Η «δημόσια επιβολή» του δικαίου του ανταγωνισμού σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο Τα δικαιώματα των ελεγχόμενων επιχειρήσεων Τ. Τσαλαβούτα Κ. Μάρκου Ε. Τρουμπετάρης

Περιεχόμενα Εισαγωγή Η έννοια της δημόσιας επιβολής του δικαίου του ανταγωνισμού Κοινή έννοια της «επιχείρησης» Αμυντικά δικαιώματα των ελεγχόμενων επιχειρήσεων Απαραβίαστο του επαγγελματικού απορρήτου Απαραβίαστο κατοικίας Δικαίωμα σιωπής Ο βαθμός συμμετοχής της επιχείρησης στις αντι-ανταγωνιστικές συμπράξεις Συμπέρασμα Έννομες συνέπειες των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ Βιβλιογραφία

Η έννοια της δημόσιας επιβολής του δικαίου του Ανταγωνισμού Η δημόσια επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού, σε εθνικό επίπεδο, αποτελεί έργο των εθνικών αρχών Ανταγωνισμού ενώ σε ενωσιακό επίπεδο έχει ανατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Βάσει του κανονισμού 1/2003 και οι δύο φορείς έχουν εξουσιοδοτηθεί ως τα δημόσια όργανα για τον εντοπισμό, την επιβολή κυρώσεων και για την πρόληψη των παραβάσεων των κανόνων Ανταγωνισμού.

Κοινή έννοια της «επιχείρησης» ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ Κεντρική έννοια στο ενωσιακό δίκαιο ανταγωνισμού Κοινό περιεχόμενο σε όλες τις διατάξεις του Έλλειψη αυστηρής οριοθέτησης της έννοιας Ευελιξία και προσαρμοστικότητα στα δεδομένα της εκάστοτε αγοράς Ερμηνεία της ως άνω έννοιας από το Δικαστήριο (ΔΕΚ C-67/96) ΟΡΙΣΜΌΣ «Στην έννοια της επιχείρησης υπάγεται κάθε φορέας που ασκεί οικονομική δραστηριότητα, ανεξαρτήτως του νομικού καθεστώτος του φορέα αυτού και του τρόπου χρηματοδότησης του»

Δικαίωμα άμυνας των επιχειρήσεων Επαγγελματικό απόρρητο Τα επιχειρηματικά απόρρητα αποτελούν μία ευρεία και σαφώς οριοθετημένη κατηγορία πληροφοριακών αγαθών, τα οποία αφενός ενσωματώνουν σημαντική οικονομική αξία για τον φορέα τους και αφετέρου είναι συνδεδεμένα με την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Βασικά χαρακτηριστικά: Αυτοτελής περιουσιακή αξία Άμεση/Έμμεση σύνδεση με την επιχειρηματική δραστηριότητα

ΠΕΚ Τ-353/94 POSTBANK NV κατά Επιτροπής Προσφυγή Postbank NV κατά Επιτροπής για την κοινοποίηση των αιτιάσεων των καταγγελιών των διάφορων χρηστών της NUB στα εθνικά δικαστήρια λόγω της παραβίασης του επαγγελματικού απορρήτου. Η ακύρωση της απόφασης της Επιτροπής από το Πρωτοδικείο δεν έγκειται στην κοινοποίηση καθαυτή στα εθνικά δικαστήρια αλλά στο γεγονός πως η Postbank δεν είχε προηγουμένως τη δυνατότητα διατύπωσης των απόψεων της επί των αιτιάσεων. Σύμφωνα με τα άρθρα 339 ΣΛΕΕ, 20§2 Κανονισμός 17 (υπό την επιφύλαξη των άρθρων 19 και 21 του Κανονισμού), η Επιτροπή οφείλει να διασφαλίζει το έννομο συμφέρον των εμπλεκόμενων επιχειρήσεων με την προσήκουσα διεξαγωγή της διαδικασίας κοινοποίησης τέτοιων εγγράφων. Οι διατάξεις αυτές μολονότι απαγορεύουν στις επιχειρήσεις τη διαβίβαση τοιούτων εγγράφων σε τρίτους, επιτρέπουν την προσκόμιση στα εθνικά δικαστήρια.

Απαραβίαστο της κατοικίας Η κατοικία/έδρα του καθενός είναι άσυλο. Καμία έρευνα δε γίνεται σε κατοικία/έδρα παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος και πάντοτε με την παρουσία εκπροσώπων της δικαστικής εξουσίας.

ΔΕΚ 85/87 Dow Benelux κατά Επιτροπής Ερμηνεία του άρθρου 14 του Κανονισμού 17 σύμφωνα με τα κοινοτικώς κατοχυρωμένα θεμελιώδη δικαιώματα. Τα θεμελιώδη δικαιώματα που βρίσκονται σε συνάρτηση με τις διοικητικές διαδικασίες δεν πρέπει να προσβάλλονται αθεράπευτα, πολλώ δε μάλλον στο προκριματικό στάδιο της έρευνας. Το δικαίωμα του απαραβίαστου της κατοικίας εφόσον είναι κατοχυρωμένο για τα φυσικά πρόσωπα, δεν μπορεί να αναχθεί στο επίπεδο της εμπορικής δραστηριότητας των νομικών προσώπων των επιχειρήσεων. Αποτελεί επομένως αδήριτη ανάγκη η καθιέρωση αντίστοιχου νομικού συστήματος για την προστασία των τελευταίων. Παρά την ευρύτητα του ελέγχου που παρέχεται στην Επιτροπή (άρθρο 14 Κανονισμός 17), η τελευταία οφείλει να σέβεται τις διαδικαστικές εγγυήσεις του εκάστοτε εθνικού δικαίου.

Δικαίωμα σιωπής Απορρέει από το βασικό αξίωμα-τεκμήριο αθωότητας. Ο κατηγορούμενος είναι αθώος, έως ότου η κατηγορούσα Αρχή αποδείξει την ενοχή του. Ως δικαίωμα μη αυτοενοχοποίησης ορίζεται το δικαίωμα να μη συμβάλει ο κατηγορούμενος στη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων εις βάρος του. Πυρήνα του δικαιώματος αποτελεί η ελευθερία της βούλησης του ατόμου να μην καταθέτει επιβαρυντικά περιστατικά ή γεγονότα για τον ίδιο. Η σιωπή του κατηγορουμένου δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιηθεί εναντίον του.

ΔΕΚ 374/87 Orkem κατά Επιτροπής Πρόκειται για γενική κοινοτική αρχή αναγνωριζόμενη από τα δίκαια των κρατών μελών και την ΕΣΔΑ. Ο κανονισμός 17 παρέχει στην Επιτροπή ευρείες εξουσίες προς διεξαγωγή ερευνών κι επιβάλει στις επιχειρήσεις την υποχρέωση συνεργασίας στις ερευνητικές ενέργειες. Μόνο όταν οι τελευταίες αρνηθούν να συνεργαστούν ενεργώς μπορεί να ζητηθεί διάσπαση του εν λόγω δικαιώματος. Ωστόσο περί νομικών προσώπων και όσον αφορά τις παραβάσεις οικονομικού χαρακτήρα, ιδίως στον τομέα του ανταγωνισμού, δεν υπάρχει αντίστοιχη των φυσικών προσώπων, κοινή νομοθετική θεμελίωση του δικαιώματος αυτού. Η επιτροπή δικαιούται μόνο την επίρρωση των ενδείξεων της ενοχής των επιχειρήσεων, με την προσκόμιση των σχετικών εγγράφων, κι όχι την εν σπέρματι αυτοενοχοποίηση τους.

Ο βαθμός συμμετοχής της επιχείρησης στις αντι-ανταγωνιστικές συμπράξεις ΠΕΚ Τ-452/05 ΒST κατά Επιτροπής Καθώς σε κάθε ενέργεια που έχει αντίθετο προς τον ανταγωνισμό σκοπό ή αποτέλεσμα μετέχουν περισσότερες επιχειρήσεις, θεωρούνται όλες φυσικοί συναυτουργοί, παρά τους διαφορετικούς ρόλους που διαδραμάτισαν. Επομένως απορρίπτεται κάθε ισχυρισμός που τίθεται ως «ελαφρυντικό» της ευθύνης τους. ΠΕΚ Τ-21/05 Chalkor κατά Επιτροπής Αντίστοιχη της ως άνω συλλογιστικής πορείας, δεν απαλλάσσεται καμία επιχείρηση που συμμετείχε σε συνολική διαπραχθείσα παράβαση προβάλλοντας τις ενδεχόμενες πιέσεις που δέχθηκε, δεδομένου ότι οι τελευταίες μπορούσαν να καταγγελθούν εκ των προτέρων στις αρμόδιες αρχές.

Έννομες συνέπειες άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ Καίτοι δεν υπάρχει ευθεία νομοθετική διάταξη, τα κράτη μέλη οφείλουν να προσαρμόζονται στους ενωσιακούς κανόνες ανταγωνισμού. Βάσει της νομολογίας (ΔΕΚ C-198/01), όχι μόνο τα εθνικά δικαστήρια αλλά και εν γένει τα κρατικά όργανα οφείλουν να μην εφαρμόζουν διάταξη νόμου που έρχεται σε αντίθεση με κανόνα κοινοτικού δικαίου. Οι εθνικές αρχές αυτεπαγγέλτως τελούν έλεγχο της συμβατότητας των εθνικών μέτρων με τα άρθρα 4§3 ΣΕΕ και 101 ΣΛΕΕ. Απόρροια της απόφασης ΔΕΚ C-453/99 είναι η επιβεβαίωση της παραγωγής αμέσου αποτελέσματος, ήτοι η επίκληση των εν λόγω άρθρων ευθέως από ιδιώτες στα εθνικά δικαστήρια, ενώ δεν αποκλείεται και η επιδίκαση αποζημίωσης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ «ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ μέσα από τη νομολογία» Β. Χριστιανός, Μ. Κουσκουνά, Ρ.-Ε. Παπαδοπούλου, Μ. Περάκης «Το επιχειρηματικό απόρρητο» Α. Παπαδοπούλου «Η νομολογία του ΕΔΔΑ αναφορικά με την απόδειξη στην ποινική δίκη» Ε. Πουλαράκης «Δίκαιο Ανταγωνισμού» Λ. Κοτσίρη