Το αγροτικό ζήτημα

Συνέπειες βιομηχανικής επανάστασης Αγροτικός τομέας: κυριαρχία μέχρι το 19 ο αιώνα Οικονομικές εξελίξεις (βιομηχανική επανάσταση)  πιέσεις στον αγροτικό τομέα  σταδιακή υποχώρηση αγροτικού τομέα στο «Δυτικό κόσμο» Αιτία: η κατοχή γης δεν αποτελεί πια πηγή εξουσίας και κοινωνικού –ταξικού- κύρους  ανοίγει ο δρόμος για την αγροτική μεταρρύθμιση

Αγροτική μεταρρύθμιση (ορισμός) : 1.Κατάργηση μεγάλων ιδιοκτησιών 2.Κατάτμηση (=τεμαχισμός) αξιοποιήσιμων εδαφών σε μικρές παραγωγικές μονάδες οικογενειακού χαρακτήρα που ανταποκρίνονται καλύτερα στις νέες παραγωγικές και κοινωνικές συνθήκες

Ελληνικός χώρος: Φάσεις 1η: Μετά την Επανάσταση: Διευθέτηση του προβλήματος της έγγειας ιδιοκτησίας χωρίς εντάσεις γιατί: 1.Προοδευτική διανομή των εθνικών γαιών πλήθος αγροτών με μικρές και μεσαίες ιδιοκτησίες 2.Τα τσιφλίκια (Αττική-Βοιωτία) δεν προκάλεσαν ιδιαίτερο πρόβλημα

2η: Διεύρυνση Ελληνικού κράτους -Επτάνησα(1864), Άρτα, Θεσσαλία(1881): φέρνουν στο προσκήνιο το ζήτημα της μεγάλης ιδιοκτησίας. Αιτία: Αγορά τσιφλικιών από Έλληνες του εξωτερικού με προβληματική τακτική: 1.Διατηρούν το θεσμό των κολίγων 2.Ασκούν πολιτικές και κοινωνικές πιέσεις για κερδοσκοπία (σιτάρι), δηλαδή: α. επιδιώκουν υψηλούς δασμούς στο εισαγόμενο σιτάρι από τη Ρωσία, ώστε να πουλούν πιο ακριβά το εγχώριο (το δικό τους) β. δημιουργούν τεχνητές ελλείψεις στο σιτάρι (ώστε να ακριβαίνει)

3η φάση: νόμοι 1907 Ψήφιση νόμων του 1907: Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να απαλλοτριώνει και να διανέμει σε ακτήμονες μεγάλες εκτάσεις Δύσκολη εφαρμογή  τριβές  συγκρούσεις (ΚΙΛΕΛΕΡ/1910) (για περισσότερες πληροφορίες: s/04.html ) s/04.html

4η φάση: Βαλκανικοί πόλεμοι Περιπλοκή ζητήματος: Αιτία: μουσουλμάνοι ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων

5η φάση: Α΄ παγκόσμιος κ.ε. 1917:Κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου (Θεσ/νίκη): ολοκλήρωση αγροτικής μεταρρύθμισης ΣΤΟΧΟΣ: 1.Στήριξη και πολλαπλασιασμός των ελληνικών ιδιοκτησιών στις νεοαποκτηθείσες περιοχές 2.Αποκατάσταση προσφύγων/ πρόληψη κοινωνικών εντάσεων στον αγροτικό χώρο ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Δυνατή η απαλλοτρίωση μεγάλων ιδιοκτησιών για την αποκατάσταση των προσφύγων (διαβάστε: λόγος του Βενιζέλου το 1911, όπου κάνει λόγο για το δικαίωμα του κράτους στην απαλλοτρίωση :

Αποτελέσματα -Εξελίξεις Αναδιανομή: Μακεδονία 85%, Θεσσαλία 68%,Σύνολο χώρας 40% των καλλιεργησίμων εκτάσεων  καθεστώς μικροϊδιοκτησίας νέα προβλήματα : Οι μικροκαλλιεργητές δυσκολεύονται να εμπορευματοποιήσουν την παραγωγή – θύματα των εμπόρων

ΜΕΤΡΑ: 1. Αγροτική Τράπεζα 2.Κρατικοί οργανισμοί παρέμβασης 3. Παραγωγικοί συνεταιρισμοί ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ : Αγροτικό ζήτημα: Νέο περιεχόμενο χωρίς εντάσεις( Ισπανία-Βουλγαρία- Ρουμανία )