D. ACEMOGLU, D. LAIBSON, J. A. LIST Μικροοικονομική

Κεφάλαιο 12 Μονοπώλιο

12.1 Εισάγοντας μια νέα δομή αγοράς 12.2 Πηγές δύναμης αγοράς 12 Μονοπώλιο Περίγραμμα κεφαλαίου 12.1 Εισάγοντας μια νέα δομή αγοράς 12.2 Πηγές δύναμης αγοράς 12.3 Tο πρόβλημα του μονοπωλητή 12.4 Επιλέγοντας την άριστη ποσότητα και τιμή 12.5 Tο “σπασμένο” αόρατο χέρι: Tο κόστος του μονοπωλίου 12.6 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα 12.7 Κυβερνητικές πολιτικές προς το μονοπώλιο

12 Μονοπώλιο Ιδέες κλειδιά 1. Το μονοπώλιο αποτελεί μια ακραία δομή αγοράς με έναν και μόνο πωλητή. 2. Τα μονοπώλια προκύπτουν είτε φυσικά είτε μέσω κυβερνητικού προστατευτισμού. 3. Οι μονοπωλητές ορίζουν τις τιμές και παράγουν στο σημείο όπου το οριακό έσοδο ισούται με το οριακό κόστος.

12 Μονοπώλιο Ιδέες κλειδιά 4. Ο μονοπωλητής μεγιστοποιεί τα κέρδη παράγοντας μικρότερη ποσότητα και χρεώνοντας υψηλότερη τιμή, σε σχέση με τους τέλεια ανταγωνιστικούς πωλητές. Έτσι προκύπτει απώλεια οικονομικής αποτελεσματικότητας.

12 Μονοπώλιο Ιδέες κλειδιά 5. Η αποτελεσματικότητα μπορεί να αποκατασταθεί σε ένα μονοπώλιο μέσω διακριτικής τιμολόγησης πρώτου βαθμού ή μιας κυβερνητικής παρέμβασης.

Οικονομικό παράδειγμα τεκμηρίωσης: 12 Μονοπώλιο Οικονομικό παράδειγμα τεκμηρίωσης: Μπορεί ποτέ το μονοπώλιο να είναι καλό για την κοινωνία;

Οι πωλητές που ορίζουν οι ίδιοι την τιμή ενός αγαθούt Δύναμη αγοράς 12.1 Εισάγοντας μια νέα δομή αγοράς Διαμορφωτές τιμής Οι πωλητές που ορίζουν οι ίδιοι την τιμή ενός αγαθούt Δύναμη αγοράς Η ικανότητα των πωλητών να επηρεάζουν τις τιμές Μονοπώλιο Μια δομή βιομηχανίας όπου μόνο ένας πωλητής παρέχει ένα αγαθό ή μια υπηρεσία που δεν έχει κοντινά υποκατάστατα

Πίνακας 12.1 Δύο δομές αγοράς 12.1 Εισάγοντας μια νέα δομή αγοράς Πίνακας 12.1 Δύο δομές αγοράς

12.2 Πηγές δύναμης αγοράς Εμπόδια εισόδου Συνθήκες που προσφέρουν σε έναν πωλητή προστασία από δυνητικούς ανταγωνιστές να εισέλθουν στην αγορά

Φυσική δύναμη στην αγορά Έλεγχος ενός πόρου κλειδιού 12.2 Πηγές δύναμης αγοράς Είδη εμποδίων εισόδου Νομική δύναμη αγοράς Φυσική δύναμη στην αγορά Έλεγχος ενός πόρου κλειδιού Οικονομίες κλίμακας

Το δικαίωμα που χορηγείται σε ένα άτομο ή μια 12.2 Πηγές δύναμης αγοράς Νομική δύναμη αγοράς Νομική δύναμη αγοράς Ευρεσιτεχνία ® Το δικαίωμα που χορηγείται σε ένα άτομο ή μια εταιρεία από την κυβέρνηση, το οποίο δίνει το αποκλειστικό δικαίωμα παραγωγής και πώλησης ενός αγαθού Πνευματικά δικαιώματα © Το αποκλειστικό δικαίωμα που χορηγείται από την κυβέρνηση σε έναν συγγραφέα ή καλλιτέχνη

2. Φυσική δύναμη στην αγορά Φυσική δύναμη στην αγορά 12.2 Πηγές δύναμης αγοράς Φυσική δύναμη στην αγορά 2. Φυσική δύναμη στην αγορά Φυσική δύναμη στην αγορά Προκύπτει όταν μια επιχείρηση αποκτά δύναμη στην αγορά μέσω εμποδίων εισόδου που δημιούργησε η ίδια η επιχείρηση

Έλεγχος ενός πόρου κλειδιού Πόροι κλειδιά 12.2 Πηγές δύναμης αγοράς Φυσική δύναμη στην αγορά Έλεγχος ενός πόρου κλειδιού Πόροι κλειδιά Τα υλικά που είναι απαραίτητα για την παραγωγή ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας

Η Alcoa ελέγχει το βωξίτη που χρησιμοποιείται στην παραγωγή αλουμινίου 12.2 Πηγές δύναμης αγοράς Φυσική δύναμη στην αγορά Παραδείγματα: Η Alcoa ελέγχει το βωξίτη που χρησιμοποιείται στην παραγωγή αλουμινίου Οι επαγγελματικές ποδοσφαιρικές ομάδες ελέγχουν τα ταλέντα Η De Beers ελέγχει την παραγωγή διαμαντιών

Εξωτερικότητες δικτύου 12.2 Πηγές δύναμης αγοράς Φυσική δύναμη στην αγορά Εξωτερικότητες δικτύου Προκύπτουν όταν η αξία ενός προϊόντος αυξάνεται, καθώς περισσότεροι καταναλωτές αρχίζουν να το χρησιμοποιούν Παραδείγματα: eBay Facebook

12.2 Πηγές δύναμης αγοράς Οικονομίες κλίμακας Φυσικό μονοπώλιο Μια αγορά όπου μία επιχείρηση μπορεί να παρέχει ένα αγαθό ή μια υπηρεσία σε χαμηλότερο κόστος σε σχέση με δύο ή περισσότερες επιχειρήσεις

12.2 Πηγές δύναμης αγοράς Οικονομίες κλίμακας Σχήμα 12.1 Μέσο συνολικό κόστος και οριακό κόστος για ένα φυσικό μονοπώλιο

Τόσο ο μονοπωλητής όσο και το τέλειος ανταγωνιστής 12.3 Tο πρόβλημα του μονοπωλητή Τόσο ο μονοπωλητής όσο και το τέλειος ανταγωνιστής Παράγει μια εκροή χρησιμοποιώντας μια διαδικασία παραγωγής και εισροές Επωμίζεται τα κόστη παραγωγής

Μπορεί ένας μονοπωλητής να ορίσει όποια τιμή επιθυμεί; 12.3 Tο πρόβλημα του μονοπωλητή Μπορεί ένας μονοπωλητής να ορίσει όποια τιμή επιθυμεί;

12.3 Tο πρόβλημα του μονοπωλητή Σχήμα 12.2 Οι τέλεια ανταγωνιστικές επιχειρήσεις και τα μονοπώλια αντιμετωπίζουν διαφορετικές καμπύλες ζήτησης

Σχήμα 12.3 Η καμπύλη ζήτησης της αγοράς για το Claritin Καμπύλες εσόδων Σχήμα 12.3 Η καμπύλη ζήτησης της αγοράς για το Claritin

12.3 Tο πρόβλημα του μονοπωλητή Καμπύλες εσόδων Πίνακας 12.2 Έσοδα και κόστη για το Claritin σε διάφορα επίπεδα παραγωγής

12.3 Tο πρόβλημα του μονοπωλητή Καμπύλες εσόδων Παράδειγμα: Aς υποθέσουμε ότι αυτός ο μονοπωλητής πουλά 200 μονάδες στην τιμή των $5 ανά μονάδα και θέλει να αυξήσει την ποσότητα που πουλά στις 400 μονάδες. Για να το πετύχει, θα πρέπει να μειώσει την τιμή στα $4. Ευχάριστα νέα Δυσάρεστα νέα Πώληση 200 επιπλέον Χρεώνοντας $1 λιγότερο μονάδων στην τιμή των $4 στις 200 μονάδες που πουλούσε ανά μονάδα = $800 προηγουμένως = -$200

12.3 Tο πρόβλημα του μονοπωλητή Καμπύλες εσόδων Σχήμα 12.4 Tο αποτέλεσμα ποσότητας και το αποτέλεσμα τιμής στα έσοδα για το Claritin

Σχήμα 12.5 Σχέση μεταξύ τιμής, οριακού εσόδου και συνολικών εσόδων 12.3 Tο πρόβλημα του μονοπωλητή Καμπύλες εσόδων Σχήμα 12.5 Σχέση μεταξύ τιμής, οριακού εσόδου και συνολικών εσόδων

Σχήμα 12.6 Οριακό έσοδο και οριακό κόστος για το Claritin 12.4 Επιλέγοντας την άριστη ποσότητα και τιμή Παράγοντας την άριστη ποσότητα Σχήμα 12.6 Οριακό έσοδο και οριακό κόστος για το Claritin

12.4 Επιλέγοντας την άριστη ποσότητα και τιμή Καθορίζοντας την άριστη τιμή Σχήμα12.7 Επιλέγοντας την τιμή που μεγιστοποιεί τα κέρδη για το Claritin

Κέρδη = Συνολικά έσοδα – Συνολικό κόστος Συνολικά έσοδα = P x Q 12.4 Επιλέγοντας την άριστη ποσότητα και τιμή Πώς υπολογίζει τα κέρδη ένας μονοπωλητής Κέρδη = Συνολικά έσοδα – Συνολικό κόστος Συνολικά έσοδα = P x Q Συνολικό κόστος = ATC x Q Κέρδος = (P x Q) – (ATC x Q) = Q (P – ATC) Profit = 500 εκ. ($3,50 - $1,02) = $1.240.000.000

Σχήμα12.8 Υπολογίζοντας τα κέρδη για έναν μονοπωλητή 12.4 Επιλέγοντας την άριστη ποσότητα και τιμή Πώς υπολογίζει τα κέρδη ένας μονοπωλητής Σχήμα12.8 Υπολογίζοντας τα κέρδη για έναν μονοπωλητή

Η καμπύλη προσφοράς απαντά στο ερώτημα: 12.4 Επιλέγοντας την άριστη ποσότητα και τιμή Διαθέτει ο μονοπωλητής καμπύλη προσφοράς; Η καμπύλη προσφοράς απαντά στο ερώτημα: Αν η τιμή είναι $x, πόσες μονάδες θέλει να παράγει η επιχείρηση; Οι μονοπωλητές είναι διαμορφωτές τιμής· επομένως, η σχέση προσφοράς δεν ισχύει στην περίπτωσή τους

Το «σπασμένο» αόρατο χέρι 12.5 Το «σπασμένο» αόρατο χέρι: Το κόστος του μονοπωλίου Το «σπασμένο» αόρατο χέρι

Σχήμα 12.9 Κατανομή πλεονάσματος: Τέλειος ανταγωνισμός 12.5 Το «σπασμένο» αόρατο χέρι: Το κόστος του μονοπωλίου Σχήμα 12.9 Κατανομή πλεονάσματος: Τέλειος ανταγωνισμός vs μονοπώλιο

Σχήμα 12.9 Κατανομή πλεονάσματος: Τέλειος ανταγωνισμός 12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Σχήμα 12.9 Κατανομή πλεονάσματος: Τέλειος ανταγωνισμός vs μονοπώλιο

12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Τρεις βαθμοί διακριτικής τιμολόγησης Γιατί οι επιχειρήσεις κάνουν προσφορές μέσω ταχυδρομείου ή διαδικτυακά αντί να μειώσουν εξαρχής τις τιμές των προϊόντων;

Διακριτική τιμολόγηση 12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Τρεις βαθμοί διακριτικής τιμολόγησης Διακριτική τιμολόγηση Προκύπτει όταν οι επιχειρήσεις χρεώνουν διαφορετικούς καταναλωτές με διαφορετικές τιμές για το ίδιο αγαθό ή υπηρεσία

Τρεις τύποι διακριτικής τιμολόγησης 12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Τρεις βαθμοί διακριτικής τιμολόγησης Τρεις τύποι διακριτικής τιμολόγησης Πρώτου βαθμού ή τέλεια διακριτική τιμολόγηση Διακριτική τιμολόγηση δεύτερου βαθμού Διακριτική τιμολόγηση τρίτου βαθμού

Πρώτου βαθμού ή τέλεια διακριτική τιμολόγηση 12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Τρεις βαθμοί διακριτικής τιμολόγησης Πρώτου βαθμού ή τέλεια διακριτική τιμολόγηση Προκύπτει όταν μια επιχείρηση χρεώνει κάθε καταναλωτή ακριβώς την τιμή την οποία είναι πρόθυμος να πληρώσει Παραδείγματα: πώληση μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, eBay

12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Τρεις βαθμοί διακριτικής τιμολόγησης Σχήμα12.11 Κατανομή πλεονάσματος στο μονοπώλιο: Με και χωρίς τέλεια διακριτική τιμολόγηση

Διακριτική τιμολόγηση δεύτερου βαθμού 12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Τρεις βαθμοί διακριτικής τιμολόγησης Διακριτική τιμολόγηση δεύτερου βαθμού Προκύπτει όταν οι καταναλωτές χρεώνονται διαφορετικές τιμές με βάση τα χαρακτηριστικά της αγοράς τους Παραδείγματα: επιχειρήσεις που πουλούν σετ προϊόντων σε χαμηλότερη τιμή, μια εταιρεία κοινωνικής ωφέλειας τιμολογεί διαφορά την εμπορική από την οικιακή χρήση ενός ακινήτου

Διακριτική τιμολόγηση τρίτου βαθμού 12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Τρεις βαθμοί διακριτικής τιμολόγησης Διακριτική τιμολόγηση τρίτου βαθμού Προκύπτει όταν οι τιμές ποικίλλουν με βάση τα χαρακτηριστικά κάθε καταναλωτή Παραδείγματα: εκπτώσεις σε ηλικιωμένους, σε φοιτητές, μειωμένη τιμή εισιτηρίου στις απογευματινές θεατρικές παραστάσεις

Γιατί να δημιουργούνται διαφορετικές αγορές; 12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Τρεις βαθμοί διακριτικής τιμολόγησης Γιατί να δημιουργούνται διαφορετικές αγορές;

12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Τρεις βαθμοί διακριτικής τιμολόγησης Τι συμβαίνει στην περίπτωση που οι εταιρείες δεν γνωρίζουν την προθυμία πληρωμής του καταναλωτή;

Έχετε ποτέ…; αγοράσει ένα σκληρόδετο βιβλίο; 12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Τρεις βαθμοί διακριτικής τιμολόγησης Έχετε ποτέ…; αγοράσει ένα σκληρόδετο βιβλίο; ψωνίσει σε περίοδο μεγάλων εκπτώσεων; σταθεί στην ουρά για να αγοράσετε ένα προϊόν νέας τεχνολογίας

12.5 Αποκαθιστώντας την αποτελεσματικότητα Τρεις βαθμοί διακριτικής τιμολόγησης Γιατί οι επιχειρήσεις κάνουν προσφορές μέσω ταχυδρομείου ή διαδικτυακά αντί να μειώσουν εξαρχής τις τιμές των προϊόντων;

Αντιμονοπωλιακή πολιτική 12.7 Κυβερνητικές πολιτικές προς το μονοπώλιο Αντιμονοπωλιακή πολιτική Έχει σκοπό να ρυθμίσει και να αποτρέψει μη ανταγωνιστικές τιμολογήσεις

Πρόσφατη εφαρμογή: Microsoft 12.7 Κυβερνητικές πολιτικές προς το μονοπώλιο Πράξη Sherman (1890) Απαγόρεψε οποιεσδήποτε συμφωνίες ή δράσεις που θα περιόριζαν το εμπόριο — μονοπωλιακές αγορές Πρόσφατη εφαρμογή: Microsoft

Η Microsoft κατηγορήθηκε δράσεις που θα περιόριζαν το εμπόριο 12.7 Κυβερνητικές πολιτικές προς το μονοπώλιο Η περίπτωση της Microsoft Η Microsoft κατηγορήθηκε δράσεις που θα περιόριζαν το εμπόριο Μονοπώληση αγοράς Πώληση του λειτουργικού της συστήματος ως δέσμης προϊόντων (bundling) με το δικό της περιηγητή, Internet Explorer Εμπόδιζε τους ανταγωνιστές από το να αποκτήσουν μεγαλύτερο μερίδιο την αγορά

12.7 Κυβερνητικές πολιτικές προς το μονοπώλιο Η περίπτωση της Microsoft Ρύθμιση τιμών Η Microsoft δεν κατατμήθηκε σε δύο ξεχωριστές εταιρείες (μία για το λειτουργικό σύστημα και μία για τις εφαρμογές λογισμικού) Ωστόσο, αναγκάστηκε να αλλάξει τις πρακτικές της αγοράς για να διευκολύνει τη χρήση εναλλακτικών προγραμμάτων περιήγησης στο Διαδίκτυο και άλλων εφαρμογών με Windows

Αποτελεσματική ή κοινωνικά άριστη τιμή 12.7 Κυβερνητικές πολιτικές προς το μονοπώλιο Ρύθμιση τιμών Αποτελεσματική ή κοινωνικά άριστη τιμή Τιμή που είναι ίση με το οριακό κόστος Τιμή δίκαιων αποδόσεων Τιμή που ορίζεται στο μέσο συνολικό κόστος

12.7 Κυβερνητικές πολιτικές προς το μονοπώλιο Ρύθμιση τιμών Σχήμα12.11 Κατανομή πλεονάσματος στο μονοπώλιο: Με και χωρίς τέλεια διακριτική τιμολόγηση

Οικονομικό παράδειγμα τεκμηρίωσης: 12 Μονοπώλιο Οικονομικό παράδειγμα τεκμηρίωσης: Μπορεί ποτέ το μονοπώλιο να είναι καλό για την κοινωνία;

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975)