοι Προκαρυωτικοί οργανισμοί που επιβιώνουν σ΄ αυτούς. Για τη δημιουργία ενός θερμοπίδακα απαιτούνται πολύ ιδιαίτερες γεωλογικές συνθήκες και γι' αυτό το λόγο υπάρχουν σχετικά λίγοι σε όλο τον κόσμο, γύρω στους 1000. Οι περισσότεροι θερμοπίδακες στον κόσμο βρίσκονται κυρίως σε τρεις περιοχές της Γης: 1. στο Εθνικό Πάρκο Γιέλοουστοουν, Ουαϊόμινγκ, Η.Π.Α. 2. στην Ηφαιστιακή ζώνη Τάουπο, στη Νέα Ζηλανδία και 3. στην Ισλανδία Οι δύο πρώτες περιοχές συνδέονται με ενεργά ηφαίστεια, που δίνουν λαβή για ερμηνεία της δημιουργίας τους, ενώ η τρίτη περιοχή με σβησμένα ηφαίστεια από την τριτογενή διάπλαση και νωρίτερα. Σπουδαιότεροι και μεγαλύτεροι όμως όλων είναι εκείνοι του πάρκου Γιέλοουστοουν που εξ αυτών ονομάζεται και "χώρα των θαυμάτων" ακριβώς για τα θαυμάσια φυσικά φαινόμενα που συνοδεύουν τους θερμοπίδακες. Το Γιέλοουστοουν βρίσκεται σε οροπέδιο των Βραχωδών ορέων δυτικά του ποταμού Μιζούρι πολύ κοντά στις πηγές του ομώνυμου ποταμού Γιέλοουστοουν. Αποτελεί δημόσιο κτήμα των ΗΠΑ, είναι έκτασης 5.500 τ.χλμ. και είναι κατάφυτο από πυκνά πευκοδάση. Βρίσκεται σε υψόμετρο 2700 μ. από επιφάνεια θαλάσσης και παρουσιάζει κλίμα σχεδόν πολικό, που αρχίζει από τον Σεπτέμβριο και διαρκεί 9 μήνες. Στο χώρο αυτό αναβλύζουν περισσότεροι από 50 θερμοπίδακες που εξακοντίζουν στήλη ζέοντος ύδατος ύψους 85 μ. Έτσι οι θερμοπίδακες αυτοί έλαβαν διάφορα ονόματα όπως ο μέγας, ο γίγας κλπ.

ΤΕΛΟΣ Η εργασία έγινε από τους μαθητές του Β3: Τάσο Βλάχο Χρήστο Καραγιάννη Παναγιώτη Καραχάλιο