Ιστορία της Τοξικολογίας Εισαγωγή στην Τοξικολογία Η έννοια της τοξικότητας

ονομασία. τόξο + δηλητήριο αρχαιότερη επιστήμη Αδάμ και Εύα αρχέγονος άνθρωπος – φυτικά ή ορυκτά δηλητήρια – αποφυγή τους, χρήση για εγκληματικούς και για θεραπευτικούς σκοπούς

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ο πάπυρος του Ebers (Αίγυπτος 1500 π.Χ.).

Η Μήδεια ενώ προσφέρει κύλικα με υπνωτικό ποτό στον όφη-δράκοντα φύλακα του χρυσόμαλλου δέρατος. Δεξιά ο Ιάσονας υψώνοντας το ξίφος.

Αναφορές στον Όμηρο για δηλητήρια κατάλληλα για βέλη. Ο Ερμής σώζει τον Οδυσσέα με ειδικό αντίδοτο από τα φίλτρα της Κίρκης Ιπποκράτης 400 π.Χ. θέτει τις βάσεις της Κλινικής Τοξικολογίας Θεόφραστος 370-286 π.Χ. περισσότερες αναφορές σε φυτικά δηλητήρια

Ο Διοσκουρίδης κατά τη συλλογή βοτάνων σε εκστρατεία των ρωμαϊκών στρατευμάτων

Διοσκουρίδης 50 μ.Χ. κλασσική εργασία δηλητηρίων και αντιδότων (φυτική, ζωική και ορυκτή προέλευση) που διήρκεσε για 16 αιώνες με μικρές μόνο τροποποιήσεις από το Γαληνό (128-200 μ.Χ.) χρήση εμετικών σε δηλητηριάσεις και βεντουζών σε δήγματα φιδιών

Δηλητηριάσεις επωνύμων Σωκράτης 399 π.Χ.

Μιθριδάτης (Μιθριδάτειο έκλειγμα με 38 συστατικά) Θηριακή (64 συστατικά) Σωκράτης Δημοσθένης Κλεοπάτρα Βοργίες Αγριππίνα Νέρωνας Συμβούλιο των Δέκα της Βενετίας Αικατερίνη των Μεδίκκων

Δημοσθένης Πόρος 322 π.Χ. δηλητήριο σε κονδυλοφόρο Κλεοπάτρα 30 π.Χ. κουτί με έχιδνες Μυθριδάτης 63 π.Χ. χρήση δηλητηρίων για προστασία. Επίκτητη ανοχή Νέρωνας 37-68 μ.Χ. θανάτωση Βρεττανικού με δηλητήριο από τη φαρμακεύτρια Λυκούστη

Μαϊμονίδης 1135-1204 διεθνές αντίδοτο λαμβανόμενο με απόσταξη με 60% αιθανόλη. Χρήση γάλακτος, βουτύρου και κρέμας για μείωση της απορρόφησης. Παράκελσος 1493-1541 «όλες οι ουσίες είναι δηλητήρια. Δεν υπάρχει ουσία που να μην είναι. H δόση διαφοροποιεί το δηλητήριο από το φάρμακο».

Ellenbog 1480 Αρχή επαγγελματικής Τοξικολογίας, Pb και Hg. Ramazzini 1700 επαγγελματικές παθήσεις Orfila 1787-1853, Πατέρας Δικαστικής Τοξικολογίας. Αρχή αναλυτικής Τοξικολογίας (Ανίχνευση δηλητηρίου σε βιολογικά υγρά) Claude Bernard 1813-1878 Μηχανισμός δράσης CO Louis Lewin 1850-1929 αποτοξινωτικοί μηχανισμοί ήπατος. Τοξικότητα μεθανόλης

Ανάπτυξη βιομηχανικών προϊόντων (1900- ) Πειραματική τοξικολογία (1915) (βιταμίνες κ.α προϊόντα) Archiv fur Toxicologie (1930) ελιξήριο σουλφοναμιδίου – αντικατάσταση ΕtOH με αιθυλενογλυκόλη  οξαλικό οξύ + γλυκολικό οξύ εναπόθεση σε νεφρά  θάνατος Food and Drug Administration (1938)

Μηχανισμοί αποτοξίνωσης (1947) R.T. Williams “ You can be a toxicologist in two lessons, each of ten years”. Arnold Lehman (1955) Αναγνώριση Τοξικολογίας ως αυτόνομης επιστήμης (1961), πρώτη εταιρεία Επίσημη διδασκαλία της Τοξικολογίας 1970-1980

Τοξικολογία ονομάζεται η επιστήμη που ασχολείται γενικά με τα δηλητήρια και συγκεκριμένα με τις ιδιότητες τους, τον τρόπο δράσης τους και με την αντιμετώπιση των δηλητηριάσεων και τέλος με τις μεθόδους ανίχνευσης των δηλητηρίων στα διάφορα βιολογικά υλικά και άλλα πειστήρια.

Δηλητήριο είναι κάθε ουσία οργανική ή ανόργανη, η οποία εισερχόμενη και απορροφούμενη στον οργανισμό προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες που συνίστανται στην παροδική διαταραχή ή και στην οριστική κατάλυση των λειτουργιών του ίδιου του οργανισμού ή των απογόνων του, με αποτέλεσμα τη νόσηση ή και το θάνατο.

Η δηλητηρίαση αποτελεί την κλινική έκφραση της μη αντισταθμιζόμενης διαταραχής της λειτουργίας του οργανισμού εκ της επενέργειας ενός δηλητηρίου.

Επιδημιολογία δηλητηριάσεων Οξείες – εφάπαξ ή επανειλημμένες λήψεις/24 ώρο. Υποξείες – επανειλημμένες λήψεις/ πολλών ημερών ή μερικών εβδομάδων Υποχρόνιες- διάρκεια έκθεσης 3 μηνών Χρόνιες – διάρκεια έκθεσης άνω των 3 μηνών

Τυχαίες δηλητηριάσεις– αμέλεια ή απροσεξία, λάθη γιατρών και φαρμακοποιών, επαγγελματικές δηλητηριάσεις, τροφικές, ιοβόλα ζώα. Δηλητηριάσεις εκ προθέσεως – εγκληματική ενέργεια, με σκοπό την αυτοκτονία, πολεμικό σκοπό

Κλάδοι της Τοξικολογίας Η Ρυθμιστική Τοξικολογία που ασχολείται με τον καθορισμό της τοξικότητας μίας ουσίας, τη διερεύνηση του μηχανισμού δράσης της και την εκτίμηση της ασφάλειας ή της επικινδυνότητας της χρήσης της. Η Δικαστική Τοξικολογία που ασχολείται με τη διερεύνηση της δηλητηρίασης, ως αιτίας θανάτου. Η Κλινική Τοξικολογία που ασχολείται με τη διάγνωση και τη θεραπεία των δηλητηριάσεων.                  

Η Βιομηχανική Τοξικολογία που ασχολείται με τις δηλητηριάσεις και τις επαγγελματικές νόσους στο χώρο της εργασίας. Η Περιβαλλοντική Τοξικολογία που ασχολείται με τη ρύπανση του περιβάλλοντος και τις επιπτώσεις της στην υγεία. Η Αναλυτική Τοξικολογία που ασχολείται με την απομόνωση και ανίχνευση τοξικών ουσιών και δηλητηρίων από διάφορα πειστήρια και βιολογικά υλικά.

Ειδικότεροι κλάδοι της Τοξικολογίας Γενετική – Μηχανισμοί κληρονομικότητας Τερατογένεση – αναπαραγωγή-οργανογένεση Χημική καρκινογένεση –μηχανισμός πρόκλησης νεοπλασίας Ραδιοτοξικολογία Βιοτοξικολογία (φυτό & ζώο) Αναλυτική –ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός