ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Τ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 25 / 5-12-2016 Ρ. Τσιτσιλώνη ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Τ ΚΥΤΤΑΡΩΝ Στάδια ενεργοποίησης των Τ κυττάρων Γονίδια και μονοπάτια ενεργοποίησης των T κυττάρων Κλωνική ανέργια (anergy) Υπεραντιγόνα

Στάδια ενεργοποίησης Τ λεμφοκυττάρων – 2 σήματα

Τόποι ενεργοποίησης Τ λεμφοκυττάρων 1 2

Τα σήματα ενεργοποίησης Τ λεμφοκυττάρων Αλληλεπίδραση APC-T κυττάρου = ανοσολογική σύναψη Στο κέντρο: TCR-MHC-πεπτίδιο & οι συνυποδοχείς (central sypramolecular activating complex, cSMAC) Περιφερειακά: μόρια προσκόλλησης & οι συνδέτες τους (peripheral sypramolecular activating complex, pSMAC)

Στάδια ενεργοποίησης Τ λεμφοκυττάρων – 3 σήματα 3ο Σήμα = κυτταροκίνες: κατευθύνουν τη διαφοροποίηση των Τ κυττάρων σε διακριτούς δραστικούς τύπους

Γονίδια που εκφράζονται κατά την ενεργοποίηση των Τ λεμφοκυττάρων (Ι) Γονίδια άμεσης ενεργοποίησης (μέσα σε ½ ώρα) c-Fos, c-Myc, c-Jun (ογκογονίδια) 15-30 min NF-AT (μεταγραφικός παράγοντας) 20 min NF-κB (μεταγραφικός παράγοντας) 30 min Γονίδια πρώιμων σταδίων ενεργοποίησης (1-20 ώρες) IL-2 και IL-2R (κυτταροκίνη και υποδοχέας της) 45 min IFN-γ (κυτταροκίνη) 30 min IL-3, -6, -4, -5, TNF-β, TGF-β, GM-CSF (κυτταροκίνες) 1-20 h Κυκλίνη (πρωτεΐνη κυτταρικού κύκλου) 4-6 h Γονίδια όψιμων σταδίων ενεργοποίησης (μέχρι 15 ημέρες) VLA-4 (μόριο προσκόλλησης) 4 ημέρες HLA-DR 3-5 ημέρες VLA-1, VLA-2, VLA-3, κλπ (μόρια προσκόλλησης) 7-14 ημέρες

Γονίδια που εκφράζονται κατά την ενεργοποίηση των Τ λεμφοκυττάρων (ΙΙ)

Τα αρχικά στάδια της ενεργοποίησης του Τh λεμφοκυττάρου 1. Σύνδεση MHC μόριο-πεπτίδιο-TCR 2. Το CD4 ή CD8 ενεργοποιεί την Lck που φωσφορυλιώνει τα ITAM του CD3 και δημιουργεί κατάλληλες θέσεις πρόσδεσης για την ZAP-70 3. Η ZAP-70 φωσφορυλιώνει μόρια συνδέτες που επιστρατεύουν μόρια πολλών μονοπατιών σηματοδότησης

Τα αρχικά στάδια της ενεργοποίησης του Τh λεμφοκυττάρου (η συμμετοχή του CD45) 4. Η συμμετοχή του CD45 μορίου στην ενεργοποίηση της ΖΑΡ-70 φωσφορυλίωση της ZAP-70 (ζ-associated protein) φωσφορυλίωση των ITAM της ζ-αλυσίδας του CD3 μορίου

Η ενεργοποίηση της μεταγραφής του γονιδίου της IL-2 I. To μονοπάτι του NF-AT Ο ρόλος του NF-AT Gene trascriptional activation (IL-2, IL-4, etc)

II. Ta μονοπάτιa της φωσφολιπάσης C (a) και της πρωτεϊνικής κινάσης C (b) Ενίσχυση σήματος NFAT από NF-κB

III. To μονοπάτι της Ras/MAP κινάσης Ενεργοποίηση της μικρής G πρωτεΐνης Ras ενεργοποιεί το μονοπάτι των MAP κινασών, που οδηγεί στη σύνδεση Fos-Jun (AP-1)

Τα πολλαπλά μονοπάτια ενεργοποίησης των Τ κυττάρων Min: 10 MHC-πεπτίδιο+TCR πολλαπλά μονοπάτια ενίσχυση έκφρασης επαγωγή έκφρασης νέων γονιδίων

1 2 3 4

Η σημασία του δεύτερου σήματος CD28: επαγωγή ενεργοποίησης και πολλαπλασιασμού ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ ΜΟΡΙΑ CTLA-4 (CD152): αναστολή ενεργοποίησης και πολλαπλασιασμού

Γνωστά δεύτερα σήματα Θετικά συνδιεγερτικά σήματα: CD28: συνδέτης των Β7-1 & Β7-2 στα APCs συμμετέχει στην αρχική ενεργοποίηση των Τ ICOS: συνδέτης του ICOS-L στα ενεργοποιημένα APCs εκφράζεται στα μνήμης και δραστικά Τ ίσως συμμετέχει στη διατήρηση της ενεργοποίησης των ήδη διαφοροποιημένων Τ Αρνητικά συνδιεγερτικά σήματα: CTLA-4: συνδέτης των Β7-1 & Β7-2 στα APCs (συγγένεια από το CD28) εκφράζεται μέσα σε 24 ώρες από την ενεργοποίηση του Τ max έκφρασης 2-3 ημέρες μετά την ενεργοποίηση PD-1: συνδέτης των PD-L1 & PD-L2 στα APCs ίσως συμμετέχει στην Τ κυτταρ. ανοχή σε μη λεμφικούς ιστούς BTLA: συνδέτης του HVEM καταστέλλει τη φλεμονώδεις και αυτοάνοσες απαντήσεις ίσως ρυθμίζει τη διαφοροποίηση των Tregs

Τα APCs έχουν χαρακτηριστικά 2α σήματα

Ανεργικά Τ λεμφοκύτταρα = ανοχή στην περιφέρεια + +

Η καταστολή του δεύτερου σήματος με χιμαιρικό αντίσωμα CTLA-4Ig - -

Η ενεργοποίηση των Τ λεμφοκυττάρων από υπεραντιγόνα μεμβρανο-συνδεδεμένα Και οι δύο τύποι υπεραντιγόνων αναγνωρίζουν τη Vβ (J) περιοχή του TCR. Γιατί ??

Γνωστά υπεραντιγόνα