Ασθενείς σε αγροτικό τόπο διαμονής Ασθενείς σε αστικό τόπο διαμονής Διπλάσιος Σχετικός Κίνδυνος Εμφάνισης του ΣΕΛ στο Αστικό σε σχέση με το Αγροτικό Περιβάλλον. Προκαταρκτικά αποτελέσματα από το Αρχείο ΣΕΛ «Λητώ», Κρήτη. Γεργιανάκη Ε.1,2, Φανουριάκης Α.3 Τζανάκης Ι4 Αυγουστίδης Ν.1, Κούγκας Ν.1 Κυφωνίδου Κ.1, Σπύρου Γ.1, Κουντούρη Α.1 Τεριζάκη Μ.1, Πόλια Σ.1, Χατζή Λ5, Σουλιώτης Κ6, Σιδηρόπουλος Π.1 Μπούμπας Δ.2,4, Μπερτσιάς Γ.1,2 Κλινική Ρευματολογίας, Κλινικής Ανοσολογίας και Αλλεργίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης Π.Κ,1 Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας-Βιοτεχνολογίας, ΙΤΕ2, Δ’ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική Π.Γ.Ν. «Αττικόν»3, Νεφρολογική Κλινική Γ.Ν. Χανίων4, Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής, Π.Κ5., Πανεπιστήμιο Πελλοπονήσου6. Εισαγωγή O Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ) είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα στην αιτιοπαθογένεια του οποίου έχουν ενοχοποιηθεί γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Περιορισμένος αριθμός μελετών έχει εξετάσει συστηματικά τον τόπο διαμονής (αστικό ή αγροτικό) ενώ οι περισσότερες έχουν πραγματοποιηθεί σε πολυεθνικά περιβάλλοντα με εκσεσημασμένες διαφορές σε φυλετικό και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο (1). Η Κρήτη έχει γενετικά και δημογραφικά σχετικά ομοιογενή πληθυσμό και πρόσβαση στο σύστημα υγείας χωρίς ιδιαίτερες ανισότητες, παρέχοντας πλεονεκτικό περιβάλλον μελέτης. Στόχοι Να μελετηθεί η επίδραση του αγροτικού σε σύγκριση με τον αστικό τόπο διαμονής σε ασθενείς με ΣΕΛ και συγκεκριμένα: i) στη συχνότητα εμφάνισης της νόσου (επιπολασμό, επίπτωση) ii) την ενδεχόμενη καθυστέρηση στη διάγνωση iii) την κλινική εικόνα ,τη σοβαρότητα και τη μη αναστρέψιμη βλάβη λόγω νόσου iv) την ανάγκη νοσηλειών Μέθοδοι Στην Κρήτη το 61% των κατοίκων διαμένουν σε αγροτικό (<10,000 κάτοικοι) και το 39% σε αστικές περιοχές (>10,000 κάτοικοι), σύμφωνα με την απογραφή του 2011 (Ελληνική Στατιστική Αρχή). Η μέση ηλικία των κατοίκων των αγροτικών περιοχών είναι 43,9 και των αστικών 37,8 έτη. Για τη μελέτη του επιπολασμού χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από το Αρχείο ΣΕΛ «Λητώ» που περιλαμβάνει 750 ασθενείς ΣΕΛ (≥4 ACR 1997 κριτήρια ταξινόμησης, ≥15 ετών, μόνιμοι κάτοικοι Κρήτης). Τα δημογραφικά στοιχεία ασθενών και το λεπτομερές ιστορικό διαμονής αντλήθηκαν από συνεντεύξεις κατά την εισαγωγή τους στην μελέτη, τη χρονική περίοδο 2013-2015. Στους 175 ασθενείς που είχαν αποκλειστικά αστική ή αγροτική διαβίωση πραγματοποιήθηκε υποανάλυση ως προς τον κίνδυνο εμφάνισης νόσου, την ηλικία διάγνωσης, την εμφάνιση νεφρίτιδας και νευροψυχιατρικού λύκου και τη μη αναστρέψιμη βλάβη οργάνων όπως εκφράζεται με το δείκτη βλάβης οργάνων SDI (2). Αποτελέσματα Ο επιπολασμός του ΣΕΛ το Δεκέμβριο του 2013 βρέθηκε υψηλότερος σε αστικές (165/105 ) από ό,τι σε αγροτικές (123/10 5) περιοχές (p<0.001). Από την υποανάλυση, ο σχετικός κίνδυνος εμφάνισης της νόσου στις αστικές σε σχέση με τις αγροτικές περιοχές υπολογίστηκε στο 2.0 (95% διάστημα εμπιστοσύνης 1.5-2.9). Η μέση ηλικία διάγνωσης ήταν σημαντικά μικρότερη στο αστικό σε σχέση με το αγροτικό περιβάλλον (39±13 έναντι 45±14 έτη, p=0.005). Το 42% των ασθενών από τις αγροτικές περιοχές χρειάστηκαν περισσότερο από 2 χρόνια μέχρι την οριστική επιβεβαίωση της νόσου ενώ στις αστικές περιοχές το ποσοστό ήταν 32% (p=0.01). Νεφρίτιδα διαπιστώθηκε στο 15.3% στον αγροτικό έναντι 10.7% στον αστικό (p=0.48) πληθυσμό ασθενών, ενώ νευροψυχιατρικός λύκος βρέθηκε στο 8.3% και 13.6% αντιστοίχως (p=0.34). Το 36,1% των ασθενών που ζουν στο αγροτικό vs. το 30% των ασθενών που ζουν στις πόλεις έχουν νοσηλευτεί τουλάχιστον μια φορά λόγω του ΣΕΛ (διερεύνηση διάγνωσης, σύμβαμα, έξαρση ή θεραπεία) (p=0,58). Μεταξύ των ασθενών με βλάβη (SDI>1), το 51,4% είχε διαμονή στο αγροτικό και το 45,6% σε αστικό τόπο (p=0.53). Σχήμα 2. Τόπος διαμονής και σοβαρότητα, εκτιμώμενη με σφαιρική κλινική εκτίμηση, βάσει BILAG και αγωγής. 2 Σχήμα 1. Τόπος διαμονής και μη αναστρέψιμη βλάβη, εκτιμώμενη με το δείκτη ACR SDI/SLICC2 Πίνακας 1. Σύγκριση χαρακτηριστικών ασθενών με ΣΕΛ ανάλογα με τον τόπο μόνιμης κατοικίας, Κρήτη 2013-2015 (n=175)   Ασθενείς σε αγροτικό τόπο διαμονής Ασθενείς σε αστικό τόπο διαμονής p value  Χαρακτηριστικά n=72 n=103 Εθνικότητα, Ελληνική (%) 100% 97% 0,5 Καταγωγή, Κρητική (%) 80,6% 61,20%% 0,003 Φύλο, Γυναίκες (%) 90,3% 86,4% 0,49 Οικογενειακή Κατάσταση 0,07 (έγγαμοι, %) 73,6 67 Επαγγελματική Κατάσταση 0,524 (εργαζόμενοι, %) 51,4 58,3 Εκπαίδευση 0,005  (>12έτη, %) 20,9 48,6 Ηλικία, εισαγωγής στη μελέτη (mean, SD) 53,3 (14) 46,4 (13) 0.001 Κάπνισμα 0,46 Ποτέ 68,1 48,5 Δείκτης μάζας σώματος (BMI) 0,02 Παχυσαρκία ΒΜΙ >30 (%) 31,9 30,1 Εντομοκτόνα, (%) 25 8.7 0.023 Μέση Διάρκεια Νόσου 6,7 (±4,8) 5.9 (±5,2) 0.005 Συμπεράσματα Σε συμφωνία με παλαιότερες μελέτες βρήκαμε ότι ο ΣΕΛ είναι συχνότερος στο αστικό περιβάλλον. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της μελέτης μας υποδηλώνουν ότι το αστικό περιβάλλον διαβίωσης σχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο και νεότερη ηλικία ανάπτυξης ΣΕΛ. Απασχόληση Αγροτικό Αστικό Αγρότες 23,60% 2.9% Αναπηρία 2,80% 1,90% Ανεργία 8,30% 9,70% Αυτοαπασχολούμενος 6,80% Φοιτητές/Μαθητές 0% 4.9% Υπάλληλοι 12,50% 42.7% Οικιακά 19,40% 9,7% Συνταξιούχοι 13,90% 15,5% Ευχαριστίες H χρηματοδότηση έγινε από το πρόγραμμα ΑΡΙΣΤΕΙΑ I. 2344 (Δ. Μπούμπας) Βιβλιογραφία 1. Pons-Estel G, Saurit V, Alarcon G, Hachuel L, Boggio G, Wojdyla D, et al. The impact of rural residency on the expression and outcome of systemic lupus erythematosus: data from a multiethnic Latin American cohort. Lupus. 2012;21(13):1397–404. 2. Romero-Diaz J, Isenberg D, Ramsey-Goldman R. Measures of adult systemic lupus erythematosus: Updated Version of British Isles Lupus Assessment Group (BILAG 2004), European Consensus Lupus Activity Measurements (ECLAM), Systemic Lupus Activity Measure, Revised (SLAM-R), Systemic Lupus Activity Questi. Arthritis Care Res. 2011;63(SUPPL. 11).