Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΩΣ ΜΕΣΟ ΠΡΟΒΟΛΗΣ & ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ

Οι επιπτώσεις της τηλεόρασης στα παιδιά Το να παρακολουθεί ένα παιδί λίγες ώρες τηλεόραση και προγράμματα που είναι κατάλληλα για παιδιά, δεν είναι ανησυχητικό. Το πρόβλημα αρχίζει όταν οι λίγες ώρες μπροστά στην τηλεόραση γίνονται πολλές διότι η τηλεόραση είναι μια αποτελεσματική “baby-sitter” που βοηθάει τους γονείς να απαλλαγούν από την «ενοχλητική» παρουσία των παιδιών, την υποχρέωση να ξοδεύουν πολύ χρόνο σε επικοινωνία μαζί τους και τη διαπαιδαγώγηση, ενέργειες που στη σύγχρονη εγωκεντρική κουλτούρα θεωρούνται, από πολλούς, βαρετές και κουραστικές. Οι έρευνες φανερώνουν ότι, στα αναπτυγμένα κράτη, η τηλεόραση είναι το πρώτο ΜΜΕ με το οποίο το παιδί έρχεται σε επαφή, συνήθως πριν συμπληρώσει το δεύτερο έτος της ζωής του. Στις ΗΠΑ, από τις οποίες προέρχονται οι περισσότερες έρευνες, τα παιδιά, κατά μέσον όρο, ξοδεύουν καθημερινά 4 ώρες σε παρακολούθηση τηλεόρασης, DVD και βίντεο, ενώ η αντίστοιχη ουσιαστική επικοινωνία με τον πατέρα ελάχιστα ξεπερνάει τα 3,5 λεπτά.

Οι έρευνες φανέρωσαν σημαντικές αρνητικές επιδράσεις της πολύωρης τηλεθέασης: αντικαθιστά διάφορες ωφέλιμες δραστηριότητες όπως το ομαδικό παιχνίδι, τη σωματική άσκηση και άλλες δημιουργικές δραστηριότητες. 2)μειώνει το χρόνο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με άλλα μέλη της οικογένειας. 3)ευθύνεται για χαμηλές σχολικές επιδόσεις, προβλήματα ύπνου (π.χ δημιουργία εφιαλτών), επιθετική κα ανάρμοστη συμπεριφορά, παχυσαρκία, δημιουργία φοβιών, εκμάθηση επιβλαβών συνηθειών κ.α. 4)Τα περισσότερα παιδικά προγράμματα δεν δημιουργούνται από παιδαγωγούς αλλά από άτομα που στοχεύουν στο κέρδος, γι αυτό είναι γεμάτα με αρνητικά πρότυπα και στερεότυπα. Η βία και ο αποκρυφισμός, ως στοιχεία εντυπωσιασμού, είναι βασικά συστατικά των καρτούνς και άλλων παιδικών προγραμμάτων.

6)Η τηλεόραση δημιουργεί στα παιδιά την τάση να ειδωλοποιούν  ανθρώπους (π.χ ηθοποιούς, τραγουδιστές) και να μιμούνται τις αρνητικές συμπεριφορές τους όπως το κάπνισμα και το πιοτό. 7)Η τηλεόραση μυεί τα παιδιά στη βία, την ανηθικότητα, την μαγεία, την πορνεία και την αθεΐα. Εύστοχα, κάποιοι Χριστιανοί ερευνητές, την παρομοίασαν με τον δούρειο ίππο της χριστιανικής οικογένειας. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που η παρατεταμένη τηλεθέαση μπορεί να είναι επιβλαβής για τα παιδιά: Η εκδήλωση αντικοινωνικών συμπεριφορών 2. Η υιοθέτηση λανθασμένων αξιών που συχνά προβάλλονται μέσω της τηλεόρασης 3. Η παραμέληση της άσκησης και υιοθέτηση μιας κακής διατροφής 4. Πιο συγκεκριμένα προβλήματα υγείας όπως είναι κρίσεις επιληψίας

Η αντικοινωνική επίδραση της τηλεόρασης Όταν η προσοχή όλων των μελών της οικογένειας ή της παρέας είναι στραμμένη μπροστά σε μια οθόνη, τότε είναι ελάχιστη η επαφή και η επικοινωνία των ατόμων. Στις περιπτώσεις που τα άτομα θα μιλήσουν μεταξύ τους, οι κουβέντες τους είναι σύντομες και σχεδόν πάντα αφορούν αυτό που εκείνη τη στιγμή παρακολουθούν. Δεν υπάρχει συνέχεια στη συζήτηση παρά μόνο σύντομα σχόλια ενθουσιασμού ή αποδοκιμασίας σχετικά με τα τεκταινόμενα στην οθόνη. «Όπως το φως του χειρουργείου, η τηλεόραση δημιουργεί ένα περιβάλλον που «επιτίθεται» στο παιδί και το κυριεύει. Το παιδί, για να ανταποκριθεί σε αυτό το περιβάλλον, κατά κάποιο τρόπο μουδιάζει, μειώνει τη δική του ενεργητικότητα, γίνεται παθητικό και μαγνητίζεται από την οθόνη». Επίσης, όταν το παιδί καθηλώνεται μπροστά στην τηλεόραση παίζει λιγότερο, διαβάζει και κουβεντιάζει λιγότερο, ασχολίες που είναι πολύ σημαντικές στην ανάπτυξη των γλωσσικών ικανοτήτων του παιδιού αλλά και της κοινωνικότητά του.

Σε αντικοινωνική, επιθετική και εγκληματική συμπεριφορά ίσως οδηγεί η υπερβολική παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων από παιδιά και εφήβους, σύμφωνα με έρευνα Νεοζηλανδών ερευνητών που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο Pediatrics. Μελέτησαν περίπου 1.000 παιδιά ηλικίας πέντε έως 15 ετών, τα οποία είχαν γεννηθεί το 1972-73. Η μελέτη έδειξε ότι όσα παιδιά παρακολουθούσαν περισσότερη τηλεόραση, είχαν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν αργότερα αντικοινωνική προσωπικότητα και να καταδικαστούν για κάποια εγκληματική συμπεριφορά μετά την ενηλικίωσή τους (και έως τα 26 έτη ζωής).  Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο κίνδυνος αυτός αυξανόταν κατά περίπου 30% με κάθε παραπάνω ώρα που ως παιδιά περνούσαν μπροστά στην τηλεόραση μέσα στην ημέρα.  Αυτή η αυξημένη πιθανότητα αφορούσε τόσο τα αγόρια, όσο και τα κορίτσια και αποτελούσε ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου σε σχέση με άλλους παράγοντες, όπως η κοινωνικοοικονομική κατάσταση της οικογένειας, ο δείκτης νοημοσύνης των παιδιών, ο βαθμός γονικού ελέγχου κ.α.  «Η αντικοινωνική συμπεριφορά αποτελεί μείζον πρόβλημα για την κοινωνία. Μολονότι δεν υποστηρίζουμε ότι η τηλεόραση προκαλεί όλη την αντικοινωνική συμπεριφορά, τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι η μείωση του χρόνου παρακολούθησης τηλεόρασης μπορεί να μειώσει τα ποσοστά της αντικοινωνικής συμπεριφοράς», σημειώνει ο ερευνητής.  Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συστήνει τα παιδιά να μην βλέπουν πάνω από μία έως δύο ώρες ποιοτικών τηλεοπτικών προγραμμάτων καθημερινά.  Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η έρευνά τους ενισχύει την πεποίθηση των επιστημόνων πως οι γονείς πρέπει να προσπαθούν να περιορίσουν το χρόνο που τα παιδιά τους περνάνε μπροστά στην τηλεόραση. 

Προβολή λανθασμένων μηνυμάτων Αυτά που βλέπει ένα παιδί στην τηλεόραση διαμορφώνουν εν πολλοίς και την άποψή του για τον κόσμο. Σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, το 57% των τηλεοπτικών προγραμμάτων περιέχουν κάποιας μορφής βία που είναι επιβλαβής για την ψυχολογία του παιδιού. Οι κίνδυνοι από την έκθεση στην τηλεοπτική βία είναι πολλοί, ανάμεσά τους είναι: Το παιδί μαθαίνει να συμπεριφέρεται βίαια. Γίνεται πιο «αναίσθητο» στις βλαβερές επιδράσεις της βίας. Αποκτά φοβίες ότι κάποιο βίαιο γεγονός μπορεί να συμβεί και στο ίδιο. Η βία που παρουσιάζεται στην τηλεόραση μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στο μυαλό των νεαρών ατόμων. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ταινίες τρόμου, τα γνωστά μας θρίλερ, μπορεί να οδηγήσουν σε μετατραυματικό στρες στα παιδιά. Δυνατά μηνύματα σεξουαλικής συμπεριφοράς και στερεοτύπων, ρατσισμού αλλά και συνήθειες όπως η κατανάλωση αλκοόλ, ναρκωτικών και το κάπνισμα, προβάλλονται διαρκώς στα τηλεοπτικά προγράμματα και επηρεάζουν τα μικρά παιδιά.

Δίαιτα από την τηλεόραση Η τηλεόραση φαίνεται πως … παχαίνει πολλά παιδιά. Καθηλώνονται μπροστά της, δεν βγαίνουν έξω να παίξουν και να αθληθούν και τις περισσότερες φορές ακολουθούν μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη επηρεασμένοι από τις διάφορες διαφημίσεις. Ο τρόπος για να μη γίνει το παιδί σας παχύσαρκο εξαιτίας της τηλεόρασης είναι ένας: μην τα αφήνετε να παρακολουθούν τηλεόραση πολλές ώρες και μην παραμελείτε τη διατροφή τους. Φροντίστε τα παιδιά σας να ασχολούνται με κάποιο άθλημα ή κάποια άλλη εξωσχολική δραστηριότητα που θα τους είναι περισσότερη ελκυστική από την επανάληψη μιας σειράς σε κάποιο κανάλι.

Κρίσεις επιληψίας Πριν από μερικά χρόνια, εκατοντάδες παιδιά μεταφέρθηκαν σε νοσοκομείο της Ιαπωνίας με συμπτώματα όπως εμετοί, αναπνευστικές δυσκολίες, ερεθισμοί στα μάτια και τρέμουλο. αφού πρώτα είχαν παρακολουθήσει μια ταινία του γνωστού Pokemon. Το γεγονός που πυροδότησε αυτές τις ανωμαλίες ήταν μια σύντομη, διάρκειας μόλις λίγων δευτερολέπτων, σκηνή στην ταινία όπου η οθόνη γέμισε από έντονα κόκκινα χρώματα, σαν έκρηξη, συνοδευόμενα από φώτα που αναβόσβηναν και κατέληγαν σε μια λευκή δυνατή λάμψη. Τα έντονα χρώματα και οι δυνατές λάμψεις είναι γνωστό ότι πιθανά προκαλούν κρίσεις επιληψίας. Ένα στα 3.500 άτομα στη Βρετανία υποφέρουν από αυτής της μορφής επιληψία, ονομαζόμενη φωτοεπιληψία. Από έρευνες προκύπτει ότι η πάθηση εκδηλώθηκε στην περίοδο της εφηβείας, όπου και παρατηρείται η μεγαλύτερη έκθεση σε βιντεο-παιχνίδια. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια σε αυτή την περίπτωση είναι μάλλον πιο βλαβερά από ότι η τηλεόραση καθώς σε αυτά υπάρχουν συχνότερα δυνατά φώτα και εναλλασσόμενες λάμψεις, όμως και τα δύο μπορεί να προκαλέσουν μια επιληπτική κρίση.

Για να μειώσετε τις πιθανότητες εκδήλωσης μιας επιληπτικής κρίσης που οφείλεται στην τηλεόραση ή στα βιντεο-παιχνίδια, ο οργανισμός Epilepsy Action συστήνει: Τα παιδιά θα πρέπει να κάθονται τουλάχιστον 60 εκατοστά μακριά από την οθόνη και πάντα σε ένα δωμάτιο με αρκετό φωτισμό. Η λαμπρότητα της οθόνης θα πρέπει να ρυθμίζεται στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο. Να μην επιτρέπετε στα παιδιά σας να παίζουν κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι όταν είναι άρρωστα ή κουρασμένα. Αν για κάποιο λόγο το παιδί θα πρέπει να πλησιάσει την οθόνη, τότε να κλείνει το ένα μάτι του. Αν το ένα μάτι είναι κλειστό, τότε οι περισσότεροι άνθρωποι δεν παρουσιάζουνε ευαισθησία στα φώτα της οθόνης

ΣυμβουλέΣ για να «νικήσετε» την τηλεόραση - Ακόμα και αν γυρίζετε κουρασμένοι από τη δουλειά σας το απόγευμα, φροντίστε να βγείτε με τα παιδιά σας μια βόλτα για να περπατήσετε ή να παίξετε σε κάποιο πάρκο. - Υιοθετήστε κάποιο χόμπι μαζί με τα παιδιά σας. Ξεκινήστε μαθήματα ζωγραφικής, ή τένις. Και αν εσείς δεν προλαβαίνετε, κανονίστε με τους γονείς των φίλων του παιδιού σας να τα γράψετε μαζί σε κάποιο άθλημα ή κάτι άλλο που τα ίδια τα παιδιά θα ενδιαφέρει. - Όταν γυρίζετε σπίτι από τη δουλειά, μην ασχολείστε μόνο με τις δουλειές του σπιτιού και σίγουρα μην καθηλώνεστε μπροστά στην τηλεόραση γιατί σας «ξεκουράζει». Αφιερώστε λίγο χρόνο για να συζητήσετε με τα παιδιά σας για οτιδήποτε τα απασχολεί, για ότι έγινε στη διάρκεια της ημέρας κτλ. - Προσπαθήστε να είστε ενημερωμένοι σχετικά με τα προγράμματα που παρακολουθεί το παιδί σας στην τηλεόραση. Αν το παιδί σας είναι μικρό και ανακαλύψετε ότι βλέπει κάτι που δεν είναι κατάλληλο για την ηλικία του ή που εσείς για κάποιο λόγο δεν εγκρίνετε, θα είναι εύκολο να του αποσπάσετε την προσοχή σε κάτι άλλο. Αν όμως το παιδί σας είναι μεγαλύτερο, τότε θα πρέπει να δημιουργήσετε κάποιους απαραβίαστους κανόνες σχετικά με τις ώρες που του επιτρέπετε να βλέπει τηλεόραση και τα προγράμματα που μπορεί να παρακολουθεί.

- Παρακολουθείστε τηλεόραση μαζί με τα παιδιά σας και αν τύχει να δείτε κάποιο πρόγραμμα με θέματα βίας ή σεξουαλικότητας, συζητήστε τα μαζί τους. Ρωτήστε τα να σας πουν τη γνώμη τους γι αυτό που είδατε, αν το θεωρούν σωστό λάθος και αν τους κάνει να νιώθουν ίσως άβολα και γιατί. - Τα παιδιά μαθαίνουν πράγματα από την τηλεόραση αλλά κυρίως μαθαίνουν από τους γονείς τους και άλλα πρόσωπα που τα έχουν ως πρότυπο. Λειτουργήστε σαν ένα φίλτρο σχετικά με τον τρόπο που το παιδί σας ερμηνεύει όσα βλέπει στην τηλεόραση. Βοηθήστε το να καταλάβει αυτό που βλέπει μέσα στο σωστό περιεχόμενο παρά να του το απαγορεύσετε χωρίς καμία εξήγηση.

Η επιρροή των διαφημίσεων στα παιδιά Τα παιδιά δεν έχουν τις γνώσεις και τις δυνατότητες για να μπορούν να αντιλαμβάνονται τα διαφημιστικά μηνύματα με τον ίδιο τρόπο που μπορούν οι ενήλικες. Για το λόγο αυτό τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα και επηρεάζονται από τις διαφημίσεις. Έχει υπολογιστεί ότι ένα παιδί βλέπει κατά μέσο όρο 40.000 διαφημίσεις στην τηλεόραση κάθε χρόνο. Οι διαφημίσεις που στοχεύουν τα παιδιά αφορούν προϊόντα όπως παιγνίδια, σοκολάτες, ζαχαρωμένα δημητριακά, αναψυκτικά, σνακ και άλλα ζαχαρωτά. Ακόμη ένα γεγονός που επηρεάζει τα παιδιά, είναι οι διαφημίσεις που απευθύνονται προς τους ενήλικες αλλά τις οποίες παρακολουθούν σε μεγάλο βαθμό και τα παιδιά. Όταν για παράδειγμα κατά τη διάρκεια αθλητικών γεγονότων που προβάλλονται στην τηλεόραση διαφημίζονται μπύρες και άλλα αλκοολούχα ποτά, επηρεάζονται και τα παιδιά.

Ένα ανάλογο φαινόμενο παρατηρείται και για τις διαφημίσεις που αφορούν βίαια παιγνίδια βίντεο ή κινηματογραφικές ταινίες. Οι καταστάσεις αυτές αυξάνουν την επιθετική συμπεριφορά των παιδιών και μειώνουν την ευαισθησία τους στη βία που υπάρχει στον κόσμο πραγματικά. Οι ανησυχητικές διαπιστώσεις σχετικά με την επίδραση στα παιδιά της διαφήμισης από την τηλεόραση και άλλα μέσα μαζικής επικοινωνίας, προκύπτουν από έρευνα που διεξήχθη από την Αμερικανική Εταιρεία Ψυχολογίας. Με βάση τα ευρήματα της έρευνας αυτής, που διεξήχθη από το 2000 έως το 2003, γίνονται οι ακόλουθες συστάσεις: Οι κυβερνήσεις πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για να προστατεύουν τα παιδιά και ιδιαίτερα τα παιδιά κάτω των 8 ετών που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, από την εμπορική εκμετάλλευση που προκύπτει λόγω διαφημίσεων. Ορισμένες παρατηρήσεις, επεξηγήσεις αποποιήσεις ευθυνών που περιέχονται σε διαφημίσεις σχετικά με προϊόντα που απευθύνονται σε μικρά παιδιά να αναγράφονται με τρόπο τέτοιο που να είναι εύκολα κατανοητά από τα παιδιά . Να γίνονται έρευνες σχετικά με το πως κατανοούν και επηρεάζονται τα παιδιά από διαφημίσεις σε νέα μέσα μαζικής επικοινωνίας όπως το διαδίκτυο και άλλα . Να εξετάζεται το πως επηρεάζονται τα παιδιά από διαφημίσεις που γίνονται στα σχολεία και στις τάξεις τους

Ερώτηση 17η: Θεωρείς έγκυρη την ενημέρωση των δελτίων ειδήσεων; Ερώτηση 17η: Θεωρείς έγκυρη την ενημέρωση των δελτίων ειδήσεων; Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας οι περισσότεροι τηλεθεατές, άνδρες και γυναίκες δεν θεωρούν έγκυρη την ενημέρωση των δελτίων ειδήσεων (Άνδρες 72%, Γυναίκες 64%) Ναι Όχι Άνδρες % 28 72 Γυναίκες % 36 64

Ερώτηση 18η:Θεωρείς ότι η τηλεόραση προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες στον τηλεθεατή; Άνδρες % Γυναίκες % Πάντα 3 Μερικές φορές 66 79 Σπάνια 21 18 Καθόλου 13 Από το παραπάνω διάγραμμα συμπεραίνεται ότι, το τηλεοπτικό κοινό σε αρκετά μεγάλο ποσοστό, θεωρεί ότι η τηλεόραση προσφέρει μερικές φορές χρήσιμες πληροφορίες (Άνδρες 67%, Γυναίκες 79%). Δεν υπάρχει άντρας στην έρευνα που να πιστεύει ότι η τηλεόραση προσφέρει πάντα χρήσιμες πληροφορίες (ποσοστό 0%) ενώ δεν υπάρχει γυναίκα στην έρευνα που να θεωρεί ότι η τηλεόραση δεν δίνει καθόλου χρήσιμες πληροφορίες (ποσοστό 0%).

Ερώτηση 19η: Θεωρείς πως η τηλεόραση προβάλει πρότυπα; Σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα οι συντριπτική πλειοψηφία των τηλεθεατών άνδρες και γυναίκες πιστεύουν πως η τηλεόραση προβάλλει μη αξιόλογα πρότυπα (Άνδρες 90% , Γυναίκες 87%). Αξιόλογα Μη Αξιόλογα Άνδρες % 10 90 Γυναίκες % 13 87

Ερώτηση 20η: Τι αλλαγέΣ θα έκανεΣ στην τηλεόραση;   Λιγότερες διαφημίσεις Περισσότερα Ελληνικά Περισσότερα παιδικά Άλλο Άνδρες % 26 28 5 41 Γυναίκες % 21 46 3 30 Σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα φαίνεται πως ένα σημαντικό ποσοστό ανδρών και γυναικών επιθυμούν μείωση των διαφημίσεων (26% άνδρες και 21 % γυναίκες). Αξιοσημείωτο είναι ότι οι γυναίκες επιθυμούν περισσότερο από τους άνδρες την αύξηση των ελληνικών προγραμμάτων (28% άνδρες, 46% γυναίκες) ενώ δεν φαίνεται να θεωρούν ότι απαιτούνται περισσότερα παιδικά προγράμματα. Επίσης, προκύπτει ότι θα επιθυμούσαν σε σχετικά μεγάλο ποσοστό τόσο οι άνδρες 41%, όσο και οι γυναίκες 31%, άλλου είδους παρεμβάσεων πέραν αυτών που προτάθηκαν από την έρευνα.