ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΄΄ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ’’ 4ο ΓΕΛ ΠΑΤΡΑΣ

Συστατικά των τροφίμων: Όλες οι τροφές που καταναλώνουμε περιέχουν ορισμένα θρεπτικά συστατικά, τα οποία είναι απαραίτητα για την ύπαρξη της ζωής. Τα συστατικά αυτά είναι: οι πρωτεΐνες, οι υδατάνθρακες, οι βιταμίνες, τα λιπίδια τα ανόργανα συστατικά.

Πρωτεΐνες : Οι πρωτεΐνες αποτελούν ένα από τα κύρια θρεπτικά συστατικά της διατροφής. Οι πρωτεΐνες αποτελούν το βασικό δομικό συστατικό όλων των ιστών του σώματος, και ο ρόλος τους είναι πολύ σημαντικός κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας που παρατηρείται ραγδαία ανάπτυξη του σώματος

Βιταμίνες : Οι βιταμίνες περιέχονται στην τροφή σε πολύ μικρές ποσότητες. Είναι απαραίτητες για την σωστή ανάπτυξη του οργανισμού, γιατί συμβάλουν στη ρύθμιση του μεταβολισμού.

Οι βιταμίνες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, τις λιποδιαλυτές και τις υδατοδιαλυτές βιταμίνες. Οι λιποδιαλυτές διαλύονται στο λίπος. Στις λιποδιαλυτές βιταμίνες ανήκουν οι βιταμίνες A, D, E και Κ. Σε αντίθεση με τις λιποδιαλυτές, οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες δεν αποθηκεύονται σε σημαντικές ποσότητες στον οργανισμό. Στις υδατοδιαλυτές βιταμίνες ανήκουν οκτώ βιταμίνες του συμπλέγματος Β και η βιταμίνη C. Το σύμπλεγμα Β περιλαμβάνει τις εξής βιταμίνες: B1, B2, νιασίνη, B6, B12, φυλλικό οξύ, βιοτίνη και παντοθενικό οξύ.

Βιταμίνη C: Η σημαντικότερη λειτουργία της βιταμίνη C είναι η σύνθεση του κολλαγόνου, το οποίο είναι απαραίτητο για το σχηματισμό και τη διατήρηση του συνδετικού ιστού στο σώμα. Η βιταμίνη C αποτελεί ισχυρό αντιοξειδωτικό.

Εξαιρετικές πηγές βιταμίνης C είναι: τα πορτοκάλια, τα γκρέιπφρουτ, το μπρόκολο και οι πράσινες σαλάτες. Άλλες καλές πηγές είναι οι πράσινες πιπεριές, οι πατάτες, οι τομάτες και οι φράουλες.

Λίπη : Τα λίπη επιτελούν τρεις λειτουργίες: α) συμμετέχουν στο σχηματισμό ιστών β) συμμετέχουν στη ρύθμιση του μεταβολισμού γ) παρέχουν ενέργεια.

Υδατάνθρακες : Οι υδατάνθρακες αποτελούν ένα από τα πιο απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στη διατροφή. Ο κύριος ρόλος των υδατανθράκων είναι η παραγωγή ενέργειας.

Το νερό: Το νερό είναι πολύ σημαντικό για την υγεία και την επιβίωση, ενώ συμβάλλει στην καλή λειτουργία του σώματος. Το νερό αποτελεί το κύριο συστατικό του αίματος και είναι υπεύθυνο τόσο για τη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών στους ιστούς του σώματος όσο και για την απομάκρυνση των άχρηστων ουσιών .Το νερό είναι κύριο συστατικό διαφόρων τροφών που καταναλώνει ο ανθρώπινος οργανισμός.

Ανόργανα συστατικά : Τα ανόργανα συστατικά επιτελούν δύο λειτουργίες: συμμετέχουν α) στο σχηματισμό διαφόρων ιστών του σώματος και β) στη ρύθμιση του μεταβολισμού. Διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: Τα μακροστοιχεία: ασβέστιο, φώσφορος, μαγνήσιο, κάλιο, νάτριο, χλώριο, θείο. Και τα ιχνοστοιχεία. Τα σημαντικότερα ιχνοστοιχεία είναι: ο σίδηρος, ο χαλκός, ο ψευδάργυρος, το χρώμιο και το σελήνιο. Διατροφή η οποία είναι ανεπαρκής σε ανόργανα συστατικά έχει συσχετισθεί με πληθώρα ασθενειών όπως αναιμία, υπέρταση, διαβήτης, καρκίνος, τερηδόνα των δοντιών και οστεοπόρωση.

Ασβέστιο Το ασβέστιο το προμηθευόμαστε κυρίως μέσω της κατανάλωσης γαλακτοκομικών. Άλλες πηγές ασβεστίου είναι τα ψάρια, τα πράσινα λαχανικά, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί. Η ανεπαρκής πρόσληψη ασβεστίου προκαλεί πολλά προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, η υπέρταση και κυρίως η οστεοπόρωση

Ο σίδηρος : Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για τον οργανισμό, διότι χρησιμοποιείται για το σχηματισμό της αιμοσφαιρίνης που μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς Τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι το συκώτι, το κρέας,, τα θαλασσινά, τα όσπρια, τα πράσινα λαχανικά, τα αποξηραμένα φρούτα και τα δημητριακά ολικής άλεσης. Η ανεπαρκής πρόσληψη σιδήρου σχετίζεται με τη σιδηροπενική αναιμία

Ιστορία της διατροφής Στην ιστορία της εξέλιξης της διατροφής διακρίνονται τρεις μεγάλοι σταθμοί, που άλλαξαν καθοριστικά τη δίαιτα και τη διατροφή των ανθρώπων. Αυτοί ήταν:

Η ανακάλυψη και χρήση της φωτιάς.

Η εξημέρωση και συστηματική παραγωγή φυτικών και ζωικών ειδών

Η βιομηχανική επανάσταση.

Διατροφή στην αρχαία Ελλάδα: Οι διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων χαρακτηρίζονται από λιτότητα Θεμέλιο τους ήταν η λεγόμενη «μεσογειακή τριάδα»: Σιτάρι λαδί και κρασί.

Στη βάση της διατροφής των αρχαίων Ελλήνων συναντούμε τα δημητριακά σιτάρι και σε περιπτώσεις ανάγκης μείγμα κριθάρι με σιτάρι, από το οποίο παρασκευαζόταν ο άρτος.

. Τα δημητριακά συνοδεύονταν συνήθως από οπωροκηπευτικά (λαχανικά, κρεμμύδια, φακές και ρεβίθια). Ειδικά οι λαϊκές τάξεις κατανάλωναν πολύ και όσπρια. Προτιμούσαν τους φασίολους, τις φακές, τα ρεβίθια, τα κουκιά (κύαμοι) και τους θέρμους (λούπινα). Τα φρούτα, φρέσκα ή ξηρά, τρώγονταν ως επιδόρπιο. Πρόκειται κυρίως για σύκα, σταφίδες, καρύδια και φουντούκια.

Η κατανάλωση κρέατος και θαλασσινών σχετιζόταν με την οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Οι Έλληνες κατανάλωναν ιδιαιτέρως τα γαλακτοκομικά και κυρίως το τυρί. Το βούτυρο ήταν γνωστό, αλλά αντί αυτού γινόταν χρήση κυρίως του ελαιόλαδου. Το φαγητό συνόδευε κρασί (κόκκινο, λευκό ή ροζέ) αναμεμειγμένο με νερό.

Ιπποφαές: Στην αρχαιότητα μεγάλη κατανάλωση είχε και ένας πορτοκαλί καρπός, το Ιπποφαές. Περιέχει 192 βιταμίνες και είναι όλες απορροφήσιμες από τον οργανισμό.

Η διατροφή τον Μεσαίωνα Η διατροφή των αγροτών κατά τον Μεσαίωνα ήταν πτωχή σε κεκορεσμένα λίπη, πλούσια σε λαχανικά και όσπρια, ενώ ο άνθρωπος εργαζόταν σκληρά και μάλιστα στην ύπαιθρο

. Οι πλούσιοι της εποχής περιφρονούσαν τα λαχανικά και προτιμούσαν για το καθημερινό τους τραπέζι τεράστιες ποσότητες κρέατος και ψαριών. Μάλιστα, τα περισσότερα ήταν παστά καθώς το αλάτι αναλάμβανε τη συντήρησή τους στον χρόνο. Μετά από αυτά συνέχιζαν τα λουκούλεια γεύματα με είδη ζαχαροπλαστικής γεμάτα ζάχαρη και κρέμα. Τις τεράστιες ποσότητες φαγητού τις «ξέπλεναν» με πανάκριβα κρασιά και τις επτά οκτώ μπίρες που καθημερινά κατανάλωναν.

μεταλλαγμένα τρόφιμα

Μεταλλαγμένα ή Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα ονομάζονται τα τρόφιμα που παράγονται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς.

Οι τελευταίοι έχουν υποστεί συγκεκριμένες αλλαγές που εισήλθαν στο γενετικό τους υλικό μέσω μεθόδων της γενετικής μηχανικής.

Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα εισήλθαν στην αγορά για πρώτη φορά το 1996. Συνήθως τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα είναι προϊόντα διαγονιδιακών φυτών : σόγια, καλαμπόκι, ελαιοκάμβη, ρύζι και βαμβακέλαιο.

Προβλήματα στην αποδοχή των ΓΤΤ οι πληροφορίες που δέχεται ο μέσος καταναλωτής σχετικά με τα πιθανά πλεονεκτήματα και τις ενδεχόμενες αρνητικές επιδράσεις των ΓΤΤ είναι συχνά αντικρουόμενες.

Πρόκειται για προϊόντα τα οποία δεν έχουν δοκιμαστεί στο χρόνο με αποτέλεσμα να μην έχουν επιβεβαιωθεί οι θετικές ή οι αρνητικές τους επιδράσεις στον άνθρωπο και το περιβάλλον.  

Τι επιτυγχάνεται με την χρήση των γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων περιορίζεται η χρήση φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων. Οι επιστήμονες τροποποιούν τον γενετικό κώδικα των φυτών έτσι ώστε να είναι πιο ανθεκτικά, σε επιβλαβής μικρο-οργανισμούς αλλά και στο κρύο.  

Με την βοήθεια των μεταλλαγμένων μπορούν να λυθούν πολλά ιατρικά προβλήματα με τη δημιουργία προϊόντων που να δρουν σαν εμβόλια.  Η δημιουργία μεταλλαγμένων προϊόντων καταπολεμά τη φτώχεια και τον υποσιτισμό στις χώρες του λεγόμενου τρίτου κόσμου..

Βιοκαθαρισμός της μολυσμένης γης Οι επιστήμονες προσπαθούν να δημιουργήσουν ειδικά είδη δέντρων (λεύκες) που θα καθαρίζουν την γη από το μολυσμένο με βαρέα μέταλλα χώμα Αντίσταση στην ξηρασία και στην αλμυρότητα του νερού. Η δημιουργία φυτών ανθεκτικών στην ξηρασία και το αλμυρό νερό θα λύσει προβλήματα σε χώρες με λιγοστή καλλιεργήσιμη γη, όπως π.χ. οι χώρες της Αφρικής

Προβλήματα από τη χρήση ΓΤΤ Στην ασφάλεια: κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία όπως: μεταφορά αλλεργιών, δημιουργία μικροοργανισμών ανθεκτικών στα αντιβιοτικά, κίνδυνοι για το περιβάλλον, απώλεια του πλούτου της βιολογικής διαφοροποίησης στο φυτικό και ζωικό βασίλειο. .

Σε πνευματικά δικαιώματα: Αύξηση της εξάρτησης των φτωχότερων και λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών από τις πλουσιότερες και βιομηχανοποιημένες χώρες. Εκμετάλλευση φυσικών πόρων των αδύνατων χωρών από άλλες περισσότερο αναπτυγμένες . Σε θέματα ηθικής: Ανάμιξη γονιδίων από βιολογικά διαφορετικούς μηχανισμούς ,επέμβαση στους γενετικούς μηχανισμούς της φύσης και παραβίαση των εσωτερικών αξιών φυσικών οργανισμών.

Βιολογικά προϊόντα

Τα βιολογικά προϊόντα είναι το αποτέλεσμα της καλλιέργειας της γης χωρίς χημικά λιπάσματα, παρασιτοκτόνα και τοξικά φυτοφάρμακα. Η καταπολέμηση των ασθενειών των φυτών καθώς και η λίπανση του εδάφους γίνονται με φυσικές μεθόδους και οργανικά εφόδια

Η καλλιέργεια βιολογικών προϊόντων στηρίζεται στις γνώσεις του παραδοσιακού αγρότη και στην αναζήτηση της επιστήμης για υγιεινές λύσεις. Στην βιολογική κτηνοτροφία δεν χρησιμοποιούνται αντιβιοτικά και ορμόνες.

Τα βιολογικά προϊόντα περιέχουν 20-30% λιγότερο νερό στην σύνθεση τους, μεγαλύτερα ποσοστά πρωτεϊνών, μεταλλικών αλάτων, ενζύμων και βιταμινών. Επίσης δεν περιέχουν συντηρητικά, βελτιωτικά γεύσης, τεχνητά χρώματα και αρώματα. Ο φυσικός τρόπος παραγωγής συμβάλλει στο να έχουν πολύ καλύτερη γεύση και άρωμα από τα αντίστοιχα συμβατικά.

Τα βιολογικά προϊόντα περιέχουν 20-30% λιγότερο νερό στην σύνθεση τους, μεγαλύτερα ποσοστά πρωτεϊνών, μεταλλικών αλάτων, ενζύμων και βιταμινών. Επίσης δεν περιέχουν συντηρητικά, βελτιωτικά γεύσης, τεχνητά χρώματα και αρώματα. Ο φυσικός τρόπος παραγωγής συμβάλλει στο να έχουν πολύ καλύτερη γεύση και άρωμα από τα αντίστοιχα συμβατικά.

Μεσογειακή Διατροφή Μετά από μελέτες στη χώρα μας και αλλού, η Παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή, έχει αποδειχτεί η πιο υγιεινή διατροφή. .. 

Η Μεσογειακή διατροφή είναι ξακουστή για τις ευεργετικές της ιδιότητες καθώς προφυλάσσει από εμφράγματα του μυοκαρδίου και από διάφορες μορφές καρκίνου, είναι φτωχή σε θερμίδες, τονώνει τον οργανισμό, βοηθάει την καλή λειτουργία του εντέρου κ.ά

Βασικά χαρακτηριστικά της μεσογειακής διατροφής : Άφθονες φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, ψωμί, δημητριακά, πατάτες, όσπρια, κρασί). Ελάχιστα επεξεργασμένα προϊόντα. Γαλακτοκομικά προϊόντα (κυρίως τυρί και γιαούρτι) καθημερινά σε μικρές έως μέτριες ποσότητες. Ψάρια και πουλερικά σε μικρές έως μέτριες ποσότητες. Κόκκινο κρέας σε μικρές ποσότητες. Ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λιπαρών που περιέχουν μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.

Τα πλεονεκτήματα της μεσογειακής διατροφής: Επιβράδυνση του γήρατος και προαγωγή της μακροβιότητας (μέσω της μείωσης της θνησιμότητας από όλα γενικά τα αίτια, αλλά ειδικότερα από στεφανιαία νόσο και κάποιες μορφές καρκίνου) Μείωση της συχνότητας εμφάνισης στεφανιαίας νόσου Μείωση των επιπέδων των τριγλυκεριδίων, της ολικής και της LDL («κακής») χοληστερόλης και διατήρηση των επιπέδων της HDL («καλής») χοληστερόλης στο αίμα Μείωση της συχνότητας εμφάνισης Διαβήτη τύπου 2 Μείωση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης Μείωση της εμφάνισης εγκεφαλικών επεισοδίων Μείωση της συχνότητας εμφάνισης των νόσων Parkinson και Alzheimer.

Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η δράση των συστατικών και τροφών της μεσογειακής διατροφής οφείλεται στο συνδυασμό τους και όχι σε μεμονωμένη κατανάλωση Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η δράση των συστατικών και τροφών της μεσογειακής διατροφής οφείλεται στο συνδυασμό τους και όχι σε μεμονωμένη κατανάλωση

Το ελαιόλαδο Αποτελεί τη βάση της μεσογειακής διατροφής και είναι το πλέον υγιεινό λάδι, χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα .

Tο ελαιόλαδο ως συστατικό της καθημερινής μας διατροφής προσφέρει: Μείωση της ολικής και της κακής χοληστερίνης Προστατεύει από τη στεφανιαία νόσο Δημιουργεί προδιάθεση για χαμηλότερη πίεση αίματος Φαίνεται να προφυλάσσει από τον καρκίνο

Η πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής.

Πρόσθετα τροφίμων Τα πρόσθετα τροφίμων είναι φυσικές ή συνθετικές ουσίες που προστίθενται σκόπιμα στα τρόφιμα για να εκτελέσουν ορισμένες τεχνολογικές λειτουργίες. Η προσθήκη μπορεί να έχει κύριο σκοπό: τη βελτίωση των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών, τη σταθερότητα, τη συντήρηση των τροφίμων.

Επιπτώσεις στην υγεία μας Επιπτώσεις στην υγεία μας  Επιστημονικές έρευνες ενοχοποιούν συγκεκριμένα πρόσθετα για διάφορες βλάβες της υγείας, σε παιδιά (υπερκινητικότητα, αλλεργίες, άσθμα, ερυθήματα) και σε ενηλίκους (αλλεργίες, άσθμα, κεφαλαλγίες, ιλίγγους, ταχυσφυγμία, ναυτία, έλκη εντέρου).

Τα τελευταία χρόνια, με την ευρεία κατανάλωση έτοιμων φαγητών, έχουν παρουσιαστεί εξαιρετικά πολλά καινούρια πρόσθετα και συντηρητικά. Κάποια από αυτά ενοχοποιούνται για καρκινογενέσεις, νευρολογικές διαταραχές, καρδιακές παθήσεις και πολλές άλλες ασθένειες. 

Νευρική ανορεξία

Η νευρική ανορεξία (Anorexia nervosa) πιο γνωστή ως ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται κυρίως από άρνηση για διατήρηση ενός υγιούς φυσιολογικού βάρους και έναν μανιώδη φόβο για την απόκτηση βάρους σε συνδυασμό με μια διαστρεβλωμένη εικόνα για τον εαυτό τους που μπορεί να διατηρηθεί από διάφορες προκαταλήψεις σχετικά με το σώμα του ή της, το φαγητό και την διατροφή τους.   

Τα άτομα με νευρική ανορεξία συνεχίζουν να νιώθουν πείνα αλλά επιτρέπουν στους εαυτούς τους μόνο πολύ μικρές ποσότητες φαγητού.   

Αν και τα αίτια της νευρικής ανορεξίας δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως, οι επιστήμονες αποδίδουν αυτήν τη διατροφική διαταραχή σε ένα συνδυασμό ψυχολογικών, κοινωνικών και βιολογικών παραμέτρων.  

Επιπλοκές:  Η ανορεξία έχει πολυάριθμες επιπλοκές. Η πιο σοβαρή επιπλοκή είναι ο θάνατος .   Άλλες επιπλοκές είναι:  αναιμία, καρδιαγγειακά προβλήματα, φθορά των οστών και αύξηση πιθανότητας καταγμάτων αργότερα, πνευμονολογικά προβλήματα, απώλεια εμμήνου ρύσεως στις γυναίκες, μείωση τεστοστερόνης στους άνδρες, γαστρικά και νεφρικά προβλήματα.  

Η νευρική ανορεξία μπορεί να επιφέρει βλάβη σε κάθε όργανο του σώματος συμπεριλαμβάνοντας τον εγκέφαλο, την καρδιά και τα νεφρά. Άλλες πνευματικές διαταραχές που μπορεί να έχουν οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή την ασθένεια είναι:  η κατάθλιψη, οι διαταραχές συναισθήματος, οι διαταραχές προσωπικότητας η κατάχρηση φαρμάκων.

Παχυσαρκία Παχυσαρκία είναι η υπερβολική συσσώρευση λίπους, κυρίως κάτω από το δέρμα, αλλά και σε διάφορα άλλα όργανα του σώματος. Πρόσφατη αμερικάνικη μελέτη έδειξε ότι ο 18χρονος ‘Έλληνας είναι πιο παχύσαρκος από τον αντίστοιχο Αμερικάνο.

Τα αίτια της παχυσαρκίας Η παχυσαρκία των εφήβων οφείλεται σε γενετική προδιάθεση ή σε λανθασμένη διατροφή και σε ελαττωμένη κινητικότητα, σε ορμονική διαταραχή ή σε ψυχολογικά προβλήματα.

Αντιμετώπιση της παχυσαρκίας Σήμερα, η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας πρέπει να γίνεται ύστερα από ιατρική διερεύνηση, σχεδιασμό από εξειδικευμένο διαιτολόγο της κατάλληλης διαιτητικής αγωγής, που θα παρέχει:  • επαρκή ποσότητα θρεπτικών ουσιών • εξασφάλιση βαθμιαίας απώλειας βάρους • διατήρηση αποθεμάτων πρωτεΐνης και • υποστήριξη για τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς.  Επίσης αναγκαία είναι η ψυχολογική ενίσχυση καθώς και η μεταθεραπευτική φροντίδα.

Βιβλιογραφία el.wikipedia.org/ www.farmakeutikoskosmos.gr www.efet.gr www. mathima.gr www.fitnessinfo.gr