Διαβήτης Κλινική Διαιτολόγια Ανδρέα Παόλα Ρόχας Χιλ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Σχολή Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής Τμήμα Νοσηλευτικής Διαβήτης Κλινική Διαιτολόγια Ανδρέα Παόλα Ρόχας Χιλ Λέκτορας Βιολογίας-Βιοχημείας

Βασικοί Οδοί του μεταβολισμού της γλυκόζης

Η επαναρρόφηση των υδανταθράκων αρχίζει με την πρόσληψη τους από τα κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου, με δευτερογενή ενεργητική συμμεταφορά με ιόντα νατρίου. Οι μονοσακχαρίτες φτάνουν στην πυλαία φλέβα μέσω διαμεσολαβούμενης από φορέα υποβοηθούμενης διάχυσης στις βασικές και πλάγιες επιφάνειες των κυττάρων του βλεννογόνου.

Ήπαρ Μέσω της πυλαίας φλέβας οι διατροφικοί υδατάνθρακες καταλήγουν στο ήπαρ για: Πρόσληψη της γλυκόζης ανάλογα προς τη συγκέντρωση της στην πυλαία φλέβα Αποθήκευση της περίσσειας προσλαμβανόμενης γλυκόζης ως γλυκογόνο Βιοσύνθεση γλυκόζης (γλυκονεογένεση) από μη υδατανθρακικά μόρια όπως το πυροσταφιλικό οξύ, το γαλακτικό οξύ, τα αμινοξέα και η γλυκερόλη (σημαντικό σε καταστάσεις έλλειψης υδατανθράκων) Μετατροπή των μονοσακχαριτών γαλακτόζη και φρουκτόζη σε γλυκόζη Απόδοση γλυκόζης σε ποσότητες ικανές να διατηρούν φυσιολογικά επίπεδα συγκέντρωσης γλυκόζης στην ηπατική φλέβα. Το ήπαρ διατηρεί τη συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα σταθερή, ανεξαρτήτως της διαιτητικής πρόσληψης.

Εξωηπατικοί ιστοί Οι εξωηπατικοί ιστοί διακρίνονται σε υποχρεωτικούς και δυνητικά γλυκοεξαρτώμενους Τα ερυθροκύτταρα και ορισμένα κύτταρα του νεφρικού μυελού χρησιμοποιούν τη γλυκόζη ως αποκλειστικό υπόστρωμα για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών. Το ίδιο συμβαίνει με τα κύτταρα του ΚΝΣ, όμως σε παρατεταμένη νηστεία μπορούν να χρησιμοποιούν κετοσώματα ως ενεργειακό υπόστρωμα. Τα υπόλοιπα κύτταρα καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες με την οξείδωση γλυκόζης, με οξείδωση λιπαρών οξέων ή καταβολισμό αμινοξέων. Όλα τα κύτταρα είναι σε θέση να συνθέτουν γλυκογόνο. Όμως πραγματοποιείται κυρίως στο ήπαρ και στους μύες.

Ομοιόσταση της γλυκόζης

Κυτταρική πρόσληψη της γλυκόζης Η κυτταρική μεμβράνη είναι αδιαπέραστη για τη γλυκόζη για αυτό το λόγο η μεταφορά της είναι δυνατή μόνο με τη βοήθεια ειδικών μεταφορικών πρωτεϊνών. Τα εντεροκύτταρα στον εντερικό βλεννογόνο και τα σωληναριακά επιθηλιακά κύτταρα στο νεφρό προσλαμβάνουν τη γλυκόζη μέσω δευτερογενούς ενεργού συμμεταφοράς με ιόντα νατρίου. Σε όλα τα άλλα κύτταρα του οργανισμού η πρόσληψη γλυκόζης γίνεται ως μονήρης μεταφορά με υποβοηθούμενη διάχυση.

Δράσης της ινσουλίνης Οι επιδράσεις της ινσουλίνης ανταγωνίζονται άλλες ορμόνες όπως η γλυκαγόνη, η αδρεναλίνη, τα γλυκοκορτικοειδή και η αυξητική ορμόνη.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Διαταραχή στη ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος. Τύπου 1: ανεπάρκεια παραγωγής ινσουλίνης μετά από καταστροφή των ινσουλινοπαραγωγών β-παγκρεατικών κυττάρων (5% του ΣΔ). Τύπου 2: διαταραχή στην έκκριση ινσουλίνης από τα β–παγκρεατικά κύτταρα & στην ευαισθησία των ιστών στη δράση της (95% του ΣΔ).

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΔ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ: ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ: ΥΠΟΓΛΥΚΑΜΙΑ ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ: ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ - αμφιβληστροειδοπάθεια - νευροπάθεια -νεφροπάθεια -διαβητικό πόδι ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ – αθηρωμάτωση στεφανιαίων, ΚΝΣ, περιφερικών αγγείων.

ΔΡΑΣΕΙΣ των AGES Εξωκυττάρια: παθολογικές αλληλεπιδράσεις με πρωτεΐνες της θεμέλιας ουσίας & ιντεγκρίνες  μείωση ελαστικότητας των αγγείων Ενδοκυττάρια: <μέσω υποδοχέα> Οξειδωτικό στρες & ενεργοποίηση μεταγραφικών πρωτεϊνών όπως ο NF- kB  Μακροφάγα: ρύθμιση έκφρασης μορίων που σχετίζονται με τη φλεγμονή.  Ενδοθήλιο: επίδραση σε αυτορρύθμιση αγγειοδιαστολής/ αγγειοσύσπασης. Ενδοκυττάριος σχηματισμός AGEs προκαλεί μείωση του NO και δυσλειτουργία αυξητικών παραγόντων Nature 2001, 414, 813-820

AGEs : Advanced Glycation Endproducts (Τελικά Προϊόντα Προχωρημένης Γλυκοζυλίωσης)‏ Τα πλεονάζοντα σάκχαρα αντιδρούν μη ενζυμικά με αμινο-ομάδες πρωτεϊνών: σχηματίζουν αναστρέψιμες Schiff βάσεις (σε περίοδο ωρών). προϊόντα Amadori (μέσα σε περίοδο ημερών, περισσότερο σταθερά προϊόντα). AGEs (μη αναστρέψιμα προϊόντα).

Ρόλος υδατανθράκων στα τρόφιμα Δημιουργία αρώματος (αντίδραση Maillard) Ψημένα τρόφιμα: άρωμα καβουρντισμένου καφέ, ψωμιού, καλαμποκιού, κρέας ψημένο στα κάρβουνα Ενίσχυση γεύσης: Η δυνατότητα δημιουργίας δεσμών Η ενισχύεται η γλυκύτητα Γλυκαντικές ύλες Διαιτητικές ίνες

Γλυκαιμικός δείκτης (ΓΔ) Μας δείχνει πόσο πολύ και πόσο γρήγορα αυξάνει το σάκχαρο στο αίμα μετά τη λήψη της τροφής Ανώτατη τιμή: 100 (γλυκόζη) Χαμηλός: <55 Μέτριος: 56-69 Υψηλός: >70 Μακροχρόνια λήψη τροφών με υψηλό ΓΔ αυξάνει τον κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 Γενικός έλεγχος της διατροφικής αξίας του τροφίμου

Γλυκαιμικός δείκτης (ΓΔ) Παράγοντες που επηρεάζουν το γλυκαιμικό δείκτη Ο πρώτος παράγοντας είναι η ποσότητα των φυτικών ινών (ιδιαίτερα των διαλυτών ινών) που περιέχει ο υδατάνθρακας. Ο δεύτερος παράγοντας είναι η ποσότητα λίπους που περιέχει η πηγή του υδατάνθρακα (όσο περισσότερο λίπος καταναλώνεται μαζί με τον υδατάνθρακα, τόσο πιο αργή είναι η είσοδος του υδατάνθρακα στο αίμα). Ο τρίτος παράγοντας είναι ο τύπος του σύνθετου υδατάνθρακα. Όσο περισσότερη γλυκόζη περιέχει, τόσο μεγαλύτερος είναι ο γλυκαιμικός δείκτης του υδατάνθρακα, ενώ όσο περισσότερη φρουκτόζη περιέχει ο υδατάνθρακας τόσο χαμηλότερος είναι ο γλυκαιμικός δείκτης. Αυτό συμβαίνει διότι η φρουκτόζη δεν μπορεί να εισέλθει στο αίμα αν δεν μετατραπεί πρώτα από το συκώτι σε γλυκόζη – μία διαδικασία σχετικά αργή. http://www.kventouris.com/mesa.cfm?Level1=7&Level2=2&Level3=0&Level4=0&Level5=0&Level6=0

Γλυκαιμικός δείκτης (ΓΔ) Χαμηλός (<55) Μέτριος Υψηλός Πλήρες γάλα 27 Δημητριακά all bran 34 Μακαρόνια άσπρα 44 Ψωμί σίκαλης 51 Πίτα για σουβλάκι 57 Κρουασάν σκέτο 67 Σύκα ξερά 61 Πορτοκαλάδα FANTA 68 Άσπρο ψωμί 71 Καρπούζι 76 Πατάτες τηγανητές 75 Ποπ κορν 72 Α. Καφάτος, «Διατροφή για προαγωγής της υγείας»

Γλυκαιμικό φορτίο Το γλυκαιμικό φορτίο προκύπτει αν πολλαπλασιάσουμε το γλυκαιμικό δείκτη με την περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και διαιρέσουμε με το 100. Είναι πολύ πιο σημαντικός από τον γλυκαιμικό δείκτη στον προσδιορισμό της διέγερσης της ινσουλίνης μετά από ένα γεύμα. http://www.kventouris.com/mesa.cfm?Level1=7&Level2=2&Level3=0&Level4=0&Level5=0&Level6=0

Γλυκαιμικό φορτίο Πηγή Τυπική ποσότητα Γραμμάρια Υδατανθράκων Γλυκαιμικός Δείκτης Γλυκαιμικό Φορτίο Φρούτα Μήλο 1 18 54 864 Χυμός μήλου 230 κ.ε. 29 57 1653 Βερίκοκο 4 81 324 Μπανάνα 1 μέτρια 32 79 2528 Πεπόνι (στρογγυλό) 160 γραμ. 15 65 975 http://www.kventouris.com/mesa.cfm?Level1=7&Level2=2&Level3=0&Level4=0&Level5=0&Level6=0

Σακχαρώδης διαβήτης Ομάδα σοβαρών και χρόνιων ανωμαλιών που επιδρούν στο μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών που δίνουν ενέργεια Υπεργλυκαιμία: αφύσικα μεγάλα ποσά σακχάρου στο αίμα Προκαλεί: θανάτους, τυφλώσεις, καρδιοπάθειες, ακρωτηριασμούς, μολύνσεις Αίτια Καθιστική ζωή Κακή διατροφή παχυσαρκία

Σακχαρώδης διαβήτης Ενέργεια οργανισμού: κύρια πηγή γλυκόζη Υδατάνθρακες 10% λιπαρές ύλες 60% πρωτεΐνες Ρύθμιση γλυκόζης στο αίμα και στα κύτταρα από ορμόνες Ινσουλίνη Ανεπαρκής ή το σώμα αδυνατεί να την χρησιμοποιήσει Γλυκαγόνη Μετατρέπει το γλυκογόνο σε γλυκόζη Σωματοστατίνη Ρύθμιση της έκκρισης ινσουλίνης

Σακχαρώδης διαβήτης Τύποι Σακχαρώδης διαβήτης εξαρτώμενος από την ινσουλίνη (IDDM) Νεανικός: 1-40 έτών 10-20% Σακχαρώδης διαβήτης μη εξαρτώμενος από την ινσουλίνη (ΝIDDM) Ενηλίκων >40 ετών 80% παχύσαρκοι Διαβήτης κυοφορίας Δευτερεύων σακχαρώδης διαβήτης Φάρμακα Ασθένεια του παγκρέατος

Σακχαρώδης διαβήτης Αντιμετώπιση Έλεγχος του επιπέδου σακχάρου στο αίμα Τροφοδοσία του ασθενούς με τις κατάλληλες θρεπτικές ουσίες Πρόληψη συμπτωμάτων Επίπεδα γλυκόζης στο αίμα: 0,7-1,2 mg/ml Δίαιτα: Κανονική δίαιτα Με ινσουλίνη Υπογλυκαιμικό μέσο Σωματική άσκηση

Σακχαρώδης διαβήτης και διατροφή Εξατομικευμένη ιατρική διατροφική θεραπεία Ατομικές διατροφικές συνήθειες Μεταβολικό προφίλ Στόχος θεραπείας Επιθυμητά αποτελέσματα Στενή παρακολούθηση μεταβολικών παραμέτρων Γλυκόζη Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη Λιπίδια Αρτηριακή πίεση Σωματικό βάρος Νεφρική λειτουργία Γενικότερη ποιότητα ζωής

Σακχαρώδης διαβήτης και διατροφή Υδατάνθρακες Τροφές που περιέχουν υδατάνθρακες από καρπούς, δημητριακά, φρούτα και λαχανικά, ημιαποβουτυρωμένο γάλα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται Οι μη θρεπτικές γλυκαντικές ουσίες είναι ασφαλείς σε καθορισμένα όρια Κατανάλωση φυτικών ινών Οι υδατάνθρακες και τα μονοακόρεστα λίπη θα πρέπει να παρέχουν το 60-70% της ενεργειακής πρόληψης Πρωτεΐνες Συνήθης (10-20%) ενεργειακής πρόσληψης Λίπη Κορεσμένα λίπη <10% ενεργειακής πρόσληψης Χοληστερόλη <300mg/μέρα Περιορισμός LDL με μείωση κορεσμένων λιπαρών Να ελαχιστοποιηθεί η πρόσληψη trans λιπαρών οξέων <30% ενεργειακής πρόσληψης Αλκοόλ 1 ποτό για ενήλικες γυναίκες, 2 ποτά για ενήλικες άνδρες 1 ποτό: 1 μπύρα 240ml, 1 ποτήρι κρασί 120ml, 1 ποτήρι απεσταγμένου ποτού 50 ml Σωματική άσκηση Αλλαγές τρόπου ζωής

Γλυκαντικές ύλες Φυσικές Τεχνητές

Φυσικές γλυκαντικές ύλες Σουκρόζη Δεν αυξάνει τη γλυκαιμία από ότι το άμυλο Αυξάνει την τερηδόνα Φρουκτόζη 9% ενεργειακής πρόσληψης Πιο γλυκιά από τη ζάχαρη Καλός γλυκαντικός παράγοντας αλλά με επιπτώσεις στα λιπίδια Γλυκαντικές αλκοόλες Υδρογονομένοι μονοσακχαρίτες Σορβιτόλη, μαννιτόλη, ξυλιτόλη Υδργονομένοι δισακχαρίτες Ισομαλτολη, μαλτιτόλη, λακτιτόλη Μίγματα αυτών

Τεχνητές γλυκαντικές ύλες Ζαχαρίνη Πιθανότητα καρκίνου ουροδόχου κύστης σε πειραματόζωα όχι σε ανθρώπους Προειδοποίηση στην ετικέτα ότι μπορεί να είναι επικίνδυνη Ασπαρτάμη Ασφαλής Προειδοποίηση στην ετικέτα για τα άτομα που πάσχουν από φαινυλοκετονουρία 40 mg / κιλό σωματικού βάρους (15 κουτάκια αναψυκτικού) Σουκραλόζη Καλιούχος ακετοσουλφάμη Τα τελευταία 20 χρόνια αύξηση των υπέρβαρων ανθρώπων

Τεχνητές γλυκαντικές ύλες Γλυκαντική ύλη Γλυκαντική ικανότητα Ζαχαρίνη 300 Ασπαρτάμη 180 Ακετοσουλφάμη Κ 200 Σουκραλόζη 500-600

Διαιτητικές ή φυτικές ίνες Είναι δομικά στοιχεία των φυτικών κυττάρων που δεν πέπτονται από τα πεπτικά ένζυμα του ανθρώπου Είναι αποκλειστικά φυτικής προέλευσης Δεν αποδίδουν ενέργεια στον οργανισμό Δεν είναι δυνατή η πέψη και η απορρόφησή τους στο λεπτό έντερο και αποβάλλονται από το παχύ έντερο www.health.in.gr

Κατηγορίες διαιτητικών ινών Αδιάλυτες στο νερό Κυτταρίνη Ημικυτταρίνες (πολυμερή πεντοζών) Ινουλίνη (πολυμερές της φρουκτόζης) Διαλυτές στο νερό Πηκτίνες Πολυμερή του γαλακτουρονικού οξέος Πολυμερή μονοσακχαριτών που σχηματίζουν πηκτές στο νερό Κόμμεα Λιγνίνες: μη υδατανθρακικά παράγωγα

Βασικές λειτουργίες διαιτητικών ινών Αδιάλυτες στο νερό Συγκρατούν νερό στο έντερο και αυξάνουν σε όγκο και διατηρούν την υγεία του πεπτικού συστήματος Αποφυγή δυσκοιλιότητας, αιμορροΐδων, προβλημάτων του εντέρου Μειώνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου Διαλυτές στο νερό Επιμηκύνουν χρονικά το αίσθημα του κορεσμού Μειώνουν τη λήψη ενέργειας και συντελούν στον έλεγχο του σωματικού βάρους Πιθανόν μειώνουν την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων μειώνοντας τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα Ρυθμίζουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα

Δράση των διαιτητικών ινών 4. Οι διαιτητικές ίνες με τα χολικά άλατα απομακρύνονται με τα κόπρανα 4. Μικρή ποσότητα χολικών αλάτων απομακρύνεται Δίαιτα σε υψηλής περιεκτικότητας σε διαιτητικές ίνες Δίαιτα σε χαμηλής περιεκτικότητας σε διαιτητικές ίνες

Διαιτητικές ίνες και τρόφιμα Φρούτα Λαχανικά Όσπρια Ξηροί καρποί Δημητριακά ολικής άλεσης και προϊόντα Συνιστώμενη ημερήσια δόση: 25-35 g

"Παιδική παχυσαρκία, Άσκηση" "Παιδική παχυσαρκία, Άσκηση" 

ΟΡΙΣΜΟΙ Υπέρβαρος > 25 Παχύσαρκος > 30 Περίμετρος μέσης IDF (BMI ) Body Mass Index Βάρος σώματος σε κιλά = Ύψος σε μέτρα στο τετράγωνο ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ ΜΕ ΤΟ ΦΥΛΛΟ Περίμετρος μέσης IDF ATP III Άνδρες >94 cm >102 cm Γυναίκες >80 cm >88 cm WHR= Περίμετρος μέσης Περίμετρος γοφών Αυξημένος κίνδυνος Άνδρες WHR >1.0 Γυναίκες WHR >0.85

ΕΚΑΤΟΣΤΙΑΙΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΒΜΙ ΣΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ Η διάγνωση της παιδικής παχυσαρκίας γίνεται με την συσχέτιση του Δείκτη Μάζας Σώματος ενός παιδιού με την ηλικία και το φύλο του .

Επιπολασμός παιδιών με υπερβάλλον σωματικό βάρος σε μερικές χώρες του κόσμου και στην Ελλάδα Μελέτη Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας Μελέτη Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών Στοιχεία WHO

Γιατί παχαίνουμε; Γενετική προδιάθεση Ενεργειακή κατανάλωση Καθιστική ζωή Μειωμένη σωματική δραστηριότητα Ενεργειακή κατανάλωση Γενετική προδιάθεση Δίαιτα υψηλή σε θερμίδες Δίαιτα υψηλή σε λίπος Ενεργειακή πρόσληψη Ακόμα και εάν ακόμα υπάρχουν οι γενετικοί αυτοί παράγοντες απαιτείται μακροχρόνια και αυξημένη πρόσληψη τροφής μαζί με την παντελή έλλειψη φυσικής άσκησης για να εμφανισθεί η παιδική παχυσαρκία.

Μεταβολές στις Διατροφικές Συνήθειες των Ελλήνων (1970-1990) Παρούσα Διατροφική Κατάσταση των Ελλήνων (μελέτη ΑΤΤΙΚΗ, 2001) Ο βαθμός υιοθέτησης της μεσογειακής διατροφής είναι : 46% στους άνδρες , 49% στις γυναίκες 39

Ποιες είναι οι διαφορές στη διατροφή μας σήμερα, σε σχέση με την παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή Κατανάλωση κατεργασμένων δημητριακών. Συχνή κατανάλωση ζάχαρης Χαμηλή κατανάλωση γαλακτοκομικών. Συχνή κατανάλωση τηγανιτών Συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος Σπάνια καταναλώνουμε ψάρι Χαμηλή κατανάλωση οσπρίων Ζωικά λιπαρά στο μαγείρεμα αντί για ελαιόλαδο Αυξημένο μέγεθος μερίδων Χρήση έτοιμων σαλτσών αντί μπαχαρικών στο μαγείρεμα Έλλειψη σταθερών γευμάτων (Πρωινό - Μεσημεριανό - Βραδινό) Γρήγορο και βιαστικό φαγητό.

Κατανάλωση σε καθημερινή βάση: Ακατέργαστα δημητριακά. Τουλάχιστον 3 μερίδες προϊόντων ολικής αλέσεως. Κατανάλωση 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών. Η κύρια πηγή λιπαρών θα πρέπει να είναι το ελαιόλαδο. 2-3 μερίδες γαλακτοκομικών με χαμηλά λιπαρά. Κατανάλωση σε εβδομαδιαία βάση Ψάρια και άπαχο κρέας όπως το κοτόπουλο. Έμφαση στην κατανάλωση οσπρίων. Αυγά και πατάτες σε μικρότερες ποσότητες Ελάχιστη κατανάλωση γλυκών Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος περιορίζεται σε 2-3 φορές το μήνα.

Άσκηση κατά τον ελεύθερο χρόνο Το 29% των ενηλίκων διάγει μία εντελώς καθιστική ζωή Το 46% δεν ασκείται αρκετά Το 25% ασκείται όσο χρειάζεται

Παχυσαρκία και ώρες TV

Αίτια επιδημίας της παχυσαρκίας Καθιστική ζωή Γρήγορο φαγητό Εύκολες λύσεις μαγειρικής Φαγητό τύπου “Fast Food” Έλλειψη μέτρου στη διατροφή Αύξηση της ποσότητας των μερίδων Ελλιπής ενημέρωση σε θέματα διατροφής Τριπλασιασμός στην κατανάλωση γλυκών και επεξεργασμένων τροφών μετά το 1960

Παχυσαρκία: Μια επιδημία WHO: η μεγαλύτερη και πιο απειλητική επιδημία του 21ου αιώνα EASD 2005: Διαβήτης και Μεταβολικό Σύνδρομο: Ώρα για Δράση

Πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα; 400.000 θάνατοι αποδίδονται ετησίως στις ΗΠΑ σε αίτια που συνδέονται άμεσα και τεκμηριωμένα με την παχυσαρκία Olshansky S, NEJM 2005: Η παχυσαρκία αναμένεται να προκαλέσει μείωση του πληθυσμού των ΗΠΑ στα αμέσως επόμενα χρόνια Τριχόπουλος Δ και συν: 30% των κακοήθων νεοπλασιών συνδέονται άμεσα με τις κακές διατροφικές συνήθειες

Εξίσωση Ισορροπίας Ενέργειας Πρόσληψη Κατανάλωση Πείνα Κορεσμός Απορρόφηση τροφής Βασικός Μεταβολισμός Θερμογένεση Μυική Άσκηση

Ενεργειακό Ισοζύγιο Αν πρόσληψη < κατανάλωση : υπερμεταβολική συνθήκη, υποθρεψία → Απώλεια Βάρους (ΒΜΙ < 18) Αν πρόσληψη = κατανάλωση : ρυθμισμένο ενεργειακό ισοζύγιο, διατήρηση βάρους (ΒΜΙ 18-25) Αν πρόσληψη > κατανάλωση : συνθήκη αποθήκευσης θερμιδικού υπολοίπου → Αύξηση Βάρους (ΒΜΙ >25)

Ιδιαιτερότητες διατροφής στο παιδί Διαμόρφωση Διατροφικών Προτιμήσεων τα πρώτα 6 έτη της ζωής (αλάτι, ζάχαρη) Εξάρτηση από γονεϊκό περιβάλλον Συσχέτιση με οικογενειακό ιστορικό Πολλή ισχυρή προγνωστική σημασία για παχυσαρκία ενηλίκων Αλλεργία-Δυσανεξία-Δυσαπορρόφηση Συνδρομικές Διαταραχές

Θεραπευτική Στρατηγική Μείωση θερμιδικής πρόσληψης κορεσμένων λιπαρών οξέων Κατανάλωση Ω3 λιπαρών οξέων Κατανάλωση μονοακόρεστων > πολυακόρεστων λιπαρών οξέων Ελεγχόμενη κατανάλωση πρωτεϊνών και υδατανθράκων Φυτικές Ίνες

Άριστο Ισοζύγιο Υδατάνθρακες και Μονοακόρεστα Λιπαρά Οξέα: 60-70% Υδατάνθρακες και Μονοακόρεστα Λιπαρά Οξέα: 60-70% Κορεσμένα και trans Λιπαρά Οξέα: <10% Πρωτεΐνες: <20% Συμμετοχή φυτικών ινών και αντιοξειδωτικών ουσιών (ομάδα λαχανικών & φρούτων, π.χ. Ντομάτα → Λυκοπένιο) Τακτική Κατανάλωση Ψαριών (Ω3 λιπαρά)

Κατάσταση στην Ελλάδα Απόκλιση από την παραδοσιακή διατροφή Δυτικού τύπου γεύματα Διαφοροποίηση κέντρου – περιφέρειας Πρόβλημα ανεξαρτήτως κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου (status) Μεγάλη διάδοση εντατικών σχημάτων αδυνατίσματος - απώλειας βάρους ΑΛΛΑ Μικρή μακροπρόθεσμη συμμόρφωση

Διατροφή και Παχυσαρκία Απαίτηση συνεργασίας: ΓΟΝΕΙΣ Διαιτολόγος ή Διατροφολόγος Ενδοκρινολόγος Καρδιολόγος Παιδίατρος Ειδικός Φυσικής Ιατρικής ή Φυσιοθεραπείας Κλινικός Ψυχολόγος ή Παιδοψυχίατρος

Ρόλος της άσκησης Τύπος stress Κατανάλωση Ενέργειας – Εξάντληση Άμεσα Διαθέσιμων Δεξαμενών – Λιπόλυση ΑΛΛΑ Αντίσταση στην Ινσουλίνη Κακή Συμμόρφωση – Απουσία Ψυχολογικής Υποστήριξης Περιορισμοί Κόστους και Χρόνου

Προβλήματα Το όφελος από ένα σχήμα άσκησης αναφορικά με την απώλεια βάρους ΔΕΝ είναι χρονοεξαρτώμενο Αρχική απώλεια υγρών – μεγάλη φαινόμενη απώλεια βάρους – ΠΡΟΣΟΧΗ Μεσοπρόθεσμη κινητοποίηση λίπους – γνήσια απώλεια βάρους – πραγματικό όφελος Μακροπρόθεσμη προσαρμογή – μετάθεση ευαισθησίας μεταβολικού άξονα - υποθαλάμου

Συνδυασμός Άσκησης-Διατροφής Το «κλειδί» στη θεραπεία της παχυσαρκίας Αποφυγή Δυσαρέσκειας Εξασφάλιση Συμμόρφωσης Προστασία από το στερητικό σύνδρομο Ψυχολογική Ικανοποίηση – Ευεξία Ελαχιστοποίηση κατανάλωσης χρόνου – ενσωμάτωση στο καθημερινό πρόγραμμα Συμβολή οικογένειας

Σωστή Εκπαίδευση Το άριστο βάρος ΔΕΝ είναι ίδιο για όλους Προσδιορισμός με βάση την ηλικία και το ύψος (ΒΜΙ 18-25) Συνεκτίμηση συνθηκών ζωής – εκτιμώμενης κατανάλωσης ενέργειας Στόχος: η αλλαγή του βάρους να είναι το αποτέλεσμα και όχι το αίτιο της αλλαγής συμπεριφοράς – τρόπου ζωής

Πρόληψη έναντι Θεραπείας Η πρώτη δεν αποκλείει τη δεύτερη Αποφυγή επιπλοκών Συνάρτηση Κόστους – Ωφέλειας Προβλήματα Υγείας: Άμεση Δαπάνη, Απώλεια Εργατο-ωρών & Παραγωγικότητας

Έμφαση στην Πρόληψη Εκπαίδευση Γονέων Εκπαίδευση Διδασκόντων Προγράμματα Διατροφικής Επιτήρησης Κέντρα Αναφοράς και Σχεδιασμού Εκστρατεία ΜΜΕ Αντιμετώπιση παραπληροφόρησης Αυστηρή Αδειοδότηση - Ποινές

Αντιμετώπιση Προκαταλήψεων «Παχυσαρκία = Υγεία» «Παχυσαρκία = Οικονομική Ευμάρεια» «Τροφή = Ηδονή» «Τροφή = Αμοιβή» «Τροφή = Αγάπη-Στοργή» «Η άσκηση είναι για τους πλούσιους» «Η άσκηση είναι μόνο για τους νέους» «Δεν έχω χρόνο...» «Παχαίνω ενώ δεν τρώω»