ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Ρ. ΚΑΛΟΥΡΗ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Πρόγραμμα Ειδίκευσης στη Συμβουλευτική και τον Προσανατολισμό (ΠΕΣΥΠ) ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Ρ. ΚΑΛΟΥΡΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: KOYTΣΟΥΠΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΕΣΥΠ Β΄ΕΞΑΜΗΝΟ   ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΛ.Ε.ΣΥ.Π. - ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ (2003), ΤΕΥΧΟΣ 66-67 Η ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΣΕ ΕΝΑ ΝΕΟ ΘΕΣΜΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ, ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ: «ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ» ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ (σελ. 91-94).   CAREER COUNSELLING IN AN ADULTT EDUCATION INSTITUTION, THE SECOND CHANCE SCHOOL: «SPECIFICATIONS» AND PRACTICES ΓΛΑΡΟΥΔΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ & ΚΑΓΚΑΛΙΔΟΥ ΖΑΦΕΙΡΟΥΛΑ

Οι «ιδιαιτερότητες» του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Νεάπολης προσδιορίζουν και τις πρακτικές που υιοθετεί σ΄ αυτό, η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας. 1. Οι «ιδιαιτερότητες» αφορούν: τόσο στον ίδιο θεσμό (φιλοσοφία, λειτουργία, περιεχόμενο) όσο και στους εκπαιδευόμενους (ενήλικες που δεν ολοκλήρωσαν την υποχρεωτική εκπαίδευση). 2. Οι πρακτικές που δοκιμάζονται, επιλέγονται εξαιτίας αυτών των ιδιαιτεροτήτων και στοχεύουν στην αποτελεσματική διαχείρισή τους. Στη σύντομη αυτή εισήγηση σκιαγραφείται: το προφίλ του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Νεάπολης και το προφίλ της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας στο θεσμό αυτό, η οποία αποτελεί οργανικό κομμάτι του θεσμού.  

Στην παρούσα εισήγηση καταδεικνύεται ότι η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας, ως σύλληψη και ως συγκεκριμένη πρακτική, οργανώνεται και συνάδει με τη γενικότερη φιλοσοφία, το περιεχόμενο και τις δράσεις του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Νεάπολης (Κρίβας, Σπ. – Καγκαλίδου Ζαφ.: 2001). Για την κατάδειξη των παραπάνω θα γίνει αναφορά: στην ίδρυση στη γενικότερη φιλοσοφία (η οποία εκφράζεται μέσα από το πρόγραμμα που υιοθετεί το σχολείο 2ης ευκαιρίας) στις ιδιαιτερότητες στο στόχο και τις δράσεις του θεσμού, και στις πρακτικές που υιοθετεί η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας.

το Σχολειο δευτερησ ευκαιριασ νεαπολησ Το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Νεάπολης έρχεται να απαντήσει στο αίτημα των ενηλίκων που δεν ολοκλήρωσαν την υποχρεωτική εκπαίδευση (European Commission: 1998), για ενσωμάτωσή τους στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή των χωρών–μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αφετηρία του προγράμματος του σχολείου 2ης ευκαιρίας είναι ο ίδιος ο εκπαιδευόμενος στη σημερινή εποχή και όχι η στυγνή μετάδοση επιστημονικών γνώσεων.

Στόχος: Είναι η απόκτηση δεξιοτήτων, οι οποίες περνούν από επιστημονική γνώση, με άξονα πάντοτε τον άνθρωπο που κάνει χρήση της γνώσης. Η γνώση αντιμετωπίζεται ως κοινωνικό αγαθό που μεταφράζεται σε: κύρος, αυτοεκτίμηση, αυτοεπιβεβαίωση. Έτσι, στόχος του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Νεάπολης είναι: να προσφέρει στους εκπαιδευόμενούς του, τις γνώσεις και τις δεξιότητες οι οποίες θεωρούνται χρήσιμες και αναγκαίες, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες: της αγοράς εργασίας, και της νέας κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας. Ο στόχος υπηρετείται μέσα από συγκεκριμένες δράσεις όπως: η συμπληρωματικότητα των γραμματισμών, τα διαθεματικά προγράμματα, τα εργαστήρια ελεύθερης επιλογής, οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες εκτός σχολείου, τα προγράμματα ανταλλαγής επισκέψεων και πρακτικών στα αντίστοιχα σχολεία της Ελλάδας και της Ευρωπαικής Ένωσης, και οι συνεχείς διαδικασίες εσωτερικής–ενδοσχολικής επιμόρφωσης.

Η ίδια η φυσιογνωμία του Σχολείου, όπως σκιαγραφήθηκε παραπάνω φανερώνει και τις ιδιαιτερότητές του που αφορούν : 1.στον πιλοτικό του χαρακτήρα, 2.στο πρόγραμμά του, και 3.στους άμεσους αποδέκτες του, τους εκπαιδευόμενους (ο πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται). Ως προς τον πληθυσμό, το Σχολείο στοχεύει: να δώσει μια δεύτερη ευκαιρία ολοκλήρωσης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης σε ενήλικες που διέρρευσαν από αυτήν και να συμβάλλει στην άρση μιας βασικής αιτίας κοινωνικού αποκλεισμού αυτών των ενηλίκων . Με αυτό ως δεδομένο, το Σχολείο δέχεται στους κόλπους του εκτός από: ενήλικες που διέρρευσαν από την υποχρεωτική εκπαίδευση ενήλικες που εμφανίζουν χαρακτηριστικά από άλλες μειονεκτούσες κοινωνικές ομάδες, όπως π.χ. μακροχρόνια άνεργες γυναίκες, άτομα με χρόνιες παθήσεις, πρώην χρήστες, μονογονεικές οικογένειες, παλιννοστούντες , πρόσφυγες, κ.λ.π.

Ουσιαστικά ο πληθυσμός του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας αποτελείται από: άτομα με ένα κοινό διακριτικό στο σύνολό τους (τη σχολική εγκατάλειψη) και παράλληλα υποομάδες με χαρακτηριστικά άλλων μειονεκτουσών ομάδων. Ο πληθυσμός του χαρακτηρίζεται από ανομοιογένεια ως προς: την ηλικία, το φύλο, την εργασιακή του κατάσταση, και τα κίνητρα που τον φέρνουν πίσω στις σχολικές αίθουσες. Η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας υιοθετεί πολυποίκιλες λειτουργίες–πρακτικές, προκειμένου να απαντήσει στις κατ΄ αντιστοιχίαν πολυποίκιλες ανάγκες των εκπαιδευομένων και του θεσμού (Hansen, S.: 1999).

Οι λειτουργίες–πρακτικές της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Νεάπολης 1.Συνάντηση Σταδιοδρομίας: Η οποία πραγματώνεται στο χώρο της τάξης, μία ώρα κάθε εβδομάδα, και στοχεύει: α.Στην κατανόηση και παρώθηση για αξιοποίηση των υπηρεσιών της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας, β.Στην παρακίνηση για επικοινωνία και αυτοέκφραση των εκπαιδευομένων, γ.Στην ομαδική επαγγελματική τους πληροφόρηση και επαγγελματογνωσία. 2.Ατομική Συμβουλευτική: Η οποία γίνεται εντός των υποχρεωτικών ωρών φοίτησης στο σχολείο και εφόσον υπάρχει αίτημα από τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους.

Οι λειτουργίες–πρακτικές της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Νεάπολης 3.Ομαδική Συμβουλευτική: Υλοποιείται σε καθορισμένο χώρο και χρόνο εντός του εβδομαδιαίου ωρολογίου προγράμματος. Οι ομάδες συστήνονται μετά τη διατύπωση συγκεκριμένων αιτημάτων από πλευράς εκπαιδευομένων. η διερεύνηση των αναγκών γίνεται με τη χρήση ερωτηματολογίων, τα οποία σε πρώτη φάση επεξεργάζεται ο ίδιος ο Σύμβουλος και σε δεύτερη οι Συμβουλευόμενοι, με το Σύμβουλο στο ρόλο του διευκολυντή για την έκφραση αναγκών και τη διατύπωση συγκεκριμένων αιτημάτων. ως προς τη διερεύνηση αναγκών, η ομαδική Συμβουλευτική συντελείται και στο πλαίσιο της Συνάντησης Σταδιοδρομίας, όπου ο Σύμβουλος έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει τους εκπαιδευόμενους μέσα από διάφορες δραστηριότητες και να εξάγει ποικίλα στοιχεία που αφορούν στο επαγγελματικό τους προφίλ (Watts, A.: 1996).

3.Η Ομαδική Συμβουλευτική αποτελεί μια λειτουργία με πολλαπλά οφέλη: Οι λειτουργίες–πρακτικές της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Νεάπολης 3.Η Ομαδική Συμβουλευτική αποτελεί μια λειτουργία με πολλαπλά οφέλη: σε σχέση με την επίτευξη των στόχων που θέτει η ομάδα κάθε φορά, και σε σχέση με τις στάσεις που υιοθετούν τα μέλη της ομάδας, ως μέλη της ευρύτερης σχολικής κοινότητας. 4.Πληροφόρηση: Παρέχεται μετά από ενέργειες του ίδιου του Συμβούλου. Οι ενέργειες μπορεί να πάρουν και τη μορφή: παραπομπών σε αρμόδιους φορείς- υπηρεσίες ή και προσκλήσεων στο χώρο του Σχολείου, εξειδικευμένων ατόμων και εκπροσώπων φορέων σε ποικίλα θέματα πληροφόρησης.

Οι λειτουρΓΙΕΣ–πρακτικΕΣ τησ ΣυμβουλευτικΗΣ ΣταδιοδρομΙαΣ στο ΣχολεΙο ΔεΥτερηΣ ΕυκαιρΙΑΣ ΝεΑποληΣ 5.Δικτύωση με φορείς ή άλλες υπηρεσίες που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την απασχόληση. Η δικτύωση πραγματώνεται με προσωπικές επαφές του Συμβούλου στους αντίστοιχους φορείς–υπηρεσίες, με κεντρικό στόχο τη δημιουργία προσώπων αναφοράς, στα οποία απευθύνονται οι εκπαιδευόμενοι και με τα οποία συνεργάζεται ο Σύμβουλος για την από κοινού παρακολούθηση και ενίσχυση της πορείας τους. 6.Παραπομπή: Λειτουργεί σε επίπεδο Σχολείου (σε περίπτωση που διαγνωστούν από το Σύμβουλο δυσκολίες που χρήζουν παρέμβαση ψυχολόγου), γίνεται παραπομπή στον ψυχολόγο του Σχολείου ή σε άλλα πιο εξειδικευμένα κέντρα ανάλογα με τη φύση και το είδος της δυσκολίας.

ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΙΕΣ-ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΣΤΟΧΟΛΕΙΟ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΝΕΑΠΟΛΗΣ 7.Εποπτεία: Αφορά στο Σύμβουλο Σταδιοδρομίας και γίνεται από επόπτη σε τακτά χρονικά διαστήματα. Στοχεύει στην ανάλυση ζητημάτων που συνδέονται με το ρόλο του στο Σχολείο, με την προσωπικότητά του, με το ρόλο του ως εργαζόμενου, καθώς και την πορεία και την αποτελεσματικότητα του έργου του. 8. Συνεργασία με εκπαιδευτικούς: για την αντιμετώπιση δυσκολιών που τυχόν αντιμετωπίζουν κατά την επιτέλεση του έργου τους. Όλες οι παραπάνω λειτουργίες δρουν συμπληρωματικά και με γνώμονα πάντα την ικανοποίηση αιτημάτων των ίδιων των εκπαιδευομένων. Ενώ τα μέσα και τα υλικά που κρίνονται απαραίτητα για την επιτέλεσή τους, διατίθενται σταδιακά στην υπηρεσία του Συμβούλου Σταδιοδρομίας.

Συμπερασματικά: θα λέγαμε, ότι η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας σε ένα τέτοιο ΘΕΣΜΟ είναι μια πολυσχιδής διαδικασία, που απαιτεί σύνθετες και πολυποίκιλες συμπληρωματικές λειτουργίες και που παράλληλα επιτρέπει την εφαρμογή τους στην πράξη, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα εξαγωγής καλών πρακτικών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά σε αντίστοιχα περιβάλλοντα – πληθυσμούς.

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ !!!!! Βιβλιογραφικές αναφορές Εuropean Commission, (1998): Second Chance Schools-Combating Exclusion Through Education and Training. Hansen, S (1999): Integrative Life Planning: Critical Tasks for Career Development and Changing Life Patterns, San Francisco, Jossey-Bass Publishers. Κρίβας, Σπ. & Καγκαλίδου Ζαφ. (2001): Σύνδεση του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας με την αγορά εργασίας μέσω της εγκαθίδρυσης του θεσμού Συμβουλευτική για τη Σταδιοδρομία στο: Προδιαγραφές Σπουδών για τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, Γ.Γ.Ε.Ε.-Ι.Δ.Ε.Κ.Ε. (Αδημοσίευτο). Watts, A (1996): Toward a policy for life-long Career Development: A transatlantic Perspective, in: The Career Development Quartely, Vol. 45(1), pp. 41-53. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ !!!!!