Μνημεία Εβραίων στη Θεσσαλονίκη ΕΒΡΑΪΚΗ κοινότητα Μνημεία Εβραίων στη Θεσσαλονίκη

Πρόκειται για τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης και συγκεκριμένα το μνημείο Ολοκαυτώματος το οποίο μας υπενθυμίζει το μεγάλο πλήγμα που δέχθηκε η Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου

Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο που διήρκησε λίγα μόνο έτη, μια από τις σημαντικότερες και πιο ενεργές κοινότητες τη πόλης αποδεκατίστηκε χάνοντας μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Ένα πολύ μικρό ποσοστό κατάφερε να επιστρέψει μετά το τέλος του πολέμου το 1945.

Σεφαραδίτικη κοινότητα Ο χρόνος άρχισε να κυλάει αντίστροφα για την Σεφαραδίτικη κοινότητα της Θεσσαλονίκης μετά την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων τον Μάρτιο του 1941.

Σύντομα άρχισαν οι διωγμοί, οι διώξεις και οι καταναγκαστική εργασία, ενώ το Μάρτιο του 1943 άρχισαν οι πρώτες αποστολές βαγονιών στο Άουσβιτς και το Μπιρκενάου. Έχοντας εγκατασταθεί στον 15ο αι. στην πόλη μετά από την εκδίωξή τους από την Ισπανία το 1492 πΧ. Οι Σεφαραδίτικη κοινότητα υπήρξε μια από τις παλαιότερες και σημαντικότερες εβραϊκές κοινότητες της Ευρώπης.

Προσέφερε επί αιώνες ευεργετώντας την πνευματική ζωή του τόπου σε διάφορα επίπεδα, ενώ ήταν μια από τις κύριες συνιστώσες που συντελούν στο να καταστεί η Θεσσαλονίκη ένα γόνιμο πνευματικό κέντρο. Σήμερα η Πλατεία Ελευθερίας όπου μπορεί κανείς να επισκεφθεί και το διακριτικό μνημείο του ολοκαυτώματος βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος καθώς υπάρχουν έντονες προθέσεις και συζητήσεις για την ανάπλαση και τον επανασχεδιασμό της.

Η τοποθέτηση και η δημιουργία ενός μνημείου αντάξιου του γεγονότος που συγκλόνισε την Εβραϊκή κοινότητα και την Θεσσαλονίκη ανεπανάληπτα είναι ένα θέμα που έχει λάβει διαστάσεις και συζητείται έντονα σε διάφορα επίπεδα.

Ως σήμερα το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης είναι το μοναδικό μέρος που προσφέρει εξαιρετικές πληροφορίες σχετικά με τα γεγονότα αυτά αλλά και την ίδια την Σεφαραδίτικη και Ρωμανιώτικη κοινότητα.

Σας ευχαριστούμε! Στέλλα Μπάρτζελη Δέσποινα Μπεσίνη Ελίνα Μπαλάσκα Στέφη Παπαδημητρίου Μαρία Βαμβούνη

Εβραϊκή ζωή στη Θεσσαλονίκη Η Θεσσαλονίκη αποτέλεσε κέντρο προσέλευσης των Εβραίων πριν αλλά και καθ’ όλη την διάρκεια του Β’ παγκόσμιου πολέμου. Οι εβραίοι χωρίζονταν σε δυο μεγάλες κατηγορίες: τους Ρωμανιώτες ( πρώτη εμφάνιση 300-250 π.Χ) και τους Σέφαραδίτες

Ιουδαϊσμός, η λατρεία των Εβραίων Ο Ιουδαϊσμός είναι η παραδοσιακή θρησκεία των Εβραίων ανά τον κόσμο με περίπου 15 εκατομμύρια πιστούς το 2006, γεγονός που τον κατατάσσει ως δωδέκατη σε τάξη μεγέθους οργανωμένη τηρούμενη μονοθεϊστική θρησκεία και μία από τις αρχαιότερες θρησκευτικές παραδόσεις που τελούνται στον σύγχρονο κόσμο. Οι αξίες και η ιστορία του εβραϊκού λαού συνιστούν μείζον θεμέλιο των άλλων Αβρααμικών θρησκειών όπως είναι ο Χριστιανισμός, το Ισλάμ, οι Σαμαρείτες και η Πίστη Μπαχάι.

Ρωμανιώτες Εβραίοι Οι Εβραίοι αυτοί, αποκαλούμενοι αργότερα Ρωμανιώτες, ήταν ελληνόφωνοι και σημαντικά ενσωματωμένοι στον ελληνικό πολιτισμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι έγραφαν στα ελληνικά, χρησιμοποιώντας το εβραϊκό αλφάβητο , όπως συμβαίνει επίσης με στη Γίντις και ενίοτε στην Ισπανοεβραϊκή γλώσσα.

Κατά την περίοδο από το 16ο μέχρι τον 18ο αιώνα, η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης ήταν μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Σημαντικές επίσης ήταν οι κοινότητες στη Ρόδο και στην Κρήτη. Η τελευταία υπήρξε ονομαστή για την εκεί ανάπτυξη της ραβινικής φιλοσοφίας. Με την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους το 1832, παραχωρήθηκαν στους Εβραίους ίσα πολιτικά δικαιώματα με τους άλλους Έλληνες. Από το 1882 ως το 1920 οι εβραϊκές κοινότητες της χώρας αναγνωρίστηκαν ως νομικά πρόσωπα. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι Ιταλοί (1940) και οι Γερμανοί (1941) επιτέθηκαν κατά της Ελλάδος, πολλοί Εβραίοι πολέμησαν στις τάξεις του Ελληνικού Στρατού. Κατά την Κατοχή, όμως, οι Ισραηλιτικές Κοινότητες αποδεκατίστηκαν, καθώς η πλειονότητα των μελών τους δολοφονήθηκε στα στρατόπεδα θανάτου. Οι απώλειες έφθασαν το 87% του προπολεμικού εβραϊκού πληθυσμού της Ελλάδος, πράγμα που αποτελεί ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Πολλοί από τους Εβραίους που διασώθηκαν το οφείλουν στη βοήθεια των Χριστιανών συμπατριωτών τους· αρκετοί εντάχθηκαν στην αντίσταση ή στο Ελληνικό Σώμα της Μέσης Ανατολής.

Σεφαραδίτες Εβραίοι Στα τέλη του 15ου αι. δεκάδες χιλιάδες Σεφαραδίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ιβηρική χερσόνησο και να επανεγκατασταθούν στην Ελλάδα όπου ασπάστηκαν τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα της χώρας και αργότερα συγχωνεύτηκαν με τους Ρωμανιώτες Εβραίους

Β’ Παγκόσμιος πόλεμος Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα κυριεύθηκε από τη Ναζιστική Γερμανία και βρέθηκε υπό κατοχή από τις δυνάμεις τού Άξονα. Υπολογίζεται ότι 12.898 Έλληνες Εβραίοι πολέμησαν στον ελληνικό στρατό. Ένας από τους πλέον γνωστούς ήταν ο συνταγματάρχης Μορδεχάι (Μαρδοχαίος) Φριζής, ο οποίος πρώτος απώθησε επιτυχώς τους Ιταλούς, αλλά αργότερα σκοτώθηκε από πυρά της ιταλικής αεροπορίας. Συνολικά, το 86% των Ελλήνων Εβραίων, κυρίως στις περιοχές υπό γερμανική και βουλγαρική κατοχή, δολοφονήθηκαν παρά τις προσπάθειες της ιεραρχίας της Ελληνικής Ορθόδοξης εκκλησίας και αρκετών Ελλήνων Χριστιανών να τους παράσχουν καταφύγιο. Εντούτοις, ορισμένοι κατόρθωσαν να κρυφτούν με τη βοήθεια των Ελλήνων γειτόνων τους.

Στις 11 Ιουλίου 1942 οι Γερμανοί, καθοδηγούμενοι από τον Αλόις Μπρούνερ περικύκλωσαν τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης με σκοπό να τους εκτοπίσουν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Η κοινότητα πλήρωσε το ποσόν των 2,5 δισεκατομμυρίων δραχμών για την ελευθερία της, αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να καθυστερήσει η εκτόπιση ως τον επόμενο Μάρτιο. Το 96% των μελών της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, δηλαδή 46.091 άνθρωποι, εστάλησαν στο Άουσβιτς.Μόνο 1950 επέστρεψαν και βρήκαν τις περισσότερες από τις εξήντα συναγωγές τους κατεστραμμένες, το νεκροταφείο τους συλημένο και τα σχολεία τους ερειπωμένα. Αρκετοί επιζώντες μετανάστευσαν στο Ισραήλ και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης αριθμεί σήμερα περίπου 1.000 μέλη και διατηρεί τέσσερις συναγωγές.

Εβραϊκό μουσείο στην Θεσσαλονίκη

  Το Εβραϊκό Μουσείο της Θεσσαλονίκης δημιουργήθηκε το 2001 με σκοπό να καταγράψει την Σεφαραδίτικη κληρονομιά έτσι όπως αυτή εξελίχθηκε μετά τον ερχομό τους στον ελλαδικό χώρο, ύστερα από το διωγμό τους από την Ισπανία τον 15ο αι. 

Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, οι Εβραίοι της πόλης εμφανίζονται έτοιμοι για τις νέες προκλήσεις της εποχής. Το 1917 με τη μεγάλη πυρκαγιά καταστράφηκε ένα μεγάλο μέρος της εβραϊκής συνοικίας. Το 1941 βρίσκει την εβραϊκή κοινότητα να απαριθμεί 490.000 μέλη ενώ το τέλος του πολέμου το 96,5 % της εβραϊκής κοινότητας, είχε εξοντωθεί. 

Το Μουσείο προσπαθεί να αναδείξει την ιστορία αυτού του λαού στο χώρο ενός κτιρίου που ανακαινίστηκε από την πολιτιστική Πρωτεύουσα «Θεσσαλονίκη 1997». Το κτίριο βρίσκεται στην καρδιά της Θεσσαλονίκης και αποτελεί ένα σιωπηλό μάρτυρα της μεγάλης εβραϊκής παρουσίας. 

Στην είσοδο και στον ισόγειο χώρο ο επισκέπτης μπορεί να δει ένα μεγάλο αριθμό από επιτύμβιες στήλες που διασώθηκαν από τις 32 συναγωγές της πόλης που καταστράφηκαν κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και από τη μεγάλη νεκρόπολη που εκτείνονταν ανατολικά από τα τείχη. Μέχρι την καταστροφή του το 1942, το Εβραϊκό νεκροταφείο ήταν το σημαντικότερο στην περιοχή της Εγγύς Ανατολής με πάνω από 300.000 επιτύμβιες πλάκες. 

Στη στοά του πρώτου ορόφου παρουσιάζεται η ιστορία της εβραϊκής παρουσίας στη Θεσσαλονίκη από τον 3ο αιώνα π. Χ. έως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στους υπόλοιπους χώρους εκτίθενται διάφορα θρησκευτικά και τελετουργικά σκεύη βιβλία, έγραφα φορεσιές και χρηστικά αντικείμενα της καθημερινότητας.

πλαισιωμένη από ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό καθώς και κείμενα ενημερωτικά.  Στο Μουσείο λειτουργεί επίσης και βιβλιοθήκη ενώ στο άμεσο μέλλον σκοπεύουν και στην ίδρυση ενός κέντρου οπτικοακουστικής συλλογής και αρχείου.

2Ο ΓΕΛ ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα: 2Ο ΓΕΛ ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα: ΖΕΚΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΑΠΟΥΡΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΑΜΠΙΡΗ ΕΛΠΙΔΑ ΜΑΡΘΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΠΑΛΑΣΚΑ ΕΛΕΝΗ ΜΠΑΡΜΠΑΡΗ ΑΝΝΑ ΜΠΑΡΤΖΕΛΗ ΣΤΥΛΙΑΝΗ ΜΠΕΣΙΝΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΣΤΑΘΟΥΛΗΣ ΜΑΡΙΟΣ ΤΣΙΟΠΕΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΤΣΑΛΙΦΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΟΓΙΑΝΝΗ ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΒΑΜΒΟΥΝΗ ΜΑΡΙΑ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΜΠΑΣΙΟ ΠΕΤΡΟΣ ΣΙΔΕΡΗ ΝΙΚΟ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑ ΚΑΤΣΟΣ ΒΥΡΩΝΑΣ Υπεύθυνη καθηγήτρια: ΦΑΚΙΤΣΑ ΜΑΡΙΑ