ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΝEΡΓΕΙΑΣ

ΘΕΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ - ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡΓΑΛΙΑΣ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΑΕΡΙΩΝ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ Ενεργειακή απόδοση: η χρήση λιγότερης ενέργειας για την παροχή της ίδιας υπηρεσίας. Παραδείγματα: ενεργειακά αποδοτικά ψυγεία, πλυντήρια Εξοικονόμηση ενέργειας: περιορισμός ή παράλειψη μιας υπηρεσίας με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας. Παράδειγμα: σβήνουμε ένα φως

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εξοικονόμηση ενέργειας: ποσότητα εξοικονομούμενης ενέργειας, η οποία προσδιορίζεται με τη μέτρηση ή/και τον κατ’ εκτίμηση υπολογισμό της κατανάλωσης πριν και μετά την υλοποίηση ενός μέτρου βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, με ταυτόχρονη εξασφάλιση της σταθερότητας των εξωτερικών συνθηκών που επηρεάζουν την ενεργειακή κατανάλωση ενεργειακή απόδοση: ο λόγος της εκροής επιδόσεων, υπηρεσιών, αγαθών ή ενέργειας προς την εισροή ενέργειας

Εισαγωγικά Στοιχεία ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ Αποτελεί σημαντική προτεραιότητα της ΕΕ Συμβάλει στην αντιμετώπιση Τρέχουσας Οικονομικής Ύφεσης Ενεργειακής Εξάρτησης Κλιματική αλλαγή Ανταγωνιστική αγορά ενέργειας

Ανακοίνωση Επιτροπής COM(2008)72 Παρουσιάστηκε την 13.11.2008 Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) συμφώνησαν τον Μάρτιο του 2007 να μειωθεί η προβλεπόμενη ενεργειακή κατανάλωση της ΕΕ κατά 20 % της πρωτογενής κατανάλωσης έως το 2020 – σε ποσοστό 27% ή και μεγαλύτερο έως το 2030 Βελτίωση της ενεργειακής κατανάλωσης – Ανταπόκριση στις προκλήσεις την κλιματική αλλαγή, την ασφάλεια εφοδιασμού και την ανταγωνιστικότητα

Ανακοίνωση Επιτροπής COM(2014) 520 Παρουσιάστηκε στις 23.07.2014 Συμβολή στη μείωση των εκπομπών ρύπων Συμβολή στη δημιουργία οικονομίας χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών Συμβολή σε ένα ανταγωνιστικό μοντέλο ενεργειακής αγοράς Στόχος είναι η αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από την κατανάλωση ενέργειας Αλλαγές στο επιχειρηματικό μοντέλο

COM2014(520)

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ Οφέλη από την ενεργειακή απόδοση Μείωση της έντασης ενέργειας στη βιομηχανία κατά σχεδόν 19 % μεταξύ του 2001 και του 2011. Τα νέα κτίρια καταναλώνουν σήμερα το ήμισυ της ενέργειας που κατανάλωναν τη δεκαετία του 1980 Εγκατάσταση έξυπνων μετρητών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου έως το 2020 Αποδοτικότερες συσκευές – Εξοικονόμηση 100 δις ευρώ ετησίως για τους καταναλωτές

Βασικά Στοιχεία Ανακοίνωσης Μακροπρόθεσμα οφέλη: τα επόμενα 16 χρόνια: Για κάθε επιπλέον 1 % εξοικονόμησης ενέργειας, οι εισαγωγές φυσικού αερίου της ΕΕ αναμένεται να μειώνονται κατά 2,6 % Κτίρια υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης προσφέρουν επιπλέον οφέλη σε ανθρώπους και καταναλωτές Οι πολιτικές ενεργειακής απόδοσης δημιουργούν νέες ευκαιρίες για ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε τοπικό επίπεδο

Οδηγία 2012/27 Εκδόθηκε από Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο Προώθηση ενεργειακής απόδοσης Οδηγία ελάχιστης εναρμόνισης (τα κράτη μέλη να διατηρούν ή να λαμβάνουν αυστηρότερα μέτρα) Τα αυστηρότερα μέτρα γνωστοποιούνται στην Επιτροπή Βελτίωση της απόδοσης στη χρήση και στον εφοδιασμό ενέργειας

Αντικειμενικό Πεδίο Εφαρμογής (Άρθρο 1) Θεσπίζει κοινό πλαίσιο μέτρων για την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης εντός της Ένωσης Επίτευξη του πρωταρχικού στόχου 2020 της Ένωσης για 20 % στην ενεργειακή απόδοση Προετοιμασία για περαιτέρω βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης μετά το 2020

Εθνικός Στόχος ενεργειακής απόδοσης (Άρθρο 3) Κάθε κράτος μέλος θέτει εθνικό στόχο ενεργειακής απόδοσης και κοινοποιεί τον στόχο στην Επιτροπή Κατά τη θέση του στόχου τα κράτη συνεκτιμούν Τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί 2. Τους στόχους που έχουν τεθεί από τα όργανα της ΕΕ 3. Μέτρα που έχουν ληφθεί σε άλλα κράτη μέλη

Εθνικός Στόχος Ενεργειακής απόδοσης (Άρθρο 3) Εθνικός Στόχος Ενεργειακής απόδοσης (Άρθρο 3) Επίσης συνεκτιμώνται και εθνικές συνθήκες α) οικονομικώς αποτελεσματικές δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας β) την εξέλιξη και πρόβλεψη του ΑΕΠ, γ) αλλαγές στις εισαγωγές και τις εξαγωγές ενέργειας, δ) την ανάπτυξη όλων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την πυρηνική ενέργεια, τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, και ε) την έγκαιρη δράση

Απόδοση κατά τη χρήση ενέργειας (Άρθρα 4-13) Ανακαίνιση κτιρίων (άρθρο 4) - Μακροπρόθεσμη στρατηγική - Επενδύσεις στην ανακαίνιση κτιρίων Κατοικίες, εμπορικά κτίρια, δημόσια και Ιδιωτικά Συμμετοχή κατασκευαστικού τομέα και τραπεζικών - πιστωτικών ιδρυμάτων

Απόδοση κατά τη χρήση ενέργειας(Άρθρα 4-13) 2. Αγορά από δημόσιους φορείς (άρθρο 6) Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι κεντρικές δημόσιες διοικήσεις αγοράζουν μόνο προϊόντα, υπηρεσίες και κτίρια υψηλής ενεργειακής απόδοσης Η υποχρέωση εφαρμόζεται στις συμβάσεις των ενόπλων δυνάμεων, αν δεν συγκρούεται με τις επιδιώξεις των ενόπλων δυνάμεων. Δεν εφαρμόζεται στις συμβάσεις προμήθειας στρατιωτικού εξοπλισμού

Απόδοση κατά τη χρήση ενέργειας (Άρθρα 4-13) 3. Καθεστώς ενεργειακής απόδοσης (Άρθρο 7) Κάθε κράτος μέλος θεσπίζει ένα καθεστώς επιβολής της υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης Οι διανομείς ενέργειας ή/και οι εταιρείες λιανικής πώλησης ενέργειας επιτυγχάνουν έναν σωρευτικό στόχο εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020

Απόδοση κατά τη χρήση ενέργειας (Άρθρα 4-13) 4. Ενεργειακοί έλεγχοι υψηλής ποιότητας(Άρθρο 8) α) διενεργούνται ανεξάρτητα από ειδικευμένους ή/και διαπιστευμένους εμπειρογνώμονες σύμφωνα με κριτήρια πιστοποίησης, ή  β) την εφαρμογή και επίβλεψη των οποίων αναλαμβάνουν ανεξάρτητες αρχές στο πλαίσιο της εθνικής νομοθεσίας.

Απόδοση κατά τη χρήση της ενέργειας (Άρθρα 4-13) Απόδοση κατά τη χρήση της ενέργειας (Άρθρα 4-13) 5. Ατομικοί μετρητές στους καταναλωτές (Άρθρο 9) Παροχή σε ανταγωνιστικές τιμές Ο καταναλωτής μπορεί να διαπιστώνει την πραγματική κατανάλωση ενέργειας και τον χρόνο χρήσης Μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά την αντικατάσταση μετρητών, κατά τη σύνδεση με νέο κτίριο η σε μεγάλης κλίμακας ανακαινίσεις Ανάπτυξη και των έξυπνων μετρητών

Απόδοση κατά τη χρήση της ενέργειας (Άρθρα 4-13) Απόδοση κατά τη χρήση της ενέργειας (Άρθρα 4-13) 6. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν μέτρα για αποδοτική χρήση της ενέργειας από μικρούς καταναλωτές ενέργειας (νοικοκυριά) (Άρθρο 12) Για το σκοπό μπορούν δοθούν Φορολογικά κίνητρα  2. Ευνοϊκοί Όροι πρόσβασης σε χρηματοδότηση, δάνεια ή επιδοτήσεις 3. παροχή πληροφοριών,

Απόδοση κατά τον ενεργειακό εφοδιασμό (Άρθρα 14-15) 1. Προώθηση της απόδοσης στη θέρμανση και ψύξη (Άρθρο 14) Τα κράτη μέλη διενεργούν αξιολόγηση του δυναμικού υλοποίησης της συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης και της αποδοτικής τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης Κοινοποίηση στην Επιτροπή Ανάλυση κόστους-οφέλους η οποία καλύπτει την επικράτειά τους και βασίζεται στις κλιματολογικές συνθήκες

Απόδοση κατά τον ενεργειακό εφοδιασμό (Άρθρα 14-15) 2. Μεταφορά και διανομή ενέργειας (Άρθρο 15) Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές συνεκτιμούν την ενεργειακή απόδοση κατά τη λειτουργία υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου Ανάπτυξη ευφυών δικτύων Οι διαχειριστές δικτύων και διανομής α) εγγυώνται τη μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας από συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης β) δίνουν προτεραιότητα ή εγγυώνται την πρόσβαση στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας από συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης  

Οριζόντιες Διατάξεις Άρθρα (Άρθρα16-21) Συστήματα αναγνώρισης προσόντων, διαπίστευσης και πιστοποίησης(Άρθρο 16) Πληροφόρηση και κατάρτιση (Άρθρο 17) Ενεργειακές υπηρεσίες (Άρθρο 18) Εθνικό ταμείο ενεργειακής απόδοσης και χρηματοδοτικής και τεχνικής υποστήριξης(Άρθρο 20)

Ενεργειακή απόδοση κτιρίων Οδηγία 2010/31 της 19ης Μαΐου 2010 Εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο Τα κτίρια ευθύνονται για το 40 % της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ένωση

Σημαντικές Ρυθμίσεις Μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων (Άρθρο 3) Καθορισμός από τα κράτη μέλη ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης (Συστήματα θέρμανσης και κλιματισμού - Επιθεωρήσεις) (Άρθρα 14-16) Μπορούν να εξαιρεθούν οι χώροι θρησκευτικής λατρείας αγροτικά κτίρια και κτίρια με επιφάνεια μικρότερη των 50 τ.μ. (Άρθρο 4)

Νέα Κτίρια Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε τα νέα κτίρια να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης Για τα νέα κτίρια τα κράτη μέλη διασφαλίζουν πριν από την έναρξη της κατασκευής ότι έχει μελετηθεί και ληφθεί υπόψη η τεχνική, περιβαλλοντική και οικονομική σκοπιμότητα εγκατάστασης εναλλακτικών συστημάτων υψηλής απόδοσης (Άρθρο 6)

Υφιστάμενα κτίρια Τα κράτη μέλη λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε να εξασφαλισθεί ότι, όταν τα κτίρια υφίστανται ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας, η ενεργειακή απόδοση του κτιρίου ή του ανακαινιζόμενου τμήματός του αναβαθμίζονται ώστε να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης (Άρθρο 7)

Πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για τη θέσπιση συστήματος πιστοποίησης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης περιλαμβάνει την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και τιμές αναφοράς, όπως ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, ώστε να επιτρέπει στους ιδιοκτήτες ή τους ενοικιαστές του κτιρίου ή της κτιριακής μονάδας να συγκρίνουν και να αξιολογούν την ενεργειακή απόδοσή του (Άρθρα 11 και 12)

Συμπεράσματα Η ενεργειακή απόδοση συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος Τα ενεργειακά κτίρια (θέρμανση-κλιματισμός) αποδεσμεύουν λιγότερη ενέργεια και συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος Η ενεργειακή απόδοση στη Βιομηχανία μειώνει του ρύπους και συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος

Συμπεράσματα Απαιτείται αποτελεσματικό και τακτικό σύστημα ελέγχου μέσω της έκδοσης ενεργειακών πιστοποιητικών Ο καταναλωτής μπορεί να ζήσει καλύτερα σε ένα περιβάλλον ενεργειακά αποδοτικό (π.χ. Οι συσκευές αποδεσμεύουν λιγότερη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία)

Ερωτήσεις 1.Πώς συμβάλλει η ενεργειακή απόδοση στην προστασία του περιβάλλοντος; 2. Ποια η συμβολή των ενεργειακών ελέγχων και πώς αυτοί πραγματοποιούνται; 3.Θεωρείτε ότι η δημιουργία του μετρό στη Θεσσαλονίκη θα συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος και στην εξοικονόμηση ενέργειας; 4. Τι γνωρίζετε για την ενεργειακή απόδοση κατά τον ενεργειακό εφοδιασμό;

Ερωτήσεις 5. Πώς συμβάλλει η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στην προστασία του περιβάλλοντος; 6. Πώς διαμορφώνεται ο στόχος της ενεργειακής απόδοσης από τα κράτη μέλη;

Ενδεικτική Βιβλιογραφία Ανακοίνωση Επιτροπής COM(2008)72 Ανακοίνωση Επιτροπής COM(2014) 520 Georgina Crowhurst and Gareth Phillips, Watson, Farley & Williams LLP, The energy Efficiency Directive Envtl. L. Rev. 298 2012 The Role of Regulators: Energy Efficiency, David Nichols, Pace Envtl. L. Rev. 295 2000-2001 Γ. Κρεμλής, Ενέργεια και Περιβάλλον, Ευρωπαίων Πολιτεία 2009, Τεύχος 3, σελ. 677 επ. Σ. Π. Αργυρόπουλος Εξοικονόμηση Ενέργειας στον κτιριακό τομέα, Ενέργεια και Δίκαιο 2006, Τεύχος 6, σελ 76 επ.

ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ 1. Εισαγωγή 2. Σύστημα για την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου

Ανάγκη μείωσης της ρύπανσης - Η πρόληψη, μείωση και εξάλειψη της ρύπανσης αποτελεί στόχο της πολιτικής περιβάλλοντος - Επίσης απαιτείται συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων και εφαρμογή της αρχής ο ρυπαίνων πληρώνει και της αρχής της πρόληψης - Μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης οδηγεί στη μακροχρόνια ισορροπία

Ανάγκη μείωσης της Ρύπανσης μεταξύ των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης και της αναγεννητικής δυνατότητας της φύσης(Πέμπτο πρόγραμμα δράσης για το Περιβάλλον - ΕΕ αριθ. C 138 της 17. 5. 1993, σ. 1)

Πράσινη Βίβλος Το Μάρτιο του 2000, η Επιτροπή υιοθέτησε πράσινη βίβλο για την εμπορία των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ Στα συμπεράσματά του της 8ης Μαρτίου 2001, το Συμβούλιο αναγνώρισε την ιδιαίτερη σημασία του ευρωπαϊκού προγράμματος για την κλιματική αλλαγή και την επείγουσα ανάγκη ανάληψης συγκεκριμένης κοινοτικής δράσης (παρ. 1 και 2 του Προοιμίου της Οδηγίας 2003/87)

Έκτο Κοινοτικό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον Το έκτο κοινοτικό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον(συστήθηκε με την απόφαση αριθ. 1600/2002/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου) 1.Αναγνωρίζει την κλιματική αλλαγή ως πεδίο προτεραιότητας για δράση και προβλέπει την εγκαθίδρυση μέχρι το 2005 συστήματος εμπορίας εκπομπών στην Κοινότητα

Έκτο Κοινοτικό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον 2.Αναγνωρίζει ότι η Κοινότητα έχει δεσμευτεί να επιτύχει την κατά 8 % μείωση, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά την περίοδο 2008 έως 2012 3.Μακροπρόθεσμα, οι συνολικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου θα χρειασθεί να μειωθούν κατά 70 % περίπου σε σχέση με τα επίπεδα του 1990

Ποιο είναι το πρόβλημα Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Βρυξελλών, της 8ης και 9ης Μαρτίου 2007, υπογράμμισε τη θεμελιώδη σημασία της επίτευξης του στρατηγικού στόχου του περιορισμού της παγκόσμιας μέσης αύξησης της θερμοκρασίας το πολύ σε 2 °C σε σχέση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής Κίνδυνοι 1. για τα οικοσυστήματα 2. Για την αειφόρο ανάπτυξη 3. Για την ανθρώπινη υγεία και ασφάλεια

Σύμβαση Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών Σύμβαση πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος, που εγκρίθηκε στη Νέα Υόρκη στις 9 Μαΐου 1992 Εγκρίθηκε από την ΕΚ με την απόφαση 94/69 την 15.12.1993 και τέθηκε σε ισχύ την 21.03.1994 Η σύμβαση-πλαίσιο συνέβαλε σημαντικά στη θέσπιση βασικών αρχών για τη καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος σε παγκόσμιο επίπεδο

Πρωτόκολλο του Κιότο θεσπίστηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1997, στο Κιότο θεσπίστηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1997, στο Κιότο Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα υπέγραψε το Πρωτόκολλο στις 29 Απριλίου 1998 Εγκρίθηκε εξ ονόματος της ΕΚ με την απόφαση 2002/358 Περιλαμβάνει τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι εκβιομηχανισμένες χώρες για τον περιορισμό των οικείων εκπομπών ορισμένων αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου

Πρωτόκολλο του Κιοτο Οι συνολικές εκπομπές των ανεπτυγμένων χωρών πρέπει να μειωθούν τουλάχιστον κατά 5 % την περίοδο 2008-2012 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 Το Πρωτόκολλο του Κιότο αφορά τις εκπομπές έξι αερίων θερμοκηπίου: Α. του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) Β. του μεθανίου (CH4) Γ. του πρωτοξειδίου του αζώτου (N2O) Δ. των υδροφθορανθράκων (HFC) Ε. των υπερφθοριωμένων υδρογονανθράκων (PFC) ΣΤ.του εξαφθοριούχου θείου (SF6)

Πρωτόκολλο του Κιότο Για την επίτευξη των εν λόγω στόχων, το Πρωτόκολλο προτείνει μια σειρά μέσων: ενίσχυση ή θέσπιση εθνικών πολιτικών μείωσης των εκπομπών (αύξηση της ενεργειακής αποτελεσματικότητας, προώθηση των αειφόρων μορφών γεωργίας, ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κ.ά.) συνεργασία με τα άλλα συμβαλλόμενα μέρη (ανταλλαγή πείρας ή πληροφοριών, συντονισμός των εθνικών πολιτικών, άδειες εκπομπής)

Πρόταση της Επιτροπής σχετικά με την οδηγία 2003/87 Νομική Βάση άρθρο 175 ΣΕΚ – Σημερινό άρθρο 192 ΣΛΕΕ Η εμπορία των εκπομπών είναι, κατά πρώτο λόγο, μέσο για προστασία του περιβάλλοντος και, κατά δεύτερο λόγο, ένα από τα μέσα πολιτικής που θα επηρεάσουν ελάχιστα την ανταγωνιστικότητα – Προσοχή δεν αναφερόμαστε σε απόλυτη προστασία του περιβάλλοντος

Απελευθέρωση των αγορών ενέργειας και της εσωτερικής αγοράς Η εμπορία δικαιωμάτων συμβατή με την απελευθέρωση των ενεργειακών αγορών Δύο σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τα παραδοσιακά μέσα περιβαλλοντικής πολιτικής Πρώτον με την εμπορία εκπομπών, το κράτος μέλος στο οποίο βρίσκεται ο παραγωγός μπορεί να είναι βέβαιο ότι ο παραγωγός θα αποκτήσει δικαιώματα επαρκή για την κάλυψη τυχόν πρόσθετων εκπομπών

Απελευθέρωση των αγορών ενέργειας και της εσωτερικής αγοράς Δεύτερο το διακοινοτικό σύστημα εμπορίας εκπομπών θα παρέχει ανά πάσα στιγμή μια ομοιόμορφη τιμή για ένα δικαίωμα σε ολόκληρο το σύστημα εμπορίας Η εμπορία εκπομπών παρέχει βεβαιότητα και ασφάλεια τουλάχιστον για όσους συμμετέχουν στο σύστημα εμπορίας εκπομπών εφόσον έχουν γίνει οι αρχικές κατανομές

Οδηγία 2003/87 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Οκτωβρίου 2003 σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας και την τροποποίηση της οδηγίας 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου

Δύο Σημαντικές ιδέες Στον πυρήνα της πρότασης και της οδηγίας βρίσκονται δύο ιδέες Η πρώτη από αυτές είναι εκείνη της «άδειας» για τα αέρια του θερμοκηπίου, η οποία θα απαιτείται για όλες τις εγκαταστάσεις που καλύπτονται από το σύστημα. Η δεύτερη είναι εκείνη των "δικαιωμάτων" αερίων του θερμοκηπίου, τα οποία θα εκφράζονται σε ισοδύναμα μετρικών τόνων διοξειδίου του άνθρακα και θα παρέχουν τη δυνατότητα στον κάτοχο να εκπέμπει αντίστοιχη ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου

Οδηγία 2003/87 Η οδηγία 2003/87/ΕΚ καθιερώνει σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της για να προωθήσει τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τρόπο αποδοτικό από πλευράς κόστους και οικονομικώς αποτελεσματικό (άρθρο 1 της Οδηγίας)

Σχέση με ενεργειακή απόδοση Ενθαρρύνει τη χρήση τεχνολογιών 1.Οι οποίες είναι πιο αποδοτικές από ενεργειακή άποψη 2.Συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας συνδυασμένης παραγωγής θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας 3.και οι οποίες δημιουργούν λιγότερες εκπομπές ανά μονάδα παραγωγής

Πεδίο εφαρμογής Δραστηριότητες ορίζονται στο Παράρτημα Ι Αέρια ορίζονται στο Παράρτημα ΙΙ Διοξείδιο του άνθρακα (CO2) Μεθάνιο (CH4) Υποξείδιο του αζώτου (N2O) Υδροφθοράνθρακες (HFCs) Υπερφθοράνθρακες (PFCs) Εξαφθοριούχο θείο (SF6) (Άρθρο 2 της Οδηγίας)

Αεροπορικές μεταφορές Οι αεροπορικές μεταφορές έχουν επίπτωση στην αλλαγή του κλίματος μέσω της έκλυσης διοξειδίου του άνθρακα οξειδίων του αζώτου υδρατμών και σωματιδίων θειικών ενώσεων και αιθάλης Σύμφωνα με το άρθρο 191 παρ. 2 ΣΛΕΕ, (174 παράγραφος 2 της ΣΕΚ), η κοινοτική πολιτική στον τομέα του περιβάλλοντος πρέπει να βασίζεται στην αρχή της προφύλαξης

Αεροπορικές Δραστηριότητες Η Επιτροπή θέτει κατευθυντήριες γραμμές για τη λεπτομερή ερμηνεία των αεροπορικών δραστηριοτήτων που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι – (άρθρο 3β της Οδηγίας) η συνολική ποσότητα δικαιωμάτων προς κατανομή σε φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών, από 01.01.2013 ισοδυναμεί με το 95 % του γινομένου των ιστορικών εκπομπών των αεροπορικών μεταφορών επί τον αριθμό ετών της περιόδου(άρθρο 3γ παρ. 2 της Οδηγίας)

Αεροπορικές Δραστηριότητες Από 1ης Ιανουαρίου 2013, το 15 % των δικαιωμάτων τίθεται σε πλειστηριασμό. Το ποσοστό αυτό μπορεί να αναθεωρηθεί στο πλαίσιο της γενικής αναθεώρησης της οδηγίας(Άρθρο 3δ της Οδηγίας) Άρα δύο συστήματα κατανομής Σύστημα 1. δωρεάν κατανομής των δικαιωμάτων και 2. Πλειστηριασμός

Αεροπορικές Μεταφορές Τα έσοδα από τον εκπλειστηριασμό δικαιωμάτων πρέπει να χρησιμοποιούνται: για την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος στην ΕΕ και σε τρίτες χώρες, ιδίως σε αναπτυσσόμενες χώρες τη χρηματοδότηση έρευνας και ανάπτυξης για την κάλυψη του κόστους διαχείρισης του κοινοτικού συστήματος Μείωση εκπομπών μέσω μεταφορών με χαμηλές εκπομπές

Αεροπορικές Μεταφορές Με τα έσοδα από τον πλειστηριασμό θα πρέπει επίσης να χρηματοδοτούνται οι συνεισφορές στο Παγκόσμιο Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Τα κράτη μέλη ενημερώνουν την Επιτροπή σχετικά με τις δράσεις που αναλαμβάνουν (άρθρο 3 δ της Οδηγίας)

Αεροπορικές Μεταφορές Κάθε φορέας εκμετάλλευσης αεροσκαφών υποβάλει αίτηση στο κράτος μέλος για δικαιώματα που θα κατανεμηθούν δωρεάν Τα κράτη μέλη υποβάλουν τις αιτήσεις στην Επιτροπή 18 μήνες πριν την έναρξη της επίμαχης περιόδου Η Επιτροπή 15 μήνες πριν την έναρξη της επίμαχης περιόδου λαμβάνει απόφαση σχετικά 1. τη συνολική ποσότητα δικαιωμάτων προς κατανομή 2. τον αριθμό δικαιωμάτων που θα εκπλειστηριαστούν

Αεροπορικές Μεταφορές Τον αριθμό των δικαιωμάτων που θα κατανεμηθούν δωρεάν Εντός τριών μηνών από την ημερομηνία έκδοσης απόφασης της Επιτροπής κάθε εντεταλμένο κράτος μέλος υπολογίζει και δημοσιεύει τη συνολική κατανομή δικαιωμάτων για τη συγκεκριμένη περίοδο σε κάθε φορέα εκμετάλλευσης αεροσκαφών

Αεροπορικές Μεταφορές Έλεγχος του Συστήματος Το εντεταλμένο κράτος μέλος μεριμνά ώστε κάθε φορέας εκμετάλλευσης αεροσκαφών να υποβάλλει στην αρμόδια αρχή αυτού του κράτους μέλους σχέδιο παρακολούθησης στο οποίο καθορίζονται μέτρα για την παρακολούθηση και την υποβολή σχετικής έκθεσης όσον αφορά τις εκπομπές και τα τονοχιλιομετρικά δεδομένα (Άρθρο 3ζ της Οδηγίας)

Σταθερές Εγκαταστάσεις Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε από την 1η Ιανουαρίου 2005 καμία εγκατάσταση να μην πραγματοποιεί οιαδήποτε δραστηριότητα περιλαμβανόμενη στο παράρτημα Ι που οδηγεί σε εκπομπές εκτός εάν ο φορέας εκμετάλλευσης της εγκατάστασης είναι κάτοχος άδειας εκδοθείσας από αρμόδια αρχή (άρθρο 4 της Οδηγίας) Δωρεάν κατανομή και Πλειστηριασμός

Σταθερές Εγκαταστάσεις Στην αίτηση προς την αρμόδια αρχή για άδεια εκπομπών αερίων θερμοκηπίου περιλαμβάνεται περιγραφή: α) της εγκατάστασης και των δραστηριοτήτων της και της χρησιμοποιούμενης τεχνολογίας β) των πρώτων και των βοηθητικών υλών η χρήση των οποίων είναι πιθανόν να οδηγήσει σε εκπομπές αερίων γ) των πηγών των απαριθμούμενων στο παράρτημα Ι αερίων τα οποία εκπέμπονται από την εγκατάσταση και

Σταθερές εγκαταστάσεις δ) των μέτρων παρακολούθησης των εκπομπών και των σχετικών εκθέσεων(άρθρο 5 της Οδηγίας) Η αρμόδια αρχή εκδίδει άδεια εκπομπών αερίων θερμοκηπίου με την οποία επιτρέπονται οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από ολόκληρη την εγκατάσταση ή τμήμα της Επανεξετάζει ανά πέντε έτη την άδεια εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου και προβαίνει στις δέουσες τροποποιήσεις(άρθρο 6 της οδηγίας)

Σταθερές Εγκαταστάσεις Οι άδειες εκπομπής αερίων θερμοκηπίου περιέχουν τα εξής: α) το όνομα και τη διεύθυνση του φορέα εκμετάλλευσης· β) περιγραφή των δραστηριοτήτων και των εκπομπών από την εγκατάσταση γ) ενός σχεδίου παρακολούθησης δ) απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων(άρθρο 6 της οδηγίας)

Διατάξεις που αφορούν και αεροπορικές μεταφορές και σταθερές εγκαταστάσεις Μεταβίβαση – Επιστροφή – Ακύρωση των δικαιωμάτων Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε να μπορούν να μεταβιβάζονται δικαιώματα μεταξύ: α) προσώπων εντός της Κοινότητας β) προσώπων εντός της Κοινότητας και προσώπων σε τρίτες χώρες (άρθρο 12 της Οδηγίας)

Διατάξεις που αφορούν και αεροπορικές μεταφορές και σταθερές εγκαταστάσεις Κυρώσεις (Άρθρο 16) Πρόσβαση σε Πληροφορίες (Άρθρο 17) Μητρώα (Άρθρο 19) Κεντρικός Διαχειριστής (Άρθρο 20) Εξαίρεση μικρών εγκαταστάσεων υπό την επιφύλαξη ισοδύναμων μέτρων (Άρθρο 27)

Σύστημα εμπορίας ρύπων στην Ελλάδα Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) κυρώθηκε με το νόμο 2205/1994 Το Πρωτόκολλο του Κιότο κυρώθηκε με τον νόμο 3017/2002 Με την ΚΥΑ 54409/2632/2004 ενσωματώθηκε η Οδηγία 2003/87/ΕΚ στην ελληνική έννομη τάξη και καθορίστηκε η λειτουργία του συστήματος στην Ελλάδα

Σύστημα εμπορίας ρύπων στην Ελλάδα Με την υπουργική απόφαση 57495/2959/Ε103/2010 εντάχθηκαν οι αεροπορικέ μεταφορές και ενσωματώθηκε η Οδηγία 2008/101 Δραστηριότητες που καλύπτονται – Σταθέρες εγκαταστάσεις και αεροπορικές μεταφορές Αρμόδιες αρχές - Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) και ειδικότερα το αυτοτελές Γραφείο Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΓΕΔΕ)

Σύστημα εμπορίας ρύπων στην Ελλάδα Στην περίπτωση των αεροπορικών μεταφορών, αρμόδια αρχή είναι η υπηρεσία πολιτικής αεροπορίας του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Η παρακολούθηση των εκπομπών μπορεί να γίνει με δύο (2) τρόπους, είτε με υπολογισμούς είτε με μετρήσεις. Τα δικαιώματα κατανέμονται είτε δωρεάν είτε δημοπρατούνται (Στην περίπτωση της Ελλάδας δημοπρατούνται στο Γερμανικό Χρηματιστήριο) Εκπλειστηριαστής των δικαιωμάτων είναι ο ΛΑΓΗΕ

Συμπεράσματα Το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων αεριών του θερμοκηπίου αποτελεί ένα μέσο διαφανές και συμβατό με τις αρχές της αγοράς ενέργειας Η ΕΕ μέσω του συστήματος τηρεί τις δεσμεύσεις αναφορικά με το Πρωτόκολλο του Κιότο Το σύστημα περιλαμβάνει την εκπομπή αερίων από τις αεροπορικές μεταφορές και τις σταθερές εγκαταστάσεις Η λογική του συστήματος βασίζεται στην παραχώρηση σχετικών αδειών

Συμπεράσματα Η κατανομή πραγματοποιείται με τη μέθοδο της δωρεάν κατανομής και του πλειστηριασμού Τα δικαιώματα μπορούν να μεταβιβάζονται, ενώ ισχύουν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα Βασική αρχή του συστήματος αποτελεί η διαρκής επανεξέταση των δεδομένων Το σύστημα ελέγχεται από την ΕΕ μέσω δημιουργίας μητρώου και του ορισμού κεντρικού διαχειριστή των δικαιωμάτων

Ερωτήσεις Για ποιους λόγους θεσπίστηκε το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων; Σε ποιες, κυρίως, εγκαταστάσεις αναφέρεται και σε ποια αέρια; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του και ποια τα μειονεκτήματα του κατά τη γνώμη σας; Είναι συμβατό με την ανταγωνιστική αγορά ενέργειας; Ποια είναι η διαδικασία λειτουργίας του;

Ερωτήσεις 6. Θεωρείτε ότι το σύστημα ελέγχεται επαρκώς και αν ναι με ποιους τρόπους; 7. Πώς λειτουργεί το σύστημα δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων στην Ελλάδα;

Ενδεικτική Βιβλιογραφία Πρόταση της Επιτροπής για την Οδηγία 2003/87 - ΕΕ C 75 Ε της 26.3.2002, σ. 33 Γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής ΕΕ C 221 της 17.9.2002, σ. 27 Γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών ΕΕ C 192 της 12.8.2002, σ. 59 COM(2015) 337 Οδηγός εφαρμογής του συστήματος εμπορίας στην Ελλάδα, ΚΑΠΕ – Επιτροπή Β. Καραγεώργου, Το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων των εκπομπών ως εργαλείο κλιματικής αλλαγής και η εφαρμογή του στην ΕΕ (Οδηγία 2003/87), Ενέργεια και Δίκαιο 2007, Τεύχος 8, σελ. 24 επ. Κ. Κράλλης, Χ. Δ. Χατζηφώτη, Ν. Γ. Ορφανουδάκης, Η ενέργεια και το εμπόριο αερίων θερμοκηπίου ETS:κίνδυνοι και ευκαιρίες Εμ. Κακαράς, Χρ. Χατζηλάου, Η εξέλιξη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ETS) και τα πρόσθετα μέτρα για τη δημιουργία ενός ασφαλούς επενδυτικού περιβάλλοντος στον τομέα της ενέργειας, στο επιμ. Ν. Φαραντούρης, Ενέργεια Δίκαιο, Οικονομία και Πολιτική, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη 2012, σελ. 243 επ.