Πρόσφυγες και ρεμπέτικο τραγούδι Διαθεματική εργασία στο μάθημα της Ιστορίας 1ο Γυμνάσιο Χαλανδρίου Γ’3 Ταμπούρη Ναταλία Υπεύθυνη καθηγήτρια: Παπαϊωάννου Χάιδω

Πρόσφυγες Μετά την καταστροφή του 1922, περίπου 1.200.000 Έλληνες αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα. Το προσφυγικό αυτό δυναμικό, εγκαταστάθηκε τόσο στο αστικό, όσο και στο αγροτικό στοιχείο της χώρας. Οι ήδη αυτοί καταπονημένοι άνθρωποι, δέχτηκαν πίεση και την προκατάληψη των αυτοχθόνων και ο αγώνας για την επιβίωση τους ήταν έτσι ακόμα πιο δύσκολος.

Ρεμπέτικο τραγούδι Στα τέλη του 19ου αιώνα γεννήθηκε το ρεμπέτικο τραγούδι. Ρεμπέτικη μουσική ή Ρεμπέτικο ονομάζεται το ελληνικό αστικό λαϊκό τραγούδι που εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και απέκτησε τη γνώριμη μορφή του, περίπου μέχρι την τρίτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η μουσική αυτή εξελίχθηκε κυρίως στα λιμάνια ελληνικών πόλεων όπου ζούσε η εργατική τάξη (τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, το Βόλο) και στη συνέχεια πέρασε και σε άλλα αστικά κέντρα. Ο Ηλίας Πετρόπουλος, ένας από τους μεγαλύτερους μελετητές του ρεμπέτικου, χωρίζει την ιστορία του ρεμπέτικου σε τρεις περιόδους: 1922-1932 - Η εποχή που κυριαρχούν τα στοιχεία από τη μουσική της Σμύρνης. 1932-1942 - Η κλασική περίοδος. 1942-1952 - Η εποχή της ευρείας διάδοσης και αποδοχής. Ο Ηλίας Πετρόπουλος γεννήθηκε το 1928 στην Αθήνα και φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Ξεκίνησε να δημοσιογραφεί στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια στην εφημερίδα Μεσημβρινή. Πρωτοεμφανίστηκε ως κριτικός τέχνης στα περιοδικά Διαγώνιος και Ζυγός. Το πλούσιο συγγραφικό έργο του Ηλία Πετρόπουλου από μόνο του αποτελεί μάρτυρα της πολυπραγμοσύνης του. Έχει δημοσιεύσει πάνω από σαράντα βιβλία με θέματα που αφορούν τα ρεμπέτικα τραγούδια, τον “υπόκοσμο”, τη λαϊκή παράδοση, την παραδοσιακή τέχνη, την ιστορία της Θεσσαλονίκης, την επίδραση των τούρκικων παραδόσεων στις ελληνικές. Η μελέτη του για τα Ρεμπέτικα Τραγούδια πρωτοδημοσιεύτηκε το 1968 χωρίς την άδεια της ελληνικής λογοκρισίας, γεγονός για το οποίο καταδικάστηκε σε πεντάμηνη φυλάκιση.

Πρόσφυγες και ρεμπέτικο τραγούδι Οι πρόσφυγες, σε αντίθεση με τους τότε Έλληνες, ήταν πιο ανοιχτοί, πιο κοινωνικοί, και η διασκέδαση τους περιλάμβανε όλα τα μέλη της οικογένειας τους. Γενικά, μπορούμε να πούμε, ότι ήταν συνηθισμένοι σε ένα πιο κοσμοπολίτικο τρόπο ζωής. Για να μπορούν να διασκεδάζουν και να παίζουν την μουσική τους άνοιγαν τα δικά τους μαγαζιά. Ένας άλλος τρόπος διασκέδασης και συγχρόνως μια ανατολίτικη συνήθεια, ήταν να πηγαίνουν συχνά στους τεκέδες για να καπνίσουν, εκεί άκουγαν την μουσική και τα τραγούδια του μάγκα και του ρεμπέτικου.

Πρόσφυγες και ρεμπέτικο τραγούδι Το στυλ του τραγουδιού που άρχισε να διαδίδεται σιγά – σιγά ήταν το λαϊκό. Τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιήθηκαν και ακόμα χρησιμοποιούνται είναι το μπουζούκι το μπαγλαμαδάκι, η κιθάρα, το ούτι, το σαντούρι, το ακορντεόν, το τουμπερλέκι και ακόμα και το βιολί που χορδιζόταν διαφορετικά, φυσικά πάντα με την συνοδεία μιας ανθρώπινης φωνής. Πολλοί από αυτούς άρχισαν πάρε δώσε με τους μάγκες, χωρίς να πούμε πως ήταν η πλειοψηφία από αυτούς. Τα αποτελέσματα αυτής της αμοιβαίας επίδρασης μεταξύ δυο ειδών τραγουδιού (μικρασιάτικου και ρεμπέτικου), διασκέδασης και αντίληψης για την ζωή θα γίνονταν σιγά – σιγά αισθητά στην αλλαγή του ύφους των τραγουδιών, των μουσικών που τα δημιουργούσαν και του κόσμου που τα άκουγε και εκφραζόταν μέσα από αυτά.

Πρόσφυγες και ρεμπέτικο τραγούδι Η περίοδος του μεσοπολέμου είναι η κλασική περίοδος. Στην περίοδο αυτή κυριαρχεί κυρίως το πειραιώτικο στυλ με κυριότερο εκφραστή τον Μάρκο Βαμβακάρη. Παράλληλα, αρχίζουν να γράφουν ρεμπέτικα και οι Σμυρνιοί συνθέτες. Ο Βαγγέλης Παπάζογλου, μαζί με τον Παναγιώτη Τούντα (‘‘η Προσφυγοπούλα’’ ), τον Σπύρο Περιστέρη, τον Δημήτρη Σέμση ή Σαλονικιό, τον Γιάννη Δραγάτση ή Ογδοντάκη και τον Σταύρο Παντελίδη είναι οι κυριότεροι συνθέτες που μεταφυτεύουν το μικρασιάτικο δημοτικό και αστικό λαϊκό τραγούδι στη δισκογραφία της κυρίως Ελλάδας στα χρόνια της προσφυγιάς. Στα τραγούδια τους συμπυκνώνεται ο καημός και η νοσταλγία μιας γενιάς, που βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με οξύτατα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.

Πρόσφυγες και ρεμπέτικο τραγούδι Το 1937 εμφανίζεται ο Βασίλης Τσιτσάνης και περίπου την ιδία περίοδο και ο Μανώλης Χιώτης. Μια αξιόλογη συνθέτης που έζησε στην Σμύρνη είναι και η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Το περιεχόμενο των τραγουδιών αλλάζει αναγκαστικά και αναφορές στο χασίσι, στους τεκέδες και στους ναργιλέδες εκλείπουν. Κάποια από τα πιο γνωστά τραγούδια είναι το ‘‘Συννεφιασμένη Κυριακή’’ του Βασίλη Τσιτσάνη, το ‘‘Κάποιο τρένο θα περάσει’’ και το ‘‘Όνειρο Απατηλό’’ της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου.

Πηγές Βικιπαίδεια Πρόσφυγες και ρεμπέτικο τραγούδι Μουσικές διαδρομές Google images: Ρεμπέτικο τραγουδι