ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΜΣ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ» (ΣΥ.Ε.Π.) ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΤΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ. Βασιλειάδης Μιχαήλ Α.Μ. 052015 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Πάντα Δήμητρα ΑΘΗΝΑ 2017

Τριμελής Εξεταστική Επιτροπή Πάντα Δήμητρα Καλούρη Ουρανία Βλαχάδη Μαρία

Εισαγωγή Η παρούσα εργασία πραγματεύεται το ζήτημα της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα και μελετά τις απόψεις των εκπαιδευτικών όσον αφορά τη Συμβουλευτική και τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό (ΣυΕΠ) στα διαπολιτισμικά σχολεία της χώρας. Το υπό μελέτη θέμα είναι πολύ σημαντικό. Αυτό συμβαίνει γιατί η προσφορά της Συμβουλευτικής κυρίως αλλά και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού, τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο είναι πολύ σημαντική.

Εισαγωγή-Ανάγκη μελέτης Το θέμα αυτό είναι αναγκαίο να μελετηθεί για πολλούς λόγους. Οι εκπαιδευτικοί στα Διαπολιτισμικά Σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης βιώνουν καθημερινά τα προβλήματα των μαθητών τους, γνωρίζουν καλύτερα από όλους τις ανάγκες τους τα θέλω τους, και προσπαθούν να ισορροπήσουν σε ένα δύσκολο περιβάλλον μεταξύ Διαπολιτισμικού Σχολείου και τοπικής κοινωνίας. Ο τομέας της Συμβουλευτικής έχει αγγίξει αμυδρά γενικότερα τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και ειδικότερα τα Διαπολιτισμικά Σχολεία.

Η ΣυΕΠ στα Διαπολιτισμικά Σχολεία Οι τομείς της Συμβουλευτικής και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού στην πραγματικότητα είναι απόντες από την εκπαιδευτική διαδικασία στα Διαπολιτισμικά Σχολεία. Η απουσία αυτών στα σχολεία καλύπτεται είτε μέσω της ακαδημαϊκής κατάρτισης των εκπαιδευτικών, είτε μέσα από το μεράκι και του προσωπικού ενδιαφέροντος ορισμένων εκπαιδευτικών. Όλοι οι μαθητές, γηγενείς, και μη, καλούνται να συνυπάρξουν δημιουργικά, να συνεργαστούν αποτελεσματικά σε ένα πλαίσιο αλληλοσεβασμού, αλληλοκατανόησης και αποδοχής του διαφορετικού και του συμμαθητή με την διαφορετική πολιτισμική προέλευση.

Ο Πρώτος Προβληματισμός Η προβληματική γενικότερα είναι κατά πόσο οι εκπαιδευτικοί των Διαπολιτισμικών Σχολείων κατανοούν το ρόλο και την προσφορά της Συμβουλευτικής και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού στο έργο τους, πόσο βοηθούν τους μαθητές τους, στο νέο αυτό τοπίο της εκπαίδευσης, που είναι η Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και τα Διαπολιτισμικά Σχολεία. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στα Διαπολιτισμικά Σχολεία των Σαπών (Γυμνάσιο και Λύκειο) στην περιοχή της Θράκης, μια περιοχή με έντονο το Πολυπολιτισμικό στοιχείο.

Η ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στόχος της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι η θεμελίωση μιας σύγχρονης και ανθρωπιστικής εκπαίδευσης, όπου όλοι οι μαθητές θα αντιμετωπίζονται ισότιμα. Οι αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης σύμφωνα με την άποψη του Essinger είναι τέσσερις. Είναι η ενσυναίσθηση, η αλληλεγγύη, ο σεβασμός στην πολιτισμική ετερότητα και η εξάλειψη των στερεοτύπων. Οι αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης μπορούν με εύκολο τρόπο να συνδεθούν με την εισαγωγή των αρχών της διαπολιτισμικής μάθησης στο μάθημα των παιδιών.

Ερευνητικά ερωτήματα Τι σημαίνει για τους εκπαιδευτικούς η συμβουλευτική και ο επαγγελματικός προσανατολισμός στο διαπολιτισμικό σχολείο; Ποιοι μαθητές έχουν μεγαλύτερη ανάγκη υποστήριξης οι γηγενείς (Χριστιανοί ή Μουσουλμάνοι), οι μη γηγενείς (Παλιννοστούντες ή αλλοδαποί) μαθητές; Ποιες είναι οι ανάγκες των μαθητών σε σχέση με τους στόχους της συμβουλευτικής και του επαγγελματικού προσανατολισμού; Με ποιους τρόπους μπορεί να εφαρμοστεί η συμβουλευτική και ο επαγγελματικός προσανατολισμός στα σχολεία αυτά; Τα κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά (φύλο, ηλικία, μορφωτικό επίπεδο, επιμόρφωση σε αυτά τα θέματα κλπ.) των εκπαιδευτικών επηρεάζουν τις απόψεις τους για αυτό το θέμα;

Ερευνητικά εργαλεία Η έρευνα βασίστηκε στον τριγωνισμό. Χρησιμοποιήθηκαν δύο ερευνητικά εργαλεία, το ερωτηματολόγιο και η συνέντευξη, προκειμένου να αυξηθεί η εγκυρότητα και η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων της έρευνας. Οι περιορισμοί της έρευνας συνδέονται με τον μικρό αριθμό του δείγματος και την συμμετοχή των εκπαιδευτικών από μία μόνο γεωγραφική περιοχή της χώρας.

Ερευνητικό ερώτημα 1. Η έννοια της ΣυΕΠ Ερευνητικό ερώτημα 1. Η έννοια της ΣυΕΠ Οι συμμετέχοντες της έρευνας έδωσαν την απάντηση στο ερωτηματολόγιο ότι η συμβουλευτική είναι η βοήθεια που παρέχεται στο συμβουλευόμενο σχετικά με τα ζητήματα που τον απασχολούν. ενώ στο ερωτηματολόγιο προκύπτει ότι η κυρίαρχη απάντηση των ερωτηθέντων ήταν η βοήθεια των εκπαιδευτικών να ανακαλύψουν τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους τα αποτελέσματα των συνεντεύξεων δείχνουν στην πλειοψηφία τους ότι ο επαγγελματικός προσανατολισμός βοηθά τους μαθητές να μάθουν πληροφορίες σχετικά με τα επαγγέλματα.

Ερευνητικό ερώτημα 2. Μαθητές με μεγαλύτερη ανάγκη ΣυΕΠ Ερευνητικό ερώτημα 2. Μαθητές με μεγαλύτερη ανάγκη ΣυΕΠ Οι μαθητές που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη τόσο από τη συμβουλευτική όσο και από τον επαγγελματικό προσανατολισμό είναι οι μειονοτικοί μαθητές. Τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 42,6% και 40,4%. Ο λόγος για τον οποίο μπορεί να συμβαίνει αυτό είναι γιατί οι μαθητές προέρχονται από διαφορετικό κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον, έχουν περισσότερες δυσκολίες σε σύγκριση με τους υπόλοιπους συμμαθητές τους, όπως για παράδειγμα δεν γνωρίζουν τη γλώσσα, είναι πιο φτωχοί και έχουν λιγότερα κίνητρα ώστε να συνεχίσουν τις σπουδές τους, σε σύγκριση με τους γηγενείς.

Ερευνητικό ερώτημα 3. Ανάγκες μαθητών σε σχέση με τους στόχους ΣυΕΠ Ερευνητικό ερώτημα 3. Ανάγκες μαθητών σε σχέση με τους στόχους ΣυΕΠ Ανάγκες ΔΑ Δ Ο Σ ΣΑ Οι μαθητές έχουν ανάγκη να αναπτύξουν ικανότητες επικοινωνίας. - 6,4% 40,4% 53,2% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να ξέρουν που θα βρουν πληροφορίες για αυτό που τους απασχολεί. 4,3% 42,6% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να ανταπεξέλθουν στα προβλήματα τους. 8,5% 44,7% 46,8% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να αναπτύξουν καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις. 12,8% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να συμμετέχουν σε τεστ προσωπικότητας για να κατανοήσουν τα ατομικά τους χαρακτηριστικά. 27,7% 23,4% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να βοηθηθούν στη μελέτη τους. 25,5% 36,2% 29,8% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να γνωρίσουν τα διαφορετικά επαγγέλματα. 2,1% 10,6% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να γνωρίσουν τις ικανότητες που απαιτούνται για την διεκπεραίωση των καθηκόντων μιας συγκεκριμένες θέσης εργασίας. 17% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να μάθουν πώς πρέπει να συμπληρώσουν το μηχανογραφικό τους δελτίο. 31,9% 38,3% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να επισκεφθούν εργαζόμενους στο χώρο εργασία τους για να μάθουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με κάποιο επάγγελμα. 48,9% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να γνωρίσουν ποια κατεύθυνση πρέπει να ακολουθήσουν στο λύκειο προκειμένου να επιλέξουν την κατάλληλη σχολή. 14,9% 51,1% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να συμμετέχουν σε διάφορα τεστ προκειμένου να επιλέξουν τη σχολή που θα δηλώσουν ή το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν. 21,3% Οι μαθητές έχουν ανάγκη να παρακολουθήσουν μια συνέντευξη ενός επαγγελματία στο χώρο του σχολείου.

Ερευνητικό ερώτημα 4. Εφαρμογές ΣυΕΠ στα διαπολιτισμικά σχολεία Ερευνητικό ερώτημα 4. Εφαρμογές ΣυΕΠ στα διαπολιτισμικά σχολεία Δραστηριότητα ΔΑ Δ Ο Σ ΣΑ Πρόσκληση επαγγελματία 2,1% - 17% 51,1% 29,8% Εκπαιδευτική επίσκεψη 6,4% 40,4% Πρόγραμμα αγωγής σταδιοδρομίας 8,5% 57,4% 25,5% Ημερίδα σταδιοδρομίας 4,3% 27,7% 44,7% 14,9% Ημερίδα εκπαιδευτικής ενημέρωσης 23,4% Ατομική συμβουλευτική μαθητών 10,6% 31,9% Ημερίδα ενημέρωσης 63,8% Οι πιο σημαντικές δραστηριότητες του ΣΕΠ, έτσι όπως αποδείχθηκε από τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου, είναι: η γλωσσική βοήθεια (πχ. σε μειονοτικούς μαθητές), το τεστ δεξιοτήτων, η προσομοίωση επαγγελματικής δραστηριότητας, η διαμονή σε χώρους δραστηριοτήτων, η γνωριμία με τα επαγγέλματα που έχουν άνθιση στην περιοχή τους και η ανακάλυψη των ιδιαίτερων κλίσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων τους.

Ερευνητικό ερώτημα 5. Σχέση απόψεων & κοινωνικοδημογραφικών χαρακτηριστικών Τα αποτελέσματα από τη διεξαγωγή του t-test για ανεξάρτητα δείγματα μεταξύ του φύλου και των απόψεων που μελετήθηκαν έδειξαν πως δεν υπάρχουν στατιστικά σημαντικά ευρήματα. Το φύλο δεν επηρεάζει τη διαμόρφωση των απόψεων των εκπαιδευτικών. Ακόμα, ούτε η ηλικία ούτε τα χρόνια προϋπηρεσίας των εκπαιδευτικών φαίνεται ότι επηρεάζουν τις απόψεις τους για ζητήματα συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού. Η ειδικότητα των εκπαιδευτικών φαίνεται ότι επηρεάζει τον ορισμό του επαγγελματικού προσανατολισμού και μάλιστα σε στατιστικά σημαντικό βαθμό. Ο ανώτερος τίτλος σπουδών των εκπαιδευτικών φαίνεται πως επηρεάζει την άποψη τους σχετικά με το ποιοι μαθητές έχουν μεγαλύτερη ανάγκη συμβουλευτικής. Όσοι εκπαιδευτικοί είχαν επιμορφωθεί σε ζητήματα συμβουλευτικής υποστήριξαν ότι οι μαθητές δεν έχουν ανάγκη να συμμετέχουν σε τεστ προσωπικότητας για να κατανοήσουν τα ατομικά τους χαρακτηριστικά και ότι μια αποτελεσματική δραστηριότητα ΣΕΠ είναι τα προγράμματα αγωγής σταδιοδρομίας – project. Όσοι εκπαιδευτικοί είχαν επιμορφωθεί σε ζητήματα επαγγελματικού προσανατολισμού θεώρησαν ως πιο αποτελεσματική δραστηριότητα του ΣΕΠ την ημέρα σταδιοδρομίας.

Συμπεράσματα Οι μειονοτικοί μαθητές δεν γνωρίζουν τις περισσότερες φορές την ελληνική γλώσσα και για αυτό το λόγο αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες. Τονίστηκε η σημασία, η σπουδαιότητα και η αναγκαιότητα της συμβουλευτικής και του επαγγελματικού προσανατολισμού στα διαπολιτισμικά σχολεία. Πολλοί εκπαιδευτικοί δρουν μόνοι τους, χωρίς να έχουν ένα οργανωμένο πλαίσιο και έτσι είναι δυνατόν να εμπίπτουν σε σφάλματα.

Προτάσεις Επόμενες έρευνες θα πρέπει να διερευνήσουν την πρόθεση των εκπαιδευτικών να παρακολουθήσουν αντίστοιχα προγράμματα επιμόρφωσης και να διαμορφώσουν τα προγράμματα εκείνα που θα προσφέρουν τα βέλτιστα στους εκπαιδευτικούς. Τα προγράμματα συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού και οι όποιες δραστηριότητες θα πρέπει να εστιάζουν στους μειονοτικούς μαθητές. Τα αποτελέσματα της παρούσας εργασίας θα πρέπει να κοινοποιηθούν στους συλλόγους των διδασκόντων με σκοπό να ενημερωθούν για την παρούσα κατάσταση που επικρατεί στα διαπολιτισμικά σχολεία.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ!!! ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ!!!