Η έννοια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης Σ. Ηλιάδου-Τάχου Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας της Νεοελληνικής εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

Διαφορές αλλαγής -μεταρρύθμισης Αλλαγή: α) προϋποθέτει διαρκείς ρήξεις με τις παραδόσεις, τις οικονομικές δομές και τα πολιτιστικά μορφώματα β)προϋποθέτει μια αλληλεπίδραση της κοινωνικής δομής και των μορφών συνείδησης γ) έχει ιδεολογικές πολιτικές και ιστορικές διαστάσεις Μεταρρύθμιση:είναι κανονιστική έννοια

Περί μεταρρύθμισης Χαρακτηριστικά (Popkewitz T:Educational reform) α) εκφράζει το αίτημα για καινοτομία σε περιστάσεις απειλών των δομών β) παραπέμπει στην αναπροσαρμογή των θεσμών ώστε να ανταποκριθούν στις προσδοκίες μας γ) υπαγορεύει δράσεις που εναρμονίζονται με μια ιδεολογία

Τα συστατικά της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης α) η ιδεολογία ως υπόβαθρο που προσδιορίζει τη λογική λόγου-πράξης β) η τελετουργία ή το τυπικό της ως σύνολο θεσμίσεων γ)Η ρητορική ή ο λόγος της μεταρρύθμισης δ) η σχέση της με τις προϋπάρχουσες δομές & το συγκείμενο ε) η ιστορική της οντότητα

Κρατική σκοπιμότητα και οργάνωση συμφερόντων -στρατηγικές ΕΜ= πολιτικές στρατηγικές που ανταποκρίνονται α) σε ανάγκες β) σε πιέσεις ομάδων ενδιαφέροντος Διακύμανση πιέσεων: α) από διαπραγματεύσεις-συναλλαγές-συγκρούσεις Ταξινόμηση ομάδων: εντός ή εκτός κράτους ή εκπαίδευσης/ υποομάδες εντός των ομάδων

Κρατική σκοπιμότητα και οργάνωση συμφερόντων –στρατηγικές (2) Στόχος ομάδων: η επίδραση στη διαμόρφωση α) του περιεχομένου (κείμενο & διάλογος) β) των δράσεων της ΕΜ άρα η διαμόρφωση των σχέσεων ΕΜ και πλαισίου Στόχοι ΕΜ: α) η πρόοδος (ορθολογική διάσταση) β) η θεραπεία μιας κρίσης γ) η αποκατάσταση της δημόσιας εμπιστοσύνης στην εκπαίδευση.

ΕΜ και συμφέροντα Πολυειδία συμφερόντων: ιδιωτικά, συντεχνιακά, κοινοτικά δημόσια κλπ. Η έννοια μιας ΕΜ με καθολικά αιτήματα: Στηρίζεται από το μοντέλο του κράτους πρόνοιας, το νεοφιλεύθερο και το νεομαρξιστικό. Επιχειρήματα: α) η καθολική εκπαίδευση β) η παγκοσμιότητα των προβλημάτων και αιτημάτων της

Τυπολογία των ΕΠ με κριτήριο το ρόλο του κράτους Συγκεντρωτικό μοντέλο: ή WEBERiano. Στόχοι: μέσα από την υπαγωγή της εκπαίδευσης στο Κράτοςη διασφάλιση α) της ισοκατανομής των πόρων γ) του ενιαίου χαρακτήρα δ) της ορθολογικής διοίκησης ε) της αποτελεσματικότητας στ) της αξιλόγησης (πρότυπο το ελληνικό)

Τυπολογία των ΕΠ με κριτήριο το ρόλο του κράτους (2) Το κορποραριστικό μοντέλο: Μέσα από την αναγνώριση των ομάδων ενδιαφέροντος που υπόκεινται στον κρατικό έλεγχο επιδιώκει: α) στην εκχώρηση αρμοδιοτήτων στις τοπικές κοινωνίες β) στην προώθηση αλλαγών από τις ΟΕ. Κατά περιόδους το ελληνικό μοντέλο μέσα από την αναγνώριση των ελίτ υπήρξε τέτοιο.

Πλουραλιστικό μοντέλο Στοχεύει στην προβολή και αναγνώριση του ρόλου των ομάδων (νομιμοποιημένων & μη). Ο βαθμός αναγνώρισής τους προσδιορίζει και το βαθμό επιρροής τους στη διαμόρφωση της ΕΠ Οι ΕΜ απηχούν τις λιγότερο νομιμοποιημένες ομάδες

Διαφορές κορποραριστικού-πλουραλιστικού Πλουραλιστές-ομάδες: α) αυθόρμητος σχηματισμός β) οριζόντια επέκταση γ) πολλαπλασιασμός δ) συναγωνισμός Κορπορατιστές-ομάδες: α) ελεγχόμενη άνοδος β) συμπληρωματική αλληλεξάρτηση γ) κάθετη επέκταση (Ζαμπέτα 1994)

Ταξινόμηση ως προς τη σχέση κράτους-κοινωνίας-εκπαίδευσης Φιλελεύθερη προσέγγιση: Η εκπαίδευση αλλάζει όταν αλλάζει η κοινωνία και οι οικονομικές σχέσεις. Στόχοι: α) η κοινωνία της οικονομίας της αγοράς β) η δημοκρατική κοινωνία γ) ατομική και κοινωνική αποδοτικότητα δ) η απόδοση λόγου στην κοινωνία ε) η κρίση οφείλεται σε δυσαρμονία κοινωνικής εξέλιξης-εκ/σης

Φιλελεύθερη προσέγγιση Σκοπός: α) Η ενσωμάτωση της εκπαίδευσης στις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας β) ο εκσυγχρονισμός ως προύπόθεση τεχνολογικής προόδου & κοινωνικής εξέλιξης γ) η ανάπτυξη της τεχνικής-επαγγελματικής εκ/σης δ) η ομοφωνία των ομάδων στον καθορισμό των αναγκών (συναινετικό παράδειγμα)

Φιλελεύθερο παράδειγμα Ανάγκες στην κοινωνία ΕΠ θα τις θεραπεύσει ΕΜ Αλλαγές στην κοινωνία

Μαρξιστικό μοντέλο Η εκπαίδευση α) Ικανοποιεί ανάγκες που δεν είναι ουδέτερες ή αντικειμενικές β) Οι κυρίαρχες τάξεις δια της εκπαίδευσης επιβάλλουν την ΕΠ (Bowles-Gintis) β) η Ε/ση ασκεί επικουρικό ρόλο στην κοινωνική αναπραγωγή (L. Althusser) Η ΕΜ: α) είναι προϊόν ταξικών αντιθέσεων β) στοχεύει στην κοινωνική αλλαγή

νεομαρξιστικό μοντέλο Οι ΕΜ στοχεύουν α) στη συσσώρευση κεφαλαίου β) στη διασφάλιση της διαιώνισης του κράτους γ) στη νομιμοποίηση του καπιταλισμού (R. Dale) Wallerstein: Μητροπόλεις-περιφέρειες καπιταλισμού. Πρότυπο εκπαίδευσης οι πρώτες. Εξαρτημένες οι δεύτερες

Μοντέλο κράτους πρόνοιας α) Προτάσσεται η κοινωνική διάσταση της ΕΠ β) θεωρούν το κράτος ως προϊόν συλλειτουργούντων θεσμών γ) Επισημαίνουν το ρόλο των ιστορικών συνθηκών στις οποίες συντελούνται οι ΕΜ δ) αντιλαμβάνονται το ρόλο του κράτους ως ανακατανεμικό ε) θεωρούν την εκ/ση ως μέρος των κοινωνικών λειτουργιών του κράτους

Κράτος πρόνοιας Η ΕΠ α) θεωρείται κοινωνικά ουδέτερη Η ΕΠ α) θεωρείται κοινωνικά ουδέτερη β) Καταβάλλεται προσπάθεια για δημιουργία θεσμών εξάλειψης των ανισοτήτων (Standards) Habermas: Οι οικονομικές κρίσεις σε αυτό το πλαίσιο εκδηλώνονται ως εκπαιδευτικές και πολιτισμικές

Πλουραλιστικές προσεγγίσεις Εστιάζουν στο πώς τα συμφέροντα εμπλέκονται στην ΕΠ (τεχνολογίες λειτουργικής εμπλοκής). Αδιαφορούν για το περιεχόμενο των ομάδων και το συγκείμενο λειτουργίας τους. Δίνουν έμφαση στο μηχανισμό των αλλαγών παρά στη μορφή (περιεχόμενο αλλαγών) ή στην ιδεολογία-πολιτική & κουλτούρα των αλλαγών.

Τυπολογία διαπραγμάτευσης κράτους-ομάδων-ομάδων Εσωτερική μύηση (εκ. πρ., φοιτητές) Διαρκής αλληλεπίδραση εξωτερικών ομάδων (τοπικοί πολιτισμοί, γονείς) Πολιτική χειραγώγηση (κράτος)