Συμβουλευτική Ψυχολογία Μάθημα Συμβουλευτική Ψυχολογία Μάθημα 5ο Διαταραχές Προσωπικοτητας This presentation demonstrates the new capabilities of PowerPoint and it is best viewed in Slide Show. These slides are designed to give you great ideas for the presentations you’ll create in PowerPoint 2010! For more sample templates, click the File tab, and then on the New tab, click Sample Templates. Γαλανάκης Μιχάλης PhD, Εργασιακός Ψυχολόγος galanakismichael@hotmail.com

Τέτοιες δηλώσεις συμπεριλαμβάνονται συνήθως σε τεστ Προσωπικότητας και είναι υποδηλωτικές διαταραχών προσωπικότητας. Μπορώ να είμαι ελκυστικός και επιδέξιος. Συνήθως δημιουργώ την εντύπωση ότι έχω μεγάλη αυτοπεποίθηση. Πάντα έχω κάτι να πω. Χρησιμοποιώ παραπλανητικές τεχνικές για να επιτύχω τους σκοπούς μου. Δεν με απασχολούν τα συναισθήματα των άλλων. Φαντασιώνομαι ότι έχω μεγάλο πλούτο και επιτυχίες.

Η διάγνωση της προσωπικότητας αλλά και της ψυχοπαθολογίας της προσωπικότητας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε τέτοια εργαλεία αυτοαναφοράς. Η αλήθεια είναι ωστόσο ότι δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε σε μεγάλο βαθμό τέτοιου είδους μετρήσεις.

ΕΓΩ – ΔΥΣΤΟΝΙΚΟΣ Είναι ο λόγος που συχνά οι διαταραχές προσωπικότητας συχνά υπόδιαγιγνώσκονται. Με τις υπόλοιπες ψυχολογικές διαταραχές συνήθως το άτομο έχει επίγνωση της ύπαρξης τους και δυσανασχετεί με αυτές. Με τις διαταραχές προσωπικότητας το άτομο συχνά δεν συνειδητοποιεί ότι τις έχει και είναι σε ένα βαθμό λειτουργικό

ΕΓΩ - ΣΥΝΤΟΝΙΚΟΣ Απουσία συνείδησης Λειτουργικότητα και αποτελέσματα Ψευδαίσθηση κανονικότητας Άρνηση αλλαγής Το πρόβλημα το έχουν οι άλλοι

Διαταραχές Προσωπικότητας: Άτεγκτες, ενοχλητικές, διαρκείς συμπεριφορές που επηρεάζουν αρνητικά την κοινωνική και ενδοπροσωπική προσαρμογή/λειτουργικότητα είτε το άτομο που τις βιώνει το συνειδητοποιεί είτε όχι

Τι είδους διαταραχή προσωπικότητας περιγράφεται εδώ;

Τι είδους διαταραχή προσωπικότητας περιγράφεται εδώ;

Τι είδους διαταραχή προσωπικότητας περιγράφεται εδώ;

Τι είδους διαταραχή προσωπικότητας περιγράφεται εδώ;

Οι διαταραχές προσωπικότητας διακρίνονται σε ήπιες και σοβαρές. Στην κορυφή των σοβαρών διαταραχών βρίσκεται η Ψυχοπάθεια: Αδιαφορία για τα συναισθήματα των άλλων Βλαπτική συμπεριφορά ενσυνείδητη προς άλλους Σαδισμός

Χαρακτηριστικό παράδειγμα Ψυχοπαθούς: Βλαντ Γ΄. Πρίγκηψ της Βλαχίας (1436). Γνωστός και σαν Βλαντ ο Παλουκωτής ή Δράκουλας (ο γιος του Δράκου) Π.χ. Μια φορά παλούκωσε ταυτόχρονα 2 μοναχούς για να πάνε μαζί στον παράδεισο, μετά παλούκωσε και τα γαιδούρια τους γιατί έκλαιγαν για τον χαμό των ιδιοκτητών τους. Μια άλλη φορά 3 τούρκοι αγγελιοφόροι ήρθαν να τον δουν και αρνήθηκαν να βγάλουν το τουρμπάνι τους μπροστά του. Αυτός διέταξε να τους καρφωθούν 3 σφήνες στο κεφάλι ώστε να είναι δικαιολογημένη η αδυναμία να το βγάλουν. Άλλα παραδείγματα είναι ο Νέρων και ο Καλλιγούλας

Τυπολογίες διαταραχών Προσωπικότητας DSM 5 Βάση η εργασία του Γερμανού Ψυχίατρου Kurt Schneider Σύνολο 10 Διαταραχές Προσωπικότητας Ομάδα Α: Παράνοια, Σχιζοειδής διαταταραχή, Σχιζοτυπική Διαταραχή Ομάδα Β: Αντικοινωνική, Οριακή, Οιστριονική, Ναρκισσιστική Ομάδα Γ: Αποφευκτική, Εξαρτημένη, Ψυχαναγκαστική

Περιλαμβάνει τις λεγόμενες και Περίεργες ή Εκκεντρικές Προσωπικότητες: Παρανοϊκή Προσωπικότητα: Καχυποψία, δυσπιστία, θυμός, οργή, μίσος, εχθρότητα, υπερβολική αγωνία, άρνηση των αρνητικών πλευρών τους, ευθιξία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αδυναμία συνεργασίας, απότομη φιλόνικη, στενόμυαλη συμπεριφορά, αδυναμία συγχώρεσης, βία, αδυναμία χαλάρωσης Σχιζοειδής Προσωπικότητα: αδυναμία κατανόησης και έκφρασης συναισθημάτων, απομόνωση, απροθυμία για φιλία και έρωτα, αίσθηση παντοδυναμίας με τον ευατό του, φαντασιώσεις, αίσθηση μεγαλείου, έλλειψη εμπιστοσύνης στους άλλους, φόβος απόρριψης και εγκατάλειψης, φυγή Σχιζοτυπική Προσωπικότητα: Παράδοξες πεποιθήσεις π.χ. Μαγική ή μαντική ικανότητα, ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις, ακαταλληλότητα συναισθημάτων, έλλειψη στενών φίλων ταυτόχρονα με στενή σχέση με συγγενείς, εκκεντρική συμπεριφορά, υπερβολικό κοινωνικό άγχος.

Παρανοϊκή Προσωπικότητα Δυσπυστία Καχυποψία Άμυνα/ Επιφυλακτικότητα

Σχιζοειδής Προσωπικότητα Σε απόσταση Αδιαφορία για σχέσεις Συναισθηματική ένδεια

Περιλαμβάνει τις λεγόμενες και Δραματικές, Συναισθηματικές και Αυθόρμητες Προσωπικότητες: Αντικοινωνική Προσωπικότητα: Παραβατική συμπεριφορά, βία, ρίσκο, συνείδηση των πράξεων αλλά καμία τύψη ή ενδοιασμός, αδιαφορία για τα συναισθήματα των άλλων, παραβίαση δικαιωμάτων των άλλων, ανευθυνότητα, αδυναμία για σταθερή εργασία, εκμετάλευση των άλλων , αδυναμία για σταθερή σχέση Οριακή Προσωπικότητα: ασυνήθιστα επίπεδα αστάθειας στην διάθεση, χαοτικές σχέσεις, μικρή αυτογνωσία, μεταίχμιο νεύρωσης και ψύχωσης, προβλήματα ταυτότητα, βίωση κενού και ανίας, αυτοτραυματισμός, αυτοκτονικός ιδεασμός, αδυναμία εργασίας και προσαρμογής Οιστριονική Προσωπικότητα: κραυγαλέα, δραματική, ευέξαπτη υπερδραστήρια συμπεριφορά με σκοπό την προσέλκυση προσοχής, εξαρτημένοι, ανώριμοι, αλκοόλ και εθισμοί, δυσκολία σε σχέσεις και εργασία, χειριστική διάθεση Ναρκισσιστική Προσωπικότητα: Διάχυτο μοτίβο μεγαλείου, φαντασιώσεις, ανάγκη για θαυμασμό, έλλειψη ενσυναίσθησης, εγωκεντρισμός, συμφέρον, ιδιοτέλεια, πίστη στην μοναδικότητα, παράλλογες απαιτήσεις, ζήλεια ή πίστη ότι τον ζηλεύουν, αλαζονεία

Ναρκισσισμός Εγωισμός Μεγαλοπρέπεια Παράλογες απαιτήσεις

Οιστριονική Προσωπικότητα Υποκρισία Αναζήτηση προσοχής Δραματοποίηση Ανάληψη ρίσκου και κινδύνων

Περιλαμβάνει τις λεγόμενες και Αγχώδεις, Φοβισμένες ή και Αποφευκτικές Προσωπικότητες: Αποφευκτική Προσωπικότητα: κοινωνική αναστολή, αίσθημα ανεπάρκειας, ακραία ευαισθησία στην αρνητική αξιολόγηση, αποφυγή κοινωνικής αλληλεπίδρασης, αμηχανία, μη ανάληψη πρωτοβουλίας, αδράνεια, αδεξιότητα μοναχισμός, απομόνωση, φόβος γελοιοποίησης και απόρριψης. Εξαρτημένη Προσωπικότητα: υπερβολική προσκόλληση σε άλλους, αδυναμία λήψης απόφασης, λήψη απόφασης από άλλους ακόμη και για σημαντικά θέματα, απροθυμία, αβοηθησία, ενασχόληση με φόβους, αναβλητικότητα Ψυχαναγκαστική Προσωπικότητα: επαναλληπτικότητα, παραλογισμός, υπέρμετροι φόβοι, προτίμηση για οικείους χώρους, αργοπορία σε λήψη αποφάσεων και δράσεις, επιθυμία για έλεγχο, εξαντλητική τελειομανία, επιφυλακτικότητα, πείσμα, ανάγκη για βεβαιότητα.

Εξαρτημένη Προσωπικότητα Αποφυγή Χαμηλή αυτοεκτίμηση Ανάγκη αποδοχής από τους άλλους Φόβος εγκατάλειψης

Οι τυπολογίες είναι τεχνητές Αδιαφοροποίητη Διαταραχή Προσωπικότητας. Ουσιαστικά διαγιγνώσκεται διαταραχή προσωπικότητας σε ένα πρώτο επίπεδο και η συγκεκριμενοποίηση εφόσον είναι εφικτή γίνεται σε μετέπειτα στάδιο. Οι τυπολογίες είναι τεχνητές Πολλές διαταραχές συμπίπτουν εννοιολογικά ή μοιράζονται κοινά συμπτώματα. Ως εκ τούτου η πιο κοινή περίπτώση είναι αυτό που στην βιβλιογραφία ονομάζεται Αδιαφοροποίητη Διαταραχή Προσωπικότητας. (Παραλληρηματικές ιδέες, ψευδαισθήσεις, αποδιοργανωμένη σκέψη και συμπεριφορά)

Ακριβώς επειδή οι διαταραχές προσωπικότητας φαίνεται να αλληλοκαλύπτονται στην καθιερωμένη τυπολογία έχει προταθεί σαν λύση το μοντέλο των διαστάσεων. Αυτό τοποθετεί τις διαταραχές προσωπικότητας σε 4 τεταρτημόρια με βάση 2 άξονες.

Είναι ένα έργο υπό διαμόρφωση. Ακόμη το εμπλουτίζουμε. Οι πόλοι είναι ο νευρωτικός / ψυχωσικός τύπος και ο αντικοινωνικός / σχιζοειδής τύπος. Είναι ένα έργο υπό διαμόρφωση. Ακόμη το εμπλουτίζουμε.

Οριακός ή Μεθοριακός τύπος προσωπικότητας. Χρησιμοποιεί αρνητικές προβληματικές συμπεριφορές για να προσαρμοστεί και να λειτουργήσει. Π.χ. Εκρήξεις θυμού για να επιβάλει την θέληση του Ή αυτοτραυματισμός για να προκαλέσει την λύπηση

Από τις πιο κοινές περιπτώσεις και σίγουρα με ανάγκη βοήθειας από συμβουλευτικό ψυχολόγο. Οριακή προσωπικότητα: ένα πολύπλοκο σύνολο μεμαθημένων συμπεριφορών και συναισθηματικών αντιδράσεων που καθιστούν ένα άτομο επιφανειακά λειτουργικό και συνήθως εδράζονται σε τραυματικές εμπειρίες ή εμπειρίες παραμέλησης κατά την παίδική ηλικία.

Η πιο μαζική διαταραχή προσωπικότητας. ½ περιπτώσεις διαταραχών προσωπικότητας είναι η αντικοινωνική προσωπικότητα Οι άνθρωποι με τέτοια διαταραχή ονομάζονταν κατά το παλίο πρότυπο Ψυχοπαθείς.

Αντικοινωνική Προσωπικότητα: μια διαταραχή κατά την οποία το άτομο εμφανίζει παραβατικές, ενοχλητικές, βλαπτικές συμπεριφορές προς φίλους και οικογένεια χωρίς να έχει συνείδηση αυτών και χωρίς να μπορεί να τις ελέγξει.

Οι διαταραχές προσωπικότητας συνήθως είναι ορατές στην παιδική ηλικία ή και στην εφηβεία. Ενδείξεις μπορούν να αποτελέσουν τα συνήθη και συστηματικά ψέματα, η κλεπτομανία, η παραβατικότητα, η διάθεση για καβγάδες, η άσκηση βίας και η ενσυνείδητη εκμετάλευση.

Γενικά υπάρχουν 2 κατευθύνσεις μεγαλώνοντας Στις παρυφές της διαταραχής προσωπικότητας και στα όρια της κανονικότητας. Γενικά υπάρχουν 2 κατευθύνσεις μεγαλώνοντας Α) Αδυναμία εύρεσης εργασίας, παραμέληση, απομόνωση, παραβατικότητα, βία Π.χ. Γουολτερ Γουαιτ,

Π.χ. Τσίπρας, Τόνι Σοπράνο, Φρανκ Αντεργουντ κτλ Στις παρυφές της διαταραχής προσωπικότητας και στα όρια της κανονικότητας. Β) Ευελιξία, ευφυία, ικανότητα, αποτελεσματικότητα που καταλήγει σε χειραγώγηση, εκμετάλευση, γοητεία, παραπλάνηση, ψεύδος, ιδιοτέλεια, άκσηση εξουσίας, εξουσιομανία. Π.χ. Τσίπρας, Τόνι Σοπράνο, Φρανκ Αντεργουντ κτλ

Πολλοί περισσότεροι όμως είναι στις παρυφές της διαταραχής. 1% του γενικού πληθυσμού εμφανίζει αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Πολλοί περισσότεροι όμως είναι στις παρυφές της διαταραχής. Ωστόσο μολονότι η παραβατικότητα είναι χαρακτηριστικό σύμπτωμα αντικοινωνικής προσωπικότητας, δεν είναι όλοι οι εγκληματίες με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας.

Γενικά υποψιαζόμαστε τόσο κοινωνικούς όσο και γενετικούς παράγοντες Ωστόσο σε έρευνα που έγινε σε έγκλειστους σε φυλακές το ποσοστό αυτών που είχαν διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας ήταν πολλαπλάσιο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό (16%). Αυτό μας δημιουργεί ερωτηματικά σχετικά με το αν η φυλάκιση είναι το σύμπτωμα ή το αίτιο. Γενικά υποψιαζόμαστε τόσο κοινωνικούς όσο και γενετικούς παράγοντες

Επίσης φάινεται ότι αδυναμία βίωσης φόβου στην παιδική ηλικία συσχετίζεται με την εμφάνιση της διαταραχής στην ενήλικη ζωή. Έρευνες σε ομοζυγωματικά δίδυμα έδειξαν 4πλάσια πιθανότητα εμφάνισης ψυχοπαθολογίας αν έχει το ένα από τα δίδυμα στο άλλο. Δυστυχώς δεν έχουν βρεθεί άλλοι γενετικοί παράγοντες για την αντικοινωνική διαταραχή.

Αν δεχτούμε ότι μερικοί άνθρωποι είναι πιο ευαίσθητοι σε αρνητικές εμπειρίες και ψυχικά τραύματα, τότε ενδεχομένως αυτή η ευσθησία και τα αποτελέσματα της να συνδέονται με τις διαταραχές προσωπικότητας.

Με την προόδο της τεχνολογίας και των απεικονιστικών τεχνικών είμαστε πλέον σε θέση να μελετάμε τις διαταραχές προσωπικότητας σε επίπεδο μαγνητικής εγκεφάλου.

Σε μια έρευνα δείξαμε στο δείγμα εικόνες σοκαριστικές βίας και κοινωνικά ανεπιθύμητης συμπεριφοράς π.χ. Ένας γονιός να κλωτσάει ένα μωρό ή ένα αυτοκίνητο να συνθλίβει ένα γατάκι. Τα άτομα με αντικοινωνική προσωπικότητα έδειξαν χαμηλότερα επίπεδα καριοαναπνευστικής δραστηριότητας και χαμηλότερη δραστηριοποίηση στον μετωπιαίο λόβό σε σχέση με τα φυσιολογικά άτομα Φαίνεται να υπάρχει διαφορά σε επίπεδο όγκου και δραστηριότητας στον μετωπιαίο λοβό. Ο μετωπιαίος λόβός ελέγχει την αυθόρμητη συμπεριφορά και εμπεριέχει τις αναστολές και τα πρέπει.

Η έρευνα έγινε σε δείγμα 41 εγκλέιστων σε φυλακές για σωρεία φόνων και σε σύγκριση με 41 άτομα με λευκό ποινικό μητρώο. Οι φυλακισμένοι είχαν κατά μέσο όρο 11% λιγότερο ιστό στον μετωπιαίο λοβό σε σχέση με την ομάδα ελέγχου.

(Ψυχοπαθής = αδιαφορία για τα συναισθήματα των άλλων) Επίσης η ίδια έρευνα έδειξε λιγότερη ευαισθητοποίηση των ατόμων με λιγότερο ιστό στον μετωπιαίο λοβό απέναντι σε φωτογραφίες ατόμων που βίωναν πόνο, θυμό, στεναχώρια και έκπληξη (Ψυχοπαθής = αδιαφορία για τα συναισθήματα των άλλων)

Τέλος τα άτομα αυτά φαίνεται σε επίπεδο παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος να ενθαρρύνονται να δρουν αστραπιαία και χωρίς δεύτερες σκέψεις ή ενδιαφέρον – ενσυναίσθηση. Η υπόφυση τους εκκρίνει μεγαλύτερα επίπεδα ντοπαμίνης και σε μικρότερο χρόνο σε σχέση με τον μέσο άνθρωπο. Έτσι δρουν σε αναντιστοιχία με τις συνέπειες των δράσεων και τον πόνο που μπορούν να προκαλέσουν.

Πως θεραπεύουμε τις διαταραχές προσωπικότητας; ΑΠ: Δύσκολα......... Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι παρεμβάσεις είναι αποτελεσματικότερες σε μικρές ηλικίες όπου το μυαλό είναι ακόμη εύπλαστο ή σε αρχικά στάδια εμφάνισης προτού αποκρυσταλλωθεί η συμπεριφορά. Με βάση τον παγκόσμο οργανισμό υγείας η καλύτερη θεραπεία για τις διαταραχές προσωπικότητας είναι η πρόληψη! Π.χ. Ψυχιατρικές έρευνες δείχνουν ότι παιδιά με διαταραχές συμπεριφοράς έχουν 4πλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν διαταραχές προσωπικότητας στην ενήλικη ζωή. Κατά συνέπεια αποτελούν πληθυσμό στόχο για προληπτικές παρεμβάσεις.

Αναγνωρίζετε διαταραχή προσωπικότητας; Bonus Track Αναγνωρίζετε διαταραχή προσωπικότητας;

Ευχαριστώ για την συμμετοχή σας Μάθημα 5ο Συμβουλευτική Ψυχολογία Γαλανάκης Μιχάλης PhD, Εργασιακός Ψυχολόγος galanakismichael@hotmail.com