Διδακτέα ύλη (2013-14): Κεφάλαιο 1 – Πετρέλαιο – Υδρογονάνθρακες (Η/C) Αφαιρείται η §1.7 Αρωματικές ενώσεις – Βενζόλιο Κεφάλαιο 2 – Αλκοόλες – Φαινόλες. Αφαιρείται η §2.3 Φαινόλες Κεφάλαιο 3 – Καρβοξυλικά οξέα. Αφαιρούνται οι: §3.2 Γαλακτικό οξύ ή 2-υδροξυπροπανικό οξύ και §3.3 Βενζοϊκό οξύ Κεφάλαιο 4 – Βιομόρια και άλλα μόρια. ΝΑΙ η §4.2 Λίπη και έλαια ΝΑΙ η §4.4 Πολυμερή («πλαστικά») – Γενικά-Κατάταξη

Κεφάλαιο 3 ΚΑΡΒΟΞΥΛΙΚΑ ΟΞΕΑ

Εισαγωγή (1/4) Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθουμε: να κατατάσσουμε τα οξέα σε μονοκαρβοξυλικά, δικαρβοξυλικά κλπ να κατατάσσουμε τα οξέα σε κορεσμένα ή ακόρεστα να κατατάσσουμε τα οξέα σε αλειφατικά (άκυκλα) ή αρωματικά παρασκευές & χημικές ιδιότητες αιθανικού οξέος χημικές ιδιότητες αιθανικού οξέος ...και βέβαια, στοιχειομετρικούς υπολογισμούς των παραπάνω

Εισαγωγή (2/4) Τα καρβοξυλικά οξέα περιέχουν τη ρίζα καρβοξύλιο –COOH (καρβονύλιο –C=O + υδροξύλιο –OH)

Εισαγωγή (3/4) Τα καρβοξυλικά οξέα διακρίνονται σε: μονοκαρβοξυλικά, δικαρβοξυλικά κλπ κορεσμένα / ακόρεστα αλειφατικά (άκυκλα) / αρωματικά

Εισαγωγή (4/4) Παράγωγα καρβοξυλικών οξέων, με extra χαρακτηριστική ομάδα

3.1 Κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα – Αιθανικό οξύ καρβονύλιο + υδροξύλιο = καρβοξύλιο

3.1 Κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα – Αιθανικό οξύ Προκύπτουν από αλκάνια, αν αντικαταστήσεις ένα -Η με ένα –COOH Γενικός τύπος κορεσμένων μονοκαρβοξυλικών οξέων: CvH2v+1COOΗ Το άτομο C του καρβοξυλίου αποτελεί μέρος της ανθρακικής αλυσίδας και βρίσκεται στη #1, πχ:

3.1 Κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα – Αιθανικό οξύ Πολλά είναι γνωστά από παλιά και έχουν εμπειρικά ονόματα Εμείς βέβαια, κατά IUPAC

Αιθανικό οξύ – Παρασκευές Βιομηχανικά (για σύνθεση άλλων προϊόντων): με καταλυτική οξείδωση αλκανίων με καταλυτική οξείδωση ακεταλδεΰδης από μεθανόλη με επίδραση CO Το ξύδι (διάλυμα οξικού οξέος) γίνεται από ζύμωση κρασιού με ένζυμο αλκοολοξειδάση

Αιθανικό οξύ – Παρασκευές Εργαστηριακά: με οξείδωση αιθυλικής αλκοόλης με υδρόλυση CH3CN (αιθανονιτρίλιο)

Αιθανικό οξύ – Φυσικές ιδιότητες Κατώτερα μέλη (μεθανικό, αιθανικό, προπανικό οξύ): υγρά, ευδιάλυτα στο νερό, μυρίζουν ξύδι Μέσα μέλη (4-8 C): υγρά, με δυσάρεστη οσμή (βουτανικό οξύ σαν ταγκισμένο βούτυρο), δυσδιάλυτα στο νερό Ανώτερα μέλη: στερεά, αδιάλυτα στο νερό, άοσμα. ΟΛΑ όμως διαλύονται σε οργανικούς διαλύτες!

Αιθανικό οξύ – Χημικές ιδιότητες Όξινος χαρακτήρας (Η+) Ξινή γεύση, χρώμα δεικτών Αντιδρούν με βάσεις, πχ CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O Διασπούν ανθρακικά άλατα, δίνουν CO2 Αντιδρούν με μέταλλα δραστικότερα Η, πχ 2 CH3COOH + Zn → (CH3COO)2Zn + H2↑ Θυμίζουμε: K, Ba, Ca, Na, Mg, Al, Zn, Fe, H, Cu, Hg, Ag, Pt, Au

Αιθανικό οξύ – Χημικές ιδιότητες Εστεροποίηση...

Αιθανικό οξύ – Χρήσεις Ξύδι = διάλυμα οξικού οξέος 5% Συντήρηση τροφίμων (τουρσιά, ελιές κλπ) Βαφική (στερέωση χρωμάτων σε ίνες) Παρασκευή τεχνητού μεταξιού Φάρμακα (ασπιρίνη)

Homework Θεωρία σελ. 81-85 Άσκηση σελ.96: 21

Πηγές http://ebooks.edu.gr/2013/course-main.php?course=DSGL-B132 www.wikipedia.com http://primerasnoticias.com/alavueltadelaesquina/2013/05/10/las-siglas-s-o-s-y-su-origen/ http://www.chemview.gr/protaseis-gia-diabasma/articles/protaseis-gia-diabasma-434.html http://www.patienthelp.org/news/daily-aspirin-intake-reduces-cancer-risk.html