ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ (1688-1789)  α. Πλαίσιο διαμόρφωσης Τι είναι ο διαφωτισμός  Ένα γενικότερο ιδεολογικό κίνημα που εκφράστηκε με: Τάση για πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές Ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της επιστήμης Πίστη στην πρόοδο του ανθρώπου    

Σε ποιες χώρες διαμορφώνεται το κίνημα αυτό; Στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης και συγκεκριμένα στην Αγγλία και τη Γαλλία. Αγγλία: Μεγαλύτερη εμπορική και ναυτική δύναμη στον κόσμο Η αστική τάξη επιβάλλει τη συνταγματική μοναρχία και τον κοινοβουλευτισμό με την ένδοξη επανάσταση. Φιλελεύθερη νοοτροπία. Γαλλία: Η μοναρχία αποκομμένη από τα γεγονότα εμποδίζει την αστική τάξη να προχωρήσει σε αλλαγές. Η σύγκρουση μεταξύ τους θα οδηγήσει στη Γαλλική επανάσταση. 

Β. Ιδέες και φορείς   Βασικοί εκπρόσωποι του διαφωτισμού Βολταίρος: Υπερασπίστηκε την ανεξιθρησκία και γενικότερα την πνευματική ανεκτικότητα. Τζον Λοκ:  Ο Λοκ πίστευε ότι οι κυβερνήσεις είναι το αποτέλεσμα της συμφωνίας που γίνεται με το λαό (Κοινωνικό συμβόλαιο). Αν η κυβέρνηση δεν τηρήσει τη συμφωνία αυτή ο λαός έχει δικαίωμα να αντισταθεί ή και να επαναστατήσει. 

Μοντεσκιέ: Στο βιβλίο του το «Πνεύμα των νόμων» υπάρχει η θεωρία του για το χωρισμό των εξουσιών σε  δικαστική εκτελεστική, νομοθετική για να μην είναι η διακυβέρνηση αυταρχική.

Ρουσσό: Πιστεύει στο δημοκρατικό πολίτευμα με βάση το σεβασμό των νόμων. Η κυβέρνηση μας λέει στο έργο του «Κοινωνικό Συμβόλαιο» πρέπει να υπακούει στη γενική Βούληση του λαού. Πιστεύει ακόμα στην ισότητα των ανθρώπων, κάτι που υπήρχε στη φύση και η δημιουργία του θεσμού της ιδιοκτησίας το κατέστρεψε. Η κοινωνία λοιπόν πρέπει να αλλάξει. Βασικό ρόλο στην καλυτέρευση της κοινωνίας παίζει η εκπαίδευση του λαού. Στο έργο του «Αιμίλιος» τονίζει το σεβασμό της προσωπικότητας του παιδιού και προτείνει μια καινούργια παιδαγωγική μέθοδο που βασίζεται στη φυσική διδασκαλία.

Μπεκκαρία: Στο έργο του «Περί εγκλημάτων και ποινών» μιλάει για αλλαγή της ιδέας της τιμωρίας και για πιο ανθρώπινες ποινές. Πολλοί διαφωτιστές μίλησαν για κατάργηση της δουλείας.

Γ. Διάδοση των ιδεών Εφημερίδες Βιβλία Γαλλική εγκυκλοπαίδεια Συγκεντρώσεις σε σαλόνια Επιστημονικές ακαδημίες Ταξίδια των διαφωτιστών σε άλλες χώρες όπου μιλούσαν για τις ιδέες τους στις αυλές των πεφωτισμένων ηγεμόνων Φρειδερίκου Β΄ της Πρωσίας και Αικατερίνης της Ρωσίας. Λεξικά Επανάσταση στο λεξιλόγιο με αλλαγή των σημασιών των λέξεων ή του λεξιλογίου. Λέξεις χαρακτηριστικές: εξουσία, κράτος, κοινωνία, μεσαία τάξη, φύση, ευτυχία, αρετή, πρόοδος.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ (1750-1821)   Τι είναι ο Νεοελληνικός διαφωτισμός; Είναι ένα κίνημα επηρεασμένο από τις βασικές ιδέες του Ευρωπαϊκού διαφωτισμού που μεταδόθηκε με κάποια καθυστέρηση από τον παροικιακό στον υπόδουλο Ελληνισμό. Σκοπός του κινήματος ήταν να φωτιστούν οι υπόδουλοι Έλληνες ώστε να διεκδικήσουν την ελευθερία τους. Έτσι: Ιδρύθηκαν σχολεία Εκδόθηκαν βιβλία Μελετήθηκαν οι θετικές επιστήμες Προσπάθησαν να συνδεθούν με την αρχαιότητα.

Ποιοι είναι οι βασικοί εκπρόσωποι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού; Ευγένιος Βούλγαρης Ιώσηπος Μοισιόδακας Δημήτρης Καταρτζής Δανιήλ Φιλιππίδης- Γρηγόριος Κωνσταντάς Ανώνυμος της Ελληνικής Νομαρχίας

Ο Ρήγας Φεραίος προσπάθησε να: Ο Ρήγας Φεραίος   προσπάθησε να: Γνωρίσει στους Έλληνες τη δυτική σκέψη («Φυσικής απάνθισμα») Να τους προετοιμάσει για να πολεμήσουν για την ελευθερία τους. Για το σκοπό αυτό τυπώνει Μια σειρά από χάρτες όπου δείχνει το μέγεθος και την ακτινοβολία του Ελληνισμού Βιβλία με πατριωτικό περιεχόμενο όπως ήταν η «Νέα Πολιτική Διοίκηση» Το βασικό όραμα του Ρήγα ήταν η ίδρυση μιας Παμβαλκανικής ελληνικής  ομοσπονδίας. Τα σχέδια του ματαιώθηκαν όταν συνελήφθη από τις αυστριακές αρχές. Παραδόθηκε στους Τούρκους στο Βελιγράδι και εκτελέστηκε το 1798.

Ο Αδαμάντιος Κοραής  Υπερασπίζεται την εξέλιξη και την πρόοδο καθώς και τις φιλελεύθερες ιδέες («Αδελφική Διδασκαλία») Είναι αντίθετος στις ακρότητες και έτσι σε όλες του τις ιδέες ακολουθεί τη μέση οδό Πιστεύει στη μετακένωση δηλαδή τη μετάδοση στους Έλληνες των ιδεών και της παιδείας των Δυτικοευρωπαίων, παιδείας που στηρίζεται στην κλασσική αρχαιότητα. Έτσι ξεκινά την έκδοση των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Στους προλόγους των έργων αυτών υπάρχουν οι βασικές του ιδέες.

Ο Διαφωτισμός διαδόθηκε και σε άλλες χώρες κάτω από οθωμανική κυριαρχία και κυρίως στη Βλαχία και Μολδαβία από τους Έλληνες ή εξελληνισμένους ηγεμόνες.