Εργασία σε ομάδες

Διδασκαλία σε ομάδες Διδακτική μέθοδος με πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τη μέθοδο σχεδίου εργασίας (project), με την έννοια ότι η μέθοδος σχεδίου εργασίας βάζει τα παιδιά να δουλέψουν σε ομάδες. Στις μέρες μας θεωρείται απαραίτητη, καθώς οι σχολικές τάξεις είναι συνήθως ανομοιογενείς (μετανάστες, πρόσφυγες, παλιννοστούντες...) και η μετωπική διδασκαλία θεωρείται εντελώς αναποτελεσματική από παιδαγωγική άποψη.

Στόχοι να εξοικειώσει τα παιδιά με τις μεθόδους και τη διαδικασία της συνεργασίας να τους καλλιεργήσει βασικές κοινωνικές –συνεργατικές δεξιότητες Να συμβάλει στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών

Συγκεκριμένα, μέσα από τη συνεργασία τα παιδιά… Έρχονται σε επαφή με νέες απόψεις, διαφορετικές συμπεριφορές και στρατηγικές σκέψης, ποικιλία εμπειριών και γνώσεων Τους δίνεται η ευκαιρία να στοχαστούν & να εκφράσουν, να εμπλουτίσουν ή να τροποποιήσουν υπάρχουσες γνώσεις, ιδέες, απόψεις

Μαθαίνουν να επικοινωνούν με σαφήνεια και να επιχειρηματολογούν Γίνονται & αισθάνονται μέλη μιας ομάδας …

Η αντίληψη που επικρατεί είναι ότι… Τα παιδιά αυτής της ηλικίας, λόγω του γνωστικού και συναισθηματικού εγωκεντρισμού τους και της περιορισμένης ικανότητας τους στη λεκτική διαπραγμάτευση, δεν μπορούν να συνεργαστούν μεταξύ τους…

Η αλήθεια είναι ότι… Τα παιδιά έρχονται στο νηπιαγωγείο έχοντας ήδη αναπτύξει ορισμένες μορφές κοινωνικής γνώσης και κατανόησης άρα Μπορούν να μπουν σε διαδικασίες συνεργασίας

Απλώς, η συνεργασία τους είναι εύθραυστη λόγω… Της παρορμητικότητας τους Της δυσκολίας ελέγχου των συναισθημάτων Της δυσκολίας να αντισταθούν σε πράγματα που διασπούν την προσοχή τους Του ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για το στόχο (αποτέλεσμα) της δραστηριότητας παρά για τη συνεργασία αυτή καθ’ αυτή

Επίσης, η ποιότητα της συνεργασίας επηρεάζεται από… Το βαθμό γνωριμίας των ατόμων που καλούνται να γίνουν ομάδα Την ποιότητα της προηγούμενης σχέσης Τις ατομικές και ηλικιακές διαφορές στις κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες των μελών Τις εμπειρίες, αξίες και συμπεριφορές που ενθαρρύνει το οικογενειακό περιβάλλον

Άρα… Θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους και Οργανώνουμε το πρόγραμμα ανάλογα ώστε να ενθαρρύνουμε τη συνεργασία και την ανάπτυξη σχετικών δεξιοτήτων

Και θυμόμαστε ότι όταν μιλάμε για «εργασία σε ομάδες» … Δεν μιλάμε για απλές συναθροίσεις ατόμων καθισμένων γύρω από το ίδιο τραπέζι (που ζωγραφίζουν ο καθένας το δικό του σχέδιο στη δική του γωνιά…) αλλά Σχηματισμό ομάδων με συγκεκριμένο στόχο

Θεωρητική θεμελίωση Η εργασία σε ομάδες βασίζεταιστις θεωρητικές αρχές και διδακτικές πρακτικές του cooperative learning movement, το οποίο συνενώνει σε ενιαίο σύστημα παιδαγωγικές, διδακτικές, ψυχολογικές και κοινωνικές αρχές από πολλούς χώρους.

Θεωρητική θεμελίωση Το κίνημα αυτό ξεκίνησε από τις αρχές της νέας αγωγής: (α) τονίζουν τη σημασία της μαθητικής ενεργοποίησης και και της διερευνητικής προσέγγισης της μάθησης (β) προβάλλουν ως πρωταρχικό σκοπό του σχολείου τον εκδημοκρατισμό και την κοινωνικοποίηση του παιδιού σε αυτόνομη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα Οι αρχές αυτές οδήγησαν τους εκπροσώπους της νέας αγωγής στη δημιουργία ολιγομελών ομάδων μέσα στη σχολική τάξη

Ιστορική αναδρομή Dewey: Το σχολείο ως μια μικρή κοινότητα στο εσωτερικό της οποίας οι μαθητές επεξεργάζονται με κριτικό τρόπο την εμπειρία που αποκτούν μέσα σε ένα πλαίσιο κοινωνικής δημοκρατικής ζωής Makarenko: μαθητική κολεκτίβα: «ένα ολοκληρωμένο και οργανωμένο σύνολο ατόμων που διαθέτουν τα όργανα μιας συλλογικής οντότητας, καθώς συνδέονται όχι μόνο με δεσμούς φιλίας αλλά και με κοινή ευθύνη για εργασία και κοινή συμμετοχή στη συλλογική εργασία»

Ιστορική αναδρομή Freinet: «το παιδί θα αναπτύξει στο μέγιστο την προσωπικότητά του στους κόλπους μιας ορθολογικής κοινότητας την οποία υπηρετεί και η οποία το υπηρετεί» Pour l’ ecole du peuple, σελ. 18.

Θεωρητική θεμελίωση Στην εδραίωση του κινήματος συνέβαλαν: (α) η αντικατάσταση της μπιχεβιοριστικής ψυχολογίας από τη γνωστικο––αναπτυξιακή ψυχολογία (Piaget), στο χώρο της ψυχολογίας της μάθησης. (β) η ανάπτυξη της ψυχοκοινωνιολογίας (Vygotsky), που εξετάζει το ρόλο του κοινωνικού πλαισίου στην ανάπτυξη του παιδιού. (γ) ο επιμέρους κλάδος της ψυχοκοινωνιολογίας της τάξης, που εξετάζει τη φύση και το ρόλο των διαπροσωπικών σχέσεων μέσα στη σχολική τάξη.

Γνωστική Ψυχολογία Κατά τον τον Piaget, η διαμαθητική αλληλεπικοινωνία αναδεικνύει τις γνωστικές συγκρούσεις, γεγονός που συμβάλλει στη γνωστική ανάπτυξη, ενώ κατά τον Vygotsky, η διαμαθητική αλληλεπικοινωνία δημιουργεί τη δυναμική της «ζώνης της επικείμενης ανάπτυξης». Στηρίζεται έτσι η κατά μικρο--ομάδες συνεργασία.

Piaget Piaget: «Η σχετικότητα προϋποθέτει την αμοιβαιότητα των απόψεων και το άτομο, προτού συνηθίσει στην αμοιβαιότητα της σκέψης μέσα από τις διαπροσωπικές ανταλλαγές του και την συνεργασία παραμένει φυλακισμένο στην ίδια του την άποψη, την οποία φυσικά θεωρεί απόλυτη» Psychologie et pedagogie, σελ. 260. «Η συνεργασία ευνοεί όλες τις συμπεριφορές που διαπλάθουν το κριτικό πνεύμα, την αντικειμενική και διαλεκτική σκέψη» Psychologie et pedagogie, σελ. 263.

Vygotsky Η προσέγγιση του Vygotsky είναι γνωστή ως κοινωνικοπολιτιστική θεωρία γιατί φανερώνει τον δυναμισμό της επίδρασης που έχουν οι κοινωνικές σχέσεις και οι πολιτιστικές διεργασίες στην ανάπτυξη των παιδιών. H κοινωνική αλληλεπίδραση προκαλεί αλλαγές στη σκέψη και στη συμπεριφορά των παιδιών. Η ανάπτυξη των παιδιών εξαρτάται από τις αλληλεπιδράσεις του με άλλους ανθρώπους, και της διαδικασίας της μάθησης που συντελείται μέσου της αλληλεπίδρασης του παιδιού με κάποιο άτομο που διαθέτει περισσότερες γνώσεις είτε είναι ο γονέας, ο δάσκαλος είτε κάποιος συνομήλικος του.

Bruner Ο Bruner απορρίπτοντας την προσέγγιση της εκπαίδευσης ως μεταβίβασης θεωρεί ότι η γνώση είναι μια επικοινωνιακή δραστηριότητα, οπότε η εκπαίδευση πρέπει να παρέχει σε εκπαιδευτικούς και μαθητές ευκαιρίες για διαπραγμάτευση αμοιβαίας κατανόησης

Οπότε κατά τη δημιουργία των ομάδων Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να υπολογίζουν το γνωστικό επίπεδο και τους ρυθμούς ανάπτυξης των παιδιών ώστε να επιτύχουν τη μάθηση μέσα από συνεχείς αλληλεπιδράσεις και κοινωνιο-γνωστικές συγκρούσεις