Οι βάσεις Και γιατί να τα μάθω όλα αυτά εγώ; Οι βάσεις περιέχονται σε προϊόντα του περιβάλλοντός μας Οι βάσεις είναι χημικές ενώσεις με καθορισμένες ιδιότητες που πρέπει να τις γνωρίζουμε για να τις αξιοποιήσουμε, αλλά και να προστατευτούμε από αυτές
Βάσεις στην καθημερινή ζωή... Οι βάσεις διαλύουν τα λίπη και γι΄ αυτό τα καθαριστικά για τις αποχετεύσεις περιέχουν μία πολύ ισχυρή βάση το υδροξείδιο του νατρίου Πολλές βαφές για τα μαλλιά περιέχουν επίσης αμμωνία Τα καθαριστικά για τα τζάμια περιέχουν συνήθως αμμωνία, μία ασθενέστερη βάση Η αμμωνία μία πολύ κοινή βάση, είναι η βάση της παρασκευής συνθετικών λιπασμάτων και εκρηκτικών
Τι θα μάθουμε; Να ορίζουμε τις βάσεις με βάση τη θεωρία Arrhenius Να γράφουμε τους χημικούς τύπους ορισμένων βάσεων Να ονομάζουμε ορισμένες βάσεις Να γράφουμε τις χημικές εξισώσεις σχηματισμού ιόντων κατά τη διάλυση ορισμένων βάσεων στο νερό Τις κοινές ιδιότητες των διαλυμάτων των βάσεων
Τι είναι όμως οι βάσεις; Σε ένα διάλυμα βάσης το πλήθος των ΟΗ- είναι μεγαλύτερο από το πλήθος των Η+ Βάσεις κατά Arrhenius Το 1887 ο Σουηδός Χημικός S. Arrhenius έφτασε στο συμπέρασμα ότι οι κοινές ιδιότητες των διαλυμάτων όλων των βάσεων οφείλονται στο ότι περιέχουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ-) και διατύπωσε τον ακόλουθο ορισμό: Βάσεις ονομάζονται οι ενώσεις οι οποίες, όταν διαλύονται στο νερό, παράγουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ-) Η+ ΟΗ-
Οι τύποι μερικών σημαντικών βάσεων Όνομα βάσης Χημικός τύπος Υδροξείδιο του νατρίου ΝaΟΗ Υδροξείδιο του καλίου ΚΟΗ Υδροξείδιο του ασβεστίου Ca(OH)2 Υδροξείδιο του βαρίου Ba(OH)2 Αμμωνία NH3
Η διάλυση των βάσεων στο νερό Η διάλυση του υδροξειδίου του νατρίου στο νερό ΝαΟΗ →Να+(aq)+ ΟΗ-(aq) Οι περισσότερες βάσεις είναι ιοντικές ενώσεις που είναι κρυσταλλικές Κατά τη διάλυσή τους στο νερό ο κρύσταλλος καταστρέφεται και τα ιόντα ελευθερώνονται στο διάλυμα Οι βάσεις που δεν είναι ιοντικές ενώσεις, όπως η αμμωνία σχηματίζουν ιόντα κατά τη διάλυσή τους στο νερό OH- Na+
Οι εξισώσεις που περιγράφουν τη διάλυση των κυριότερων βάσεων όνομα βάσης διάλυμα βάσης κατιόν ανιόν όνομα κατιόντος Υδροξείδιο νατρίου NaOH Na+ (aq) + OH- (aq) ιόν νατρίου Υδροξείδιο καλίου KOH K+(aq) + OH- (aq) ιόν καλίου Υδροξείδιο ασβεστίου Ca(OH)2 Ca2+ (aq) + 2OH- (aq) Ιόν ασβεστίου Υδροξείδιο βαρίου Ba(OH)2 Ba2+(aq) + 2OH- (aq) ιόν βαρίου Αμμωνία NH3(aq) + H2O NH4+ (aq) + OH- (aq) ιόν αμμωνίου
Οι κοινές ιδιότητες των διαλυμάτων των βάσεων To σύνολο των κοινών ιδιοτήτων που εμφανίζουν τα υδατικά διαλύματα των βασεων ονομάζεται βασικός ή αλκαλικός χαρακτήρας και οφείλεται στα ανιόντα ΟΗ- Οι δείκτες αποκτούν ορισμένο χρώμα στα διαλύματα των βάσεων Έχουν σαπωνοειδή γεύση Τα υδατικά διαλύματα των βάσεων εμφανίζουν στους 25οC, τιμές pH από 7 έως 14 Όσο μεγαλύτερη τιμή έχει το pH του διαλύματος τόσο πιο βασικό ή αλκαλικό είναι Ο δείκτης μπλε της βρομοθυμόλης σε όξινο, ουδέτερο και βασικό περιβάλλον αντίστοιχα
Μερικοί συνηθισμένοι δείκτες Ο δείκτης μπλε της βρομοθυμόλης σε όξινο, ουδέτερο και αλκαλικό περιβάλλον Δείκτης Χρώμα σε υδατικό διάλυμα οξέος Χρώμα σε ουδέτερο διάλυμα Χρώμα σε υδατικό διάλυμα βάσης Δείκτες που χρησιμοποιού-νται στο εργαστήριο Μπλε της βρομοθυμόλης κίτρινο πράσινο μπλε Βάμμα του ηλιοτροπίου κόκκινο μοβ Ηλιανθίνη ερυθρό πορτοκαλί Φαινολοφθαλείνη άχρωμη φούξια Φυσικοί δείκτες Ο χυμός από το κόκκινο λάχανο σε διαλύματα με τιμές pH 1, 7,12 αντίστοιχα Γαλάζιο έως κίτρινο
Ο δείκτης από χυμό κόκκινου λάχανου Όξινη περιοχή Βασική περιοχή Ουδέτερο διάλυμα
Το pH των διαλυμάτων των βάσεων Όταν μια βάση διαλύεται στο νερό, δίνει ανιόντα υδροξειδίου, οπότε σε κάθε διάλυμα βάσης ισχύει: Αριθμός ανιόντων ΟΗ- > Αριθμού κατιόντων Η+ Για το pH των βασικών διαλυμάτων ισχύει ότι: σε κάθε διάλυμα βάσης (στους 25C) pH > 7 Πρακτικά η τιμή του pH ενός βασικού διαλύματος είναι μεταξύ του 7 και του 14. Όσο μεγαλύτερη τιμή pH έχει ένα διάλυμα τόσο πιο βασικό ή αλκαλικό είναι Βασικά διαλύματα pH Χαρακτηρισμός ως προς τη βασικότητα Αύξηση της βασικότητας Απιονισμένο νερό 7 Ουδέτερο Αίμα ~8 Ελαφρώς βασικό Σαπουνόνερο 9 Λίγο βασικό Γάλα μαγνησίας 10 Αzax για τζάμια 11 Βασικό Διάλυμα ΝΗ3 12 Διάλυμα NaOH με περιεκτικότητα 4,0 g/L 13 Πολύ βασικό Διάλυμα ΝaOHμε περιεκτικότητα 40 g/L 14
Να συμπληρώσετε την ακροστιχίδα της διάλυσής του στο νερό Εργασία και χαρά Να συμπληρώσετε την ακροστιχίδα Η λέξη στην ακροστιχίδα είναι το όνομα των ιόντων που υπάρχουν σε όλα τα διαλύματα των βάσεων (γεν). Στα έγχρωμα κουτάκια κρύβεται το όνομα του υδροξειδίου του ....... Να γράψετε το χημικό του τύπο και την εξίσωση της διάλυσής του στο νερό Το απιονισμένο έχει τιμή pH =7 στους 25οC (καθ.) Οι ουσίες που αποκτούν συγκεκριμένο χρώμα σε διαλύματα οξέων To χρώμα του δείκτη φαινολοφθαλείνη σε διάλυμα αμμωνίας Έτσι χαρακτηρίζεται ένα διάλυμα που το πλήθος των Η+ είναι ίσο με το πλήθος των ΟΗ- Αυτή τη γεύση την έχουν τα οξέα και όχι οι βάσεις Αυτή την τιμή pH έχει ένα ουδέτερο διάλυμα στους 25οC Το άζαξ για τα τζάμια έχει τιμή pH κοντά στο 11, ενώ ο ιδρώτας περίπου 7,5. Λιγότερο αλκαλικό διάλυμα είναι … Αυτή την τιμή pH έχει το πιο αλκαλικό διάλυμα στους 25οC Τα διαλύματα των οξέων και των βάσεων τα περιέχουν σίγουρα Από τις τιμές pH: 7,4 -7,8- 8,0 η τιμή που αναφέρεται σε πιο αλκαλικό διάλυμα είναι: Τα υδατικά διαλύματα πάντα περιέχουν και αυτά τα ιόντα 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Χημικός τύπος: .................. Χημική εξίσωση: .................... → ................. + ..................
NaOH(s) → Na+(aq) + OH-(aq) απαντήσεις 1 Υ Δ Ω Ρ 2 Ε Ι Κ Τ Σ 3 O Z 4 Ο 5 Ξ Ν Η 6 Π Α 7 8 9 10 11 Γ Χημικός τύπος: NaOH Χημική εξίσωση: NaOH(s) → Na+(aq) + OH-(aq)