Δρ. Αμανατίδου Ελισάβετ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΣΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΕΠΧ-ΕΥΑ) Δρ. Αμανατίδου Ελισάβετ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ SMAQ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Με τη συγχρηματοδότηση της Ν.Α. Φλώρινας

ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ SMAQ Αποτελέσματα Η εκτίμηση της παρούσας κατάστασης όσον αφορά στο είδος, στις συγκεντρώσεις και στη διασπορά των ρύπων στην περιοχή μελέτης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην εφαρμογή της κοινοτικής πολιτικής-νομοθεσίας στην προστασία περιβάλλοντος. Η καταγραφή και αναγνώριση των πηγών ρύπανσης και των παραγόντων που βοηθούν στην αύξηση και διασπορά, έτσι ώστε να διευκολυνθούν οι αρμόδιοι φορείς στην τεκμηριωμένη και συντονισμένη λήψη μέτρων και υποβολή κυρώσεων στους ρυπαίνοντας, «ο ρυπαίνων πληρώνει».

ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ SMAQ Η διευκόλυνση για τις περιοχές που παρουσιάζουν πρόβλημα, να καθορίσουν διορθωτικές χωροταξικές παρεμβάσεις στις παρούσες και μελλοντικές παραγωγικές δραστηριότητές τους και ανασυγκρότηση του υφιστάμενου σχεδιασμού τους βάσει περιβαλλοντικών κριτηρίων έτσι ώστε να μην επιδεινωθεί η κατάστασή τους. Για τις περιοχές που δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα μπορούν να καθοριστούν οι δυνατές χωροταξικές παρεμβάσεις για την προστασία τους.

ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ SMAQ Η δυνατότητα δημιουργίας ενός μοντέλου διασποράς, ικανό να χρησιμοποιηθεί από περιοχές που παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τη δική μας. Οι βάσεις για τη δημιουργία υγειονομικής μελέτης, μεγάλης σημασίας για την περιοχή. Οι Χάρτες ρύπανσης Οι Χάρτες επικινδυνότητας Η πληροφόρηση του κοινού μέσω διαδικτύου

ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ SMAQ Πλεονεκτήματα Το σύστημα είναι καινοτόμο, χρησιμοποιεί δορυφορικές και επίγειες μετρήσεις, παρουσιάζει ολοκληρωμένη εκτίμηση της επίδρασης της ρύπανσης στην ανθρώπινη υγεία, βασίζεται στις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές εκτίμησης και παρακολούθησης της αέρια ρύπανσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές με παρόμοια προβλήματα, έχει χαμηλό λειτουργικό κόστος σε σύγκριση με τα καλύτερα συμβατικά συστήματα για παρακολούθησης και διαχείριση της αέριας ρύπανσης

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ SMAQ Ελπίζουμε μετά τις πρώτες εφαρμογές να υιοθετηθεί από όλους του φορείς ενδιαφέροντος, όχι μόνο για να καλυφθούν τα λειτουργικά έξοδα αυτού, αλλά και ως εργαλείο πληροφόρησης, λήψης μέτρων και αποφάσεων, παραγωγής έρευνας και άλλα. Συγκεκριμένα: η Νομαρχία Φλώρινας θα αξιοποιήσει το σύστημα SMAQ, ως συγχρηματοδότης του προγράμματος, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας εξέφρασε ενδιαφέρον κατόπιν κατάθεσης σχετικής πρότασης, είναι σε εξέλιξη συζητήσεις με την ΤΕΔΚ Φλώρινας οι περισσότεροι Δήμοι του άξονα εφαρμογής (Φιλώτα, Ελλησπόντου, Πτολεμαΐδας, Αμυνταίου κλπ), ερευνητικοί φορείς, ερευνητές και επιστήμονες της περιοχής, καθώς και η ΔΕΗ, εξέφρασαν έντονο ενδιαφέρον και έχουν ήδη εκπαιδεύσει άτομα στη χρήση του SMAQ

Αξιοποίηση του SMAQ Τα αποτελέσματα του προγράμματος SMAQ έχουν μεγάλη δυνατότητα αξιοποίησης, τόσο επιχειρησιακά όσο και ερευνητικά

Επιχειρησιακή αξιοποίηση του SMAQ Το σύστημα αποτελεί εφαρμογή ενός Ολοκληρωμένου συστήματος Διαχείρισης Ποιότητας Αέρα του οποίου η επέκταση σε όλη τη Δυτική Μακεδονία θα δώσει τη δυνατότητα στις υπηρεσίες της Περιφέρειας αλλά και των δήμων της να διαθέτουν ένα εργαλείο παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ευρύτερη περιοχή σε συνδυασμό με τις πηγές ρύπανσης, στοιχεία που θα μπορούν να αποτυπώνονται σε χάρτες επικινδυνότητας και χρήσεων γης. Με τον τρόπο αυτό θα αποκτήσουν ένα αξιόπιστο εργαλείο λήψης αποφάσεων για άσκηση Περιβαλλοντικής Πολιτικής και χρήσης της πληροφορίας για αναπτυξιακούς σκοπούς. Επίσης πρέπει να αναφερθεί ότι ο ολοκληρωμένος χειρισμός της περιβαλλοντικής πληροφορίας, με επίπεδα πρόσβασης από φορείς και πολίτες, είναι σύμφωνος με την κατά το 2004 επικυρωθείσα σύμβαση του Aarhus, με την οποία θεσμοθετείται «η πρόσβαση του κοινού στην πληροφορία και η συμμετοχή τους στην λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα». Έχει ήδη κατατεθεί σχετική πρόταση στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.

Επιχειρησιακή αξιοποίηση του SMAQ Εγκατάσταση ενός κέντρου επιχειρησιακής παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα. Ένα τέτοιο κέντρο μπορεί να λειτουργήσει στο ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας όπου έχει εγκατασταθεί ο εξοπλισμός και διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία, και να χρησιμοποιείται από τις Υπηρεσίες και του Φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης που είναι αρμόδιες για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της ποιότητας του αέρα και την άσκηση Περιβαλλοντικής Πολιτικής, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε κεντρικό επίπεδο, όπως η αρμόδια Υπηρεσία Περιβάλλοντος της Περιφέρειας ή/και των Νομαρχιών, του Υπουργείο Περιβάλλοντος κλπ. Το SMAQ μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για τη συνεχή παρακολούθηση του αέρα όσο και για την πληροφόρηση του κοινού με σχετικά με την ρύπανση και τα επεισόδια ρύπανσης, με χρήση φιλικών τεχνολογιών τηλεπικοινωνίας και λογισμικού, όπως το διαδίκτυο, οι υπηρεσίες GIS και web-GIS και SMS

Επιχειρησιακή αξιοποίηση του SMAQ Το SMAQ μπορεί να αποτελέσει εργαλείο για τη βελτίωση της απόδοσης της παραγωγικής διαδικασίας, με την αξιοποίηση των συμπερασμάτων – αποτελεσμάτων της έρευνας που διεξήχθη στο πλαίσιο του SΜAQ κατά την οποία αναπτύχθηκαν σενάρια εφαρμογής τεχνολογιών μείωσης της ρύπανσης εκ μέρους της ΔΕΗ. Ακόμη, μπορεί να αξιοποιηθεί για το χωρικό σχεδιασμό των μελλοντικών υποδομών και την εκτίμηση των παρόντων μετρήσεων ποιότητας του αέρα Εξ΄ άλλου η ΔΕΗ εκδήλωσε το ενδιαφέρον της για χρήση των αποτελεσμάτων της έρευνας με την υπογραφή σχετικής δήλωσης κατά την κατάθεση της πρότασης στο LIFE

Επιχειρησιακή αξιοποίηση του SMAQ Επιπροσθέτως, το σύστημα SΜAQ μπορεί να ολοκληρωθεί και να αποτελέσει ένα σύστημα επιχειρησιακής παρακολούθησης πυρκαγιών, επικίνδυνων μετεωρολογικών φαινομένων και διαχείρισης κρίσεων. Μια τέτοια επιχειρησιακή εφαρμογή μπορεί να τεθεί σε ισχύ από την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας, τις Δασικές Υπηρεσίες, την Πυροσβεστική Υπηρεσία και άλλες τοπικές και εθνικές υπηρεσίες.

Επιχειρησιακή αξιοποίηση του SMAQ Τέλος, η τεχνογνωσία που αποκτήθηκε μπορεί να αξιοποιηθεί ώστε το σύστημα να παραμετροποιηθεί και να εφαρμοστεί σε περιοχές με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η Μεγαλόπολη και η Εύβοια (οι οποίες αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα ρύπανσης λόγω της δραστηριότητας των λιγνιτικών σταθμών παραγωγής ενέργειας) καθώς και σε άλλες Ευρωπαϊκές βιομηχανικές περιοχές

Ερευνητική αξιοποίηση του SMAQ Ανάπτυξη μαθηματικών μοντέλων διασποράς ρύπων με χρήση προχωρημένων μεθόδων στατιστικής εξεργασίας Πρόβλεψη επεισοδίων ρύπανσης

Ερευνητική αξιοποίηση του SMAQ Ο προσδιορισμός και η ταξινόμηση των χρήσεων γης Η παρακολούθηση της ποσότητας, ποιότητας των υδάτων, Η μελέτη της οικολογικής κατάστασης υδάτων και των φυσικών οικοσυστημάτων. Η εκπόνηση επιδημιολογικών μελετών με τη χρήση των δεικτών ρύπανσης που προκύπτουν από το SMAQ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Περιβαλλοντική Έρευνα / Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός με γνώμονα τα Κοινωνικά οφέλη και τη βούληση ολοκλήρωσης, περιλαμβάνει τον Πολιτικό και το Στρατηγικό σχεδιασμό, τις απαιτούμενες επενδύσεις, την υλοποίηση και την εφαρμογή. Είναι πλέον αναγκαία η εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών, που θα οδηγήσουν στην ολοκληρωμένη διαχείριση του Περιβάλλοντος, με σκοπό τη θωράκιση της χώρας, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την προστασία των πολιτών και των οικοσυστημάτων από ακραίες και μη περιβαλλοντικές συνθήκες, παράλληλα με την ύπαρξη οικονομικού οφέλους από την πράσινη ανάπτυξη. Το σύστημα SMAQ, αποτελεί μία ολοκληρωμένη πρόταση παρακολούθησης ποιότητας αέρα με χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, μπορεί να αξιοποιηθεί και σε άλλες περιβαλλοντικές εφαρμογές και να χρησιμοποιηθεί σε επιχειρησιακό και ερευνητικό επίπεδο, τόσο στη Δυτική Μακεδονία όσο και σε άλλες περιοχές της χώρας.

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ SMAQ -Εγκατάσταση Κέντρου Επιχειρησιακής Παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα υπό τη λειτουργική ευθύνη των φορέων -Πληροφόρηση του κοινού -Επέκταση, δημιουργία Εργαλείου άσκησης περιβαλλοντική πολιτικής -Εργαλείο βελτίωσης της παραγωγικής διαδικασίας με στόχο τη μείωση της ρύπανσης από τους βιομηχανικούς ρυπαντές -Εργαλείο επιχειρησιακής παρακολούθησης φυσικών καταστροφών και διαχείρισης κρίσεων -Εφαρμογή σε άλλες περιοχές -Μοντέλα διασποράς ρύπανσης -Χρήσεις γης -Παρακολούθηση ποσότητας/ποιότητας υδάτων -Παρακολούθηση της οικολογικής κατάστασης υδάτων και των φυσικών οικοσυστημάτων -Επιδημιολογικές μελέτες με χρήση δεικτών ρύπανσης Ολοκληρωμένη παρακολούθηση ποιότητας ατμόσφαιρας Παραγωγή Χαρτών Ρύπανσης Παραγωγή Χαρτών επικινδυνότητας Πληροφορία μέσω WEB-GIS ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ