Οργανολογία ΙΙ Μάθημα ΙΧ. Αερόφωνα ΙΙ.

Αερόφωνα Ήχος: παλμική κίνηση στήλης αέρος. Οξύτητα: ανάλογα με το μήκος της στήλης αέρος. Κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες με βάση το υλικό: Ξύλινα Χάλκινα Πολύαυλα Αν και επικράτησε αυτός ο διαχωρισμός, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Χάλκινα αερόφωνα Η παλμική κίνηση της στήλης αέρος γίνεται από τα χείλη του εκτελεστή. Τα χείλη τοποθετούνται μέσα σε ένα επιστόμιο και πάλλονται σαν διπλή γλωττίδα. Το επιστόμιο αποτελείται από τρία στοιχεία: Κύπελλο Λαιμός Σωλήνας

Χάλκινα αερόφωνα Το σχήμα του κυπέλου και του λαιμού παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του ηχοχρώματος. Τα όργανα αυτά λειτουργούν με την χρήση των αρμονικών συχνοτήτων. Από κάθε σωλήνα μπορεί να παραχθεί μόνο ένας φθόγγος και οι αρμονικοί του. Όταν αλλάξει το μέγεθος του σωλήνα, αλλάζει ο βασικός φθόγγος και η σειρά των αρμονικών.

Χάλκινα αερόφωνα Επομένως: Μπορούν να παίξουν αρμονικούς στις περιοχές όπου οι αρμονικοί είναι γειτονικοί Στις χαμηλές περιοχές που οι αρμονικοί απέχουν μεταξύ τους μεγάλα διαστήματα δημιουργούν πρόβλημα ως προς την δημιουργία μελωδιών. Για την παραγωγή επιπλέον τονικών υψών ο εκτελεστής πρέπει να σφίξει περισσότερο τα χείλη του.

Αερόφωνα με επιστόμιο και πλευρικές κόγχες Κορνέτο. Ξύλινο όργανο με πλευρικές κόγχες. 15ος – 17ος αι.. Κωνικό σωλήνα με ελαφρά καμπύλο σχήμα 6+1 τρύπες. Επιστόμιο. Πρόσθετο κοφτερό, σκαλισμένο στο τοίχωμα του οργάνου και λιγότερο κοφτερό Έκταση 2 οκτάβες. Έχει τη δυνατότητα να παίξει σιγά και δυνατά και έχει τους δαχτυλισμούς του φλάουτου με ράμφος. Ήταν δεξιοτεχνικό και το χρησιμοποιούσαν για επίδειξη Το όμποε εξοβέλισε το κορνέτο. Υπήρχε ολόκληρη οικογένεια.

Αερόφωνα με επιστόμιο και πλευρικές κόγχες Σερπέντ Τέλη 16ου αι. – αρχές 19ου Είναι το μπάσο της οικογένειας τον κορνέττων. Το μήκος του φτάνει τα 2,5 μέτρα. Έχει κωνικό σωλήνα. Δεν έχει πίσω τρύπα. Είχε 6 τρύπες, οι οποίες αργότερα αυξήθηκαν με την προσθήκη κλειδιών.

Αερόφωνα με επιστόμιο και πλευρικές κόγχες Basshorn. Παραλλαγή του σερπέντ. Έχει κωνικό χάλκινο σωλήνα και κλειδιά. Χρησιμοποιήθηκε στις μπάντες. Basse trompette. Έμοιαζε στο σχήμα με την τρομπέτα. Είχε ανταλλακτικά σωληνάκια.

Αερόφωνα με επιστόμιο και πλευρικές κόγχες Σάλπιγγα με κλειδιά Κωνικό όργανο με μεγάλη διάμετρο. Το επιστόμιο είναι βαθύ και κωνικό. Εφευρέθηκε από άγγλο στρατιωτικό, ο οποίος προσέθεσε 5 κλειδιά στην στρατιωτική σάλπιγγα.

Αερόφωνα με επιστόμιο και πλευρικές κόγχες Οφεικλίδα Ανήκει στην οικογένεια των σαλπίγγων με κλειδιά. Είναι το μπάσο της οικογένειας. Οι νότες σχηματίζονται από την εκμετάλλευση της σειράς των αρμονικών αλλά και με πλευρικές οπές που ανοιγοκλείνουν με κλειδιά. Χρησιμοποιήθηκε το πρώτο μισό του 19ου αι. Σωλήνας κωνικός με μεγάλη διάμετρο και μήκος 2,5 μέτρα. Είχε 9-12 κλειδιά. Έχει έκταση τρεις οκτάβες (χρωματικές). Μειονέκτημα: δεν είχε ομοιογενή ήχο.

Αερόφωνα με επιστόμιο χωρίς πλευρικές κόγχες. Πρόβληματα: Παρήγαγαν νότες οι οποίες αντιστοιχούσαν σε μία μόνο σειρά αρμονικών συχνοτήτων. Αντιμετώπιζαν δυσκολίες (λόγω αρμονικής σειράς) στις χαμηλές περιοχές. Λύση: Το όργανο θα έπρεπε να μεταβάλλει το συνολικό μήκος σωλήνα του, ώστε να παράγονται περισσότερες σειρές αρμονικών.

Αερόφωνα με επιστόμιο χωρίς πλευρικές κόγχες. Τρόποι Να κατασκευαστεί ο σωλήνας με τέτοιο τρόπο, ώστε να σύρεται ένα τμήμα σωλήνα μέσα σε ένα άλλο και να αυξομειώνει την έκταση. Ανταλλακτικά τμήματα. Μόνιμοι πολλαπλοί σωλήνες.

Βαλβίδες Τελική λύση δόθηκε στα 1815 με την επινόηση του συστήματος των βαλβίδων που έδωσε την δυνατότητα να παίζονται όλοι οι φθόγγοι της χρωματικής κλίμακας. Κάθε βαλβίδα αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο μήκος επιπρόσθετου σωλήνα. Όταν ο εκτελεστής πατήσει την βαλβίδα μεγαλώνει το συνολικό μήκος του σωλήνα και αλλάζει ο βασικός φθόγγος και η σειρά των αρμονικών. Οι επιπρόσθετοι και μικρότεροι σε μέγεθος σωλήνες έχουν αποφραγμένη είσοδο που με το πάτημα της βαλβίδας ανοίγει.

Βαλβίδες Στα όργανα με στενό σωλήνα η βασική αρμονική συχνότητα δεν ακούγεται με αποτέλεσμα τα κενά να είναι λιγότερα. Ετσι τρεις βαλβίδες αρκούν για την πληρότητα των παραγόμενων φθόγγων. Η 1η βαλβίδα κατεβάζει τον τόνο ένα ημιτόνιο, η 2η δύο και η 3η τρία. Οι βαλβίδες χρησιμοποιούνται μία μία ή σε συνδυασμό. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να δημιουργηθούν 7 διαφορετικά μήκη σωλήνα.

Τα χάλκινα της ορχήστρας Τρομπέτα. Ο σωλήνας της είναι αναδιπλωμένος, το σχήμα της κυλινδρικό και καταλήγει σε καμπάνα. Έχει τρεις βαλβίδες. Έχει λαμπρό και δυνατό ήχο και έκταση σχεδόν τρεις οκτάβες. Υπάρχουν διάφοροι τύποι Χρησιμοποιείται κυρίως η τρομπέτα σε σι ύφεση (όργανο μεταφοράς). Για ψηλές συχνότητες σε ρε και μι ύφεση.

Τα χάλκινα της ορχήστρας Κόρνο. Έχει μακρύ κωνικό σωλήνα που ελίσσεται και τελειώνει σε μια μεγάλη καμπάνα. Χρησιμοποιείται το διπλό κόρνο. Το ένα με τον μακρύτερο σωλήνα είναι σε φα και έχει πλούσιo και ζεστό ηχόχρωμα. Το δεύτερο είναι σε σι ύφεση έχει πιο λαμπρό ηχόχρωμα.

Τα χάλκινα της ορχήστρας Το τρομπόνι. Σημαίνει μεγάλη τρομπέτα. Έχει μακρύτερο σωλήνα που αποτελείται από ένα κομμάτι πρόσθετου σωλήνα που μετατοπίζεται μπρος-πίσω. Έχει κυρίως κυλινδρικό σωλήνα Το μετακινούμενο κομμάτι μπορεί να βρίσκεται σε 7 διαφορετικές θέσεις παράγοντας επτά διαφορετικούς φθόγγους με τους αρμονικούς τους. Οι επτά θέσεις μπορούν να μετακινήσουν το τονικό ύψος κατά 7 ημιτόνια προς τα κάτω.

Τα χάλκινα της ορχήστρας Η τούμπα είναι το βαθύτερο και νεότερο μέλος της ομάδας των χάλκινων. Έχει φαρδύ κωνικό σωλήνα 3-6 βαλβίδες Όργανα που ανήκουν στην ίδια οικογένεια είναι: ευφώνιο, σούζαφον, Ελικόν, Bombardon, saxhorn Στο Ελικόν και στο σουζαφόν το όργανο περιστρέφεται γύρω από το σώμα του οργανοπαίχτη. Δύο είδη τούμπας: τενόρο και μπάσο. Κόντρα μπάσο τούμπα σε ντο.