Φιλελευθερισμός και Εκπαιδευτική Πολιτική Εύη Ζαμπέτα

Adam Smith Theory of Moral Sentiments Καταμερισμός της εργασίας και ηθικά συναισθήματα An Inquiry into the value and causes of the wealth of nations (1776) Ο ρόλος της εκπαίδευσης και της γνώσης για την πρόοδο και την εξέλιξη Ο ρόλος της κυβέρνησης στην εκπαίδευση

Πλούτος των Εθνών «Όλη η βελτίωση των μηχανών ... Δεν είναι με κανένα τρόπο ανακαλύψεις εκείνων που είχαν την ευκαιρία να χρησιμοποιούν τις μηχανές. Πολλές βελτιώσεις έχουν γίνει από την εφευρετικότητα των κατασκευαστών ... και μερικοί από αυτούς που αποκαλούνται φιλόσοφοι ή άνθρωποι του διαλογισμού, που το επάγγελμά τους δεν είναι να κάνουν κάτι, αλλά να παρατηρούν τα πάντα και που συχνά είναι ικανοί να συνδυάζουν ικανότητες από τα πιο απομακρυσμένα και ανόμοια αντικείμενα. Με την πρόοδο της κοινωνίας ... η υποδιαίρεση της απασχόλησης μέσα στη φιλοσοφία, όπως σε κάθε άλλη δουλειά, βελτιώνει την επιδεξιότητα και εξοικονομεί χρόνο. Κάθε άτομο γίνεται πιο ειδικό στο δικό του ιδιαίτερο τομέα, περισσότερο έργο επιτυγχάνεται συνολικά, και η ποσότητα της επιστήμης αυξάνεται ...»

Πλούτος των Εθνών, παρ. 50, σ. 782 «Με την πρόοδο του καταμερισμού της εργασίας η απασχόληση του μεγαλύτερου μέρους εκείνων που ζουν από την εργασία τους, δηλαδή του μεγαλύτερου μέρους του λαού, περιορίζεται σε πολύ λίγες απλές δραστηριότητες, συχνά μία ή δύο. Όμως οι αντιλήψεις του μεγαλύτερου μέρους των ανθρώπων αναγκαστικά διαμορφώνονται από τις συνήθεις απασχολήσεις τους. Ο άνθρωπος που ξοδεύει όλη του τη ζωή εκτελώντας μερικές απλές δραστηριότητες ... δεν έχει καμία ευκαιρία να ασκήσει τη νοητική του ικανότητα... Κατά συνέπεια χάνει φυσιολογικά τη συνήθεια μιας τέτοιας άσκησης και γενικά γίνεται τόσο βλάκας και αμαθής, όσο είναι δυνατόν να αποβλακωθεί ένα ανθρώπινο ον.»

Οι κίνδυνοι εξαιτίας της αμάθειας των πολιτών Οι άνθρωποι αυτοί χάνουν κάθε δυνατότητα όχι μόνο συμμετοχής ‘σε μεγαλόψυχα και ευγενή συναισθήματα’, αλλά και ορθολογικής κρίσης πάνω στα ‘μεγάλα και ευρύτερα συμφέροντα της χώρας τους’ (ούτε καν μπορούν να την υπερασπίσουν σε περίπτωση πολέμου). Γι’ αυτό η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει μέτρα

Adam Smith: Θα έπρεπε λοιπόν το δημόσιο να μην ενδιαφέρεται για την εκπαίδευση του λαού; Η εκπαίδευση των κοινών ανθρώπων ίσως απαιτεί, σε μια πολιτισμένη εμπορευματική κοινωνία, την προσοχή του δημοσίου περισσότερο από ότι των ανθρώπων κάποιας ανώτερης κοινωνικής θέσης και περιουσίας (‘people of some rank and fortune’) ... Έναντι μιας πολύ μικρής δαπάνης το δημόσιο μπορεί να διευκολύνει, να ενθαρρύνει ακόμη και να επιβάλει σε όλο σχεδόν το λαό, την αναγκαιότητα να αποκτήσει αυτά τα πλέον ουσιώδη αντικείμενα εκπαίδευσης (ανάγνωση, γραφή και αρίθμηση)

Το δημόσιο μπορεί: να διευκολύνει την απόκτηση εκπαίδευσης ιδρύοντας σε κάθε ενορία ένα μικρό σχολείο ... Να ενθαρρύνει ... προσφέροντας μικρά βραβεία και συμβολικές διακρίσεις στα παιδιά των κοινών ανθρώπων που διακρίνονται... να επιβάλει την απόκτηση ...εκπαίδευσης, υποχρεώνοντας κάθε άνθρωπο να υποβληθεί σε εξέταση ή δοκιμασία πριν αποκτήσει την ελευθερία συμμετοχής σε σωματείο ή του επιτραπεί να αρχίσει ένα επάγγελμα (The Wealth of Nations: παρ. 54-57)

Νεοφιλελευθερισμός Milton Friedman: Capitalism and Freedom (1962) Friedrich Hayek: The Constitution of Liberty (1960)

Hayek ‘Knowledge is perhaps the chief good that can be had at a price, but those who do not possess, often cannot recognise its usefulness. More important still, access to the sources of knowledge, necessary for the working of modern society presupposes the command of certain techniques – above all that of reading – which people must acquire before they can judge well for themselves what will be useful to them’ (p. 376).

The principle of freedom Children and the argument of freedom Democracy is not likely to work with a partly illiterate people State intervention for those who cannot exercise informed free choice General education for citizenship

Friedman Neighbourhood effects / externalities τα αποτελέσματα εκ της γειτνιάσεως/ θετικές εξωτερικές επιδράσεις Paternalism for children and other irresponsible individuals πατερναλιστικό ενδιαφέρον προς τα παιδιά και άτομα ανώριμα προς κρίση

Νεοφιλελεύθερη εκπαιδευτική πολιτική Νεοφιλελεύθερη εκπαιδευτική πολιτική Εφαρμογή κανόνων της αγοράς στο πλαίσιο της δημόσιας σφαίρας Public Choice theory > Parental Choice in Education / απελευθέρωση της δυνατότητας άσκησης «Επιλογής» εκ μέρους των γονέων Καταπολέμηση της «κρατικής γραφειοκρατίας» Κατάργηση του λεγόμενου «διπλού μονοπωλίου» κράτους-συνδικάτων