ΔΙΑΛΕΞΗ 3 Kρίση και συμπεριφορά αυτοκτονίας Ορισμός, στάδια και χαρακτηριστικά κρίσης Παράγοντες που καθορίζουν την αντίδραση του ατόμου στην κρίση Φαρμακευτικοί αντιμετώπιση της κρίσης Ορισμός, επιδημιολογικά στοιχεία και προειδοποιητικά σημάδια της αυτοκτονίας Φαρμακευτικοί αντιμετώπιση της αυτοκτονίας

ΚΡΙΣΗ κατάσταση κατά την οποία το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με ένα στρεσογόνο παράγοντα, τον οποίο δεν μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά προκειμένου να επιλύσει τα προβλήματα που τον συνοδεύουν. Η αλλαγή ή η απώλεια απειλούν την ισορροπία του ατόμου. Η απελπισία και/ή η αδυναμία προκαλούν αποδιοργάνωση του ατόμου Η αντιμετώπιση ενός προβλήματος συνίσταται στη συνειδητή προσπάθεια του ατόμου να διαχειριστεί το στρες και το άγχος. Η προσπάθεια αντιμετώπισης μπορεί να είναι σωματική, γνωστική ή συναισθηματική.

ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ ΑΔΥΝΑΜΙΑ κατάσταση η οποία προκύπτει όταν το άτομο αντιλαμβάνεται ότι βρίσκεται υπό συνθήκες κατά τις οποίες εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες προκειμένου να βρει στήριξη σε ζωτικούς τομείς της ζωής του μια υποκειμενική κατάσταση, κατά την οποία το άτομο θεωρεί ότι διαθέτει περιορισμένες ή ανύπαρκτες εναλλακτικές ή προσωπικές επιλογές

Εξελικτικά στάδια της κρίσης 1. Αρχικά επιτείνεται το αίσθημα έντασης, καθώς το στρεσογόνο ερέθισμα εξακολουθεί να υφίσταται, και, στη συνέχεια, το άτομο βιώνει δυσφορία. 2. Η αντιμετώπιση του στρεσογόνου ερεθίσματος είναι ανεπιτυχής, και το άτομο εξακολουθεί να βιώνει δυσφορία. 3. Η επιδείνωση της έντασης αναγκάζει το άτομο να κινητοποιήσει τα εσωτερικά και εξωτερικά μέσα αντιμετώπισης που διαθέτει, με αποτέλεσμα να λαμβάνουν χώρα επείγουσες προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος. 4. Εάν το πρόβλημα παραμένει άλυτο και, ταυτόχρονα, δεν μπορεί να αγνοηθεί, κορυφώνεται η ένταση, και το άτομο υφίσταται έντονη αποδιοργάνωση

Χαρακτηριστικά της κρίσης Το στρεσογόνο ερέθισμα ξεπερνά τη συνήθη εμπειρία του ατόμου. Οι προηγούμενοι μηχανισμοί αντιμετώπισης των προβλημάτων είναι αναποτελεσματικοί. Προκαλείται ένταση, άγχος και γνωστική αποδιοργάνωση. Απειλείται η ακεραιότητα του ατόμου και/ή οι ήδη εδραιωμένοι στόχοι του.

Είδη κρίσης Οι εξελικτικές κρίσεις ή κρίσεις ωρίμανσης (maturality) αφορούν σε φυσιολογικές μεταβατικές περιόδους στη ζωή ενός ατόμου, οι οποίες επιφέρουν αλλαγές στον τρόπο που αντιλαμβάνεται το ρόλο, το κύρος και την ωριμότητα της προσωπικότητάς του. Οι περιστασιακές κρίσεις (situational) αφορούν σε κάποιο εξωτερικό γεγονός, το οποίο διαταράσσει την ισορροπία του ατόμου (απώλεια, αλλαγή) και, ταυτόχρονα, απειλεί τη συνοχή μεταξύ της συμπεριφοράς του και των αξιών ή των πεποιθήσεων του. Οι κοινωνικές κρίσεις αφορούν σε εξωτερικά γεγονότα (φυσικές καταστροφές) τα οποία είναι απρόβλεπτα και συχνά προκαλούν στο άτομο φόβο, σύγχυση και απώλεια συνοχής μεταξύ πεποιθήσεων/αξιών και συμπεριφοράς. Οι πολιτισμικές κρίσεις συμβαίνουν παράλληλα με το πολιτισμικό σοκ το οποίο βιώνει το άτομο όταν έρχεται σε επαφή με ένα καινούργιο πολιτισμικό περιβάλλον ή επιστρέφει στη δική του κουλτούρα αφού έχει προηγηθεί αφομοίωσή του από άλλον πολιτισμό.

Παράγοντες που καθορίζουν την αντίδραση του ατόμου στην κρίση Αντίληψη του ατόμου για το συγκεκριμένο γεγονός. Προηγούμενη εμπειρία αντιμετώπισης του στρες. Εγκατεστημένες στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες. Διαθεσιμότητα ανθρώπινου υποστηρικτικού δικτύου.

Θεραπευτικοί στόχοι Το άτομο θα παραμένει ελεύθερο αυτο-τραυματισμών. Το άτομο θα αναγνωρίζει το πρόβλημα και τις πτυχές του. Το άτομο θα εκφράζει τα συναισθήματά του, που σχετίζονται με το συγκεκριμένο γεγονός. Το άτομο θα αναλύει το γεγονός/πρόβλημα και θα εκφράζει λεκτικά τον τρόπο που το αντιλαμβάνεται. Το άτομο θα αναγνωρίζει το πρόβλημα και θα αναζητά βοήθεια από τα υπάρχοντα υποστηρικτικά συστήματα. Το άτομο θα αναζητά εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης της κρίσης. Το άτομο θα συμμετέχει στην κατάρτιση του σχεδίου δράσης. Το άτομο θα εφαρμόζει το σχέδιο δράσης. Το άτομο θα βιώνει λιγότερο άγχος και ένταση. Το άτομο θα εκφράζει λεκτικά την ενδυνάμωση της αυτοεκτίμησής του.

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΡΙΣΗΣ (1/2) Αξιολόγηση Καταγράψτε το ιστορικό του παρόντος προβλήματος Διερευνήστε τα παρόντα συναισθήματα Διερευνήστε τα υπάρχοντα υποστηρικτικά δίκτυα του ατόμου Αξιολογήστε την πιθανότητα πρόκλησης βλάβης στον εαυτό του

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΡΙΣΗΣ (2/2) Σχεδιασμός και εφαρμογή Διερευνώνται τα συναισθήματα του ατόμου που είναι πιθανόν να αναστέλλουν την ικανότητά του να αντιμετωπίζει τα προβλήματα. Εκπαιδεύστε το άτομο πώς να ζητάει βοήθεια από τους άλλους. Εντοπίστε στρατηγικές αντιμετώπισης παρελθόντων προβλημάτων που προάγουν την προσαρμογή. Εκπαιδεύστε το άτομο και ενθαρρύνετέ το ως προς την έκφραση των συναισθημάτων. Επικεντρωθείτε στη σαφή, βήμα προς βήμα, επίλυση του προβλήματος, αφού, πρωτίστως, εστιάσετε σε εναλλακτικές λύσεις. Σκεφτείτε την πιθανότητα να εντάξετε το άτομο σε ομάδα εκπαίδευσης στην αποτελεσματική διαχείριση καταστάσεων κρίσης. Καλέστε την οικογένεια να συμμετάσχει ενεργά στην αντιμετώπιση της κρίσης.

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Η κατάσταση κρίσης δεν αποτελεί ψυχιατρική νόσο. Για το λόγο αυτό, η φαρμακευτική παρέμβαση δεν αποτελεί τη θεραπεία εκλογής. Οι φαρμακευτικές ουσίες μπορούν να χορηγηθούν για να αντιμετωπιστούν συγκεκριμένα συμπτώματα (αναστέλλουν την ικανότητα του ατόμου να λειτουργήσει με τρόπο που να ευνοείται η προσαρμογή του) Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υποκαταστήσουν την ενεργοποίηση του ατόμου για την αντιμετώπιση της κρίσης. Τα αγχολυτικά της ομάδας των βενζοδιαζεπινών, όπως η αλπραζολάμη (Xanax), η διαζεπάμη (Valium/Stedon), η λοραζεπάμη (Tavor) κ.ά., μπορεί να χορηγηθούν για την αντιμετώπιση του άγχους, του πανικού και των διαταραχών του ύπνου που συνοδεύουν μια κατάσταση κρίσης. Άλλες ουσίες, όπως το αντικαταθλιπτικό τραζαδόνη (Desyrel/Trittico), μπορεί να χορηγηθούν για την αντιμετώπιση της αϋπνίας. Ως προς τα νευροληπτικά φάρμακα, τα άτυπα αντιψυχωσικά φάρμακα, όπως η ολανζαπίνη (Zyprexa), και τα κλασικά αντιψυχωσικά, όπως η αλοπεριδόλη (Haldol/Aloperidin) κ.ά., χορηγούνται για την αντιμετώπιση των ψυχωσικών συμπτωμάτων που τυχόν προκύπτουν. Ωστόσο, σπάνια εκδηλώνονται ψυχωσικά συμπτώματα στο πλαίσιο μιας κατάστασης κρίσης, εκτός και αν η ψυχωσική διαταραχή προϋπάρχει της εκδήλωσης της κρίσης.

ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ (1/2) η εσκεμμένη και εκούσια αφαίρεση της ζωής ενός ατόμου από το ίδιο το άτομο. αποτελεί την όγδοη αιτία θανάτου μεταξύ όλων των ηλικιακών ομάδων αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου στους εφήβους και τη δεύτερη πιο κοινή αιτία θανάτου στους φοιτητές. τα τελευταία 25 χρόνια έχει σημειωθεί αύξηση 25% στις αυτοκτονίες εφήβων

ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ (2/2) Τα άτομα που σχεδιάζουν να αυτοκτονήσουν συχνά αισθάνονται απομονωμένα. Αυτή η απομόνωση μπορεί να οφείλεται είτε στη σωματική απόσταση του ατόμου από το περιβάλλον του είτε σε διάσταση απόψεων με τους άλλους ανθρώπους. Συχνά η επιθυμία να απελευθερωθεί το άτομο από τον πόνο ή να πεθάνει συνοδεύεται από κατάθλιψη και θυμό

Προειδοποιητικά σημάδια αλλαγές στις προσωπικές συνήθειες του ατόμου (στην όρεξη, στον ύπνο, στην προσωπική εμφάνιση, στην προσωπικότητα) έναρξη χρήσης αλκοόλ και άλλων ουσιών αναφορά σωματικών ενοχλήσεων έκφραση υποτιμητικών σχολίων για τον εαυτό του σύνταξη διαθήκης δωρεά προσωπικών αντικειμένων συναισθηματικής αξίας. Η κυριότερη ψυχιατρική διαταραχή που αποτελεί προγνωστικό παράγοντα για εκδήλωση αυτοκτονικής συμπεριφοράς είναι η διαταραχή διάθεσης

Κλασικοί μύθοι που αφορούν την αυτοκτονία Οι άνθρωποι που λένε ότι θέλουν να αυτοκτονήσουν, τελικά δεν προβαίνουν σε απόπειρα αυτοκτονίας. Οι άνθρωποι που σκέφτονται σοβαρά να αυτοκτονήσουν, θα εμφανίσουν προειδοποιητικά σημάδια και ενδείξεις. Τα μικρά παιδιά δεν αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν. Βελτίωση της διάθεσης ισοδυναμεί με απομάκρυνση του κινδύνου αυτοκτονίας. Μόνον τα άτομα που πάσχουν από καταθλιπτική διαταραχή αυτοκτονούν.

Συνειδητή και μη συνειδητή πρόθεση αυτοκτονίας Η συνειδητή πρόθεση αυτοκτονίας αφορά: στην επίγνωση του ατόμου σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις της αυτοκτονικής συμπεριφοράς την αντίδραση του κοινωνικού του περίγυρου στις απειλές ή στις απόπειρες αυτοκτονίας την αποτελεσματικότητα της μεθόδου αυτοκτονίας τις πιθανότητες επιβίωσης από αυτή Η μη συνειδητή πρόθεση αυτοκτονίας πιθανόν να είναι πιο δύσκολο να αξιολογηθεί. Συγκεκριμένα: Η επιθυμία του ατόμου να προκαλέσει κακό στον εαυτό του Το άτομο πιθανόν να εμπλέκεται σε υψηλής επικινδυνότητας συμπεριφορές (π.χ. να οδηγεί υπό την επήρεια αλκοόλ). Υπάρχει διαφορά μεταξύ των ιδεών αυτοκτονίας, της πρόθεσης αυτοκτονίας και της απόπειρας αυτοκτονίας

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Αξιολόγηση Κατά τη διάρκεια της αρχικής αξιολόγησης: ρωτήστε το άτομο για την ύπαρξη σκέψεων ή συναισθημάτων σχετικών με την πρόκληση βλάβης στον εαυτό του, ή πρόθεσης να θέσει τέρμα στη ζωή του. Η νοσηλευτική αξιολόγηση περιλαμβάνει: τον προσδιορισμό ιδεών αυτοκτονίας τους τρόπους αναζήτησης βοήθειας από την πλευρά του ατόμου το είδος του σχεδίου που έχει σκεφτεί για την πραγματοποίηση της απόπειρας την κατάσταση της ψυχικής υγείας του τα διαθέσιμα υποστηρικτικά συστήματα τον τρόπο ζωής του

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (1/2) Νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τη μείωση του κινδύνου αυτοκτονίας. Η νοσηλεία ενδείκνυται για την περίπτωση που αξιολογηθεί ότι το άτομο διατρέχει υψηλό κίνδυνο για αυτοκατευθυνόμενη βία. Οι παρεμβάσεις που εφαρμόζονται κατά τη νοσηλεία του ατόμου αφορούν στη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο ελαχιστοποιείται η δυνατότητα του ατόμου να πραγματοποιήσει τις ιδέες αυτοκτονίας. α. η μονάδα νοσηλείας είναι συνήθως ένα κλειστό τμήμα και οι πόρτες ασφαλίζουν (ελέγχουν την είσοδο και την έξοδο των ατόμων από αυτή). β. θέστε το θεραπευόμενο σε διαρκή παρακολούθηση για τις πρώτες 24 ώρες ή μέχρις ότου ο κίνδυνος εκδήλωσης αυτοκτονικής συμπεριφοράς μειωθεί. γ. θέστε το θεραπευόμενο σε πρόγραμμα ελέγχου κάθε 15-30 λεπτά. δ. να είστε σε επιφυλακή για το πού βρίσκεται ο θεραπευόμενος ανά πάσα στιγμή. ε. αναπτύξτε θεραπευτική σχέση με το άτομο και ενισχύστε την.

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (2/2) στ. Κατά την εισαγωγή του θεραπευόμενου, εξετάστε τα προσωπικά είδη του και απομακρύνετε οποιαδήποτε αντικείμενα μπορεί να χρησιμοποιήσει για να βλάψει τον εαυτό του. ζ. Απομακρύνετε από τη μονάδα υλικά που μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως μέσα για να βλάψει ο θεραπευόμενος τον εαυτό του (παράθυρα ασφαλισμένα, να μετράτε τα μαχαιροπίρουνα και να ελέγχετε τα προσωπικά είδη του ατόμου). η. Καταρτίστε σχέδιο ασφαλείας, αξιολογείτε το θεραπευόμενο τακτικά θ. Προγραμματίστε ατομικές συναντήσεις με το θεραπευόμενο. ι. Τοποθετήστε έναν συγκάτοικο στο δωμάτιο του θεραπευόμενου, ώστε να περιοριστεί η τάση απομόνωσης του ατόμου. ια. Βεβαιωθείτε ότι ο θεραπευόμενος καταπίνει τα φάρμακα που του χορηγούνται από το στόμα. Ιβ. Καταρτίστε από κοινού με το θεραπευόμενο ένα σχέδιο φροντίδας για την περίοδο μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ έχουν ως στόχο την αντιμετώπιση της υποκείμενης διαταραχής, είτε πρόκειται για διαταραχή διάθεσης είτε για οποιαδήποτε άλλη κλινική διαταραχή. η έγκαιρη θεραπεία των διαταραχών της διάθεσης είναι θεμελιώδους σπουδαιότητας οι καταθλιπτικές διαταραχές αντιμετωπίζονται φαρμακευτικά με αντικαταθλιπτικά φάρμακα τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά δεν αποτελούν ουσίες εκλογής διότι είναι θανατηφόρα σε περίπτωση υπεροδοσολογίας κίνδυνο εκδήλωσης αυτοκτονικής συμπεριφοράς διατρέχουν όλα τα άτομα με ψυχικό νόσημα, τα οποία τελούν υπό αγωγή με αγχολυτικά, νευροληπτικά και άλλες ψυχοτρόπες ουσίες.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ