Αινειάδα, βιβλίο VI {ανάλυση στίχων 235-304} ΠΜΣ Σύγχρονες προσεγγίσεις στη Γλώσσα και στα Κείμενα, Κλασική Ειδίκευση Μάθημα: Βιργίλιος, Αινειάδα Διδάσκων: Κος Μ. Λίπκα Φοιτήτρια: Γιαννοπούλου Κατερίνα

Σύνδεση με τα προηγούμενα Ο Αινείας πληροί πλέον τις δυο απο τις τρεις προϋποθέσεις ώστε να κατέβει στον κάτω κόσμο His actis propere exsequitur praecepta Sibyllae Aνακάλυψε και η απέκοψε τον χρυσό κλάδο ως δώρο της Περσεφόνης. Έθαψε το σώμα του συντρόφου του που μόλυνε όλο το στόλο Μένει μόνο να τελέσει τη θυσία

Περίληψη αποσπάσματος Ο Αινείας οδηγείται απο τη Σίβυλλα στην σπηλιά που αποτελεί την είσοδο του κάτω κόσμου (τελετουργικό: θυσίες απο ιέρεια και απο Αινεία) Κατα την ανατολή του ήλιου μπαίνουν στη σπηλιά (γλαφυρή περιγραφή πορείας, χώρου και τεράτων) Πορεία προς Αχέρωντα, άφιξη και περιγραφή του

Οι θυσίες Η Σίβυλλα όπως έχουμε δει ζητά απο τον Αινεία να τελέσει θυσίες στους θεούς του κάτω κόσμου, ώστε να μπορέσει να εισέλθει ζωντανός σε αυτόν. Horsfall: Οι θυσίες γίνονται με σκοπό να εξαγνιστούν οι Τρώες σχετικά με το θέμα της ταφής του Μισηνού Τρείς φάσεις θυσιάς: Σίβυλλα- ακόλουθοι- Αινείας

Τελετουργικό θυσίας Φάση Ι Ιέρεια Χύνει κρασί πάνω σε μοσχάρια, κόβει τις τρίχες τους και τις καίει (πρώτες σπονδές) quattuor hic primum nigrantis terga iuvencos constituit frontique invergit vina sacerdos, et summas carpens media inter cornua saetas ignibus imponit sacris, libamina prima, voce vocans Hecaten caeloque Ereboque potentem.  Πρβλ. πίσυρας δ᾽ ἐριαύχενας ἵππους ἐσσυμένως ἐνέβαλλε πυρῇ μεγάλα στεναχίζων. Ψ’ 171 Πρβλ. εὔχετ᾿ ἀπαρχόμενος, κεφαλῆς τρίχας ἐν πυρὶ βάλλων. γ’ 446

Τελετουργικό θυσίας Φάση Ι (ανάλυση) Τελετουργικό θυσίας Φάση Ι (ανάλυση) Invergit vina>vergere  χύσιμο κρασιού με το αριστερό χέρι και με τέτοιο τρόπο ώστε να γυρίσει όλο το σκεύος ανάποδα Ερώτημα που θέτει ο Horsfall: Η Σίβυλλα έχει νουθετήσει τον Αινεία να τελέσει θυσίες. Εδώ όμως δεν βλέπουμε τον Αινεία αλλά την ίδια να ξεκινά τις σπονδές. Et summas carpens media inter cornua saetas ερώτημα: άκρες τριχών ή πιο μακρυές τρίχες; Horsfall: άκρες τις οποίες κόβει με μαχαίρι (με επιφύλαξη) Libama prima>ρ. Libare (λοιβή)αναφέρεται κυρίως σε υγρές προσφορές, εδώ όμως η σημασία του φαίνεται να επεκτείνεται και σε στερεές :

Τελετουργικό θυσίας Φάση ΙΙ Ακόλουθοι Σφάζουν τα ζώα και μαζεύουν σε κύπελλα το αίμα supponunt alii cultros tepidumque cruorem succipiunt pateris.

Τελετουργικό θυσίας Φάση ΙΙ (ανάλυση) Τελετουργικό θυσίας Φάση ΙΙ (ανάλυση) Απο το sacerdos περνάμε στο alii (και στη συνέχεια στον Aenea). To alii χρησιμοποιείται πιθανόν επειδή στη Ρώμη η σφαγή των ζώων κατά τη θυσία τελείτο απο βοηθούς κατώτερης τάξης ή δούλους. Cultros άποψη πως το μαχαίρι χρησιμοποιείτο σε θυσίες μικρότερων ζώων ενω για μεγαλύτερα συνηθιζόταν η χρήση τσεκουριού. Εσφαλμένη άποψη κατα Horsfall, εφόσον υπάρχουν μαρτυρίες περί τριγωνικών μαχαιριών τα οποία χρησιμοποιούσαν σε θυσίες ταύρων. Tepidumque cruorem Σύμφωνα με πηγές στην Αρχαία Ελλάδα το αίμα που έτρεχε απο τα σφάγια το μάζευαν σε πιάτο, το οποίο τοποθετούσαν κάτω απο το ζώο. Στη Ρώμη ωστόσο δεν γνωρίζουμε με σαφήνεια εαν συνέλεγαν ή όχι το αίμα σε κάποιο σκεύος.

Τελετουργικό θυσίας Φάση ΙΙΙ Αινείας θυσία προβάτου στη Νύχτα (μια απο τις θυγατέρες του Χάους, Ευμενίδες ως ευφημισμός) και στην αδελφή της, τη Γη θυσία στείρας αγελάδας στην Περσεφόνη θυσία στον Πλούτωνα με καύση ολόκληρων των ταύρων ipse atri velleris agnam Aeneas matri Eumenidum magnaeque sorori ense ferit, sterilemque tibi, Proserpina, vaccam;  καθαγιασμένο σπαθί tum Stygio regi nocturnas incohat aras et solida imponit taurorum viscera flammis, pingue super oleum fundens ardentibus extis. Πρβλ. στεῖραν βοῦν λ’ 30

Τελετουργικό θυσίας Φάση ΙΙΙ (ανάλυση) Τελετουργικό θυσίας Φάση ΙΙΙ (ανάλυση) Atri velleris agnam μαύρο θηλυκό πρόβατο που ταιριάζει σε χρώμα και φύλο για τη θυσία στη Νύχτα Αντιστοίχως: sterilem vaccam προσφορά στείρας αγελάδας στην Περσοφόνη, εφόσον πρόκειται για άγονη θεά. Matri Eumenidum περίφραση για να ενισχύσει –κατα Horfall- τη μυστικιστική ατμόσφαιρα. Μητέρα Ευμενιδών: Νύχτα, η κόρη του Χάους. Magnaeque sorori περίφραση στην περίφραση: Η αδελφή της μητέρας των Ευμενιδών> η αδελφή της Νύχτας> η Γη Ense ferit χρήση ξίφους, το οποίο δεν ενδείκνυται για θυσίες, όμως δικαιολογείται, εφόσον βρίσκεται στα χέρια ενός γενναίου πολεμιστή. Solida imponit Η κάυση ολόκληρων των ζώων συνηθιζόταν σε θυσίες που προορίζονταν για τους θεούς του κάτω κόσμου viscera=ολόκληρο το σφάγιο

Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση Ι: Άνοιγμα Πύλης Φαντασμαγορικό άνοιγμα της πύλης του κάτω κόσμου: ecce autem primi sub limina solis et ortus sub pedibus mugire solum et iuga coepta moveri silvarum, visaeque canes ululare per umbram Ερινύες adventante dea  Περσεφόνη Η ιέρεια προτρέπει τον Αινεία να προχωρήσει «tuque invade viam vaginaque eripe ferrum: nunc animis opus, Aenea, nunc pectore firmo» Πρβλ. Οδ. λ 48 αὐτὸς δὲ ξίφος ὀξὺ ἐρυσσάμενος παρὰ μηροῦ

Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση Ι: Άνοιγμα Πύλης (ανάλυση) Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση Ι: Άνοιγμα Πύλης (ανάλυση) Ecce autem αλλαγή σκηνικού, τα πράγματα παίρνουν νέα τροπή. Τριαδικό σχήμα: τρία γεγονότα που προετοιμάζουν τον ερχομό της θεάς: 1. mugire solum 2. iuga coepta moveri silvarum 3. canes ululare Canes πιθανόν πρόκειται για τις Ερινύες, οι οποίες συνοδεύουν την Περσεφόνη.

Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙ: Είσοδος Αινεία και Σίβυλλας στη σπηλιά Επίκληση Αινεία στους Θεούς: θεολογική ερμηνεία Di, quibus imperium est animarum, umbraeque silentes et Chaos et Phlegethon, loca nocte tacentia late, sit mihi fas audita loqui, sit numine vestro pandere res alta terra et caligine mersas. Πρβλ. ἔνθα μὲν εἰς Ἀχέροντα Πυριφλεγέθων τε ῥέουσιν κ’ 513

Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙ: Είσοδος Αινεία και Σίβυλλας στη σπηλιά Περιγραφή χώρου κάτω κόσμου: ερημιά, σκειώδη και άχρωμα αντικείμενα Ibant obscuri sola sub nocte per umbram perque domos Ditis vacuas et inania regna: quale per incertam lunam sub luce maligna est iter in silvis, ubi caelum condidit umbra Iuppiter, et rebus nox abstulit atra colorem.

Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙ: Είσοδος Αινεία και Σίβυλλας στη σπηλιά Περιγραφή τεράτων – 1η ομάδα τεράτων- αφορούν τη ζωή (14) Πένθος, εκδικητικές Φροντίδες, Αρρώστιες, Γηρατειά, Φόβος, Πείνα, Ανέχεια, Θάνατος, Μόχθος, Ύπνος, Χαιρεκακία, Πόλεμος, Ευμενίδες, Διχόνια vestibulum ante ipsum primisque in faucibus Orci Luctus et ultrices posuere cubilia Curae, pallentesque habitant Morbi tristisque Senectus, et Metus et malesvada Fames ac turpis Egestas, terribiles visu formae, Letumque Labosque; tum consanguineus Leti Sopor et mala mentis Gaudia, mortiferumque adverso in limine Bellum, ferreique Eumenidum thalami et Discordia demens vipereum crinem vittis innexa cruentis.

Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙ: Είσοδος Αινεία και Σίβυλλας στη σπηλιά Περιγραφή τεράτων- 2η ομάδα τεράτων-θηρία (8) Κένταυροι, Σκύλλες, εκατόγχειρας Βρυάρεως, Λερναία Ύδρα, Χίμαιρα, Γοργόνες, Άρπυες, Σκιά multaque praeterea variarum monstra ferarum, Centauri in foribus stabulant Scyllaeque biformes et centumgeminus Briareus ac belva Lernae horrendum stridens, flammisque armata Chimaera, Gorgones Harpyiaeque et forma tricorporis umbrae.

Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙ: Είσοδος Αινεία και Σίβυλλας στη σπηλιά Αντίδραση Αινεία απέναντι στα τέρατα: γυμνώνει το ξίφος του και ετοιμάζεται να επιτεθεί. Η Σίβυλλα τον εμποδίζει υπενθυμίζοντάς του πως πρόκειται για σκιές corripit hic subita trepidus formidine ferrum Aeneas strictamque aciem venientibus offert,  et ni docta comes tenuis sine corpore vitas admoneat volitare caua sub imagine formae, inruat et frustra ferro diverberet umbras. Δεν θέλει να πλήξει, αλλά να απωθήσει

Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙ (ανάλυση) Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙ (ανάλυση) Umbraeque silentesοι σκιές (πνεύματα) είναι πάντα σιωπηλά Chaos Σύνδεση με το Έρεβος και την Εκάτη. Μοιάζει να συνομιλεί με την ησιόδεια Θεογονία. Phlegethon>φλόξ. Ποταμός του Άδη. Παραπέμπει σε φωτιά, λάβα αλλά ίσως και τιμωρία. Σύνδεση με θεωρία Ηρακλείτου πως απο τη φωτιά γεννιούνται τα πάντα. Nocte Εδώ το σκοτάδι και όχι απλώς η νύχτα. Rebus nox abstulit atra colorem  Σύνδεση με Επικούρεια Φιλοσοφία: η νύχτα αφαιρεί την ποικιλία των χρωμάτων

Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙ (ανάλυση) Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙ (ανάλυση) Vestibulum ante ipsum κυριολεκτικά: Κρατήρας απο τον οποίο ξεχύνονται φωτιές και λάβα. Η σημασία όμως μετατοπίζεται σε φάρυγγα ανθρώπου ή ζώου Tum consanguineus Leti Sopor et mala mentis Θάνατος και Ύπνος ως συγγενείς: ησιόδεια επιρροή Βellum Ο πόλεμος βρίσκεται απέναντι διότι είναι η μεγαλύτερη αιτία θανάτου Ferreique Eumenidum thalami δωμάτια κλειστά πάντα, όπως αρμόζει σε δωμάτια παρθένων γυναικών. Ulmus Φτελιά> εικόνα που παραπέμπει σε φώλιασμα πουλιών, μελισσών, νυχτεριδών, τα οποία εδώ παραλληλίζονται με ψυχές. Ερώτημα Horfall: τα όνειρα πώς απεικονίζονται;

Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙΙ: Άφιξη στις όχθες του Αχέροντα Περιγραφή τοπίου και Αχέροντα Τοπίο Hinc via Tartarei quae fert Acherontis ad undas. turbidus hic caeno vastaque voragine gurges aestuat atque omnem Cocyto eructat harenam. Χάρων portitor has horrendus aquas et flumina servat terribili squalore Charon, cui plurima mento canities inculta iacet, stant lumina flamma, sordidus ex umeris nodo dependet amictus. ipse ratem conto subigit velisque ministrat et ferruginea subiectat corpora cumba, iam senior, sed cruda deo uiridisque senectus Πρβλ. ὠμογέροντα δέ μίν φασ᾽ ἔμμεναι· Ψ΄791

Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙΙ (ανάλυση) Το ταξίδι στον κάτω κόσμο Φάση ΙΙΙ (ανάλυση) Hinc via Ξεκινά ο δρόμος της κατάβασης. Ο Horsfall τονίζει πως μέχρι τώρα δεν είχαν μπει στον Άδη, αλλά στέκονταν στις πύλες του. Η πραγματική είσοδος στον Άδη τελείται μετά την άφιξη στον ποταμό Αχέροντα. Acherontis Περιγραφή Άδη: τρία ποτάμια διασχίζουν τον Κάτω Κόσμο (Αχέροντας, Στύγα και Φλεγέθων) Charon Ζωντανή περιγραφή. Ως προσωποποίηση ο Χάρων εισέρχεται στη λογοτεχνία μέσω του Αισχύλου, του Ευριπίδη και του Αριστοφάνη. Κατά τον Διόδωρο η παράδοση αυτή προέρχεται απο την Αίγυπτο. Ferruginea: χρώμα σιδήρου, λόγω σκοτεινού νερού, βροχής αλλά και λόγω πένθους, λύπης

Σας ευχαριστώ πολύ!