Νοσήματα Αγροτικών Ζώων Κεφάλαιο 3ο - Ενότητα 2η Παραφυματίωση Νοσήματα Αγροτικών Ζώων Κεφάλαιο 3ο - Ενότητα 2η Παραφυματίωση Οι παρουσιάσεις μαθημάτων αποτελούν βοήθημα παρακολούθησης των παραδόσεων και δεν υποκαθιστούν τη διδαχθείσα ύλη που είναι και η εξεταστέα Υπευθ. μαθήματος : Ιωάννης Οικονομόπουλος Συνδιδάσκων: Ιωάννης Μπόσης

Παραφυματίωση (Paratuberculosis)

Ορισμός Η παραφυματίωση (paratuberculosis), γνωστή και ως νόσος του Johne, είναι μία χρόνια φλεγμονώδης εντεροπάθεια κυρίως των μηρυκαστικών, με ευρεία διάδοση και με σημαντικότατη αρνητική επίπτωση στη ζωική παραγωγή, σε παγκόσμιο επίπεδο

Αιτιολογία Η παραφυματίωση αποδίδεται σε λοίμωξη από το βακτήριο Mycobacterium avium subspecies paratuberculosis (ΜΑP) ή βάκιλο της παραφυματίωσης H νόσος προσβάλλει εκτός από μηρυκαστικά και σε πολλά άλλα ζωική είδη, οικόσιτα και μη, όπως στον χοίρο, στο ελάφι, στον βίσωνα, στο κουνέλι, στην αλεπού και στο κουνάβι

Βακτηριολογικά χαρακτηριστικά Το Mycobacterium avium subspecies paratuberculosis είναι ένα μικρό, κυλινδρικό, αερόβιο, οξεάντοχο, Gram+, μη κινητό βακτήριο που πολλαπλασιάζεται υποχρεωτικά ενδοκυτταρικά Η ανάπτυξη του ΜΑΡ in vitro θεωρείται εξαιρετικά αργή: ορατές αποικίες σε 1-10 μήνες Ο χρόνος διπλασιασμού της Escherichia coli είναι 20 min ενώ του ΜΑΡ 22-26 ώρες

Κλινική εκδήλωση στα ζώα Ανεξαρτήτως του είδους ζώου, στις περισσότερες περιπτώσεις η παραφυματίωση δεν γίνεται αντιληπτή μέχρι ένα-δύο ζώα του κοπαδιού να αρρωστήσουν κλινικά Σε αυτή την περίπτωση προκύπτει συνήθως ότι πολλά ακόμη ζώα ήταν ήδη μολυσμένα και ότι η νόσος προϋπήρχε στην εκτροφή πιθανώς για πολλά χρόνια

Βοοειδή Ακολουθείται διεθνώς μία διαβάθμιση της εξέλιξης της νόσου σε 4 στάδια: 1ο στάδιο ή σιωπηλή λοίμωξη. Ζώα ηλικίας κάτω των 2 ετών. Καθόλου κλινικά συμπτώματα, μικρές νεκροτομικές ενδείξεις 2ο στάδιο ή υποκλινική λοίμωξη. Απουσία κλινικής νόσου, αλλά η εργαστηριακή διάγνωση πιο αποτελεσματική 3ο στάδιο ή κλινική νόσος. Κλινικά συμπτώματα μετά από περίοδο επώασης 2-10 ετών: αρχικά απώλεια βάρους αν και διατηρούν την όρεξή τους, εκδήλωση διάρροιας που εξελίσσεται από διαλείπουσα σε επίμονη 4ο στάδιο ή προχωρημένη κλινική νόσος. Έντονη διάρροια και προοδευτικά καχεξία, κατάκλιση και αδυναμία ανέγερσης. Θάνατος σε διάστημα από μερικές εβδομάδες έως λίγους μήνες.

Καχεξία λόγω παραφυματίωσης

Παραφυματίωση 4ου σταδίου  Χαρακτηριστική διάρροια … «water-hose» (=νεροσωλήνας)

Συχνά παρατηρείται οίδημα στην υπογνάθιο χώρα ή στην περιοχή του στέρνου

Αιγοπρόβατα Στα αιγοπρόβατα η νόσος εκδηλώνεται με προοδευτική απίσχναση ενήλικων ζώων της εκτροφής, συνήθως χωρίς ανορεξία και διάρροια, η οποία παρατηρείται λιγότερο συχνά από ότι στα βοοειδή Συχνά παρατηρείται όπως και στα βοοειδή οίδημα στην υπογνάθιο χώρα ή στην περιοχή του στέρνου

Λεπτός έντερο αίγας που παρουσιάζει περισφίξεις κατά μήκος, πάχυνση του τοιχώματος και διάχυτες νεκρωτικές εστίες στον βλεννογόνο του

Eπιζωοτιολογία σημαντικότατη απειλή για τη ζωική παραγωγή λόγω σημαντικότατη απειλή για τη ζωική παραγωγή λόγω α) της απώλειας ζωικού προϊόντος (μείωση της παραγωγής γάλακτος, κρέατος αλλά και μειωμένη γονιμότητα), β) της πρόωρης απομάκρυνσης των ασθενών ζώων από την παραγωγή, και γ) του σημαντικότατου οικονομικού κόστους των μέτρων αντιμετώπισής της

Eπιζωοτιολογία Η διάδοση της παραφυματίωσης είναι παγκόσμια Στην Ευρώπη 4-50% στα βοοειδή και % τουλάχιστον 20% στα αιγοπρόβατα. Ανάλογη θεωρείται η κατάσταση στην Ελλάδα Τα  νεογέννητα και γενικότερα τα νεαρά ζώα είναι πολύ ευπαθή στη λοίμωξη Τα ενήλικα άτομα θωρούνται ανθεκτικά στο ΜΑΡ

Μετάδοση της λοίμωξης Δια του στόματος, κυρίως από τα κόπρανα και σε μικρότερο βαθμό από το μολυσμένο γάλα και το πρωτόγαλα Τα νεαρά ζώα μολύνονται επίσης κατά τον θηλασμό και λόγω της επαφής τους με το δέρμα του μαστού που έχει μολυνθεί με ΜΑΡ που αποβάλλεται στα κόπρανα Ενδομήτρια

Σχέση με τη δημόσια υγεία

Η παραφυματίωση δεν θεωρείται ζωονόσος Η πρώτη στοιχειοθετημένη αναφορά για πιθανή συσχέτιση της παραφυματίωσης με μία αγνώστου αιτιολογίας εντεροπάθεια του ανθρώπου, χρονολογείται από το 1913 Η νόσος του ανθρώπου πήρε αργότερα το όνομα του Αμερικανού γαστρεντερολόγου Burrill Bernard Crohn: νόσος του Crohn (Crohn’s disease)

Διάγνωση Διάγνωση σε ζώο Είδος δείγματος Μέθοδος Νεκρό Τεμάχιο εντέρου Μικροσκόπηση Μεσεντέρια λεμφογάγγλια Καλλιέργεια PCR Ζωντανό Κόπρανα Ορός αίματος ή γάλακτος ELISA

Πρόληψη – έλεγχος

Η αποτροπή της εισαγωγής της νόσου στην εκτροφή Ζώα από εκτροφές που δεν είναι επιβεβαιωμένα ελεύθερες από τη νόσο δεν εισάγονται στην υπό έλεγχο μονάδα ή περιοχή Η ανανέωση του ζωικού κεφαλαίου θα πρέπει να γίνεται εσωτερικά δηλ. με τη χρήση του υπάρχοντος ζωικού κεφαλαίου σε συνδυασμό με τεχνητή σπερματέγχυση Τα ζώα της εκτροφής ή της περιοχής που βρίσκεται υπό έλεγχο δεν θα πρέπει να βόσκουν σε κοινή βοσκή με ζώα αγνώστου υγειονομικού καθεστώτος Στα χωράφια που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ζωοτροφών που προορίζονται για ζώα απαλλαγμένα από παραφυματίωση ή στις βοσκές που χρησιμοποιούνται από αυτά τα ζώα, δεν θα πρέπει να γίνεται λίπανση με κόπρο που προέρχεται από ζώα αγνώστου υγειονομικού καθεστώτος ως προς την παραφυματίωση Θα πρέπει να εφαρμόζονται μέτρα ελεγχόμενης πρόσβασης προσωπικού, αυτοκινήτων, μηχανημάτων κτλ Εκπαίδευση του προσωπικού

Ο έλεγχος της νόσου σε ζώα που έχουν προσβληθεί Μέτρα διαχείρισης που αποσκοπούν στην αποφυγή νέων μολύνσεων και στη μείωση της διάδοσης της υπάρχουσας. Βελτίωση της ανθεκτικότητας των ζώων στην παραφυματίωση μέσω εμβολιασμού και γενετικής επιλογής.

Έλεγχος και θανάτωση των θετικών ζώων Μέτρα διαχείρισης που αποσκοπούν στην αποφυγή νέων μολύνσεων και στη μείωση της διάδοσης της υπάρχουσας Διαχωρισμός νεογέννητων από τα ενήλικα αμέσως μετά τη γέννησή τους. Τα νεογέννητα ζώα λαμβάνουν παστεριωμένο πρωτόγαλα (60οC για 60 min) και γάλα (65,5οC για 30 min ή 72οC για 15 sec). Τα ενήλικα ζώα δεν πρέπει να βόσκουν μαζί με τα νεαρά έως τουλάχιστον την ηλικία των 14 μηνών Απόγονοι ζώων με κλινική νόσο πρέπει να απομακρύνονται από την εκτροφή αμέσως ή έστω, το συντομότερο δυνατό μετά τη γέννησή τους Έλεγχος και θανάτωση των θετικών ζώων

Βελτίωση της ανθεκτικότητας των ζώων στην παραφυματίωση μέσω εμβολιασμού και γενετικής επιλογής. Ο εμβολιασμός χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για την αντιμετώπιση της παραφυματίωσης σε βοοειδή το 1926 με νεκρό στέλεχος του ΜΑΡ με ένα ελαιώδες έκδοχο ως ανοσοενισχυτικό. Αυτό χρησιμοποιείται έως και σήμερα με διάφορες παραλλαγές (Gudair, Mycopar, Lelystad) Εκτός των εμβολίων αυτού του είδους που δεν περιέχουν ως δραστικό συστατικό ζωντανό ΜΑΡ, χρησιμοποιούνται και εμβόλια που περιέχουν ζωντανό εξασθενημένο ΜΑΡ ή κάποιο μη-εξασθενημένο αλλά ελαττωμένης λοιμογόνου δύναμης στέλεχος (Lio-Johne, NCV, Neoparasec). Έχει παρασκευαστεί επίσης εμβόλιο DNA που περιέχει έναν πλασμιδιακό φορέα γενετικά τροποποιημένο με γονίδια του ΜΑΡ. Τέτοιο εμβόλιο έχει χρησιμοποιηθεί στον άνθρωπο για την αντιμετώπιση της νόσου του Crohn, στο πρόβατο κατά της παραφυματίωσης, αλλά όχι στα βοοειδή

Προσοχή στον εμβολιασμό … Επειδή  τα εμβόλια που διατίθενται σήμερα ευαισθητοποιούν τα ζώα στη δοκιμή του φυματινισμού, ο εμβολιασμός των βοοειδών κατά της παραφυματίωσης αντενδείκνυται σε χώρες που εφαρμόζεται πρόγραμμα ελέγχου της φυματίωσης. Ο εμβολιασμός θεωρείται κατάλληλος όχι για την αποτροπή της λοίμωξης αλλά κυρίως για τη μείωση του ποσοστού των ζώων με κλινική νόσο και συνεπώς για τη μείωση της απώλειας γάλακτος

Ο έλεγχος της διάδοσης της παραφυματίωσης μέσω της γενετικής επιλογής ατόμων που παρουσιάζουν χαρακτηριστικά ανθεκτικότητας στη λοίμωξη …είναι μία σχετικά νέα προσέγγιση που δεν έχει μελετηθεί επαρκώς και δεν μπορεί επομένως να τυποποιηθεί ως προς την εφαρμογή της και το αναμενόμενο αποτέλεσμά της Οι μελέτες ωστόσο που εστιάζονται στη δράση διάφορων σημαντικών για τη ρύθμιση και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος γονιδίων, έχουν αναδείξει τη συγκεκριμένη προσέγγιση, ως πολλά υποσχόμενη

Δεν θα ξεχάσω για την παραφυματίωση Βακτήριο που αναπτύσσεται σε καλλιέργεια μετά από επώαση πολλών μηνών Διάρροια μόνο σε ενήλικα Ευαίσθητα κυρίως να νεαρά που προσβάλλονται μέσω της στοματικής οδού από το ΜΑΡ που αποβάλλεται στα κόπρανα των ενήλικων μολυσμένων Υπάρχουν εμβόλια ζωντανά και νεκρά, αλλά ευαισθητοποιούν στη δοκιμή του φυματινισμού, άρα όχι όταν εφαρμόζεται πρόγραμμα ελέγχου της φυματίωσης Δεν είναι αποδεδειγμένα ζωονόσος, αν και υπάρχουν πολλές ενδείξεις συσχέτισης με τη νόσο του Crohn του ανθρώπου

Ερωτήσεις κατανόησης Συμπλήρωσε με τη λέξη που λείπει ή με σωστό/λάθος: Η παραφυματίωση είναι μία νόσος που προσβάλει κυρίως τα  ……………………και οφείλεται σε λοίμωξη από το βακτήριο  ……………….   Το ΜΑΡ εισέρχεται στον οργανισμό κυρίως από τη  ……………….οδό  στοματική Στην παραφυματίωση θα πρέπει κανείς να αναμένει εκδήλωση διάρροιας στα ενήλικα και στα πολύ νεαρά ζώα του κοπαδιού τα οποία είναι άλλωστε και πολύ ευαίσθητα στη λοίμωξη (σωστό/λάθος) Τα βοοειδή στο 3ο αλλά κυρίως στο 4ο στάδιο της παραφυματίωσης εκδηλώνεται έντονη διάρροια που θυμίζει βρύση που τρέχει νερό ενώ ανάλογα συμπτώματα εκδηλώνονται σπάνια στο πρόβατο (σωστό/λάθος) Η διάδοση της παραφυματίωσης συνιστά πρόβλημα παγκοσμίως σε σχέση με τα γαλακτοπαραγωγά βοοειδή αλλά όχι με τα άλλα είδη κατοικίδιων μηρυκαστικών ζώων (σωστό/λάθος )……………………

Καλό είναι η ανανέωση ζωικού κεφαλαίου σε απαλλαγμένες εκτροφές να γίνεται εσωτερικά, δηλ. με ζώα που προέρχονται από την ίδια χώρα και όχι από το εξωτερικό (σωστό/ λάθος )…………………….. Τα ζώα απαλλαγμένων εκτροφών δεν θα πρέπει να εκτίθενται σε βοσκές που χρησιμοποιούνται από ζώα που είναι πιθανώς προσβεβλημένα από παραφυματίωση, κάτι που ισχύει όχι μόνο για τα νεαρά αλλά και για τα ενήλικα ζώα (σωστό/ λάθος )…………………….. Το βασικό μέτρο πρόληψης της διάδοσης της παραφυματίωσης σε εκτροφή με ήδη προσβεβλημένα ζώα είναι ο διαχωρισμός των αρσενικών από τα θηλυκά ζώα μέχρι την ενηλικίωσή τους (σωστό/ λάθος )…………………….. Επειδή το ΜΑΡ είναι βακτήριο που πολλαπλασιάζεται ενδοκυτταρικά, το εμβόλιο που χρησιμοποιείται για την πρόληψη της παραφυματίωσης περιέχει σε όλες τις περιπτώσεις ζωντανό στέλεχος ελαττωμένης λοιμογόνου δύναμης (σωστό/ λάθος )……………………..