Διάλεξη 10η Ο εξεικονισμός των σχολικών εγχειριδίων και ο ρόλος των πλάγιων τυπογραφικών στοιχείων Επικ. Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΛΕΙΟΣ

Συμπεράσματα Καταγράφεται σημαντική αύξηση του αριθμού των σελίδων στις οποίες χρησιμοποιούνται πλάγια τυπογραφικά στοιχεία σε όλα τα εγχειρίδια που ερευνήθηκαν, Η αύξηση αυτή αντανακλά μια στρατηγική αισθητικής-ψυχαγωγικής πλαισίωσης του κειμένου στα σχολικά εγχειρίδια. Επιπλέον, το τμήμα του κειμένου το οποίο καταλαμβάνουν τα πλάγια γράμματα, εκεί όπου χρησιμοποιούνται, δείχνει πως υπάρχει μια στρατηγική οργάνωσης και διαμόρφωσης της σελίδας ως εικόνας. Η αύξηση του αριθμού των σελίδων με πλάγια, με εξαίρεση το εγχειρίδιο της Φυσικής Ιστορίας, είναι πολύ μεγαλύτερη στα εγχειρίδια των μαθημάτων ανθρωπιστικής κατεύθυνσης. Αυτό μαρτυρά ότι οι συντάκτες της εκπαιδευτικής πολιτικής διακρίνουν μια εγγενή σχέση μεταξύ της αισθητικής παρουσίασης του εκπαιδευτικού υλικού και της ανθρωπιστικής κατεύθυνσης των μαθημάτων. Η μεγάλη παρουσία των πλαγίων, ως μέσο αναβάθμισης της αισθητικής οργάνωσης του υλικού στα εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης, δείχνει πως η αποτελεσματικότητα, μέσω της ελκυστικότητας, στη μαθησιακή διαδικασία είναι το ζητούμενο, ενώ στα εγχειρίδια ανθρωπιστικής κατεύθυνσης η πληρέστερη παρουσίαση των σημασιών των περιεχομένων. Η αύξηση των σελίδων με πλάγια δεν υπακούει μόνο σε ένα κριτήριο ή μια λογική, αλλά σε δυο. Στα εγχειρίδια ανθρωπιστικής κατεύθυνσης απλώς επεκτείνεται ένας ορισμένος τρόπος χρήσης των πλαγίων και αισθητικής οργάνωσης του υλικού. Αντίθετα, στα εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης εισάγονται τα πλάγια με σκοπό τον εξεικονισμό του εκπαιδευτικού υλικού και την αποτελεσματικότερη μάθηση.

Η συμβολή των φωτογραφιών στον εξεικονισμό των σχολικών εγχειριδίων

Συμπεράσματα Πρώτο, αυξάνεται τόσο ο των φωτογραφιών όσο και των έγχρωμων φωτογραφιών. Δεύτερο, η αύξηση αυτή είναι μεγαλύτερη στα εγχειρίδια των μαθημάτων «ανθρωπιστικής» κατεύθυνσης και μικρότερη σε εγχειρίδια με περισσότερο αφηρημένο μαθησιακό περιεχόμενο (π.χ. των «Μαθηματικών»). Τρίτο, η αύξηση των έγχρωμων φωτογραφιών είναι δυσανάλογη της αύξησης των απεικονίσεων συνολικά και των έγχρωμων ιδιαίτερα. Τέταρτο ο εξεικονισμός, μέσω φωτογραφιών, υπακούει σε μια διπλή λογική. Πέμπτο, η διπλή αυτή λογική φαίνεται περισσότερο επεξεργασμένη και συστηματική στα «πολιτιστικά» μαθήματα, που συμβάλλουν στη συγκρότηση πολιτιστικής εθνικής ταυτότητας. Έκτο, η τελευταία στρατηγική αντανακλά τη λογική της ώριμης νεωτερικότητας σχετικά με τις κοινωνικές λειτουργίες του σχολείου, δηλαδή ότι η «πολιτιστική λειτουργία», η μεταβίβαση κανόνων, αξιών και συμβόλων είναι η πρώτιστη και η βασική λειτουργία της εκπαίδευσης. Έβδομο, η συγκρότηση της πολιτιστικής εθνικής ταυτότητας γίνεται υπό το πρίσμα του πολιτιστικού εθνικισμού και αυτό διατηρείται μέχρι και σήμερα (τουλάχιστον όπως φαίνεται ενδεικτικά από την αύξηση του αριθμού σελίδων στα εγχειρίδια των «Θρησκευτικών» και της «Γλώσσας»). Όγδοο, από τα ως άνω δεδομένα αναδεικνύεται μια αντίθεση μεταξύ εξεικονισμού και περιεχομένου στα εγχειρίδια, και ιδιαίτερα στα μαθήματα ανθρωπιστικής κατεύθυνσης.

Κατάταξη των εγχειριδίων ανάλογα με το βαθμό των αλλαγών σε κάθε κατηγορία ανάλυσης (στρατηγική εξεικονισμού) Απεικονίσεις Ανά σελίδα Ρεαλιστικές απεικονίσεις Έγχρωμες απεικονίσεις Φωτογραφίες Πλάγια τυπογραφικά στοιχεία Σχέση πλήρους-κενού ΣΥΝΟΛΙΚΑ Αγωγή του Πολίτη 3η 6η 5η 4η Θρησκευτικά 1η Φυσική Ιστορία 2η Γλώσσα/ Αναγνωστικό 7η Γεωγραφία Μαθηματικά Ελληνική Ιστορία

Ερωτήσεις ?