Global imbalances and the paradox of thrift W. Max Corden

Γιατί ξεκίνησε η κρίση του 2008; Είναι υπεύθυνες οι παγκόσμιες οικονομικές ανισορροπίες ; Τέτοιου είδους ανισορροπίες αντανακλούν το διεθνές εμπόριο σύμφωνα με τους Obstfeld ,Rogoff και Corden. Για την νέο-κλασσική θεωρία, οι παγκόσμιες ανισορροπίες δεν αποτελούν την αιτία δημιουργίας της ύφεσης. «free trade is best»

Οι χώρες με πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι «εξαγωγείς» αγαθών και υπηρεσιών και εισαγωγείς χρηματοοικονομικών εργαλείων όπως ομόλογα και το αντίθετο. Το παραπάνω χαρακτηριστικό αν μη τι άλλο δεν είναι το ιδανικότερο καθώς οι χώρες με πλεονάσματα παραλείπουν αγαθά και υπηρεσίες σήμερα για να λάβουν αγαθά και υπηρεσίες αύριο. “The return journey”

Οι συγκεκριμένες χώρες επιδιώκουν με αυτό τον τρόπο την επιστροφή κεφαλαίου. Χώρες που εξάγουν κεφάλαιο είναι η Κίνα και η Ιαπωνία και το return journey περιλαμβάνει την μετατόπιση από το πλεόνασμα στο έλλειμμα. Η εξαγωγή κεφαλαίου από πλεονασματικές χώρες δεν αποτελεί ξένη βοήθεια. Καθώς μερικές πλεονασματικές χώρες όπως π.χ η Κίνα είναι σχετικά φτωχές και ελλειμματικές χώρες όπως οι ΗΠΑ πλούσιες. Η ροή κεφαλαίων αντανακλά όχι μόνο διαφορές στην αποταμίευση αλλά και στην επένδυση με κυρίαρχη την διαφορά στην συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών.

Έτσι, μια χώρα πλούσια σε κεφάλαιο μπορεί να έχει υψηλή οριακή παραγωγικότητα κεφαλαίου ακόμη και αν η αναλογία K/L είναι υψηλότερη από τις φτωχές σε κεφάλαιο χώρες. Έτσι, οι ΗΠΑ εισάγει κεφάλαιο από τις φτωχές χώρες. Κάποιες χώρες είναι εξαγωγείς κεφαλαίου (χώρες με πλεονάσματα) και κάποιες άλλες εισαγωγείς κεφαλαίου(χώρες με ελλείμματα) Παράδειγμα: Οι εταιρείες στην Κίνα είναι high savers και τα νοικοκυριά στις ΗΠΑ low savers με αποτέλεσμα η ροή κεφαλαίων να πηγαίνει από την Κίνα στην Αμερική.

Αυτή η μεταφορά κεφαλαίου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας , η χρηματοδότηση δηλαδή των ΗΠΑ από την υψηλή αποταμίευση των Κινέζων ακούγεται στο όνομα «cross-border flows» Άλλη μια ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι η Ιαπωνία, της οποίας τα νοικοκυριά αποταμιεύουν σε μεγάλο βαθμό με αποτέλεσμα την μετακύλιση κεφαλαίου στην Αυστραλία για λόγους όμως δημογραφικούς και επενδυτικούς.

sum of current account surpluses= sum of deficits Νέο-κλασσική θεωρία : Οι αποφάσεις λαμβάνονται από την κυβέρνηση, την κεντρική τράπεζα και άλλους ιδιωτικούς παράγοντες . Για παράδειγμα, αν η κυβέρνηση θέλει να μειώσει το έλλειμμα ,στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών με ταυτόχρονη διατήρηση της εσωτερικής ισορροπίας μπορεί να το πραγματοποιήσει με δημοσιονομική και νομισματική επέκταση ή με την υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Η διεθνής ισορροπία: sum of current account surpluses= sum of deficits

Το διεθνές ισοζύγιο διαμορφώνεται μέσω της αγοράς κεφαλαίου. Παράδειγμα: αν η χώρα Α αυξήσει την αποταμίευσή της με την επένδυση να παραμένει ανεπηρέαστη , τότε το πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αυξάνεται, με αποτέλεσμα τα επιτόκια του φτωχότερου κόσμου να αυξηθούν και ταυτόχρονα θα αυξηθούν της χώρας Β τα ελλείμματα.

Το «σύστημα» αυτό έχει δύο οφέλη: Αποφεύγεται το συνηθισμένο πρόβλημα της λήψης αποφάσεων(Καθορίζονται από την αποταμίευση και την επένδυση) Τα οφέλη είναι το αποτέλεσμα διαφορετικών παραγόντων όπως π.χ. στην περίπτωση της «χρηματοδότησης» της Αυστραλίας από την Ιαπωνία λόγω υψηλής αποταμίευσης είναι και αποτέλεσμα των σημαντικών επενδυτικών ευκαιριών που δίνει η συγκεκριμένη ήπειρος.

Δανεισμός για κατανάλωση, πολέμους και «ανόητες» επενδύσεις Χώρες που χαρακτηρίζονται από την υψηλή αποταμίευση (Saving glut countries) είναι οι Ιαπωνία, Κίνα, Γερμανία ,χώρες που εξάγουν πετρέλαιο και μικρότερες ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες. Στην Ιαπωνία η ιδιωτική επένδυση μειώνεται. Η αύξηση της αποταμίευσης μειώνει τα πραγματικά επιτόκια και αυξάνει την ευκολία του δανεισμού ειδικά στις ΗΠΑ.

Η αύξηση στην αποταμίευση συγκριτικά με την μείωση στην επένδυση μείωσε τα πραγματικά επιτόκια και έκανε τον δανεισμό ευκολότερα διαθέσιμο σε όλο τον κόσμο ειδικά στις ΗΠΑ. Το γεγονός αυτό είναι υπεύθυνο για την δημιουργία του “borrowing boom” στις ΗΠΑ . Ο δανεισμός με χαμηλά επιτόκια στεγαστικών δανείων οδήγησε με την σειρά του στο “housing boom”. Οι κατασκευές σπιτιών ήταν υπερβολικές για αυτό τον λόγο χαρακτηρίστηκαν ως ανόητες επενδύσεις. Ο εύκολος δανεισμός τόνωσε την ζήτηση για υψηλού κινδύνου στεγαστικά δάνεια.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα δημιουργήθηκε στον χρηματοοικονομικό τομέα των ΗΠΑ. Τα χαμηλά επιτόκια δημιούργησαν την επιθυμία να αναλάβουν περισσότερο ρίσκο ,με την ψευδαίσθηση ότι θα πάρουν μεγαλύτερη απόδοση. Πριν το οικονομικό κράχ του 2008 , η κυβέρνηση των ΗΠΑ δανειζόταν για να χρηματοδοτήσει το «τέλος» των φόρων του Bush και τον πόλεμο του Ιρακ. Η διεθνής ελεύθερη ροή κεφαλαίων επομένως δημιούργησε την κρίση. Στην αρχή έμοιαζε με μια κρίση των ΗΠΑ και κάποιων ακόμη αναπτυγμένων χωρών…Μετά όμως εξαπλώθηκε…

Αν ο δανεισμός διοχετευόταν σε πραγματικές και όχι ανόητες επενδύσεις , τότε το αποτέλεσμα θα ήταν οι πληρωμές επιτοκίων, μερισμάτων κτλ… «the return journey» . Ο δανεισμός για κατανάλωση πρέπει να γίνεται υπό προϋποθέσεις , για παράδειγμα μόνο όταν είναι προσωρινός ή σε περίπτωση πολέμου. Η παγκόσμια ανισορροπία δημιούργησε την κρίση: 1.Αύξηση αποταμίευσης 2.Μείωση των επιτοκίων 3.Αύξηση δανεισμού

Όταν η Επένδυση>Αποταμίευση τότε πάλι δημιουργούνται ανισορροπίες με διαφορετικό τρόπο: 1. Αύξηση επιτοκίων 2.Μείωση ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών 3.Ίσως και πλεόνασμα 4.Όχι τέτοιου είδους κρίση

Το παράδοξο της φειδούς: Βασισμένο στην θεωρία του Keynes Αποταμιεύεις λιγότερα σήμερα για το καλό του αύριο. Σύμφωνα με την θεωρία του Keynes , η αύξηση της αποταμίευσης μειώνει την ζήτηση. Όταν αποταμιεύει ο καθένας για τον εαυτό του δεν αυξάνεται η δυνατότητα να παράγει και έτσι δεν δημιουργείται η ευκαιρία που χρειάζεται για να παραχθεί μελλοντική κατανάλωση που περιμένουν αυτοί που αποταμιεύουν. Η μελλοντική κατανάλωση απαιτεί περισσότερη επένδυση. Έτσι, η αποταμίευση πρέπει να διοχετεύεται στην επένδυση.

Keynes: Η επένδυση εξαρτάται από την κατανάλωση Η αποταμίευση μπορεί να κάνει τα άτομα πλουσιότερα και τα έθνη φτωχότερα. Αυτό είναι το παράδοξο.

Η έμμεση επίπτωση του παραδόξου της φειδούς: Η αποταμίευση οδήγησε στο πρόβλημα της ζήτησης. Ανυπαρξία στην αύξηση των επενδύσεων , συνολική αποτυχία των επενδύσεων. Δεν υπήρξε ουσιαστική αύξηση των επενδύσεων παρά μόνο της κατασκευής σπιτιών. Επική αποτυχία. ΑΙΤΙΕΣ: 1.Μειώθηκε η προσφορά χρηματοδότησης από μη χρηματοοικονομικούς παράγοντες 2.Τα νοικοκυριά μείωσαν την ζήτηση για νέα χρηματοδότηση για την βελτίωση του ετήσιου ισολογισμού του, προσπάθησαν δηλαδή να ελαττώσουν τα χρέη τους.

ΔΥΟ ΕΚΔΟΧΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΗΣ ΦΕΙΔΟΥΣ Άμεση εκδοχή του Keynes Έμμεση εκδοχή Η δεύτερη εκδοχή αντικατοπτρίζει καλύτερα την σημερινή κρίση. Η αύξηση της αποταμίευσης από χώρες που αποταμιεύουν διαρκώς απέτυχε στην αύξηση των επικερδών επενδύσεων , το οποίο υποστηρίζει το return journey. Το μόνο αποτέλεσμα ήταν η μείωση της ζήτησης.

Για ποιον λόγο παρέμεινε το έλλειμμα στο ισοζυγίο τρεχουσών συναλλαγών; 1.Η κακή εμπειρία της αστάθειας των διεθνών ροών κεφαλαίου στις αναπτυσσόμενες χώρες (1997-Ασιατική κρίση). 2.Οι εισροές σχετίστηκαν με τις πραγματικές ανατιμήσεις. Κάτι το οποίο είναι μη επιθυμητό καθώς διαβρώνει την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών , αυξάνει την προσφορά χρήματος και επομένως αυξάνει και τις τιμές. 3. Η αστάθεια των ροών στις αναπτυσσόμενες χώρες εξηγεί γιατί τόσες πολλές ροές μετακινήθηκαν από τις χώρες που αποταμιεύουν προς τις ΗΠΑ.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Οι δανειολήπτες πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για το return journey, το οποίο είναι η αναπόφευκτη ανάγκη της αποπληρωμής ή τουλάχιστον της πληρωμής τόκων και μερισμάτων. Διαφορετικά, θα δημιουργηθεί η ίδια κρίση. Ο δανεισμός χρηματοδότησε την κατανάλωση και την κατασκευή σπιτιών. Η εισροή κεφαλαίων στον δανεισμό δημιούργησε πραγματικές ανατιμήσεις συναλλαγμάτων για τις χώρες που δανείστηκαν .

Αν η χώρα Α έχει πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τότε η χώρα Β θα πρέπει να έχει ελλείμματα. Όμως, για τις κυβερνήσεις το επιθυμητό είναι να μην υπάρχουν ελλείμματα για αυτό τον λόγο προσπαθούν να μειώσουν τις εισροές. Το παράδοξο της φειδούς: μειώθηκαν τα επιτόκια , λόγω αποταμίευσης ,δεν τονώθηκε η ζήτηση και προκλήθηκε ανεργία. Η καρδιά του προβλήματος δεν είναι άλλη από την μη χρηματοδότηση κερδοφόρων επενδύσεων.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!!